10.3.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 75/75

Εισηγητής:

ο κ. Peter CLEVER

1.1.

Ενόψει της δημογραφικής αλλαγής, η εξασφάλιση της ανάπτυξης και της ευημερίας στην ΕΕ εξαρτάται και από τη μετανάστευση σε αυτήν εργαζομένων με υψηλή ειδίκευση. Η ενεργοποίηση του εθνικού δυναμικού στην αγορά εργασίας —χωρίς αμφιβολία για τη σημασία αυτού στην εθνική πολιτική— δεν είναι επαρκής για το σκοπό αυτό. Χρειάζεται μάλλον μια κοινή ευρωπαϊκή στρατηγική για την προσέλκυση ειδικευμένων εργαζομένων, διότι στον παγκόσμιο ανταγωνισμό για την προσέλκυση ειδικευμένων εργαζόμενων, η Ευρώπη μπορεί να εδραιώσει καλύτερα τη θέση της ως σύνολο από ό, τι τα επιμέρους κράτη μέλη.

1.2.

Μια κοινή στρατηγική για την προσέλκυση ειδικευμένων επαγγελματιών από τρίτες χώρες πρέπει να έχει ολιστικό χαρακτήρα και να καλύπτει όλους τους σχετικούς τομείς, από την πρώτη προσέγγιση των ενδιαφερόμενων να μεταναστεύσουν μέχρι την αντιμετώπιση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων αυτών. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνονται και οι μετανάστες, οι οποίοι πραγματοποιούν μέρος των πανεπιστημιακών σπουδών τους στην εκάστοτε ενδιαφερόμενη χώρα. Πρέπει, επίσης, να συνεκτιμηθεί ο αντίκτυπος της μετανάστευσης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού στις χώρες προέλευσης και να βοηθηθούν οι χώρες αυτές στην ανάπτυξη των εκπαιδευτικών τους συστημάτων.

1.3.

Είναι επίσης σημαντικό να επιδιωχθεί μια, όσο το δυνατόν, ευρύτερη συναίνεση που να επιτρέπει να δεσμευτούν τα κράτη μέλη στην τήρηση της στρατηγικής αυτής και να εφαρμόσουν με συνέπεια τα μέτρα που έχουν θεσπιστεί σε επίπεδο ΕΕ. Προς τούτο, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη στενή συμμετοχή των εθνικών και των ευρωπαϊκών κοινωνικών εταίρων. Όσον αφορά την απασχόληση υπηκόων τρίτων χωρών, πρέπει να διασφαλιστούν ίσες ευκαιρίες και μη διακριτική μεταχείριση.

1.4.

Βασικό πεδίο δράσης μιας συνεκτικής πολιτικής για τη μετανάστευση εργατικού δυναμικού είναι η πολιτική εισδοχής. Οι κοινοί κανόνες μπορούν να διευκολύνουν την πρόσβαση υπηκόων τρίτων χωρών στις ευρωπαϊκές αγορές εργασίας, παράλληλα όμως, συνιστούν παρέμβαση στην εθνική κυριαρχία. Ως εκ τούτου, πρέπει καταρχήν να σταθμίζονται τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μιας περαιτέρω εναρμόνισης. Με βάση τη σημερινή κατάσταση, η πλήρης εναρμόνιση της πολιτικής εισδοχής δεν φαίνεται χρήσιμη και απαραίτητη.

1.5.

Με βάση τη σημερινή κατάσταση, η πρόταση στης Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναθεώρηση της οδηγίας για τη μπλε κάρτα, κρίνεται υπερβολική στο σημείο αυτό, στο μέτρο που στερεί από τα κράτη μέλη τη δυνατότητα των κρατών μελών να ορίζουν διαύλους πρόσβασης σε άτομα με υψηλή εξειδίκευση με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Ωστόσο, είναι σκόπιμο να εξασφαλισθεί ότι στο μέλλον η μπλε κάρτα για την εισδοχή υψηλά ειδικευμένων επαγγελματιών από τρίτες χώρες θα χρησιμοποιείται περισσότερο στις χώρες της ΕΕ. Όπως και με την πράσινη κάρτα των ΗΠΑ, η μπλε κάρτα θα μπορούσε στη συνέχεια να χρησιμεύσει ως σήμα κατατεθέν που καθιστά την ΕΕ ελκυστικό προορισμό για μετανάστευση υψηλών προσόντων.

1.6.

