10.3.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 75/14

Εισηγήτρια:

η κ. Vladimíra DRBALOVÁ

1.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι σημαντικό να είναι διαφανείς οι επιχειρήσεις και εγκρίνει όλες τις πρωτοβουλίες που στοχεύουν στο να καταστήσουν την επιχειρηματικότητα βιώσιμη και με ικανότητα μακροπρόθεσμης πρόβλεψης. Η διαφάνεια είναι σημαντική τόσο για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη όσο και για τις ίδιες τις επιχειρήσεις, τη βελτίωση της εικόνας τους και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των εργαζομένων, των καταναλωτών και των επενδυτών.

1.2.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ είναι διαφανείς. Ωστόσο, σειρά σκανδάλων απέδειξε πρόσφατα ότι η διαφάνεια πρέπει να βελτιωθεί και να αποτελεί εν γένει μέρος των βιώσιμων στρατηγικών των επιχειρήσεων. Ολοένα και περισσότερο οι επενδυτές και οι μέτοχοι αποδίδουν προσοχή όχι μόνο στους δείκτες κερδοφορίας των επιχειρήσεων, αλλά και στους ποιοτικούς δείκτες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (ΕΚΕ) (1), που συμβάλλουν στη μείωση των κοινωνικών κινδύνων και στη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης της εκάστοτε επιχείρησης. Προκειμένου να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων και άλλων ενδιαφερόμενων μερών, οι πληροφορίες θα πρέπει να είναι πρακτικές και η συλλογή τους να μην κοστίζει υπερβολικά.

1.3.

Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι οι κυβερνήσεις των κρατών μελών πρέπει να παρακινούν και να ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις να θεωρούν τη διαφάνεια προτέρημα, καθώς αποτελεί ευκαιρία και για τις επιχειρήσεις, και να τις υποστηρίζουν στην πλήρωση των σχετικών απαιτήσεων.

1.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να εξετάζεται ταυτόχρονα τόσο η χρησιμότητα και το εύρος των παρεχόμενων πληροφοριών όσο και η ποιότητα και η γνησιότητά τους. Στόχος θα πρέπει να είναι η βελτίωση της διαφάνειας, τόσο στα επιτευχθέντα αποτελέσματα όσο και στη διαδικασία υποβολής εκθέσεων και δημοσιοποίησης πληροφοριών. Η υποβολή εκθέσεων πρέπει να είναι μελλοντοστραφής και να παρέχει ενημέρωση για τις προηγούμενες επιδόσεις.

1.5.

Η ΕΟΚΕ συνιστά η Επιτροπή να θεσπίσει περαιτέρω βήματα προκειμένου να επιτρέψει στις επιχειρήσεις να τηρούν τις υποχρεώσεις διαφάνειας παραμένοντας ανταγωνιστικές σε παγκόσμιο επίπεδο.

1.6.

Η ΕΟΚΕ αντιλαμβάνεται εν γένει τις ιδιαιτερότητες των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Για αυτόν τον λόγο, οι κανόνες που τις αφορούν πρέπει να απλοποιηθούν, πράγμα που θα τους επιτρέψει να υποβάλλουν εκθέσεις κατά τρόπο καταλληλότερο προκειμένου να εξασφαλιστεί πλήρης διαφάνεια. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το εγχείρημα οικοδόμησης ικανοτήτων που θα συνδράμει τις ΜΜΕ στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.

1.7.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι κάθε άλλη πρωτοβουλία σχετικά με τη δημοσιοποίηση πληροφοριών θα πρέπει να επικεντρώνεται στις πραγματικές ανάγκες των ενδιαφερομένων μερών, στις οποίες περιλαμβάνεται μια κοινή σειρά δεικτών, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το είδος της επιχείρησης και τον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται.

1.8.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) και η πολιτική διαφάνειας στο εσωτερικό μιας επιχείρησης δεν έχουν αποτέλεσμα χωρίς τη συμμετοχή των εργαζομένων της, οι οποίοι πρέπει, συνεπώς, να συμμετέχουν στις διαβουλεύσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.

1.9.

