52023IE1154

EUR-Lex

Prístup k právu Európskej únie

Tento dokument je výňatok z webového sídla EUR-Lex

EUROPA
EUR-Lex domovská stránka
EUR-Lex - 52023IE1154 - SK

Pomoc

Pomôcky pri vyhľadávaní

Potrebujete viac možností vyhľadávania? Použite Rozšírené vyhľadávanie

Dokument 52023IE1154

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Βιομηχανίες υψηλής χρήσης ύδατος και τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού» (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

EESC 2023/01154

ΕΕ C 349 της 29.9.2023, s. 74 – 79 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

HTML

PDF

Úradný vestník

29.9.2023

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 349/74

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Βιομηχανίες υψηλής χρήσης ύδατος και τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού»

(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

(2023/C 349/12)

Εισηγητής:	ο κ. Paul RÜBIG
Συνεισηγητής:	ο κ. John BRYAN

Απόφαση της συνόδου ολομέλειας	25.1.2023
Νομική βάση	Άρθρο 52 παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού
	Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας
Αρμόδιο τμήμα	Συμβουλευτική Επιτροπή Βιομηχανικών Μεταλλαγών
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	22.6.2023
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	13.7.2023
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	580
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	200/0/3

1. Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Στο πλαίσιο της ενωσιακής Γαλάζιας Συμφωνίας, η ΕΕ πρέπει επειγόντως να αναπτύξει μια νέα πολιτική της Ένωσης για τα ύδατα, η οποία θα περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη πολιτική βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων για τη βιομηχανία με βάση τη μείωση της χρήσης, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση του νερού, τη μείωση της ρύπανσης των υδάτων και την εστίαση στις βιομηχανίες υψηλής χρήσης νερού, καθώς και την προοδευτική εισαγωγή και χρήση τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης του νερού. Δεδομένης της σχέσης ενέργειας, νερού και κρίσιμων πρώτων υλών, η πολιτική για τα ύδατα θα πρέπει να καταστεί ένας από τους πυλώνες της βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ.

1.2.

Η ΕΕ χρειάζεται συνεπώς έναν χάρτη πορείας που θα στηρίζει τις βιομηχανίες ώστε να καταστούν σταδιακά αποδοτικές ως προς τη χρήση του νερού, με ορόσημα και τομεακή προσέγγιση, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τη σχέση ενέργειας, νερού και κρίσιμων πρώτων υλών. Αυτό απαιτεί αναθεώρηση της βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ και των εγγράφων για την πορεία μετάβασης εντός των επόμενων δύο ετών. Η εν λόγω τομεακή προσέγγιση θα πρέπει να ενσωματώνει τα χαρακτηριστικά της αποδοτικής χρήσης του νερού και τις προκλήσεις στον τομέα των υδάτων που αφορούν ειδικά κάθε τομέα, και να βασίζεται σε μια προσέγγιση ανάλυσης προοπτικών με επιλογές, επιπτώσεις και εκτίμηση κινδύνου με ανάλυση κόστους του κύκλου ζωής.

1.3.

Ενόψει της ανάπτυξης του αναδυόμενου τομέα των τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης του νερού, ενός τομέα στον οποίο η ΕΕ θα μπορούσε να διαδραματίσει εξέχοντα ρόλο, η ολοκληρωμένη πολιτική της ΕΕ για τα ύδατα πρέπει να συμβαδίζει με ένα φιλόδοξο ενωσιακό σχέδιο χρηματοδότησης που θα επιτρέψει στη βιομηχανία να πραγματοποιήσει τις απαραίτητες επενδύσεις σε τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού. Θα πρέπει να υιοθετηθούν θετικά κίνητρα χρηματοδότησης, όπως εκπτώσεις φόρου, υψηλότεροι συντελεστές απόσβεσης και άλλοι μηχανισμοί. Για τη συμπλήρωση της δημόσιας στήριξης θα μπορούσαν να εξεταστούν καινοτόμα μέσα χρηματοδότησης, όπως η συμμετοχική χρηματοδότηση.

1.4.

Η ΕΕ πρέπει να πρωτοστατήσει παγκοσμίως στην ανάπτυξη, την κατασκευή και τη χρήση τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης του νερού, και να αποκτήσει παγκόσμια φήμη ως περιοχή παραγωγής με μικρό υδατικό αποτύπωμα. Οι τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού αποτελούν έναν βιομηχανικό τομέα που συγκαταλέγεται στις καθαρές τεχνολογίες. Ως εκ τούτου, οι τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού θα πρέπει επίσης να είναι ενεργειακά αποδοτικές. Δεδομένου ότι οι καθαρές τεχνολογίες συγκροτούν μόνες τους το δικό τους βιομηχανικό οικοσύστημα, η ΕΟΚΕ προτείνει τη χάραξη εντός των επόμενων δύο ετών μιας πορείας μετάβασης για το οικοσύστημα αυτό, με φιλόδοξους αλλά ρεαλιστικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένου ενός σχεδίου για τη διαχείριση και τις δεξιότητες.

