10.3.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 75/63

Εισηγητής:

ο.κ. Stefano PALMIERI

1.1.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις προσπάθειες που έχει καταβάλει η Επιτροπή για να προτείνει την ενδιάμεση αναθεώρηση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) 2014-2020 και χαιρετίζει τις διατάξεις σχετικά με την ευελιξία που εισάγονται για την αντιμετώπιση των απρόβλεπτων κρίσεων των τελευταίων ετών. Θεωρεί ωστόσο ότι το προτεινόμενο πλαίσιο είναι ανεπαρκές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), κυρίως σε σχέση με το ευρωπαϊκό πολιτικό όραμα που σήμερα τίθεται υπό σοβαρή αμφισβήτηση.

1.1.1.

Σήμερα η λύση σε προκλήσεις και κρίσεις παγκόσμιου χαρακτήρα πρέπει αναγκαστικά να οδηγεί σε μια απάντηση ευρωπαϊκού χαρακτήρα. Προς τούτο η ΕΟΚΕ κρίνει ότι το τρέχον ΠΔΠ, όπως και το ΠΔΠ μετά το 2020, πρέπει να συγκεντρώσουν καταλλήλως τους πόρους τους και να τους κατευθύνουν προς τα προγράμματα εκείνα που είναι σε θέση:

1.2.

Για την ΕΟΚΕ η ενδιάμεση αναθεώρηση του ΠΔΠ 2014-2020 και η συζήτηση για το ΠΔΠ μετά το 2020 πρέπει να έχουν ως γνώμονα τον απόλυτο σεβασμό του άρθρου 3 της Συνθήκης της Λισαβόνας, διασφαλίζοντας στους πολίτες της ΕΕ αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης με μέλημα την ευημερία τους, καθώς και του άρθρου 311 της ΣΛΕΕ, σύμφωνα με το οποίο «Η Ένωση προικίζεται με επαρκή μέσα για την επίτευξη των στόχων της και την επιτυχή εφαρμογή των πολιτικών της».

1.3.

Η ΕΟΚΕ καταγγέλλει ειδικότερα μια κρίση αλληλεγγύης στο εσωτερικό της ΕΕ, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί και να επιλυθεί. Δεν επιτρέπεται ορισμένα κράτη μέλη να αποδέχονται την ορθή αρχή της αλληλεγγύης όταν πρόκειται για τη διανομή των πόρων του ΔΠΔ 2014-2020 και, παράλληλα, να την απορρίπτουν όταν πρόκειται για την αντιμετώπιση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης.

1.4.

Η ικανότητα της ΕΕ να απαντήσει στις σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις θα εξαρτηθεί από τον ποιοτικό χαρακτήρα και από την ποσοτική διάσταση των στρατηγικών της παρέμβασής της. Η συζήτηση σχετικά με το ΠΔΠ πρέπει να επικεντρωθεί στην ικανότητά του —τόσο από άποψη διαθέσιμων πόρων όσο και δομής του προϋπολογισμού— να παράσχει στην ΕΕ τα αναγκαία μέσα για την επίτευξη των στρατηγικών της προτεραιοτήτων, χωρίς αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των πολιτών και των επιχειρήσεων, ήτοι η ικανότητά του να προσδώσει «προστιθέμενη αξία» σε ευρωπαϊκή κλίμακα, με ίση κατανομή των δαπανών στους ευρωπαίους πολίτες. Μια προστιθέμενη αξία επί της οποίας να υπάρχει ευρεία πολιτική συναίνεση υποστήριξης στη δράση της ΕΕ, προκειμένου να εγγυάται πραγματικά οφέλη για τους πολίτες της.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι μεταξύ των στοιχείων με μεγαλύτερη ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία συγκαταλέγονται: η συνεισφορά στη χρηματοδότηση των μεγάλων επενδύσεων και της καινοτομίας (Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων)· η ανάδειξη του πιθανού οφέλους για την οικονομία, την αγορά εργασίας και τον δυναμισμό της κοινωνίας από την είσοδο μεταναστών και προσφύγων. η παρακολούθηση και η ενίσχυση της εφαρμογής του κύκλου 2014-2020 των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ)· η ενίσχυση του κοινωνικού πυλώνα. Ένα ειδικό μέσο ενδέχεται να είναι χρήσιμο και αναγκαίο εργαλείο για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων, της εργασιακής ανασφάλειας και του φαινομένου των νέων εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης (ΕΕΑΚ).