Καθώς το ακροατήριο των υποβαλλόμενων εταιρικών εκθέσεων αυξάνεται, περισσότερες ομάδες φορέων ενδιαφέρονται για περισσότερες πτυχές των εταιρικών υποθέσεων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό, κατά συνέπεια, να αξιολογηθεί το ισχύον μοντέλο υποβολής εκθέσεων και να προσαρμοστεί στον σκοπό του.

2.1.

Το 2010 η Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση στην οποία παρουσίαζε 50 προτάσεις για τη βελτίωση της ενιαίας αγοράς. Εκεί ανέφερε ότι και οι επιχειρήσεις πρέπει να συμβάλουν στην κοινή αυτή προσπάθεια, με την υπευθυνότητα και τη διαφάνεια που τους αναλογούν, τόσο έναντι των εργαζομένων τους και των μετόχων τους όσο και της κοινωνίας εν γένει. Η Επιτροπή υπογράμμισε ότι η διακυβέρνησή τους θα μπορούσε να βελτιωθεί περαιτέρω, ιδίως όσον αφορά τη σύνθεση και την πολυμορφία στα διοικητικά συμβούλια, συμπεριλαμβανομένης της εκπροσώπησης των γυναικών, με σκοπό την ενίσχυση της απασχόλησης, του επιχειρηματικού πνεύματος και των εμπορικών συναλλαγών (2). Η δεοντολογία και οι αξίες της επιχειρηματικότητας έχουν αναγνωρισμένη συμβολή στην οικονομική ανάκαμψη.

2.2.

Το 2011 η Επιτροπή δημοσίευσε ανανεωμένη στρατηγική ΕΕ 2011-14 για την εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) (3), όπου κατέθετε νέο ορισμό της εν λόγω έννοιας, ως «ευθύνη των επιχειρήσεων για τον αντίκτυπό τους στην κοινωνία». Ένα από τα συστατικά στοιχεία αυτής της στρατηγικής ήταν ένα σχέδιο δράσης για την ολοκλήρωση της δημοσίευσης χρηματοοικονομικών και κοινωνικών πληροφοριών.

2.3.

Το 2012 η ΕΟΚΕ υιοθέτησε τη γνωμοδότησή της για την ανανεωμένη στρατηγική ΕΚΕ της ΕΕ (4), τονίζοντας ότι σε μια δύσκολη οικονομική και πολιτική συγκυρία η πολιτική πρωτοβουλία για την ΕΚΕ παρέχει ευκαιρία θετικής συνεργασίας με την επιχειρηματική κοινότητα. Είναι σημαντικό να αναγνωριστούν τα διαφορετικά κίνητρα που βρίσκονται πίσω από δραστηριότητες ΕΚΕ. Στην ανακοίνωση περιγράφονται διάφορα οφέλη τα οποία θα πρέπει να προωθηθούν καλύτερα σε συνδυασμό με παραδείγματα ορθών πρακτικών. Επίσης, πρέπει να παρασχεθεί ενημέρωση και ώθηση στις επιχειρήσεις ώστε να αναλάβουν μεγαλύτερες δεσμεύσεις όσον αφορά την ΕΚΕ.

2.4.

Τα τελευταία χρόνια η ΕΟΚΕ έχει εκπονήσει πολλές ακόμη γνωμοδοτήσεις που αναφέρονται στην παρούσα γνωμοδότηση. Αυτές τονίζουν τη σημασία της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, της εταιρικής διαφάνειας, της δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών και της συμμετοχής των ενδιαφερόμενων φορέων —επενδυτών, καταναλωτών, εργαζομένων και συνδικαλιστικών εκπροσώπων τους, ΜΚΟ— στη διαδικασία. Στην παρούσα γνωμοδότηση η ΕΟΚΕ εστιάζει σε ένα ικανό πλαίσιο για ολόκληρη τη διαδικασία.

3.1.

Η οικονομική κρίση του 2008 και οι κοινωνικές συνέπειές της μείωσαν κατά κάποιον βαθμό την εμπιστοσύνη των πολιτών στις επιχειρήσεις. Η προσοχή του κοινού και των επενδυτών στράφηκε προς την κοινωνική και ηθική επίδοση των επιχειρήσεων. Περισσότερες ομάδες ενδιαφερόμενων φορέων ενδιαφέρονται πλέον για περισσότερες πτυχές των επιχειρηματικών υποθέσεων.