1.5.

Απαιτείται μεγαλύτερη έμφαση στην κατανάλωση, την ανακύκλωση και τη συγκέντρωση του νερού κατά τις διαδικασίες έγκρισης νέων βιομηχανικών εγκαταστάσεων και στα συστήματα παροχής κινήτρων για έργα εξοικονόμησης νερού στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις. Ωστόσο, οι διάφοροι βιομηχανικοί κλάδοι έχουν διαφορετικές ανάγκες όσον αφορά τη χρήση του νερού και διαφορετικές ευκαιρίες να χρησιμοποιούν αποδοτικά το νερό. Η αρχή του «μη βλάπτειν» πρέπει να συνδυάζεται με το δικαίωμα των οικονομικών δραστηριοτήτων να καταναλώνουν νερό και με τη δέσμευση της βιομηχανίας για σταδιακή βελτίωση της αποδοτικής χρήσης του νερού μέσω ενός χάρτη πορείας για την αποδοτική χρήση του νερού.

1.6.

Η ζήτηση, η κατανάλωση και η αποθήκευση του νερού πρέπει να έχουν πολύ μεγαλύτερη προτεραιότητα στις ενωσιακές στρατηγικές για την οικονομική ανάπτυξη των βιομηχανικών τομέων. Η ΕΟΚΕ τονίζει τον καίριο ρόλο του νερού στην κυκλική οικονομία.

1.7.

Δεδομένου ότι η χρήση των υδάτων ποικίλλει στην ΕΕ και στους διάφορους τομείς, είναι αναγκαίο να καταγράφονται και να υποβάλλονται στοιχεία για τη βιομηχανική χρήση των υδάτων σε όλα τα κράτη μέλη, και να χαρτογραφούνται οι υφιστάμενες τεχνολογίες. Υπάρχει επίσης ανάγκη συλλογής των δεδομένων αυτών σε επίπεδο βιομηχανικών μονάδων, καθώς αυτό είναι το πρώτο βήμα προς την εφαρμογή διαδικασιών για την αποδοτική χρήση του νερού. Τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τις ισχύουσες απαιτήσεις διαφάνειας των δεδομένων.

1.8.

Η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο δημιουργίας πλατφόρμας για τη Γαλάζια Συμφωνία η οποία θα απευθύνεται στους εκπροσώπους της βιομηχανίας και της γεωργίας, όπως και στους πολίτες, ώστε να μεγιστοποιηθούν οι διαβουλεύσεις και η αποδοχή όσον αφορά τη διαδικασία ανάπτυξης μιας νέας πολιτικής για τα ύδατα. Οι εν λόγω μόνιμες διαβουλεύσεις αναμένεται να διευκολύνουν ιδίως την άρση των νομοθετικών εμποδίων στην υιοθέτηση τεχνολογιών για την αποδοτική χρήση του νερού στις βιομηχανικές και γεωργικές διαδικασίες και από τα νοικοκυριά, καθώς και να συμβάλουν στην τακτική επικαιροποίηση των σχεδίων δράσης που πρόκειται να τεθούν σε εφαρμογή, όπως της πορείας μετάβασης για τη βιομηχανία.

2. Εισαγωγή και γενικές παρατηρήσεις

2.1.

Σε γενικές γραμμές, οι υδάτινοι πόροι ανά κάτοικο είναι συγκριτικά υψηλοί στην Ευρώπη, αλλά με ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των περιφερειών της βόρειας/κεντρικής Ευρώπης και των νότιων περιφερειών, οι οποίες οφείλονται κυρίως στις επιπτώσεις των κλιματικών παραγόντων στους υδάτινους πόρους. Ορισμένα από τα κύρια προβλήματα όσον αφορά τους κύκλους του νερού είναι τα εξής: 1) μεγαλύτερες περίοδοι ξηρασίας, ακολουθούμενες από περιόδους με έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες, συνθήκες οι οποίες περιορίζουν αμφότερες την πρόσβαση σε καθαρό νερό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί, 2) αυξανόμενη κατανάλωση νερού λόγω της αύξησης ή της μεγαλύτερης συγκέντρωσης του πληθυσμού και της οικονομικής ανάπτυξης, καθώς και της αυξανόμενης ζήτησης νερού για βιομηχανική, γεωργική και ιδιωτική χρήση, και 3) αυξανόμενη ρύπανση των υδάτινων πηγών λόγω της έλλειψης επεξεργασίας των λυμάτων. Ένα ευρύ φάσμα νέων ρύπων, όπως τα μικροπλαστικά, οι φαρμακευτικές ουσίες κ.λπ., εισέρχονται σε υδάτινες πηγές και, σε κάποιον βαθμό, εντοπίζονται μόνο μετά τη συσσώρευση επιβλαβών ποσοτήτων. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν αυτοί οι τρεις βασικοί τομείς προκλήσεων, πρέπει να προσδιοριστούν μέτρα, τα οποία θα υποβληθούν σε επεξεργασία και θα εφαρμοστούν.

