10.3.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 75/1

Εισηγητής:

ο κ. Thierry LIBAERT

1.1.

Με την παρούσα γνωμοδότηση η ΕΟΚΕ εκφράζει την επιθυμία της να εισέλθει η κοινωνία σε μια διαδικασία οικονομικής μετάβασης από μια φάση υπερεκμετάλλευσης και σπατάλης των πόρων σε μια περισσότερο βιώσιμη φάση, βασισμένη στην αξιοποίηση περισσότερο της ποιότητας παρά της ποσότητας, και υψηλής έντασης σε θέσεις εργασίας. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την επιθυμία της η Ευρώπη να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την ανακάλυψη νέων μορφών οικονομίας.

1.2.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα ήταν σκόπιμο να ενθαρρυνθεί η οικονομία της λειτουργικότητας (ΟΛ), δεδομένου ότι συμβάλλει στην εύρεση απαντήσεων για όλα ή μέρος των ζητημάτων που έχουν τεθεί. Δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά ένα μέσο για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί για το νέο καταναλωτικό πρότυπο.

1.3.

Δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες ή άγνωστα σημεία που περιβάλλουν τις υποτιθέμενες αρετές της οικονομίας της λειτουργικότητας για τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές πτυχές, πρέπει να πραγματοποιηθεί πλήρης αξιολόγηση του είδους των προϊόντων ή των υπηρεσιών με στόχο να καθοριστούν τα πλεονεκτήματα και ενδεχομένως οι όροι που πρέπει να πληρούνται για την υγιή ανάπτυξη της οικονομίας της λειτουργικότητας.

1.4.

Στη συνέχεια, θα πρέπει να προωθηθεί η προβολή των επιπτώσεων (περιβαλλοντικών, κοινωνικών, οικονομικών κ.λπ.) του προϊόντος ή της υπηρεσίας που αποκτήθηκε με λύση της ΟΛ —«πρόσβαση» ή «χρήση» έναντι «ιδιοκτησίας». Μια τέτοια ένδειξη θα επιτρέψει στον καταναλωτή να γνωρίζει εάν είναι ορθότερο να επιλέξει την αγορά του προϊόντος ή της υπηρεσίας και να προβεί σε μελετημένες επιλογές. Εν προκειμένω, η ποιότητα και η αξιοπιστία της πληροφορίας που παρέχουν οι επιχειρήσεις είναι ζωτικής σημασίας. Πρέπει, συνεπώς, να καθοριστούν οι αρχές και οι μηχανισμοί που εγγυώνται τις υπηρεσίες αυτές στους καταναλωτές.

1.5.

Η ΕΟΚΕ συνιστά στα κράτη μέλη και στα ενδιαφερόμενα μέρη να προωθούν την υπεύθυνη κατανάλωση, κυρίως κατά τη διάρκεια της φάσης εκπαίδευσης, με έμφαση στην οικονομία της λειτουργικότητας. Η τελευταία, εάν εφαρμοστεί έξυπνα, μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση πολλών σημερινών προκλήσεων που συνδέονται με την κατανάλωση.

1.6.

Γενικότερα, η ΕΟΚΕ συνιστά την επιτάχυνση της έρευνας και της εφαρμογής νέων τρόπων παραγωγής και κατανάλωσης σε συνδυασμό με την οικονομία της λειτουργικότητας:

1.7.

Μια ευρωπαϊκή νομοθετική δέσμη θα επέτρεπε να διαρθρωθούν οι προσφορές της ΟΛ, ιδίως σε σχέση με τις νέες προβληματικές κατανάλωσης —τη συνεργατική κατανάλωση, την παλαιότητα, την κατανόηση των εν λόγω μοντέλων από τον καταναλωτή, και ένα νομικό και φορολογικό πλαίσιο πιο ευνοϊκό για τις καινοτόμες επιχειρήσεις.

1.8.

Η εδαφική διάσταση της ΟΛ συμβάλλει στο να απαντηθούν οι νέες προκλήσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη των εδαφών μέσω πειραματισμού με νέα οικονομικά μοντέλα. Η ΟΛ είναι χρήσιμη για την ανάδειξη των πλεονεκτημάτων των εδαφών, για την έξοδο από την τυποποίηση της μαζικής παραγωγής, εν μέρει υπεύθυνης για την αυταπάτη της σημερινής κατανάλωσης, αλλά και για να ληφθούν υπόψη όλες οι εξωτερικότητες του παραγωγικού συστήματος. Επιπλέον, λόγω τις πυκνότητάς τους, που ευνοεί τις λογικές της συγκέντρωσης, οι πόλεις αποτελούν ένα από τα καταλληλότερα εδάφη για την ανάπτυξη λύσεων ΟΛ.