3.2.

Οι επενδυτές απαιτούν διαφάνεια και έλεγχο της επένδυσής τους και θέλουν να γνωρίζουν πώς τα χρήματά τους επηρεάζουν, θετικά ή αρνητικά, το περιβάλλον και την κοινωνία. Οι σημαντικότερες πηγές μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών για επενδυτές είναι οι εκθέσεις βιωσιμότητας/ΕΚΕ και οι ετήσιες εκθέσεις. Οι ποιοτικοποιημένες δηλώσεις πολιτικής είναι σημαντικές για την αξιολόγηση της χρηματοοικονομικής απόδοσης, ωστόσο οι ποσοτικοποιημένοι βασικοί δείκτες επιδόσεων (KPI) θεωρούνται ουσιαστικής σημασίας.

3.3.

Οι εργαζόμενοι αποτελούν τους πρώτους πληγέντες από επιχειρήσεις που δεν τηρούν τους νομικούς κανόνες και στερούνται διαφάνειας. Παρ’ όλα αυτά, οι εργαζόμενοι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των επιχειρήσεών τους: η εργασιακή τους ασφάλεια, ο μισθός τους, η υγεία τους και οι συνθήκες εργασίας τους εξαρτώνται από αυτό. Έχουν το δικαίωμα να απαιτούν διαφάνεια και να ενημερώνονται και να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων όσον αφορά τη χρηματοοικονομική κατάσταση και τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές πολιτικές στις επιχειρήσεις τους.

3.4.

Οι καταναλωτές επιθυμούν διαφάνεια και την προσδοκούν σε συγκεκριμένους τομείς που έχουν σημασία για τους ίδιους. Είναι ξεκάθαρα προς το συμφέρον των επιχειρήσεων, όσον αφορά τις σχέσεις τους με τους άλλους φορείς (εργαζομένους, πολίτες και καταναλωτές), η επιδίωξη πολιτικής διαφάνειας. Αυτό συχνά σημαίνει απλά την παροχή στοιχείων στους πελάτες και τη συνδρομή ώστε να λάβουν ενημερωμένες αποφάσεις αγοράς. Εντέλει, αυτές θα είναι οι επιχειρήσεις που θα κερδίσουν την αφοσίωση των πιο ενημερωμένων πελατών (5). Η βιομηχανία τροφίμων έχει ιδιαίτερη ευαισθησία ως προς αυτήν την πτυχή. Η πιο πρόσφατη έρευνα του Κέντρου για την Ακεραιότητα των Τροφίμων (CFI) (6) αποδεικνύει ότι η αυξημένη διαφάνεια μετουσιώνεται σε αυξημένη εμπιστοσύνη των καταναλωτών στα τρόφιμα και παραθέτει σαφή οδικό χάρτη προς τούτο.

3.5.

Λόγω της παγκοσμιοποίησης, μεγάλος αριθμός επιχειρηματικών εταίρων και φορέων ενδιαφέρονται για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με ευρύτερο φάσμα επιχειρηματικών υποθέσεων από μεγάλο αριθμό χωρών.

3.6.

Η διαφάνεια οικοδομεί εμπιστοσύνη και οι επιχειρήσεις χρειάζονται την εμπιστοσύνη της κοινωνίας. Ωστόσο, συχνά υπάρχει χάσμα ανάμεσα στις προσδοκίες των πολιτών και στην αντίληψή τους ως προς την πραγματικότητα της επιχειρηματικής συμπεριφοράς. Αυτό το χάσμα οφείλεται εν μέρει άλλοτε στην ανεύθυνη συμπεριφορά ορισμένων επιχειρήσεων και άλλοτε στον υπερβολικό τρόπο με τον οποίο ορισμένες επιχειρήσεις προβάλλουν τα περιβαλλοντικά ή τα κοινωνικά τους επιτεύγματα. Ενίοτε αυτό εξηγείται και λόγω του ότι οι πολίτες γνωρίζουν ανεπαρκώς τα επιτεύγματα των επιχειρήσεων και τους περιορισμούς που τους επιβάλλονται.