2.2.

Η καταπόνηση των υδάτινων πόρων αποτελεί μείζον και αυξανόμενο πρόβλημα στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), περίπου το 20 % του ευρωπαϊκού εδάφους και το 30 % των Ευρωπαίων πλήττονται από την καταπόνηση των υδάτινων πόρων κατά τη διάρκεια ενός μέσου έτους (1). Μη βιώσιμη χρήση του νερού είναι η αφαίρεση του νερού από τους φυσικούς πόρους με ρυθμό ταχύτερο από αυτόν με τον οποίο μπορεί να ανανεωθεί από τη φύση. Σε περίπου το 60 % των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων (άνω των 100 000 κατοίκων) υπάρχουν 140 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν σε περιοχές τέτοιας υπερεκμετάλλευσης υπόγειων υδάτων ή κοντά σε αυτές (2). Ένας σημαντικός παράγοντας είναι ο αρνητικός αντίκτυπος στην ύδρευση από φάσεις πλημμυρών που προκαλούνται από έντονες βροχοπτώσεις οι οποίες σχετίζονται με το κλίμα (πολύ συχνά οι μεγάλες πόλεις εξαρτώνται από πηγές υπόγειων υδάτων που τροφοδοτούνται από ποταμούς).

2.3.

Σε πολλές περιοχές της νότιας Ευρώπης, κατά τις περιόδους ξηρασίας πρέπει να γίνονται επιλογές μεταξύ της διατήρησης της χρήσης του νερού στη βιομηχανία, στη γεωργία ή της χρήσης νερού για τα νοικοκυριά. Σε ορισμένες περιοχές υπάρχει κίνδυνος να εκτοπιστούν οι βιομηχανίες από ζώνες που υποφέρουν από καταπόνηση των υδάτινων πόρων, με αποτέλεσμα την απώλεια απασχόλησης και την αποσταθεροποίηση των οικονομιών και των βιομηχανικών μετασχηματισμών.

2.4.

Η πολιτική της ΕΕ για τα ύδατα τείνει να επικεντρώνεται στο νομικό πλαίσιο για την προστασία και τη διαχείριση των υδάτων, εστιάζοντας στη ρύπανση και την πρόληψη. Οι κύριες υφιστάμενες πολιτικές της ΕΕ για τα ύδατα που επηρεάζουν τη βιομηχανία περιλαμβάνουν την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα, την οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, την οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών και το σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ. Ωστόσο, η πτυχή των υδάτων αναφέρεται ελάχιστα στις βιομηχανικές πορείες μετάβασης της ΕΕ ή στην έκθεση στρατηγικής ανάλυσης προοπτικών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2022.

2.5.

Στο όραμα της ΕΕ για πράσινη και ψηφιακή μετάβαση της βιομηχανίας και των οικοσυστημάτων της δεν γίνεται μνεία στα ύδατα. Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας (3) αναφέρει την ύδρευση και την αποχέτευση ως βασικούς τομείς για την πράσινη μετάβαση σε υποσημείωση, αλλά στο έγγραφο δεν περιλαμβάνεται περαιτέρω μνεία στο νερό. Η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει την πολιτική για τα ύδατα με την ίδια αποφασιστικότητα με την οποία αντιμετωπίζει την κλιματική κρίση.

3. Ανάγκη ενσωμάτωσης του νερού στη βιομηχανική πολιτική της ΕΕ με παράλληλη υιοθέτηση τομεακής προσέγγισης

3.1.

Η πολιτική για τα ύδατα και η διαχείριση των υδάτων λειτουργούν πολύ διαφορετικά σε πολυάριθμα κράτη μέλη της ΕΕ, γεγονός που δημιουργεί σημαντικές δυσκολίες στους πολίτες και τις βιομηχανίες. Δεδομένου ότι τα επιφανειακά ύδατα της ΕΕ είναι διασυνοριακά σε ποσοστό 60 %, πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο θέσπισης κοινής πολιτικής της ΕΕ για τα ύδατα.

3.2.

Τον Μάρτιο του 2023 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε το ακόλουθο συμπέρασμα: «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τα ύδατα του 2023 και το θεματολόγιο δράσης της για τα ύδατα. Αναγνωρίζει την ανάγκη για ενισχυμένη ενωσιακή και παγκόσμια δράση στον τομέα των υδάτων και υπογραμμίζει τη σημασία της ύπαρξης στρατηγικής προσέγγισης της ΕΕ για την ασφάλεια των υδάτων» (4).

3.3.