Εν γένει, η πρόταση της Επιτροπής για την αναθεώρηση της οδηγίας για τη μπλε κάρτα κρίνεται θετικά, επειδή ως μέσο πρόσβασης, η μπλε κάρτα καθιστά πιο ελκυστική την ΕΕ, και ιδίως επειδή διευκολύνει σημαντικά την κινητικότητα των κατόχων της εντός της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη είναι η βελτίωση των δυνατοτήτων διαμονής για επαγγελματικούς λόγους σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.

1.7.

Οι διευκολύνσεις όσον αφορά τη χορήγηση της μπλε κάρτας είναι ορθές. Ακόμη, πρέπει να εξεταστεί κριτικά η μείωση των μισθολογικών ορίων. Όσον αφορά τους εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης, είναι απορριπτέο ένα όριο χαμηλότερο από το μέσο εισόδημα.

1.8.

Το ίδιο ισχύει και για την προαιρετική δυνατότητα υποκατάστασης διπλωμάτων ανωτάτων σχολών από την κατάλληλη επαγγελματική πείρα. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να εξεταστεί η μείωση της απαιτούμενης επαγγελματικής πείρας από πέντε σε τρία έτη και θα ήταν χρήσιμο τουλάχιστον να υποδειχθούν τα κριτήρια με βάση τα οποία θα πρέπει να διενεργείται η αξιολόγηση.

2.1.

Η μεταναστευτική πολιτική έχει πολλούς στόχους. Ένας είναι η σταθεροποίηση της βάσης του εργατικού δυναμικού σε χώρες που πλήττονται από τις δημογραφικές τάσεις. Ένας άλλος είναι η τήρηση μιας κοινωνικά υπεύθυνης στάσης ανά τον κόσμο, με την υποδοχή προσφύγων. Λαμβανομένης υπόψη της πολυπλοκότητας του θέματος, η παρούσα γνωμοδότηση εστιάζεται στη μετανάστευση υψηλά ειδικευμένου εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες.

2.2.

Χωρίς τη μετανάστευση από τρίτες χώρες, τις επόμενες δύο δεκαετίες η δημογραφική αλλαγή θα έχει ως αποτέλεσμα τη σαφή παρακμή του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας στην ΕΕ. Ταυτόχρονα θα αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ηλικιωμένων. Μια τέτοιου είδους εξέλιξη συνεπάγεται σημαντικές προκλήσεις για τον σχεδιασμό των δημόσιων προϋπολογισμών, διότι θα μειωθούν οι (καθαροί) συνεισφέροντες και θα αυξηθούν αντίστοιχα οι (καθαροί) αποδέκτες κρατικών παροχών. Επίσης η αγορά εργασίας απειλείται με ελλείψεις.

2.3.

Προκειμένου να τεθούν υπό έλεγχο αυτές οι αρνητικές συνέπειες της δημογραφικής αλλαγής, είναι αναγκαίο να αρθούν τα προβλήματα που υπάρχουν σε σχέση με το υφιστάμενο εργατικό δυναμικό στα κράτη μέλη της ΕΕ· Πρέπει να καταβληθούν σημαντικές προσπάθειες, ειδικότερα σε ό, τι αφορά τη διευκόλυνση της απασχολησιμότητας των κοινωνικά μειονεκτουσών ομάδων στόχων στην αγορά εργασίας. Επίσης η κινητικότητα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί μεσοπρόθεσμα να συμβάλει στη σταθεροποίηση της βάσης του εργατικού δυναμικού στις χώρες που πλήττονται ιδιαίτερα από τη δημογραφική αλλαγή. Αυτή η ενδοευρωπαϊκή κινητικότητα δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί στον βαθμό που είναι νομικά και λειτουργικά εφικτή. Ωστόσο, τα δύο αυτά στοιχεία από κοινού δεν θα επαρκέσουν. Πρέπει να υπάρξει μια στοχευμένη μακροπρόθεσμη στρατηγική για την προώθηση της νόμιμης μετανάστευσης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες.

2.4.

Επί του παρόντος, η κατάσταση της αγοράς εργασίας στα κράτη μέλη της ΕΕ ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό. Ενώ σε ορισμένες χώρες υπάρχει έλλειψη εργατικού δυναμικού, σε άλλες παρατηρείται υψηλό ποσοστό ανεργίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διαφέρει θεμελιωδώς η ζήτηση για μετανάστευση εργατικού δυναμικού από τις ευκαιρίες ένταξης των μεταναστών από τρίτες χώρες. Συνεπώς και οι στρατηγικές μετανάστευσης των μεμονωμένων κρατών μελών θα πρέπει να διαμορφώνονται διαφορετικά.

2.5.