3.7.

Για αυτόν τον λόγο το 2009 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε μια σειρά εργαστηρίων σχετικά με τη διαφάνεια των επιχειρήσεων. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εξέφρασαν την ικανοποίησή τους, καθόσον τα εργαστήρια αυτά αποτελούσαν χρήσιμη πρωτοβουλία, ιδίως σε περίοδο κρίσης, όπου η διαφάνεια και η εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) εν γένει θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού στην επιχειρηματικότητα που είχε ως έναν βαθμό πληγεί από τη σημερινή οικονομική κρίση. Η πρωτοβουλία αυτή απευθυνόταν σε διάφορες ομάδες φορέων (εργοδότες, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ΜΚΟ, μέσα ενημέρωσης). Η έρευνα αυτή επρόκειτο να αποτελέσει για την Επιτροπή τον οδηγό για τα επόμενα βήματα.

3.7.1.

Τα ευρήματα της πρωτοβουλίας ήταν τα εξής:

4.1.

Στη στρατηγική της ΕΕ στον τομέα της ΕΚΕ η Επιτροπή δηλώνει ότι η γνωστοποίηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών στοιχείων από τις επιχειρήσεις, καθώς και στοιχείων σχετικών με το κλίμα, μπορεί να διευκολύνει τη συνεργασία με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη και την ανίχνευση σημαντικών κινδύνων για τη βιωσιμότητα. Αποτελεί σημαντικό στοιχείο λογοδοσίας και μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της εμπιστοσύνης του κοινού στις επιχειρήσεις. Προκειμένου να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων και άλλων ενδιαφερόμενων μερών, τα στοιχεία θα πρέπει να είναι κατάλληλα.

4.1.1.

Η Επιτροπή αναγνωρίζει επίσης ότι ολοένα περισσότερες επιχειρήσεις δημοσιοποιούν στοιχεία κοινωνικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Συχνά οι ΜΜΕ ανακοινώνουν τα στοιχεία αυτά ανεπισήμως και εκουσίως. Μια πηγή εκτιμά ότι 2 500 περίπου ευρωπαϊκές επιχειρήσεις δημοσιεύουν εκθέσεις σχετικά με θέματα ΕΚΕ ή βιωσιμότητας, πράγμα το οποίο τοποθετεί την ΕΕ σε ηγετική θέση στην παγκόσμια αγορά (7).

4.2.

Το 2013, με πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Επιτροπή υπέβαλε νομοθετική πρόταση σχετικά με τη διαφάνεια των κοινωνικών και περιβαλλοντικών πληροφοριών που παρέχουν οι εταιρείες σε όλους τους τομείς  (8). Η εν λόγω τροποποίηση της λογιστικής οδηγίας αποσκοπούσε στη θέσπιση της υποχρέωσης ορισμένων μεγάλων επιχειρήσεων (μέχρι στιγμής περίπου 6 000 επιχειρήσεις και οντότητες στην ΕΕ) να δημοσιοποιούν, στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης διαχείρισης, ενδεδειγμένες μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες καθώς και πληροφορίες σχετικά με την πολυμορφία.

4.2.1.

Σε ορισμένα κράτη η μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό επίπεδο διενεργείται κατόπιν διαβούλευσης με τις επιχειρήσεις, έτσι ώστε η εφαρμογή της να αξιοποιεί την ευελιξία που παρέχει η οδηγία, να γίνεται εντός του πλαισίου της, να παρέχει στις επιχειρήσεις την ασφάλεια δικαίου και να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των επιχειρήσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ έχει καταρτίσει γνωμοδότηση (9) όπου τονίζει το δικαίωμα ωφέλειας από αυτόν τον ευέλικτο και κατάλληλο μηχανισμό για τη βελτίωση της επικοινωνίας με τους μετόχους, τους επενδυτές, τους εργαζομένους και άλλους φορείς και επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η παρούσα πρόταση αφορά μόνον τις μεγάλες επιχειρήσεις.

4.2.2.