Η ΕΕ πρέπει να προωθήσει μια ολοκληρωμένη πολιτική βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων για τη βιομηχανία, η οποία θα βασίζεται στη μείωση της χρήσης, την ανάκτηση, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, μεταξύ άλλων με έμφαση στις βιομηχανίες υψηλής χρήσης νερού και με την εφαρμογή τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης του νερού. Η κλιμακωτή ιεράρχηση των υδάτων πρέπει να έχει προτεραιότητα.

3.4.

Όλοι οι βιομηχανικοί κλάδοι βασίζονται στο νερό. Η βιομηχανία αντιπροσωπεύει περίπου το 40 % της συνολικής υδροληψίας στην Ευρώπη (5). Οι κύριες βιομηχανίες υψηλής χρήσης ύδατος στην ΕΕ περιλαμβάνουν τα ορυχεία και τα λατομεία, τη μεταποίηση, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τις κατασκευές, τις χημικές ουσίες, τη γεωργία, την παραγωγή τροφίμων και ποτών, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, το χαρτί και τον χαρτοπολτό, τη φαρμακοβιομηχανία, τις ΤΠΕ συμπεριλαμβανομένων των κέντρων δεδομένων, την αυτοκινητοβιομηχανία, τον χάλυβα, τα λιπάσματα και τις μεταφορές. Ωστόσο, τα δεδομένα σχετικά με την υδροληψία και τη χρήση του νερού στην ΕΕ είναι παλαιότερα και ανεπαρκή. Η βιομηχανική στρατηγική της ΕΕ για τα ύδατα πρέπει να βασίζεται σε δεδομένα που συλλέγονται σε ενωσιακό επίπεδο, με τη συμμετοχή της Eurostat, ώστε να καταστεί δυνατή μια ευρεία και ολοκληρωμένη επισκόπηση. Υπάρχει επίσης ανάγκη συλλογής των δεδομένων αυτών σε επίπεδο βιομηχανικών μονάδων, καθώς αυτό είναι το πρώτο βήμα προς την εφαρμογή διαδικασιών για την αποδοτική χρήση του νερού. Επιπλέον, ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO) εργάζεται με σκοπό τη δημιουργία πλατφόρμας διαλειτουργικότητας για μια παγκόσμια αποθήκη δεδομένων.

3.5.

Υπάρχει σαφής ανάγκη για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά τις πολιτικές για τα ύδατα, η οποία θα περιλαμβάνει καλύτερο συντονισμό των πολυάριθμων νομοθετικών απαιτήσεων που απορρέουν από διάφορους τομείς και χρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανικών τομέων. Επιπλέον, απαιτείται πολύ εντονότερη πολιτική φιλοδοξία για τη βελτίωση της αποδοτικής χρήσης του νερού και τη μείωση της ρύπανσης και της κατανάλωσης του νερού στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, ιδίως μέσω της σταδιακής εισαγωγής τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης του νερού. Ωστόσο, απαιτείται τομεακή προσέγγιση, δεδομένου ότι η δυνατότητα να καταστεί αποδοτικότερη η χρήση του νερού ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των τομέων, ανάλογα με την ύπαρξη προσαρμοσμένων τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης του νερού.

3.6.

Όσον αφορά τους διάφορους βιομηχανικούς τομείς, πρέπει να διενεργηθεί διεξοδική ανάλυση σε ευρωπαϊκό επίπεδο με σκοπό τον καθορισμό δεικτών αναφοράς, κατευθυντήριων γραμμών και συστημάτων υποβολής εκθέσεων για τη μελλοντική βιώσιμη ανάπτυξη των κύκλων του νερού. Θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι υπάρχουν ήδη σε επίπεδο ΕΕ ορισμένοι πόροι που αφορούν τους βιομηχανικούς κύκλους του νερού άμεσα ή έμμεσα, όπως η μελέτη του 2021 σχετικά με τις προοπτικές της κυκλικής οικονομίας στον κλωστοϋφαντουργικό τομέα της ΕΕ (6), αλλά απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για να καλυφθούν οι διάφοροι σχετικοί βιομηχανικοί τομείς. Η ΕΟΚΕ ζητεί την αναθεώρηση των βιομηχανικών μεταβατικών πορειών εντός των επόμενων δύο ετών, ώστε να συμπεριληφθούν η διάσταση της αποδοτικής χρήσης του νερού και ένας φιλόδοξος αλλά ρεαλιστικός χάρτης πορείας για τη σταδιακή αύξηση της αποδοτικής χρήσης του νερού.

3.7.