Παράλληλα, είναι απαραίτητη η στενότερη συνεργασία στο πλαίσιο της προσέλκυσης εργατικού δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης στις ευρωπαϊκές αγορές εργασίας. Αυτά τα άτομα —σε αντίθεση με το εργατικό δυναμικό χαμηλής εξειδίκευσης— έχουν επίσης τη δυνατότητα να μεταναστεύσουν σε άλλες χώρες, κυρίως του αγγλοσαξονικού χώρου, οι οποίες τους ζητούν, με αποτέλεσμα να υπάρχει ανταγωνισμός στην Ευρώπη. Ως εκ τούτου, μόνο το 31 % των μεταναστών υψηλής εξειδίκευσης από χώρες του ΟΟΣΑ που δεν αποτελούν κράτη μέλη της ΕΕ επιλέγει ως προορισμό κράτος μέλος της ΕΕ. Ένα σημαντικό εμπόδιο για τη μετανάστευση των εργαζομένων υψηλών προσόντων που εισέρχονται στην ΕΕ είναι η ελλιπής γνώση της γλώσσας της εκάστοτε ενδιαφερόμενης χώρας. Ένα άλλο είναι ότι ιδίως τα μικρότερα κράτη μέλη είναι συχνά σχεδόν άγνωστα εκτός Ευρώπης και, ως εκ τούτου, εκλαμβάνονται λανθασμένα ως λιγότερο ελκυστικά.

2.6.

Ενόψει αυτών, ο ρόλος της ΕΕ είναι σημαντικός προκειμένου να ενοποιήσει και, συνεπώς, να καταστήσει αποτελεσματικότερες τις δραστηριότητες των κρατών μελών για την προσέλκυση εργατικού δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης από τρίτες χώρες. Η προβολή των κρατών μελών ως μία ενιαία Ευρώπη παρέχει σημαντικά πλεονεκτήματα στον ανταγωνισμό για διεθνώς μετακινούμενο εργατικό δυναμικό. Προκειμένου να αυξηθεί η ελκυστικότητα της ΕΕ ως περιοχή στόχος για μετανάστες υψηλής εξειδίκευσης από τρίτες χώρες είναι αναγκαία η στοχευμένη ευρωπαϊκή στρατηγική προσέλκυσης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού, διότι μόνον έτσι θα μπορέσει η ΕΕ να διατηρήσει και να βελτιώσει τη θέση της στο πλαίσιο του παγκόσμιου ανταγωνισμού για εργατικό δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης.

2.7.

Πράγματι, η επιτυχία μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής προσέλκυσης εργατικού δυναμικού εξαρτάται σημαντικά από τον βαθμό στον οποίο θα λάβει υπόψη της τις εθνικές συνθήκες και από το κατά πόσο πιστεύουν σε αυτήν τα κράτη μέλη της ΕΕ. Για τον λόγο αυτόν, πρέπει να επιδιωχθεί στο πλαίσιο αντίστοιχων μέτρων η ευρύτερη δυνατή συναίνεση που θα αφορά ακόμα και ένα απαραίτητο νομικό πλαίσιο μετανάστευσης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.

3.1.

Στο πλαίσιο μιας κοινής στρατηγικής για την ενίσχυση της νόμιμης μετανάστευσης εργατικού δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης θα πρέπει να ληφθούν μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο με σκοπό την προσέγγιση του εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες και τη μεσολάβηση για λογαριασμό του. Εν προκειμένω, πολλά μοιάζει να υπόσχεται η σύσταση Ευρωπαϊκής τράπεζας δεδομένων δεξιοτήτων, όπου —παρόμοια με το EURES— θα μπορεί να καταχωρίζεται το εργατικό δυναμικό από τρίτες χώρες που ενδιαφέρεται να μεταναστεύσει και η οποία θα επιτρέπει την άμεση προσέγγιση αυτού από τους ενδιαφερόμενους εργοδότες. Τα περαιτέρω στοιχεία μιας Ευρωπαϊκής στρατηγικής για την προσέλκυση ειδικευμένου εργατικού δυναμικού θα πρέπει να περιλαμβάνουν την παροχή πληροφοριών σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τους αντίστοιχους κανόνες για τη μετανάστευση και την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά εργασίας των κρατών μελών. Επιπλέον, προκειμένου να καταπολεμηθεί η αντιπάθεια του γηγενούς πληθυσμού έναντι των μεταναστών, χρειάζεται ένα κατάλληλο πλαίσιο για την κινητικότητα ειδικευμένων εργαζόμενων από τρίτες χώρες στην ΕΕ, μια συντονισμένη προσέγγιση για την αναγνώριση των πιστοποιητικών επαγγελματικών προσόντων από τρίτες χώρες και ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού πνεύματος φιλοξενίας. Το πλαίσιο αυτό θα πρέπει αναπτυχθεί με τη συμμετοχή των εθνικών και των ευρωπαϊκών κοινωνικών εταίρων.