Η Επιτροπή προετοιμάζει μη δεσμευτικές κατευθυντήριες γραμμές για τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών με βάση τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης. Για τη διευκόλυνση της διαβούλευσης παρακολούθησης με τους φορείς (10), η Επιτροπή εκπόνησε ενδεικτικό ενημερωτικό έγγραφο όπου περιγράφονται οι βασικές αρχές της δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών. Οι δημοσιοποιημένες μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες πρέπει να είναι ουσιώδεις, αξιόπιστες, ισορροπημένες και κατανοητές, ολοκληρωμένες και συνοπτικές, στρατηγικές και μελλοντοστραφείς, προσανατολισμένες στους μετόχους, ειδικές ανά εταιρεία/κλάδο, ποσοτικές και ποιοτικές, και συνεπείς.

4.3.

Σύμφωνα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020», η οποία προωθεί τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στην Ευρώπη, η Επιτροπή δημοσίευσε το 2014 μια πρόταση οδηγίας που αποσκοπεί στην υποστήριξη της δημιουργίας, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενός πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης για τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και τους εργαζομένους  (11), που να είναι σύγχρονο, αποδοτικό και να προσαρμόζεται στις ανάγκες της σημερινής κοινωνίας και στο μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον.

4.3.1.

Η πρόταση αυτή θα έπρεπε να συμβάλει στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων στην ΕΕ και στη δημιουργία πιο μακροπρόθεσμης προοπτικής για τους μετόχους, βελτιώνοντας έτσι τις συνθήκες υπό τις οποίες οι εισηγμένες εταιρείες στις αγορές, εντός της ΕΕ, ασκούν τις δραστηριότητές τους. Στη γνωμοδότησή της (12) η ΕΟΚΕ τόνισε ότι η πρόταση θα οδηγούσε σε σταθερότερο και πιο βιώσιμο περιβάλλον εταιρικής διακυβέρνησης και επενδύσεων στην Ευρώπη, ενώ επεσήμανε ότι στην αξιολόγηση αντικτύπου της η Επιτροπή υποστηρίζει ότι οι προτάσεις της δεν θα φέρουν παρά οριακή αύξηση στον διοικητικό φόρτο των εισηγμένων εταιρειών. Πρόκειται για μια ισορροπία που χρήζει αξιολόγησης κατά την ανάλυση της οδηγίας.

4.4.

Τον Οκτώβριο 2015 η Επιτροπή δημοσίευσε τη νέα στρατηγική της με τίτλο «Εμπόριο για όλους — Προς μια πολιτική για το εμπόριο και τις επενδύσεις με μεγαλύτερη υπευθυνότητα», η οποία περιγράφει ένα όραμα για την κατεύθυνση της πολιτικής της ΕΕ που να αντανακλά την ανάγκη για μια εμπορική πολιτική πιο υπεύθυνη και πιο διαφανή.

4.4.1.

Στο κεφάλαιο που αφιερώνει σε μια εμπορική και επενδυτική πολιτική βασισμένη στις αξίες, η Επιτροπή δηλώνει την εδραίωση των δικαιωμάτων των καταναλωτών μέσω της ενίσχυσης των πρωτοβουλιών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και της δέουσας επιμέλειας καθ’ όλο το μήκος της αλυσίδας παραγωγής, εστιάζοντας στον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων και στις κοινωνικές πτυχές —συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων της εργασίας—, καθώς και στις περιβαλλοντικές πτυχές των αλυσίδων αξίας. Η Επιτροπή επιθυμεί να προχωρήσει στην κατεύθυνση της ενίσχυσης των διαστάσεων της βιώσιμης ανάπτυξης των συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών.

4.4.2.