1.4.1.

Όσον αφορά το ποσοτικό μέρος της αναθεώρησης του ΠΔΠ, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την αύξηση των πόρων για ορισμένα κεφάλαια δαπανών που θεωρούνται υψηλής απόδοσης, όπως τα «Ορίζοντας 2020», μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ), Erasmus+, COSME και Wifi4EU, καθώς επίσης η επέκταση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) και της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων (ΠΑΝ).

1.4.2.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί επίσης με τις νέες πιστώσεις για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης (Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, Οργανισμός Ασύλου, κοινό σύστημα του Δουβλίνου για το άσυλο, στήριξη έκτακτης ανάγκης εντός της ΕΕ και σύστημα εισόδου/εξόδου) και των συνθηκών οικονομικής και πολιτικής αστάθειας στην ΕΕ και στις γειτονικές χώρες [πλαίσιο εταιρικής σχέσης, Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή, εντολή εξωτερικού δανεισμού των δραστηριοτήτων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), τεχνική προσαρμογή των κονδυλίων για την πολιτική συνοχής].

1.5.

Όσον αφορά το ποιοτικό μέρος της αναθεώρησης του ΠΔΠ, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τον στόχο δημιουργίας απλούστερων και πιο ευέλικτων γενικών και τομεακών δημοσιονομικών κανόνων και, ως εκ τούτου, χαιρετίζει ειδικότερα την απλοποίηση των διοικητικών διατυπώσεων που απαιτούνται από τους δικαιούχους των ενωσιακών πόρων, καθώς και των ελέγχων, της παρακολούθησης και της υποβολής εκθέσεων.

1.5.1.

Ωστόσο, η θέσπιση των αρχών που αφορούν τη βελτίωση των δαπανών (better spending) και την κατάρτιση του προϋπολογισμού βάσει επιδόσεων (performance based budgeting) δεν πρέπει να αποτελέσει μια συγκαλυμμένη μέθοδο περικοπής των δαπανών σε τομείς ή προγράμματα των οποίων η αξία είναι λιγότερο εμφανής από ό,τι άλλων, είτε επειδή τα οφέλη εμφανίζονται πιο μακροπρόθεσμα είτε επειδή είναι πιο δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν. Αυτό θα ήταν ενδεχομένως ιδιαίτερα επιζήμιο για προγράμματα όπως ο «Ορίζοντας 2020», ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ) και το COSME.

1.5.2.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει, αφενός, τα κίνητρα υπέρ των υπεύθυνων και αποτελεσματικών δαπανών και, αφετέρου, την εφαρμογή ενός κατάλληλου και έγκαιρου συστήματος παρακολούθησης των στόχων για τους ποικίλους τομείς παρέμβασης της ΕΕ.

1.6.

Όσον αφορά τη συζήτηση επί της προτάσεως σχετικά με το ΠΔΠ μετά το 2020, η ΕΟΚΕ ζητεί να αξιολογηθούν εγκαίρως και προσεκτικά τα αποτελέσματα του τρέχοντος προϋπολογισμού, ενόψει και της ενδιάμεσης αναθεώρησης, και να συζητηθούν οι προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν καθώς και οι αλλαγές που πρέπει να πραγματοποιηθούν.

1.7.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σκόπιμο να ευθυγραμμιστεί η διάρκεια των προσεχών ΠΔΠ με τον πολιτικό κύκλο της Επιτροπής και του Κοινοβουλίου. Κρίνεται αποδεκτή η πρόταση να οριστεί διάρκεια 5 + 5 ετών με υποχρεωτική περιοδική αναθεώρηση για ορισμένους τομείς που απαιτούν μακροπρόθεσμο προγραμματισμό (ιδίως οι πολιτικές συνοχής και αγροτικής ανάπτυξης), ενώ για όλους τους άλλους τομείς μεσοπρόθεσμη διάρκεια 5 ετών ευθυγραμμισμένη με τις ευρωπαϊκές εκλογές.