3.2.

Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν μια στρατηγική που θα ενθαρρύνει τη νόμιμη μετανάστευση των υψηλής ειδίκευσης εργαζομένων από τρίτες χώρες που θα καλύπτει όχι μόνο τα άτομα που εισέρχονται στα κράτη μέλη της ΕΕ διαθέτοντας ήδη πλήρη κατάρτιση, αλλά και όσους πραγματοποιούν μέρος ή το σύνολο των σπουδών τους σε αυτήν. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη η απόφαση που ελήφθη με τη νέα οδηγία της ΕΕ σχετικά με τις προϋποθέσεις διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών για σπουδές ή έρευνα [οδηγία (ΕΕ) 2016/801] για τη διευκόλυνση της άσκησης επαγγελματικών δραστηριοτήτων εκ μέρους των σπουδαστών καθώς και η χορήγηση σε αυτούς της δυνατότητας παραμονής στη χώρα μετά το τέλος των σπουδών τους για τουλάχιστον εννέα μήνες, με σκοπό την αναζήτηση εργασίας. Παράλληλα, πρέπει να παρέχονται από τα πανεπιστήμια στοχευμένες πληροφορίες και συμβουλές στους φοιτητές από τρίτες χώρες σχετικά με τις προοπτικές τους στην αγορά εργασίας της ΕΕ.

3.3.

Οι υπήκοοι τρίτων χωρών που έχει καταχωριστεί νόμιμα στην ΕΕ δεν πρέπει να υφίστανται διακρίσεις. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να αμείβονται όπως και να χαίρουν της ίδιας μεταχείρισης όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας.

3.4.

Η προσέγγιση πλήρως καταρτισμένων εργαζομένων θα πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, διότι έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού υπάρχει και σε πολλές χώρες δυνητικής προέλευσης. Η «διαρροή εγκεφάλων» πρέπει να αποφεύγεται. Ωστόσο, η προσωρινή μετανάστευση ειδικευμένου εργατικού δυναμικού στο πλαίσιο της «κυκλοφορίας εγκεφάλων» συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη των χωρών αυτών. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να διασφαλιστεί ότι η προσωρινή επιστροφή στη χώρα καταγωγής δεν συνεπάγεται αυτόματη λήξη της ισχύουσας άδειας εργασίας στα κράτη μέλη της ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση, μια ειδική στρατηγική για την προσέλκυση ειδικευμένου εργατικού δυναμικού από λιγότερο αναπτυγμένες χώρες πρέπει να συνοδεύεται από μέτρα πολιτικής τα οποία θα βοηθήσουν τις χώρες προέλευσης, π.χ. να αναπτύξουν περαιτέρω τα εκπαιδευτικά τους συστήματα. Η αναπτυξιακή αυτή πολιτική πρέπει να προσανατολιστεί προς τα συμφέροντα των χωρών προέλευσης, και δεν μπορεί να αποσκοπεί στην αύξηση του δυναμικού περαιτέρω προσέλκυσης ειδικευμένων επαγγελματιών από τις χώρες αυτές.

3.5.

Για τον έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης η ΕΕ σχεδιάζει να συνάψει περαιτέρω στοχευμένες εταιρικές σχέσεις μετανάστευσης με σημαντικές χώρες προέλευσης και διέλευσης. Τέτοιες εταιρικές σχέσεις θα πρέπει να χρησιμεύσουν και στην προώθηση της νόμιμης μετανάστευσης. Μέχρι στιγμής αυτή η επιλογή έχει αξιοποιηθεί ελάχιστα στο πλαίσιο των εταιρικών σχέσεων μετανάστευσης. Εν προκειμένω, θα μπορούσαν να συμφωνηθούν στοχευμένα μέτρα για την ανάπτυξη του εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού στις χώρες εταίρους και τη διευκόλυνση (ενδεχομένως τον περιορισμό) της μετανάστευσης προς την Ευρώπη. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί επίσης να αντιμετωπιστεί η παράνομη μετανάστευση, διότι δημιουργείται μια νόμιμη εναλλακτική επιλογή για πολλούς ενδιαφερόμενους προς μετανάστευση, η οποία κατά κανόνα προϋποθέτει περαιτέρω επένδυση στην εκπαίδευση, γεγονός το οποίο μπορεί να επιδράσει θετικά στο επίπεδο της εκπαίδευσης στις χώρες προέλευσης.

4.1.