Στη γνωμοδότησή της (13) με θέμα την αξιοπρεπή εργασία στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού (ΠΑΕ), η ΕΟΚΕ αναφέρει τα εξής: «Η ΕΟΚΕ έχει μεγάλη εμπειρία στον τομέα της αειφορίας, με συμμετοχή στην υλοποίηση και την παρακολούθηση ειδικών κεφαλαίων ΣΕΣ και σε σειρά επιτροπών της κοινωνίας των πολιτών που της επιτρέπουν να προτείνει ισορροπημένη προσέγγιση μεταξύ των αναγκαίων νομικών απαιτήσεων στον τομέα των ανθρωπίνων και των εργασιακών δικαιωμάτων, της διαφάνειας, της καταπολέμησης της διαφθοράς και της αναγκαίας ευελιξίας στην οργάνωση των ΠΕΕ και την ανάπτυξη των ΠΑΕ τους κατά τρόπο αποτελεσματικό και προσαρμοσμένο στις διαφορετικές τοπικές συνθήκες».

4.4.3.

Οι υψηλότερες προδιαγραφές δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικό ζήτημα στην εμπορική πολιτική. Η ρύθμιση σε παγκόσμιο επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών συμφωνιών, θα ενισχύσει τη διαφάνεια της δημοσίευσης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, πράγμα που θα εξασφαλίσει ίσους όρους ανταγωνισμού για τις ευρωπαϊκές εταιρείες.

4.4.4.

Η Επιτροπή προετοιμάζει ενίσχυση των κινήτρων ώστε να ενθαρρυνθούν οι πολυεθνικές εταιρείες, ιδίως στο να τεκμηριώνουν το καθήκον επιμέλειας, μια πιο φιλόδοξη προσέγγιση όσον αφορά την εξόρυξη ορυκτών σε περιοχές συγκρούσεων  (14), την αναζήτηση νέων υπεύθυνων εταιρικών σχέσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού και τη δημοσίευση του καταλόγου των εκθέσεων των επιχειρήσεων σχετικά με την αλυσίδα υπεύθυνου εφοδιασμού.

4.4.5.

Αναμένεται ότι οι απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενδέχεται να θέσουν νέες απαιτήσεις στις επιχειρήσεις, καθώς και στον τομέα του ηθικού εμπορίου και προώθησης και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέσω της εφαρμογής του σχεδίου δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα (2015-2018) (15). Στα συμπεράσματά του, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων (Ιούνιος 2016) υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο της επιχειρηματικής διαφάνειας, που επιτρέπει στις αγορές να αναγνωρίζουν, να ενθαρρύνουν και να επιβραβεύουν το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

4.5.

Τον Ιανουάριο 2016 η Επιτροπή παρουσίασε τη δέσμη μέτρων της για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, με την οποία επιδιώκεται να διασφαλιστεί η αποτελεσματική φορολόγηση και η αύξηση της διαφάνειας στη φορολογία.

4.5.1.

Ένας από τους τομείς στον οποίο δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή, ο οποίος αφορά τις επιχειρήσεις και τους πολυεθνικούς ομίλους, είναι η υποβολή εκθέσεων ανά χώρα (δηλαδή η υποχρέωση να καταρτίζεται και να υποβάλλεται στη φορολογική αρχή δήλωση των συναλλαγών εντός του ομίλου, η οποία θα περιλαμβάνει τα στοιχεία για το εισόδημα, τα κέρδη, τους καταβληθέντες φόρους επί των εταιρειών και ούτω καθεξής). Επί του παρόντος, η δέσμη καλύπτει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των διαφόρων φορολογικών αρχών των κρατών μελών.

4.6.

Στις αρχές Απριλίου 2016 (16) η Επιτροπή πρότεινε οι πολυεθνικές επιχειρήσεις να δημοσιεύουν ειδική δήλωση σχετικά με τον φόρο επί των κερδών που καταβάλλουν, καθώς και άλλες φορολογικές πληροφορίες. Ανεξαρτήτως εάν έχουν την έδρα τους στην ΕΕ, οι πολυεθνικές εταιρείες με ενοποιημένο κύκλο εργασιών άνω των 750 εκατ. ευρώ πρέπει να συμμορφωθούν προς τις εν λόγω πρόσθετες απαιτήσεις διαφάνειας. Αυτή η υποχρέωση αφορά επίσης τα παραρτήματα και τις θυγατρικές τους. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ υιοθέτησε πρόσφατα γνωμοδότηση για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής (17), στην οποία ενθαρρύνει την Επιτροπή να επιδείξει μεγαλύτερη φιλοδοξία όσον αφορά τις απαιτήσεις φορολογικής διαφάνειας των επιχειρήσεων, χαμηλώνοντας το όριο κύκλου εργασιών των 750 εκατ. ευρώ ή καταρτίζοντας χρονοδιάγραμμα για τη σταδιακή μείωσή του.