1.8.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τις προσπάθειες της Επιτροπής με στόχο την καθιέρωση νέων ειδών ίδιων πόρων και το έργο που επιτελεί η ομάδα υψηλού επιπέδου για τους ιδίους πόρους (HLGOR). Είναι ωστόσο σκόπιμο οι προτάσεις που θα επεξεργαστεί η Επιτροπή σχετικά με το σύστημα των ιδίων πόρων να συζητηθούν και να ληφθούν εγκαίρως αποφάσεις εντός του 2017 για την προετοιμασία του ΠΔΠ μετά το 2020, με την ενεργό συμμετοχή της ΕΟΚΕ.

1.8.1.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ επισημαίνει την ανάγκη να αποκτήσει η ΕΕ ένα αυτόνομο, διαφανές και δίκαιο σύστημα ιδίων πόρων, περιορίζοντας το σύστημα των εθνικών εισφορών των κρατών μελών χωρίς, ωστόσο, να αυξάνονται οι δημοσιονομικές πιέσεις, ιδίως στους ευρισκόμενους σε μειονεκτική θέση πολίτες. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης τη σημασία της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής μέσω μεγαλύτερης διαφάνειας (1), καθώς και όλων των μορφών αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών.

1.8.2.

Η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να προβεί εγκαίρως σε μια εκτίμηση της απώλειας στον προϋπολογισμό λόγω εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ.

1.9.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με το μήνυμα ότι η Ένωση χρειάζεται περισσότερη (και καλύτερη) και όχι λιγότερη Ευρώπη (2). Η κρίση της ΕΕ απορρέει από την απουσία ενός στρατηγικού οράματος για το μέλλον της Ευρώπης. Η κρίση αυτή θα μπορούσε να οξυνθεί αν το ΠΔΠ μετά το 2020 δεν αντιμετωπίσει τις αιτίες της που συνδέονται με το έλλειμμα δημοκρατίας, το έλλειμμα κράτους δικαίου και τις επιπτώσεις της στις κοινωνικές τάξεις και στους παραγωγικούς τομείς που πλήττονται από την παγκοσμιοποίηση. Η Ένωση πρέπει να ανακτήσει ένα υψηλό όραμα για το μέλλον της, προκειμένου να ανταγωνιστεί τους μεγαλύτερους παγκόσμιους παράγοντες και, για να το πετύχει αυτό, είναι αναγκαίο ένα ΠΔΠ φιλόδοξο και στο ύψος των προκλήσεων που μας περιμένουν.

1.10.

Για την απτή υλοποίηση των στόχων του ΠΔΠ, ο νέος προϋπολογισμός της ΕΕ θα πρέπει να είναι υποδειγματικός, αποδοτικός, αποτελεσματικός και διαφανής, προκειμένου να καταστεί αξιόπιστος στα μάτια των ευρωπαίων πολιτών και να τους βοηθήσει να αντιληφθούν ευχερώς τα πλεονεκτήματα της Ευρώπης και το κόστος της μη Ευρώπης.

2.1.

Η δέσμη μέτρων που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αναθεώρησης του ΠΔΠ 2014-2020 αφορά κανονιστικές αλλαγές και ανακατανομή πόρων ύψος 12,8 δισεκατ. έως το τέλος της περιόδου, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου προϋπολογισμού 2017, με σκοπό την ανάπτυξη και την απασχόληση, τη μετανάστευση και την ασφάλεια. Ειδικότερα, η αναθεώρηση προβλέπει:

2.2.

Η ΕΟΚΕ έχει ήδη επισημάνει στο παρελθόν (3), και επιβεβαιώνει στην παρούσα γνωμοδότηση, ότι κατανοεί τον συμβιβασμό που επετεύχθη το 2013 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με το ΠΔΠ, μεσολαβώντας μεταξύ δύο αντικρουόμενων απαιτήσεων σε μια περίπλοκη κοινωνική, οικονομική και πολιτική συγκυρία. Η πρώτη από τις απαιτήσεις αυτές ήταν η βούληση ορισμένων κρατών μελών να περιορίσουν τη δέσμευση δημόσιων πόρων μετά την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση. Η δεύτερη αφορούσε την ανάγκη ενδεδειγμένης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των σοβαρών προκλήσεων που τίθενται ενώπιον της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), οι οποίες απορρέουν τόσο από τη Συνθήκη της Λισαβόνας όσο και από τη στρατηγική «Ευρώπη 2020».

2.3.