Η πολιτική εισδοχής αποτελεί σημαντικό τμήμα της στρατηγικής προσέλκυσης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Δεν ρυθμίζει μόνο την πρόσβαση των υπηκόων τρίτων χωρών στην αγορά εργασίας του εκάστοτε κράτους μέλους αλλά και τον βαθμό της κινητικότητάς τους εντός της ΕΕ και τη δυνατότητα να φέρουν μαζί τους ή να καλέσουν σε μεταγενέστερο στάδιο μέλη της οικογένειάς τους. Και αυτά τα ζητήματα είναι πολύ σημαντικά για την ελκυστικότητα της ΕΕ στους εξειδικευμένους εργαζομένους των τρίτων χωρών.

4.2.

Η θέσπιση ενιαίων κανόνων που θα ισχύουν σε όλη την ΕΕ για τη χορήγηση αδειών διαμονής συνιστά ισχυρή παρέμβαση στην εθνική κυριαρχία. Εν προκειμένω, όσο πιο έντονη είναι η εναρμόνιση των εθνικών νομοθετικών κανόνων για τις άδειες διαμονής και όσο πιο μικρό είναι το περιθώριο δράσης για τα κράτη μέλη, τόσο πιο βαρύνουσα είναι η παρέμβαση. Ως εκ τούτου, πριν από τη λήψη της απόφασης σχετικά με τα ενιαία κριτήρια εισδοχής θα πρέπει να προηγείται καταρχήν η διεξοδική στάθμιση των πλεονεκτημάτων πανευρωπαϊκών κανόνων και της διαφορετικότητας των εθνικών αναγκών και συμφερόντων.

4.3.

Οι ανάγκες για εργατικό δυναμικό από τρίτες χώρες διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των μεμονωμένων κρατών μελών της ΕΕ. Το άρθρο 79 της ΣΛΕΕ επιτρέπει ευλόγως την ανάπτυξη μιας κοινής πολιτικής μετανάστευσης σε επίπεδο ΕΕ, χωρίς εντούτοις να καταργεί το δικαίωμα των κρατών μελών στη θέσπιση εθνικής πολιτικής εισδοχής. Ο λόγος για αυτό είναι ότι τα εθνικά κριτήρια εισδοχής για την εργασιακή μετανάστευση από τρίτες χώρες συμβαδίζουν κατά κανόνα καλύτερα με τις ιδιαιτερότητες των εθνικών αγορών εργασίας. Οι έλεγχοι της αγοράς εργασίας μπορεί επίσης να είναι σημαντικοί για το συντονισμό της μετανάστευσης εργατικού δυναμικού και θα πρέπει να παραμείνουν στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών.

4.4.

Ωστόσο, το κοινό πλαίσιο αποτελεί επιτακτική ανάγκη, διότι οι οικονομίες των κρατών μελών της ΕΕ εντός της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς είναι πολύ στενά συνδεδεμένες. Πολλές επιχειρήσεις διαθέτουν εγκαταστάσεις παραγωγής σε περισσότερες χώρες της ΕΕ και εμπορεύονται τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους σε όλη την ΕΕ. Επίσης, σε διάφορες χώρες της ΕΕ οι επιχειρήσεις πρέπει συχνά να προσλαμβάνουν από τρίτες χώρες εργαζόμενους με ειδικές δεξιότητες και μάλιστα σε βραχυπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Η απασχόληση υπηκόων τρίτων χωρών καθίσταται δυσχερής σε περίπτωση που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για την ενδοεπιχειρησιακή μετάθεση (ΤΠΕ) και η άδεια διαμονής που κατέχουν δεν τους επιτρέπει να εργαστούν σε άλλη χώρα της ΕΕ. Παρόμοια προβλήματα παρουσιάζονται και για μετανάστες οι οποίοι δραστηριοποιούνται ως ελεύθεροι επαγγελματίες σε χώρα της ΕΕ και επιθυμούν ή υποχρεούνται να δραστηριοποιηθούν σε περισσότερες χώρες της ΕΕ. Αυτή η ανάγκη κινητικότητας των υπηκόων τρίτων χωρών με υψηλή εξειδίκευση πρέπει να λαμβάνεται οπωσδήποτε υπόψη.

5.1.