Απαιτείται μεγαλύτερη έμφαση στην κατανάλωση και στην ανακύκλωση του νερού κατά τις διαδικασίες έγκρισης νέων βιομηχανικών εγκαταστάσεων και στα συστήματα παροχής κινήτρων για έργα εξοικονόμησης νερού στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις. Ωστόσο, οι διάφορες βιομηχανίες έχουν διαφορετικές ανάγκες όσον αφορά τη χρήση του νερού και διαφορετικές ευκαιρίες/δυνατότητες να καταστούν αποδοτικές ως προς τη χρήση του νερού. Η αρχή του «μη βλάπτειν» πρέπει να συνδυάζεται με το δικαίωμα των οικονομικών δραστηριοτήτων να καταναλώνουν νερό. Το δικαίωμα αυτό θα πρέπει να αναγνωρίζεται, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να εξασφαλίζεται η δέσμευση της βιομηχανικής εγκατάστασης ότι θα βελτιώσει σταδιακά την αποδοτική χρήση του νερού μέσω χάρτη πορείας για την αποδοτική χρήση του νερού, που θα μετράται με βάση τον τομεακό δείκτη αναφοράς.

3.8.

Οι βιομηχανίες θα αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερο πιέσεις για να μειώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις και να βελτιώσουν την αποδοτική χρήση των υδάτινων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης και έμμεσης χρήσης του νερού. Όπως συμβαίνει με την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και την ενέργεια, πολλές βιομηχανίες αντιμετωπίζουν την ανάγκη για επενδύσεις μεγάλης κλίμακας ώστε να καταστεί αποδοτικότερη η χρήση του νερού στις διαδικασίες παραγωγής και στις αξιακές αλυσίδες τους, και να μειωθεί ο αντίκτυπός τους στην ποιότητα των υδάτων.

3.9.

Κατά τη μετάβαση σε μια κοινωνία με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα και αποδοτική ως προς τη χρήση ενέργειας και νερού, είναι σημαντικό οι βιομηχανίες που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ να παραμείνουν ανταγωνιστικές και να μην βρεθούν σε μειονεκτική θέση συγκριτικά με άλλες περιοχές του κόσμου όπου εγκρίνονται λιγότερο υπεύθυνες και περιοριστικές πολιτικές, με αποτέλεσμα τη διάβρωση της παραγωγής, των παραγόμενων προϊόντων και της απασχόλησης στην ΕΕ, χωρίς να σημειώνεται πρόοδος στο μέτωπο του νερού σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρέπει να προστατεύσουμε τα μελλοντικά φιλικά προς το νερό προϊόντα και υπηρεσίες της ΕΕ από λιγότερο αποδοτικές από πλευράς υδάτινων πόρων εισαγωγές.

4. Τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού που καθιστούν δυνατή τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων

4.1.

Η επιτυχής υιοθέτηση τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης του νερού στη βιομηχανία και σε άλλους τομείς είναι απαραίτητη για την επιτυχία μιας βιώσιμης πολιτικής της ΕΕ για τα ύδατα. Οι εν λόγω τεχνολογίες έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν σημαντικά τη χρήση του νερού και να προωθήσουν την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, καθώς και να βελτιώσουν την ποιότητα των υδάτων και να ελαχιστοποιήσουν την απόρριψη λυμάτων. Η ασφάλεια της ευμετάβλητης ύδρευσης θα πρέπει να αυξηθεί μέσω καλά σχεδιασμένων συστημάτων κατακράτησης των υδάτων (ομβρίων υδάτων και πλημμυρών).

4.2.

Υπάρχουν ήδη αρκετές τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού. Ορισμένες από τις κύριες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος στη βιομηχανία είναι οι εξής: ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση του νερού (επεξεργασία και επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων σε βιομηχανικές δραστηριότητες με αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης γλυκού νερού)· αξιολόγηση και βελτιστοποίηση των βιομηχανικών διαδικασιών με σκοπό τη μείωση της χρήσης του νερού και την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων· εφαρμογή σταδίου αντίστροφης ώσμωσης αντί σταδίου ανταλλαγής ιόντων για το νερό τροφοδοσίας των λεβήτων με σκοπό τη μείωση του φορτίου αλάτων κατά την απόρριψη των λυμάτων που προκύπτουν από τη διαδικασία ανανέωσης· διήθηση με μεμβράνη (αφαίρεση των ακαθαρσιών από το νερό ώστε αυτό να μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκ νέου για βιομηχανικούς σκοπούς)· εκμετάλλευση ακάθαρτων υδάτων και λυμάτων· εγκαταστάσεις χαμηλής ροής (μείωση της χρήσης νερού στα κτίρια μέσω της εγκατάστασης βρυσών, κεφαλών ντους και τουαλετών με αποδοτική χρήση νερού)· στάγδην άρδευση και γεωργία ακριβείας (ελαχιστοποίηση της χρήσης του νερού στη γεωργία και βελτιστοποίηση της απόδοσης των καλλιεργειών)· αναεροβική επεξεργασία λυμάτων (βιολογική παραγωγή αερίου με απουσία οξυγόνου για την παραγωγή ενέργειας — χρήση μικροοργανισμών για τη διάσπαση ρύπων στα λύματα με παραγωγή υγρών αποβλήτων που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν)· συλλογή και αποθήκευση ομβρίων υδάτων για χρήση στην άρδευση, στον καθαρισμό ή σε άλλες χρήσεις που δεν απαιτούν πόσιμο νερό· συστήματα κλειστού βρόχου (ελαχιστοποίηση της χρήσης και των αποβλήτων του νερού μέσω της ανακύκλωσης των υδάτων επεξεργασίας στο πλαίσιο μιας βιομηχανικής διαδικασίας)· υποκατάσταση υλικών (χρήση εναλλακτικών υλικών που απαιτούν λιγότερο νερό για παραγωγή και έχουν μικρότερο υδατικό αποτύπωμα).