Η ενδιάμεση αναθεώρηση του ΠΔΠ βρίσκεται πλέον σε μια κατάσταση διαφορετική από πολλές απόψεις σε σχέση με το 2013. Η ΕΕ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες λόγω της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, με σημαντικές ακόμη συνέπειες σε ορισμένα κράτη μέλη, κυρίως για τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, παράλληλα με την απουσία μιας κοινής απάντησης στην κρίση σε ενωσιακό επίπεδο. Σε αυτό, ωστόσο, έχουν προστεθεί νέες ανησυχίες κοινωνικού, πολιτικού και θεσμικού χαρακτήρα, μεταξύ των οποίων και οι τρομοκρατικές επιθέσεις που έπληξαν προσφάτως την Ευρώπη.

2.3.1.

Πρώτον, αυξάνονται οι ροές μεταναστών και προσφύγων, οι οποίοι προσπαθούν να γλιτώσουν από τους πολέμους και τη φτώχεια στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, γεγονός που γεννά ανησυχία στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, κυρίως στις μεσογειακές και βαλκανικές χώρες που υφίστανται τις πρώτες συνέπειες, καθώς και στις χώρες προορισμού που καλούνται να διευκολύνουν την ενσωμάτωση.

2.3.2.

Δεύτερον, είναι διάχυτος ο σκεπτικισμός σχετικά με την ικανότητα της πολιτικής, και κατ’ επέκταση των κρατών μελών και της ΕΕ, να διατηρήσει την οικονομική ευημερία και την κοινωνική συνοχή (4), με αποτέλεσμα να προβάλλεται το αίτημα να δοθεί περισσότερος χώρος στις εθνικές κυβερνήσεις, ιδίως σε μια ιστορική συγκυρία κατά την οποία, αντιθέτως, θα έπρεπε η ΕΕ να αναδειχτεί σε παγκόσμιο παράγοντα.

2.3.3.

Τρίτον, το δημοψήφισμα για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ (το λεγόμενο «Brexit») καθιστά σαφές ότι η ΕΕ δεν είναι μια δεδομένη και μη αναστρέψιμη επιλογή, ενώ προκύπτουν καινοφανή θεσμικά και χρηματοοικονομικά προβλήματα όσον αφορά το ΠΔΠ ενόψει της επικείμενης αποχώρησης ενός κράτους μέλους από την ΕΕ.

2.4.

Σε αυτό το ταχέως μεταβαλλόμενο πλαίσιο, η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του ΠΔΠ εξαρτάται από τον απόλυτο σεβασμό των βασικών αρχών της ενωσιακής έννομης τάξης και, κυρίως, του άρθρου 3 της Συνθήκης της Λισαβόνας, το οποίο θέτει τον στόχο της κατοχύρωσης αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης και ευημερίας (5) στους πολίτες της ΕΕ, καθώς και του άρθρου 311 της ΣΛΕΕ, σύμφωνα με το οποίο «Η Ένωση προικίζεται με επαρκή μέσα για την επίτευξη των στόχων της και την επιτυχή εφαρμογή των πολιτικών της».

2.5.

Η ικανότητα της ΕΕ να απαντήσει στις σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις θα εξαρτηθεί από τον ποιοτικό χαρακτήρα και από την ποσοτική διάσταση των στρατηγικών της παρέμβασής της. Θα πρέπει να διαπιστωθεί σε ποιους τομείς είναι καλύτερα να πραγματοποιηθούν δαπάνες για να επιτευχθεί η ανάπτυξη, η απασχόληση και η αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων. με ποιες μορφές οι δαπάνες είναι περισσότερο αποτελεσματικές. με ποιον τρόπο μπορεί να πραγματοποιηθεί μια σοβαρή και όχι απλώς τυπική αξιολόγηση των επενδύσεων. Τέλος, πρέπει να διερευνηθεί πώς μπορεί να γίνει ευρύτερα γνωστή η δράση των θεσμών της ΕΕ σε ένα περιβάλλον ευρείας δυσπιστίας των πολιτών (6).

2.6.

Για τους λόγους αυτούς, μολονότι είναι κατανοητές οι προσπάθειες που κατέβαλε η Επιτροπή να προτείνει την ενδιάμεση αναθεώρηση του ΠΔΠ της περιόδου 2014-2020, το προτεινόμενο πλαίσιο είναι εντελώς ανεπαρκές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των προτεραιοτήτων της ΕΕ.