1.9.

Για την αντιμετώπιση της θεμελιώδους μετάβασης προς ένα νέο οικονομικό μοντέλο με μείζονες διαρθρωτικές και συστημικές συνέπειες σε πολλούς τομείς, συνιστάται η δημιουργία νέας μόνιμης εγκάρσιας δομής εντός της ΕΟΚΕ για την ανάλυση των εξελίξεων αυτών.

1.10.

Μια πλατφόρμα ανταλλαγής και προβολής σε όλη την Ευρώπη των πρωτοβουλιών ΟΛ είναι χρήσιμη σε ένα πλαίσιο όπου τα παραδείγματα προς μίμηση είναι ακόμη λίγα και δεν έχουν πάντα την προβολή που τους αξίζουν. Η πλατφόρμα αυτή θα μπορούσε να ενταχθεί στο σχέδιο της ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την κυκλική οικονομία που εγκρίθηκε από την ΕΟΚΕ κατά την ψηφοφορία της γνωμοδότησής της σχετικά με τη δέσμη μέτρων για την «κυκλική οικονομία» που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

1.11.

Η οικονομία της λειτουργικότητας μπορεί να συμβάλει στην αναδιάρθρωση των διαφόρων τιμών που συνθέτουν την αξία ενός ακινήτου. Οι αξίες χρήσης, αλλά και η αξία της εργασίας, πρέπει να βρουν έναν τρόπο συνύπαρξης στην οικονομία της λειτουργικότητας.

1.12.

Η αποσαφήνιση και η απλούστευση των ασφαλιστικών διακυβευμάτων των μοντέλων της ΟΛ θα είναι καθοριστικής σημασίας και θα πρέπει, ως εκ τούτου, να καταστούν σαφέστερα για τον τελικό καταναλωτή, σε μια λογική ανάπτυξης των νέων προσφορών της ΟΛ.

2.1.

Η οικονομία της λειτουργικότητας αποσκοπεί στην ανάπτυξη της χρήσης των προϊόντων και όχι στην αγορά τους. Δεν αφορά ωστόσο μια απλή προσθήκη «υπηρεσιών» σε ένα «προϊόν», αλλά εξετάζει, πέρα από αυτή, και το σύνολο των αλλαγών στην κατανάλωση, λαμβάνοντας υπόψη περισσότερο τον τελικό χρήστη, πιο αποδοτικά ως προς τη χρήση των πόρων οικονομικά πρότυπα έως και την αποκόμιση κοινών οφελών για τα εδάφη. Από την άποψη αυτή, οι επιχειρήσεις δεν πωλούν ένα προϊόν, αλλά μία λειτουργία που τιμολογείται με βάση τη χρήση του. Κατά συνέπεια, οι παρασκευαστές έχουν καταρχήν συμφέρον να αναπτύξουν, στο πλαίσιο του επιχειρησιακού τους μοντέλου, αντικείμενα ανθεκτικά, επισκευάσιμα, εύκολα συντηρούμενα, καθώς και να εξασφαλίσουν μια προσαρμοσμένη αλυσίδα παραγωγής και εφοδιαστικής.

2.1.1.

Το βασικό οικονομικό πρότυπο είναι ότι η αξία έγκειται στα οφέλη που προκύπτουν από τη χρήση του, δηλαδή στην αξία χρήσης του, αλλά και στο ίδιο το αγαθό ή την υπηρεσία ή στο πώς το βλέπουν οι άλλοι, δηλαδή την αξία του σχετικά με την εργασία ή την αξία ανταλλαγής του.

2.1.2.