Μαζί με τα άλλα μέσα, η μπλε κάρτα της ΕΕ είναι ένα σημαντικό στοιχείο της κοινής στρατηγικής προσέλκυσης εργατικού δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης. Παρέχει πολύ μεγάλες δυνατότητες για την προσέλκυση εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες, διότι —όπως και η πράσινη κάρτα των ΗΠΑ— μπορεί να αποτελέσει μέσο προβολής της ΕΕ ως υποψήφιας περιοχής μετανάστευσης. Επιπλέον, διευκολύνει τους ενδιαφερόμενους προς μετανάστευση με υψηλή εξειδίκευση να εκτιμήσουν τις δυνατότητές τους για πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές εργασίας, δεδομένου ότι σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ ισχύουν τα ίδια κριτήρια, τουλάχιστον όσον αφορά τη δομή. Η μπλε κάρτα μπορεί επίσης να ενθαρρύνει τη μετανάστευση προς την ΕΕ.

5.2.

Εντούτοις, η μπλε κάρτα δεν έχει σημειώσει την ίδια επιτυχία σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Ενώ σε μια χώρα, π.χ. στη Γερμανία, αποτελεί σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής προσέλκυσης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, άλλες χώρες τη χρησιμοποιούν ελάχιστα ή καθόλου και εξακολουθούν να βασίζονται, κατά κύριο λόγο, στην εθνική άδεια παραμονής. Το 2015 χορηγήθηκαν στη Γερμανία 14 600 από τις συνολικά 16 800 αρχικά χορηγηθείσες μπλε κάρτες. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί περίπου σε ποσοστό 90 %. Σε κανένα άλλο κράτος μέλος της ΕΕ ο αριθμός δεν υπερέβη τις 1 000 κάρτες. Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ, μάλιστα, χορηγήθηκαν λιγότερες από 20 μπλε κάρτες. Σε αυτές τις χώρες συγκαταλέγονται και χώρες με συγκριτικά καλή κατάσταση αγοράς εργασίας, όπως οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία.

5.3.

Επομένως, πολλά κράτη μέλη της ΕΕ δεν χρησιμοποιούν τη μπλε κάρτα της ΕΕ ως στρατηγικό μέσο προσέλκυσης εργατικού δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης από τρίτες χώρες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η μπλε κάρτα της ΕΕ να μην θεωρείται από το ενδιαφερόμενο προς μετανάστευση ειδικευμένο εργατικό δυναμικό από τρίτες χώρες ως σύμβολο της κοινής πολιτικής μετανάστευσης της ΕΕ και να μην μπορεί να αναπτύξει τις δυνατότητές της. Με βάσει τα ανωτέρω η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση μεταρρύθμισης της μπλε κάρτας της ΕΕ.

5.4.

Συνολικά, η πρόταση της Επιτροπής για την εκ νέου ρύθμιση της μπλε κάρτας αξιολογείται θετικά, διότι θέτει ως στόχο την αντιμετώπιση των σημαντικών θεμάτων της αλληλεπίδρασης με άλλες εθνικές άδειες παραμονής, της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες εντός της ΕΕ και των κριτηρίων διευκόλυνσης χορήγησης, και παρέχει λύσεις. Ωστόσο, έχουν γίνει σημαντικές διορθώσεις.

5.5.

Η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει ότι σε εργαζόμενους μετανάστες υψηλής εξειδίκευσης από τρίτες χώρες δεν μπορεί πλέον να χορηγείται άλλη άδεια παραμονής πέραν της μπλε κάρτας της ΕΕ. Εξαιρούνται μόνον ειδικές επαγγελματικές ομάδες, όπως οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επιστήμονες. Η αυστηρότητα εμποδίζει τα κράτη μέλη να διαμορφώσουν τη μεταναστευτική πολιτική τους σύμφωνα με τις ανάγκες τους για εξειδικευμένους εργαζομένους και να αντιδράσουν στοχευμένα στις ειδικές καταστάσεις συμφόρησης. Ως εκ τούτου, δεν κρίνεται σκόπιμη η αυστηρή απαγόρευση άλλων τρόπων πρόσβασης για εξαρτώμενους εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης. Τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν τα εθνικά τους συστήματα.

5.6.

Εντούτοις, η μπλε κάρτα της ΕΕ πρέπει να καθιερωθεί δυναμικότερα στις πολιτικές εισδοχής των κρατών μελών της ΕΕ. Προς τούτο, θα πρέπει να ενσωματωθεί κείμενο στις αιτιολογικές σκέψεις της οδηγίας σύμφωνα με το οποίο η χορήγηση της μπλε κάρτας θα πρέπει να προτιμάται έναντι των εθνικών αδειών διαμονής, εφόσον ο αιτών πληροί τα σχετικά κριτήρια. Με αυτόν τον τρόπο τα εθνικά περιθώρια δράσης δεν θα περιοριστούν τόσο όσο θα περιορίζονταν στην περίπτωση της απαγόρευσης χορήγησης άλλης άδειας. Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι η επιτυχία της μπλε κάρτας της ΕΕ δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω αντίστοιχων κανόνων της οδηγίας της ΕΕ, αλλά είναι απαραίτητη η σαφής δέσμευση των κρατών μελών της ΕΕ για τη μπλε κάρτα της ΕΕ. Η επιτυχία της μπορεί να διασφαλιστεί μόνον εάν τα κράτη μέλη αντιληφθούν την προστιθέμενη αξία της μπλε κάρτας της ΕΕ.