3.1.

Όσον αφορά το ποιοτικό μέρος της αναθεώρησης του ΠΔΠ, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τον στόχο δημιουργίας απλούστερων και πιο ευέλικτων γενικών και τομεακών δημοσιονομικών κανόνων και, ως εκ τούτου, χαιρετίζει ειδικότερα την απλοποίηση των διοικητικών διατυπώσεων που απαιτούνται από τους δικαιούχους των ενωσιακών πόρων, καθώς και των ελέγχων, της παρακολούθησης και της υποβολής εκθέσεων.

3.2.

Ωστόσο, η θέσπιση των αρχών που αφορούν τη βελτίωση των δαπανών (better spending) και την κατάρτιση του προϋπολογισμού βάσει επιδόσεων (performance based budgeting) δεν πρέπει να αποτελέσει μια συγκαλυμμένη μέθοδο περικοπής των δαπανών σε τομείς ή προγράμματα των οποίων η αξία είναι λιγότερο εμφανής από ό,τι άλλων, είτε επειδή τα οφέλη εμφανίζονται πιο μακροπρόθεσμα είτε επειδή είναι πιο δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν. Αυτό θα ήταν ενδεχομένως ιδιαίτερα επιζήμιο για προγράμματα όπως ο «Ορίζοντας 2020», ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ) και το COSME.

3.2.1.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει, αφενός, τα κίνητρα υπέρ των υπεύθυνων και αποτελεσματικών δαπανών και, αφετέρου, την εφαρμογή ενός κατάλληλου και έγκαιρου συστήματος παρακολούθησης των στόχων για τους ποικίλους τομείς παρέμβασης της ΕΕ.

3.3.

Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν φαίνεται να αρκεί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των αυξανόμενων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών ανησυχιών, ούτε για να δώσει νέα ώθηση στην ανάπτυξη, στην απασχόληση και να ενισχύσει τον κοινωνικό πυλώνα. Τούτο ισχύει κατά μείζονα λόγο όταν απουσιάζουν πρόσθετοι πόροι στους τομείς στους οποίους ο ενωσιακός προϋπολογισμός έχει προστιθέμενη αξία σε σχέση με τις πολιτικές που μπορούν να εφαρμόσουν τα μεμονωμένα κράτη μέλη.

3.4.

Όπως έχει επισημάνει σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της η ΕΟΚΕ, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ δεν καθιστούν απλώς επιθυμητή, αλλά αναγκαία την αύξηση των κονδυλίων του ενωσιακού προϋπολογισμού (7).

3.5.

Η απάντηση στις προκλήσεις αυτές προϋποθέτει καταρχάς ισχυρή υποστήριξη και κίνητρα τόσο για δημόσιες όσο και ιδιωτικές επενδύσεις. Το 2014 το ύψος των επενδύσεων ήταν κατά 15 % μικρότερο από εκείνο του 2007, ακριβώς πριν ξεσπάσει η μεγάλη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, και πρόκειται για ποσοστό που αντιστοιχεί σε μείωση κατά 430 δισεκατ. ευρώ σε σχέση με τη μέγιστη τιμή και κατά 300 δισεκατ. ευρώ περίπου σε σχέση με τον μέσο όρο των τελευταίων ετών. Μάλιστα, σε πέντε χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία) αντιστοιχεί το 75 % αυτής της μείωσης (8).

3.6.

Για την έμμεση διόρθωση της ανεπάρκειας των επενδύσεων, η Επιτροπή πρότεινε και ενεργοποίησε το ΕΤΣΕ, χάρη στο οποίο, μέσω της ΕΚΤ, επιδιώκεται να ενεργοποιηθούν ιδιωτικοί πόροι συμπληρωματικοί προς τους ενωσιακούς. Η αξιολόγηση του εξαρτάται από την ικανότητα του να υποστηρίξει πρόσθετα σχέδια σε σχέση με εκείνα που χρηματοδοτούνται συνήθως. Από τις πρώτες αναλύσεις, ωστόσο, προκύπτει ότι μεγάλο μέρος των έργων του ΕΤΣΕ έχει υψηλό βαθμό ομοιότητας με άλλα έργα που χρηματοδοτούνται συνήθως από την ΕΚΤ, κυρίως στις πιο ανεπτυγμένες περιφέρειες (9). Η ΕΟΚΕ εκφράζει το αίτημα να δοθεί περισσότερη έμφαση σε ρηξικέλευθα και παράτολμα έργα, τα οποία ειδάλλως δεν θα ετύγχαναν χρηματοδότησης και τα οποία μπορούν να εγγυηθούν μια πραγματική ανάπτυξη της οικονομίας και της εργασίας στην ΕΕ.