4.6.1.

Η Επιτροπή θα πρέπει ωστόσο να λάβει υπόψη τις αρχές της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ και της ανταγωνιστικότητας της Ένωσης. Μονομερείς απαιτήσεις στο πλαίσιο της ΕΕ θα μπορούσαν να έχουν απρόβλεπτες επιπτώσεις εάν οι επιχειρήσεις εκτός της Ένωσης απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή. Οι μη ενωσιακές επιχειρήσεις πρέπει, συνεπώς, να καλύπτονται από αυτήν την υποχρέωση μέσω της διαπραγμάτευσης διεθνών εμπορικών συμφωνιών.

4.7.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάζεται με άλλους διεθνείς οργανισμούς, όπως για παράδειγμα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ), τον ΠΟΥ και την Παγκόσμια Τράπεζα και εντείνει τις συνέργειές της με τα μέσα τους που αποσκοπούν στη χρηστή διοίκηση και διαχείριση των επιχειρήσεων, τη διαφάνεια και την εταιρική κοινωνική ευθύνη (18). Τα εν λόγω μέσα αποτελούν τακτικά αντικείμενο αναθεωρήσεων και στηρίζουν τις απαιτήσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και διαφάνειας των επιχειρήσεων και, εάν πρόκειται για τις πολιτικές τους τις κοινωνικές, τις περιβαλλοντικές ή τις σχετικές με τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενθαρρύνουν την πρόληψη και την ανάλυση κινδύνων και τον καθορισμό μέτρων στο πλαίσιο της αρχής της προφύλαξης. Τα εν λόγω μέσα απευθύνονται καταρχάς στις πολυεθνικές εταιρείες, αλλά θα πρέπει επίσης να χρησιμεύουν ως σημείο αναφοράς για τις επιχειρήσεις σε εθνικό επίπεδο. Κάθε αναθεώρηση αυτών των μέσων πρέπει να επικεντρώνεται πρωτίστως στην καλύτερη εφαρμογή τους.

4.8.

Οι ενισχυμένες απαιτήσεις σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με τη διαφάνεια των επιχειρήσεων έχουν μεταφερθεί στο επίπεδο των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στα κράτη μέλη. Ρόλος της Επιτροπής πρέπει να είναι η καθοδήγηση και ο συντονισμός των πολιτικών των κρατών μελών της ΕΕ και, κατά συνέπεια, η μείωση του κινδύνου αποκλινουσών προσεγγίσεων (19).

4.8.1.

Η στρατηγική της Επιτροπής όσον αφορά την υπεύθυνη επιχειρηματικότητα και οι συστάσεις της προς τα κράτη μέλη συχνά οδηγούν, σε εθνικό επίπεδο, στην άποψη ότι εναπόκειται αποκλειστικά στο κράτος να διαχειρίζεται και να ελέγχει την υπεύθυνη επιχειρηματικότητα και τη διαφάνεια.

4.8.2.

Οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν ότι είναι αυτές που προωθούν την υπεύθυνη και διαφανή συμπεριφορά. Αυτό αναγνωρίζεται και στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Πραγμάτωση της εταιρικής σχέσης για τη μεγέθυνση και την απασχόληση: να γίνει η Ευρώπη πόλος αριστείας στον τομέα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης» (20).

4.8.3.

Πρωταρχική ευθύνη κάθε επιχείρησης είναι η δημιουργία αξίας, όχι μόνο για τους μετόχους της αλλά και για τους εργαζομένους της, το περιβάλλον και την κοινότητά της, καθώς και η δημιουργία και διατήρηση θέσεων εργασίας. Για τον λόγο αυτό τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις που τις ευνοούν και στηρίζουν τις προσπάθειές τους να είναι υπεύθυνες και διαφανείς.