5.7.

Η μείωση των ορίων αποδοχών είναι εύλογη, ωστόσο, η πρόταση της Επιτροπής είναι πολύ πιο εκτεταμένη.

5.7.1.

Τα μέχρι στιγμής ισχύοντα όρια αποδοχών που αντιστοιχούν τουλάχιστον σε 1,5 φορές των μέσων μεικτών ετήσιων αποδοχών ή σε 1,2 φορές των θέσεων εργασίας που αντιμετωπίζουν συμφόρηση μπορούν να αποτελέσουν εμπόδιο σε μεμονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ, ιδίως για νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας. Έτσι, η μείωση αυτών των ορίων μπορεί να αποτελέσει ένα σωστό βήμα αλλά οι συνδικαλιστικές οργανώσεις τηρούν επικριτική στάση. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασία με υψηλή εξειδίκευση δεν θα αμείβονται λιγότερο από το μέσο μισθό. Το όριο των 0,8 που περιλαμβάνεται στην πρόταση της Επιτροπής είναι υπερβολικά χαμηλό.

5.7.2.

Αυτή η εκτίμηση βασίζεται στο γεγονός ότι κατά τον υπολογισμό των μέσων μεικτών αποδοχών λαμβάνονται υπόψη όλοι οι απασχολούμενοι και ότι ακόμα και οι εργαζόμενοι υψηλής εξειδίκευσης που βρίσκονται σε στάδιο εισόδου σε θέση εργασίας που αντιστοιχεί στα προσόντα τους κατά κανόνα θα πρέπει να μπορούν να επιτυγχάνουν αποδοχές άνω του μέσου όρου. Εάν σε ένα κράτος μέλος υπάρχει έλλειψη εργατικού δυναμικού, είναι εύλογος ο καθορισμός συγκριτικά χαμηλότερων ορίων αποδοχών για τη χορήγηση της μπλε κάρτας της ΕΕ, ωστόσο, η ανεργία του εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού είναι υψηλή και κατά κανόνα τίθενται υψηλότερα όρια. Εντούτοις, δεν θα πρέπει να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η μπλε κάρτα της ΕΕ θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για την προσέλκυση «φθηνού» εργατικού δυναμικού στην ΕΕ. Αυτό θα μπορούσε να βλάψει ακόμα και την αναγκαία αποδοχή της ρύθμισης.

5.7.3.

Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι η οδηγία εξακολουθεί να μην ρυθμίζει σαφώς τον τρόπο προσδιορισμού των μέσων αποδοχών που θα αποτελέσουν τη βάση, γεγονός το οποίο μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στα πρόσφατα ισχύοντα όρια αποδοχών.

5.8.

Οι περαιτέρω σχεδιαζόμενες διευκολύνσεις στη χορήγηση της μπλε κάρτας της ΕΕ είναι ευπρόσδεκτες.

5.8.1.

Η προτεινόμενη από την Επιτροπή μείωση του ελάχιστου χρόνου διάρκειας από 12 σε 6 μήνες της σύμβασης εργασίας που πρέπει να υποβληθεί για τη χορήγηση της μπλε κάρτας της ΕΕ αποτελεί σωστό βήμα, διότι καθιστά ευκολότερη τη σύναψη σύμβασης εργασίας για εργοδότες, οι οποίοι δεν είναι βέβαιοι για τις πραγματικές ικανότητες ενός υπηκόου τρίτης χώρας με υψηλή εξειδίκευση, και συνεπώς προωθεί τη μετανάστευση.

5.8.2.

Επίσης, η δυνατότητα αντικατάστασης του πανεπιστημιακού πτυχίου από αντίστοιχη επαγγελματική εμπειρία αξιολογείται μεν θετικά, πρέπει όμως να παραμείνει προαιρετική. Θα πρέπει να εξεταστεί και η μείωση της απαιτούμενης ανάλογης επαγγελματικής εμπειρίας από τα πέντε στα τρία έτη. Σε αυτό το πλαίσιο θεωρείται εύλογο να δοθούν και ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα κριτήρια βάσει των οποίων θα πρέπει να πραγματοποιηθεί η αξιολόγηση, ώστε να μην υπάρχει μεγάλη απόκλιση μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την ερμηνεία.