3.7.

Η κρίση των μεταναστών και των προσφύγων δεν αφορά απλώς την υποχρέωση υποδοχής τους. Οι πόροι που έχουν πιστωθεί από την ΕΕ μπορούν να χρησιμεύσουν και για να μετατρέψουν τους θεωρούμενους κινδύνους για την εσωτερική ασφάλεια σε ευκαιρίες, με την ανάδειξη των πιθανών οφελών για την οικονομία, την αγορά εργασίας και τον δυναμισμό της κοινωνίας. Η ΕΟΚΕ –σε σύμπνοια με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (10)—θεωρεί ότι οι πόροι που πιστώθηκαν στο πλαίσιο των τομέων 3 («Ασφάλεια και ιθαγένεια») και 4 («Η Ευρώπη στον κόσμο»), ιδίως για την προσφυγική κρίση και την εξωτερική βοήθεια, ενδέχεται να αποδειχτούν ανεπαρκείς τους προσεχείς μήνες και έτη και, για τον λόγο αυτό, ζητεί να αυξηθούν τα προβλεπόμενα όρια δαπάνης.

3.7.1.

Επίσης, η ΕΟΚΕ καταγγέλλει μια κρίση αλληλεγγύης στο εσωτερικό της ΕΕ, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί και να επιλυθεί. Δεν επιτρέπεται ορισμένα κράτη μέλη να αποδέχονται την ορθή αρχή της αλληλεγγύης όταν πρόκειται για τη διανομή των πόρων του ΔΠΔ 2014-2020 και, παράλληλα, να την απορρίπτουν όταν πρόκειται για την αντιμετώπιση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης.

3.8.

Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) βρίσκονται στο επίκεντρο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και των στόχων της, με προϋπολογισμό 454 δισεκατ. ευρώ για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020. Αντιπροσωπεύοντας το κύριο επενδυτικό μέσο στην ΕΕ, μπορούν να συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη και στη δημιουργία νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας, μέσω της μεγαλύτερης κοινωνικής και τοπικής συνοχής. Η υλοποίηση της περιόδου που μόλις ξεκίνησε πρέπει να παρακολουθείται στενά και να ενισχύεται από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, για να διασφαλίζεται η επίτευξη των αναμενόμενων στόχων που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και των περιφερειών. Αυτό προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και των λοιπών κοινωνικών εταίρων που εκπροσωπούνται στην ΕΟΚΕ.

3.9.

Η ανεργία των νέων (περίπου το 20 % του εργατικού δυναμικού, αν και με μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών (11)), η εργασιακή ανασφάλεια και το φαινόμενο των νέων εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης (ΕΕΑΚ 19 % του πληθυσμού μεταξύ 20 και 34 ετών (12)), παραμένουν σε απαράδεκτα επίπεδα, σε βάρος του επιπέδου της εκπαίδευσης και γενικότερα του ανθρώπινου δυναμικού της Ευρώπης. Για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) πρέπει να ενισχυθεί η Πρωτοβουλία για την Απασχόληση των Νέων (ΠΑΝ) και να χρηματοδοτηθεί με περισσότερους πόρους, αυξάνοντας τα όρια δαπάνης που προβλέπονται για τον τομέα 1B («Κοινωνική και Εδαφική Συνοχή»).

3.10.