4.3.

Πολλοί βιομηχανικοί κλάδοι χρησιμοποιούν ήδη τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού. Για παράδειγμα, όσον αφορά τον γαλακτοκομικό τομέα, ένα καλό παράδειγμα είναι η Ιρλανδία, όπου η αξία των εξαγωγών γαλακτοκομικών προϊόντων ανέρχεται σε 6,8 δισεκατ. ευρώ από 11 δισεκατ. λίτρα γάλακτος που υποβάλλονται σε επεξεργασία ετησίως. Ο μεγαλύτερος γαλακτοκομικός γεωργικός συνεταιρισμός της Ιρλανδίας, ο Tirlan, αντλεί περίπου 11 000 m3 νερού ημερησίως από τον τοπικό ποταμό και γεωτρήσεις στη μεγαλύτερη μονάδα επεξεργασίας που διαθέτει στο Μπαλιράγκετ της κομητείας Κιλκένι. Ωστόσο, χάρη στις τεχνολογίας κατεργασίας και επεξεργασίας του νερού, η μονάδα επιστρέφει καθημερινά περίπου 14 500 m3 καθαρού νερού στον τοπικό ποταμό Nore, ο οποίος αποτελεί ειδική ζώνη διατήρησης. Αυτό σημαίνει ότι η γαλακτοκομική μονάδα επιστρέφει περίπου ένα επιπλέον 30 % ανανεωμένου καθαρού νερού στον τοπικό ποταμό. Αυτό το επιστρεφόμενο νερό είναι τόσο καλής ποιότητας ώστε με την πάροδο του χρόνου έχει συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας του ποταμού και στη διατήρηση του καθεστώτος του ποταμού ως ειδικής ζώνης διατήρησης και ζώνης ειδικής προστασίας. Σημαντικές επενδύσεις πραγματοποιήθηκαν στον σταθμό επεξεργασίας λυμάτων και στις κατάλληλες τεχνολογίες.

4.4.

Η κλωστοϋφαντουργία, μολονότι κυριαρχείται από την ασιατική παραγωγή, απασχολεί πάνω από 1,6 εκατομμύρια άτομα στην ΕΕ. Ο τομέας έχει μεγάλο αντίκτυπο στους υδάτινους πόρους. Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα περιέχουν πολλούς δυνητικούς ρύπους που εισέρχονται στον κύκλο του νερού κατά το στάδιο χρήσης των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και, ως εκ τούτου, πρέπει να αντιμετωπιστούν με ένα εύρωστο κανονιστικό πλαίσιο. Σε αυτούς περιλαμβάνονται μικροτμήματα ινών, παράγοντες/χημικές ουσίες στεγανοποίησης και χρωστικές ύλες κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Επιπλέον, μπορεί να προβλεφθεί ότι η λειψυδρία στις χώρες παραγωγής θα έχει ολοένα και μεγαλύτερο αντίκτυπο στο κόστος και θα θέτει περιορισμούς στην παραγωγική ικανότητα. Είναι αναγκαίο να γίνουν κατανοητές οι αξιακές αλυσίδες και οι ροές υλικών στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Υπάρχουν επίσης επικείμενες προκλήσεις και υποχρεώσεις όσον αφορά τη συλλογή και την επεξεργασία των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων μετά την κατανάλωση.

4.5.

Με βάση τη στρατηγική της ΕΕ για τα βιώσιμα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, το κανονιστικό πλαίσιο για τις σχετικές με το νερό πτυχές της κυκλικής οικονομίας θα πρέπει να αναπτυχθεί λεπτομερέστερα σε πρώιμο στάδιο. Η στρατηγική αναφέρει την ανάγκη ανάπτυξης κυκλικής οικονομίας, αλλά δεν αντιμετωπίζει ρητά την ανάγκη για υδάτινους πόρους. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας στην κλωστοϋφαντουργία θα απαιτήσει μεγάλες ποσότητες νερού. Ο προσδιορισμός των αναγκών για έρευνα, ανάπτυξη και εκπαίδευση σχετικά με τον κύκλο του νερού, σε συνδυασμό με την αντίστοιχη κρατική χρηματοδότηση, είναι ζωτικής σημασίας. Πρέπει επίσης να καθοριστούν στόχοι και όρια για τη ζήτηση γλυκού νερού, η οποία θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί με τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών (ανακύκλωση). Επιπλέον, η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει τη δημιουργία χάρτη πορείας για τη σταδιακή μετάβαση προς έναν στόχο μηδενικών απορρίψεων ο οποίος αφορά τουλάχιστον το φάσμα της δυνητικής ρύπανσης.