5.8.3.

Κρίνεται εύλογη η χορήγηση δικαιώματος στη μπλε κάρτα της ΕΕ σε δικαιούχους προστασίας από τρίτες χώρες, οι οποίοι πληρούν τις απαιτήσεις των μεταναστών με ειδίκευση, διότι θα πρέπει να διευκολύνεται η πρόσβαση στην αγορά εργασίας για τους πρόσφυγες με ειδίκευση.

5.9.

Η νέα ρύθμιση κινητικότητας για τους κατόχους μπλε κάρτας της ΕΕ αποτελεί σημαντικό βήμα.

5.9.1.

Εφόσον κρίνεται αναγκαίο, οι εργαζόμενοι υψηλής εξειδίκευσης θα πρέπει ακόμα και βραχυπρόθεσμα να μπορούν να απασχολούνται σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η προτεινόμενη σαφής ρύθμιση της Επιτροπής για διαμονή σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ για επαγγελματικούς λόγους αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Η προτεινόμενη μέγιστη διάρκεια 90 ημερών εντός χρονικής περιόδου 180 ημερών θα πρέπει να συζητηθεί εκ νέου με τους επαγγελματίες.

5.9.2.

Η δυνατότητα υποβολής αίτησης για μπλε κάρτα της ΕΕ σε άλλο κράτος μέλος μετά από ένα χρόνο χωρίς εκτεταμένη επανεξέταση των δεξιοτήτων των ενδιαφερόμενων αποτελεί σημαντικό βήμα για την προώθηση της κινητικότητας εντός της ΕΕ.

6.1.

Δεδομένης της δημογραφικής αλλαγής και προκειμένου να διασφαλιστεί επαρκές εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό στην Ευρώπη, δεν αρκεί η προσέλκυση επαρκούς αριθμού εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες. Πρέπει να παρασχεθούν στο εν λόγω εργατικό δυναμικό καλές προοπτικές ένταξης, ώστε να μπορέσει να αναπτύξει πλήρως τις δυνατότητές του στις ευρωπαϊκές αγορές εργασίας και να αποφασίσει τη μακροπρόθεσμη παραμονή του στην Ευρώπη. Συνεπώς επικροτείται το σχέδιο δράσης που υπέβαλε η Επιτροπή για την ένταξη ακόμη και όσον αφορά την εργασιακή μετανάστευση.

6.2.

Κάθε μορφή επιθυμητής μετανάστευσης αντικατοπτρίζει επίσης την απόρριψη του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Τούτο συνάδει πλήρως με τις αξίες της ΕΕ και συνιστά κατευθυντήρια αρχή για την πολιτική και την κοινωνία.

6.3.

Το γεγονός ότι το σχέδιο ένταξης λαμβάνει υπόψη και το χρονικό διάστημα πριν από την άφιξη στην Ευρώπη αξιολογείται πολύ θετικά, διότι τίθενται σημαντικές βάσεις για την επιτυχή ένταξη ήδη πριν από την άφιξη στη χώρα προορισμού. Αυτό ισχύει ιδίως για την εκμάθηση της γλώσσας. Εφόσον η προσφορά μαθημάτων γλώσσας και οι λοιπές εκπαιδευτικές δυνατότητες προσαρμοσμένες στην ενδεχόμενη μετανάστευση στην ΕΕ βελτιώνουν τις προοπτικές σταδιοδρομίας σε αυτήν, την καθιστούν ελκυστικότερο προορισμό για τους συμμετέχοντες ενδιαφερόμενους από τρίτες χώρες. Μπορούν επίσης να συμβάλουν άμεσα στην προώθηση της πρόσληψης ειδικευμένων εργαζόμενων από τρίτες χώρες.

6.4.

Ακόμα και εάν το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει μεμονωμένα μέτρα για το εργατικό δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης, όπως η στενότερη συνεργασία κατά την αναγνώριση των τίτλων σπουδών της αλλοδαπής, κατά βάση απευθύνεται σε άλλες ομάδες μετανάστευσης με μεγαλύτερες ανάγκες υποστήριξης. Και αυτό θεωρείται ορθό. Επιπλέον η κοινή στρατηγική προσέλκυσης εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες θα πρέπει στο πλαίσιο του υφιστάμενου σχεδίου ένταξης να ενοποιεί τις στοχευμένες ευκαιρίες ένταξης για εργατικό δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης. Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνονται οι συστάσεις του Ευρωπαϊκού φόρουμ για τη μετανάστευση του Απριλίου 2016.