Τέλος, πρέπει να δρομολογηθεί η λύση του προβλήματος των καθυστερημένων πληρωμών. Το χάσμα που δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια μεταξύ αναλήψεων υποχρεώσεων και πληρωμών στα κράτη μέλη έφτασε στα τέλη του 2014 σχεδόν τα 25 δισεκατ. ευρώ και πρέπει να βρίσκεται σε διαδικασία απορρόφησης έως τα τέλη του 2016. Οι αρνητικές συνέπειες των ληξιπρόθεσμων δαπανών επηρεάζουν όλους τους δικαιούχους του προϋπολογισμού της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων, των ερευνητικών ιδρυμάτων και των τοπικών αρχών. Με έναν προϋπολογισμό ήδη πολύ περιορισμένο σε σχέση με το ευρωπαϊκό ΑΕγχΠ, κρίνεται τουλάχιστον αναγκαίο να διασφαλιστούν οι έγκαιρες πληρωμές των αναληφθεισών υποχρεώσεων, λαμβάνοντας όλα τα μέτρα για να αποφευχθεί η παράταση ή η επανεμφάνιση αυτής της κατάστασης στο προσεχές ΠΔΠ.

3.11.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί συνεπώς με την αύξηση των πόρων για ορισμένα κεφάλαια δαπανών που θεωρούνται υψηλής απόδοσης, όπως τα «Ορίζοντας 2020» ΔΣΕ-Μεταφορές, Erasmus+, COSME και Wifi4EU, καθώς επίσης η επέκταση του ΕΤΣΕ και η ΠΑΝ.

3.11.1.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί επίσης με τις νέες πιστώσεις για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης (Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, Οργανισμός Ασύλου, κοινό σύστημα του Δουβλίνου για το άσυλο, στήριξη έκτακτης ανάγκης εντός της ΕΕ και σύστημα εισόδου/εξόδου) και των συνθηκών οικονομικής και πολιτικής αστάθειας στην ΕΕ και στις γειτονικές χώρες (πλαίσιο εταιρικής σχέσης, Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή, εντολή εξωτερικού δανεισμού των δραστηριοτήτων της ΕΤΕπ, τεχνική προσαρμογή των κονδυλίων για την πολιτική συνοχής).

4.1.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει την πρόταση για το ΠΔΠ μετά το 2020 έως την 1η Ιανουαρίου 2018. Όσον αφορά τη συζήτηση επί της προτάσεως σχετικά με το ΠΔΠ μετά το 2020, η ΕΟΚΕ ζητεί να αξιολογηθούν εγκαίρως και προσεκτικά τα αποτελέσματα του τρέχοντος προϋπολογισμού, ενόψει και της ενδιάμεσης αναθεώρησης, και να συζητηθούν οι προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν καθώς και οι αλλαγές που πρέπει να πραγματοποιηθούν. Στόχος είναι το ΠΔΠ να σταθεί στο ύψος των προκλήσεων και των μακροπρόθεσμων προτεραιοτήτων της ΕΕ.

4.2.

Η κρίση της ΕΕ απορρέει από την απουσία ενός στρατηγικού οράματος σε ενωσιακό επίπεδο. Η κρίση αυτή θα μπορούσε να οξυνθεί αν το ΠΔΠ μετά το 2020 δεν αντιμετωπίσει τις αιτίες της που συνδέονται με το έλλειμμα δημοκρατίας, το έλλειμμα κράτους δικαίου και τις επιπτώσεις της στις κοινωνικές τάξεις και στους παραγωγικούς τομείς που πλήττονται από την παγκοσμιοποίηση. Αν και οι φορολογικοί κανόνες της ΕΕ περιόρισαν την ικανότητα των κρατών μελών να κινούνται αυτόνομα —προκαλώντας αβεβαιότητα στην αγορά εργασίας και στο σύστημα κοινωνικών παροχών— δεν μπόρεσαν κατά το παρόν στάδιο να δημιουργήσουν δίχτυα κοινωνικής προστασίας για τους πολίτες σε ενωσιακό επίπεδο ούτε ένα ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα πραγματικά καινοτόμο και ανταγωνιστικό ικανό να ανταποκριθεί στις παγκόσμιες προκλήσεις (13).

4.3.

Είναι συνεπώς ζωτικής σημασίας να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στο νέο ΠΔΠ, υπό μορφή και νέων πόρων, στις μεγάλες στρατηγικές προτεραιότητες για την Ευρώπη, οι οποίες είναι καθοριστικές για την ύπαρξη της ίδιας της ΕΕ:

4.4.