4.6.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η χαρτοβιομηχανία, η οποία έχει επιδείξει μεγάλες δυνατότητες λήψης μέτρων με σκοπό την ελαχιστοποίηση ή ακόμη και την αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων στις υδάτινες πηγές. Η χαρτοβιομηχανία στην Ευρώπη διαθέτει ήδη ένα συγκριτικά καλό επίπεδο χρήσης νερού (7), αλλά υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω βελτίωση. Αυτή μπορεί να επιτευχθεί με την ενίσχυση της εφαρμογής των διαδικασιών επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, την εφαρμογή των πλέον πρόσφατων τεχνολογιών επεξεργασίας και τον καθορισμό δυνητικού στόχου για σχεδόν μηδενικές απορρίψεις με φιλόδοξο αλλά ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα. Η κρατική στήριξη για την ανάπτυξη και την καινοτομία στην ευρωπαϊκή χαρτοβιομηχανία και τα μέτρα για τη βελτιστοποίηση της χρήσης του νερού μπορούν να οδηγήσουν σε οικονομικό πλεονέκτημα. Για παράδειγμα, η τεχνογνωσία για τη βελτιστοποίηση της χρήσης του νερού στη χαρτοβιομηχανία αποτελεί ήδη οικονομικό παράγοντα για την ευρωπαϊκή παραγωγή μηχανημάτων και οι λύσεις που έχουν επιλεγεί έχουν εφαρμοστεί και σε άλλους τομείς. Σε άλλα μέρη του κόσμου, μεγάλα εργοστάσια χαρτοποιίας αναγκάστηκαν να κλείσουν λόγω των εξαιρετικά αρνητικών επιπτώσεών τους στα ύδατα της γύρω περιοχής.

4.7.

Οι βιομηχανίες ύδρευσης (έργα ύδρευσης και επεξεργασίας λυμάτων) θα πρέπει να είναι κλιματικά και ενεργειακά ουδέτερες (ή ακόμη και θετικές) κρίσιμες υποδομές, και να είναι ασφαλείς απέναντι σε κυβερνοεπιθέσεις. Καλά παραδείγματα υπάρχουν τόσο στην Ευρώπη όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Από την άλλη πλευρά, οι περιφέρειες με πολύ χαμηλούς υδάτινους πόρους έχουν πολλές δυνατότητες βελτίωσης (διαχείριση, αφαλάτωση, κυκλικότητα των υδάτων, αποδοτικότητα).

4.8.

Όπως συνέβη με την πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση των κλιματικών και ενεργειακών προκλήσεων που δρομολογήθηκε στις περισσότερες χώρες της ΕΕ όσον αφορά τις απαιτήσεις μόνωσης και μετασκευής για τα κτίρια, θα πρέπει να θεσπιστεί πολιτική για τη συλλογή και την επαναχρησιμοποίηση του νερού σε όλα τα νέα κτίρια. Όσον αφορά τη βιομηχανία, πρέπει να αναπτυχθεί πολιτική σχετικά με τη χρήση των φαιών υδάτων εκτός της πόσιμης χρήσης. Για παράδειγμα, το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) έχει αναπτύξει τεχνικές κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή βασικών αρχών διαχείρισης κινδύνου όσον αφορά την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων για την υγεία και το περιβάλλον που συνδέονται με τα συστήματα επαναχρησιμοποίησης των υδάτων (8). Ωστόσο, απαιτούνται συστηματικότερες εφαρμογές των υφιστάμενων και των νέων τεχνολογιών, οι οποίες θα πρέπει να εφαρμόζονται λαμβανομένου υπόψη του πλήρους κύκλου του νερού.

4.9.

Η ΕΕ πρέπει να πρωτοστατήσει παγκοσμίως στην ανάπτυξη, την κατασκευή και τη χρήση τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης του νερού, καθώς και να αποκτήσει παγκόσμια φήμη ως περιοχή παραγωγής με μικρό υδατικό αποτύπωμα. Οι επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη και στη διαχείριση και τις δεξιότητες της βιομηχανίας ύδρευσης θα είναι ουσιαστικής σημασίας. Θα απαιτηθούν νέα επαγγέλματα και καταρτισμένοι εργαζόμενοι με ειδίκευση στο νερό για την υποστήριξη της τεχνογνωσίας και της εφαρμογής νέων τεχνολογιών χρήσης του νερού, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης σε αυτόν τον τομέα. Η ΕΕ μπορεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο στη γαλάζια παραγωγή και στην αγορά επεξεργασίας βιομηχανικών υδάτων, εστιάζοντας στη δημιουργία νέων ιδιαιτέρως εξειδικευμένων θέσεων εργασίας στην Ευρώπη. Η τεχνογνωσία σχετικά με τις διαδικασίες εξοικονόμησης νερού θα αποτελέσει βασική ικανότητα και βασικό δείκτη επιδόσεων (ΒΔΕ) για τη βιομηχανία στο μέλλον. Οι τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού αποτελούν έναν βιομηχανικό τομέα που συγκαταλέγεται στις καθαρές τεχνολογίες. Δεδομένου ότι οι καθαρές τεχνολογίες συγκροτούν μόνες τους το δικό τους οικοσύστημα, η ΕΟΚΕ προτείνει τη χάραξη μιας πορείας μετάβασης για το οικοσύστημα αυτό τα επόμενα δύο χρόνια, με φιλόδοξους αλλά ρεαλιστικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένου ενός σχεδίου για τις δεξιότητες.