5.1.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών είναι ιδιαίτερα σημαντική για την υποβολή εταιρικών εκθέσεων, καθώς συμβάλλει στην ολοκληρωμένη απεικόνιση των εταιρικών υποθέσεων.

5.2.

Για τις επιχειρήσεις, το κανονιστικό περιβάλλον επιχειρηματικότητας καθίσταται ολοένα πιο πολύπλοκο. Για την καλύτερη κάλυψη των αναγκών των ενδιαφερόμενων φορέων, πρέπει να δημιουργηθεί ικανό πλαίσιο υποβολής εταιρικών εκθέσεων και, ταυτόχρονα, να αποφευχθεί ο περιττός διοικητικός και χρηματοοικονομικός φόρτος. Η ΕΚΕ και η διαφάνεια πρέπει επίσης να προωθηθούν και να χρησιμοποιηθούν σαν ευκαιρία για τις επιχειρήσεις να αποφύγουν τον κοινωνικό κίνδυνο και να εξασφαλίσουν τη δική τους βιώσιμη ανάπτυξη.

5.3.

Την τελευταία δεκαετία η έμφαση σε διαφορετικές πτυχές των μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών (ΜΧΠ) αυξάνεται. Υπάρχουν αρκετά διεθνή πλαίσια για τη γνωστοποίηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών στοιχείων, μεταξύ των οποίων η πρωτοβουλία για την υποβολή εκθέσεων σε παγκόσμιο επίπεδο (Global Reporting Initiative).

5.4.

Το ερώτημα που τίθεται είναι αν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς μπορούν να εξυπηρετηθούν από την ίδια έκθεση ή από σειρά εκθέσεων. Πρέπει να υπάρξει μωσαϊκό εκθέσεων ή η έννοια μιας ολοκληρωμένης έκθεσης —όπως, για παράδειγμα, το Core&More (21), που προτάθηκε από την Ομοσπονδία Ευρωπαίων Λογιστών (FEE) το 2015;

5.5.

Η συζήτηση για το μέλλον της υποβολής εταιρικών εκθέσεων πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις διαφορές στις ανάγκες πληροφόρησης των διαφορετικών ομάδων ενδιαφερόμενων φορέων, σε συνάρτηση με το μέγεθος και τη φύση της υποβάλλουσας οντότητας.

5.6.

Όπως επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή στη γνωμοδότησή της με θέμα «Δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών» (22), η Επιτροπή καλείται να εγκαινιάσει ή να διευκολύνει διαδικασία που θα συγκεντρώνει πολυάριθμους φορείς προκειμένου να καθοριστούν καλύτερα οι κατευθυντήριες αρχές και οι δείκτες αναφοράς που θα βοηθήσουν στη σύγκριση και, μακροπρόθεσμα, στην τυποποίηση.

5.6.1.

Η ΕΟΚΕ έχει, στο πλαίσιο αυτό, ήδη υπογραμμίσει την ανάγκη διορθωτικής δράσης ενάντια στη διαστρέβλωση των εταιρικών αξιών μέσω της βραχυπρόθεσμης εστίασης. Επεσήμανε επίσης, στη γνωμοδότησή της με θέμα «Συμμετοχή των εργαζομένων» (23), την «ανάγκη να καταδειχθούν τρόποι με τους οποίους θα μπορέσει η ευρωπαϊκή πολιτική να ξεπεράσει την τάση που κυριαρχεί σήμερα για μονομερή διαφάνεια των εταιριών προς όφελος των μετόχων τους, αντιμετωπίζοντας περισσότερο την επιχείρηση ως “βιώσιμη εταιρία” προς όφελος μιας μακροπρόθεσμης εταιρικής ανάπτυξης».

5.7.

Παρ’ ότι το μέλλον της βιώσιμης επιχειρηματικότητας θα συνδέεται στενά με το κοινωνικό περιβάλλον και τον σεβασμό των καταναλωτών, κάθε περαιτέρω πρωτοβουλία για τη δημοσιοποίηση πληροφοριών πρέπει να επικεντρώνεται στις πραγματικές ανάγκες των ενδιαφερόμενων φορέων.