Όσον αφορά την αναπροσαρμογή της διάρκειας του ΠΔΠ, η ΕΟΚΕ —σε σύμπνοια πάντα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (14)— θεωρεί σκόπιμο να ευθυγραμμιστεί με τον πολιτικό κύκλο της Επιτροπής και του Κοινοβουλίου, έτσι ώστε η προεκλογική εκστρατεία για τις ευρωπαϊκές εκλογές να έχει επίκεντρο τη συζήτηση σχετικά με τις προτεραιότητες του κοινοτικού προϋπολογισμού. Κρίνεται αποδεκτή η πρόταση να οριστεί διάρκεια 5 + 5 ετών με υποχρεωτική περιοδική αναθεώρηση για ορισμένους τομείς που απαιτούν μακροπρόθεσμο προγραμματισμό (ιδίως οι πολιτικές συνοχής και αγροτικής ανάπτυξης), ενώ για όλους τους άλλους τομείς μεσοπρόθεσμη διάρκεια 5 ετών ευθυγραμμισμένη με τις ευρωπαϊκές εκλογές.

4.5.

Κρίνεται σκόπιμο —ενόψει και της πρότασης για το ΠΔΠ μετά το 2020— να προβεί η Επιτροπή σε μια προσεκτική εκτίμηση των αποτελεσμάτων του Brexit όσον αφορά τις επιπτώσεις για τα έσοδα και τα έξοδα της ΕΕ (15).

4.6.

Επίσης, στο πλαίσιο της ευρωζώνης, ένας σωστός προϋπολογισμός πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στα ειδικά προβλήματα των κρατών μελών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Σύμφωνα με προηγούμενες προτάσεις της ΕΟΚΕ, «πρέπει να οδεύσουμε προς έναν κοινό προϋπολογισμό της ευρωζώνης, βάσει κοινώς συμφωνηθέντων κανόνων. Είναι ο μόνος τρόπος να μεταβούμε σε μια κοινή δημοσιονομική πολιτική και στην απορρόφηση οποιωνδήποτε κλυδωνισμών εμφανιστούν στο μέλλον» (16).

4.7.

Από άποψη εσόδων, το νέο ΠΔΠ θα πρέπει να λάβει υπόψη τις υπό κατάρτιση προτάσεις της ομάδας υψηλού επιπέδου για τους ιδίους πόρους (HLGOR) υπό την προεδρία του κ. Mario Monti, η τελική έκθεση της οποίας αναμένεται για τα τέλη του 2016, μαζί με την εκπόνηση σχετικής νομοθετικής πρότασης εκ μέρους της Επιτροπής.

4.7.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικός ένας νέος προϋπολογισμός με επιπολασμό καλά στοχευμένων και βιώσιμων ιδίων πόρων σε σχέση με τις εθνικές συνεισφορές, οι οποίες αντίθετα ενισχύουν τη λανθασμένη αρχή της «δίκαιης επιστροφής». Για τον σκοπό αυτό, η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της (17), υποστηρίζοντας την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τους ιδίους πόρους, τα έσοδα των οποίων θα καταλήγουν απευθείας στον προϋπολογισμό της ΕΕ, χωρίς να μεσολαβούν τα κράτη μέλη. Με το νέο σύστημα πρέπει να αποφευχθεί η αύξηση των δημοσιονομικών πιέσεων, ιδιαίτερα δε στους ευρισκόμενους σε μειονεκτική θέση πολίτες και στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

4.7.2.

Πρέπει να καθοριστεί κοινή ενοποιημένη φορολογική βάση για τις εταιρείες (ΚΕΒΦΕ), προκειμένου να αυξηθεί η δημοσιονομική διαφάνεια, να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή και να προωθηθεί η δημιουργία θέσεων εργασίας, οι επενδύσεις και οι εμπορικές συναλλαγές στην ΕΕ.

4.8.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με το μήνυμα ότι η Ένωση χρειάζεται περισσότερη (και καλύτερη) και όχι λιγότερη Ευρώπη. Για την απτή υλοποίηση των στόχων του ΠΔΠ, ο νέος προϋπολογισμός της ΕΕ θα πρέπει να είναι υποδειγματικός, αποδοτικός, αποτελεσματικός και διαφανής, προκειμένου να καταστεί αξιόπιστος στα μάτια των ευρωπαίων πολιτών και να τους βοηθήσει να αντιληφθούν ευχερώς τα πλεονεκτήματα της Ευρώπης και το κόστος της μη Ευρώπης.