4.10.

Η διαβούλευση και η συμμετοχή των κορυφαίων φορέων και των εκπροσώπων του κλάδου είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διαμόρφωση μιας βιώσιμης πολιτικής της ΕΕ για τα ύδατα. Επιπλέον, είναι ουσιαστικής σημασίας να ενστερνιστούν οι πολίτες της ΕΕ την πολιτική για τα ύδατα. Σε πολλούς τομείς, η εθνική νομοθεσία δεν επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, με αποτέλεσμα να παρακωλύεται η διαδικασία της κυκλικής οικονομίας. Για να ξεπεραστεί αυτό το πρόβλημα, η ΕΕ πρέπει να θεσπίσει ελάχιστες απαιτήσεις για την ποιότητα και την παρακολούθηση των υδάτων. Για τον σκοπό αυτό, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα για τη Γαλάζια Συμφωνία, η οποία θα απευθύνεται στους εκπροσώπους της βιομηχανίας και της γεωργίας όπως και στους πολίτες της ΕΕ, όπου θα μπορούσαν να ανταλλάσσονται ιδέες και ζητήματα σχετικά με την κοινή χρήση των υδάτων, τις χρήσεις του νερού και την καινοτομία των έργων. Η πλατφόρμα θα μπορούσε να περιλαμβάνει δομές από το τοπικό, το περιφερειακό, το εθνικό και το ενωσιακό επίπεδο. Στόχος αυτής της ενωσιακής πλατφόρμας για τη Γαλάζια Συμφωνία θα είναι να βοηθήσει την ΕΕ και τα κράτη μέλη να λάβουν το συντομότερο δυνατόν τις αναγκαίες πολιτικές αποφάσεις σχετικά με την πολιτική για τα ύδατα. Είναι επίσης σημαντικό να ενταθεί ο διάλογος για το νερό με τα τοπικά και εθνικά θεσμικά όργανα, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η δομημένη ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και εκπαίδευση με επίκεντρο τη δράση σχετικά με τη στρατηγική σημασία του νερού ως περιορισμένου πόρου. Η εν λόγω μόνιμη διαβούλευση θα μπορούσε επίσης να διευκολύνει την άρση των νομοθετικών εμποδίων για την υιοθέτηση τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης του νερού στις βιομηχανικές και γεωργικές διαδικασίες και από τα νοικοκυριά.

4.11.

Η ολοκληρωμένη πολιτική της ΕΕ για τα ύδατα πρέπει να συνδυαστεί με ένα εξίσου φιλόδοξο ενωσιακό σχέδιο χρηματοδότησης, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στη βιομηχανία και τις δημοτικές αρχές να πραγματοποιήσουν τις απαραίτητες επενδύσεις σε τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού. Θα πρέπει να θεσπιστούν θετικά κίνητρα χρηματοδότησης, όπως εκπτώσεις φόρου, υψηλότεροι συντελεστές απόσβεσης και άλλοι μηχανισμοί. Τα εργαλεία και ο μηχανισμός πράσινης χρηματοδότησης (π.χ. ΠΚΔ και ταξινομία) πρέπει να συμπληρωθούν με περισσότερες και βαθύτερες διαστάσεις της χρήσης του νερού.

Βρυξέλλες, 13 Ιουλίου 2023.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Oliver RÖPKE

(1) https://www.eea.europa.eu/highlights/water-stress-is-a-major

(2) https://www.eea.europa.eu/publications/92-9167-025-1/page003.html

(3) COM(2023) 62 final

(4) Σύνοδος Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (23 Μαρτίου 2023) — Συμπεράσματα

(5) https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Archive:Water_use_in_industry&oldid=196132

(6) Αποθετήριο εκδόσεων του ΚΚΕρ — Οι προοπτικές της κυκλικής οικονομίας στον κλωστοϋφαντουργικό τομέα της ΕΕ (europa.eu).

(7) https://www.africapulpaper.com/en/articles/water-usage-in-paper-mills

(8) https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC129596

Začiatok

Vyberte si experimentálne prvky, ktoré chcete vyskúšať