Στο παραδοσιακό οικονομικό σχήμα οι παραγωγοί δημιουργούν την αξία και οι καταναλωτές την καταστρέφουν μέσω της κατανάλωσης. Στην ΟΛ τα συμφέροντα των δύο μερών θα πρέπει να συναντώνται, ή σε κάθε περίπτωση να συγκλίνουν, προκειμένου ο καθένας να διατηρεί ή ακόμη και να δημιουργεί την αξία. Με την ψηφιακή επανάσταση σε εξέλιξη, η παραγωγή και η εκμετάλλευση των δεδομένων που παράγονται από τις πρακτικές και τις γνώσεις τους αποτελούν, για παράδειγμα, έναν από αυτούς τους νέους πόρους και αξίες που δημιουργούνται από τα δύο μέρη.

2.1.3.

Οι νέες δυναμικές που αναδύονται γύρω από το σχήμα, εντελώς θεωρητικό προς το παρόν, του παραγωγού-καταναλωτή (νεολογισμός που καθορίζει τους δύο ιστορικά διακριτούς ρόλους του παραγωγού και του καταναλωτή) καταδεικνύουν αυτή την αναδιαμόρφωση των πολύ γραμμικών ή κάθετων οικονομικών σχέσεων σε πιο συνδεδεμένα ή οριζόντια σχήματα και οργανώσεις.

2.1.4.

Η ΟΛ μπορεί να προωθήσει την αποϋλοποίηση της οικονομίας, ενσωματώνοντας το σύνολο του κόστους στην τελική τιμή. Πρέπει να ενθαρρύνει την αποσύνδεση της οικονομικής δραστηριότητας από τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο.

2.2.

Δύο θεωρητικές σχολές αναφέρονται σε δύο μοντέλα περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένης εφαρμογής της έννοιας της ΟΛ. Η πρώτη θεωρεί την προσφορά της υπηρεσίας επικεντρωμένη στη χρήση και παραπέμπει στη γενική ιδέα της οικονομίας των υπηρεσιών. Επανεξετάζει τις σχέσεις ιδιοκτησίας, αλλά δεν αμφισβητεί καθόλου τα προϊόντα. Η δεύτερη επικεντρώνεται στις εξωτερικότητες της ΟΛ που συμβάλλουν στον καθορισμό νέων λύσεων όπου η πώληση αγαθών και υπηρεσιών εκλαμβάνεται ως ένα ολοκληρωμένο σύνολο (με αμφισβήτηση της εργασίας ή της παραγωγής άυλων πόρων ειδικά για τη συγκεκριμένη περιοχή) και όπου ο καταναλωτής αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του σχεδιασμού.

2.3.

Η προσέγγιση που προτείνει η ΕΟΚΕ είναι ισορροπημένη. Η ιδέα δεν είναι να προωθηθεί ομοιόμορφα η οικονομία της λειτουργικότητας, αλλά να εφαρμοστεί υπό την προϋπόθεση ότι θα δίνει απαντήσεις στις αναφερθείσες προκλήσεις.

3.1.

Η ΟΛ έχει ενδιαφέρον στο μέτρο που ενδέχεται, θεωρητικά ή εν πάση περιπτώσει υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να ανταποκριθεί στις πολλαπλές προκλήσεις που συνδέονται με την κατανάλωση του σήμερα, είτε αυτές είναι οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές είτε πολιτιστικές.

3.2.

Στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης, κυρίως στα εδάφη, μπορεί να οδηγήσει σε κοινά οφέλη ή θετικές εξωτερικότητες. Έτσι, για παράδειγμα, μέσω οριζόντιων και συνεργατικών μορφών εργασίας οι τοπικές αρχές περιλαμβάνουν στις παροχές του φωτισμού δημόσιων χώρων και την οικονομική απόδοση, την ασφάλεια των δημόσιων χώρων, αλλά και τη μείωση της φωτορύπανσης, καθώς και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Η ενοποίηση των διαφόρων αυτών στόχων, αντί της βελτίωσης μιας ενιαίας παραμέτρου, δίνει απάντηση σε πολλές προκλήσεις, με ελεγχόμενο κόστος.

3.2.1.

Συνενώνοντας τις επενδύσεις, η ΟΛ αποτελεί ένα μέσο για να προωθηθεί η καινοτομία στην υπηρεσία της βιώσιμης ανάπτυξης, και ιδίως οι καθαρές και πράσινες τεχνολογικές καινοτομίες. Αυτές, συχνά με μεγαλύτερη ένταση κεφαλαίου από τις συμβατικές λύσεις, βρίσκουν με τον τρόπο αυτό ένα οικονομικό μοντέλο που ευνοεί τη διάδοσή τους μέσω των καταναλωτών, οι οποίοι μεμονωμένα δεν έχουν επαρκή χρηματοπιστωτική ικανότητα. Για παράδειγμα, μια σύμβαση ενεργειακής απόδοσης ενδέχεται να επιτρέψει στον χρήστη να διαθέτει ενίοτε ακριβές τεχνολογίες και υπηρεσίες ενεργειακής απόδοσης με χαμηλό κόστος που καταβάλλεται μηνιαίως.

3.3.

Όσον αφορά το περιβάλλον, οι τρέχουσες συνήθειες κατανάλωσης που βασίζονται στην ατομική ιδιοκτησία επιφέρουν ανεπαρκή χρήση των αγαθών και, ως εκ τούτου, σημαντική σπατάλη φυσικών πόρων (π.χ. ένα αυτοκίνητο είναι αχρησιμοποίητο σήμερα το 95 % του χρόνου, και στην πόλη χρησιμοποιείται γενικά μόλις από ένα άτομο και κάτι (1,2).

3.3.1.

Η απόκτηση μιας υπηρεσίας κινητικότητας (μια θέση για συγκεκριμένο αριθμό χιλιομέτρων, ένα αυτοκίνητο για μια συγκεκριμένη απόσταση και διάρκεια κ.λπ.) επιτρέπει την ένταση της χρήσης των εν λόγω πόρων. Η ΟΛ μπορεί, συνεπώς, να αυξήσει την ένταση χρήσης πολλών καταναλωτικών αγαθών και να δημιουργήσει μεγαλύτερη αξία για μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

3.3.2.

Η τιμολόγηση των υπηρεσιών της ΟΛ, ενσωματώνοντας όλες τις δαπάνες του προϊόντος και των υπηρεσιών και όχι μόνο το οριακό κόστος, επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση των πραγματικών δαπανών από τον χρήστη. Τούτο παρέχει ένα πιο ακριβές μήνυμα για την τιμή των πραγματικών επιπτώσεων της παραγωγής και, ως εκ τούτου, ενθαρρύνει την πιο υπεύθυνη συμπεριφορά (π.χ. για την αγορά μιας ώρας χρήσης του αυτοκινήτου ο χρήστης πληρώνει την απόσβεση του οχήματος, την ασφάλεια, τη στάθμευση, τη βενζίνη κ.λπ., συνολικά δηλαδή όλες τις δαπάνες που υπολογίζονται αναλογικά. Ο καταναλωτής θα είναι συνεπώς πιο ευαίσθητος στη λελογισμένη χρήση του εν λόγω οχήματος σε σχέση με τη χρήση «ιδιοκτήτη», όπου μόνο η βενζίνη εν γένει θεωρείται κόστος χρήσης).

3.4.

Σε κοινωνικό επίπεδο, μειώνοντας την πρόσβαση σε ένα προϊόν ή μια υπηρεσία, είτε μέσω της συγκέντρωσης των επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν συλλογικά είτε μέσω του περιορισμού του κόστους της επιθυμητής χρήσης μόνο στο κόστος πρόσβασης, η ΟΛ μπορεί να επιτρέψει σε μεγαλύτερο αριθμό καταναλωτών να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες τις οποίες δεν μπορούσαν να διεκδικήσουν προηγουμένως. Το κρίσιμο ζήτημα, τόσο από οικονομική όσο και νομική ή ασφαλιστική άποψη, αφορά τον επενδυτή και τον κάτοχο του κεφαλαίου το οποίο έχει τεθεί στη διάθεση των χρηστών. Για τα ζητήματα αυτά είναι μείζονες οι προκλήσεις των νέων κανονιστικών ρυθμίσεων που πρέπει να θεσπιστούν.

3.4.1.

Τα κοινωνικά ζητήματα είναι πολλά και με τον ίδιο τρόπο όπως και τα περιβαλλοντικά ζητήματα θα πρέπει να διερευνηθούν σοβαρά, προκειμένου να αποφασιστεί το ενδιαφέρον ή μη της ΟΛ σε αυτόν τον τομέα, και κυρίως οι προϋποθέσεις ανάπτυξης της ΟΛ για την κοινωνική πρόοδο.

3.5.

Η αλλαγή προτύπου την οποία προϋποθέτει η μετάβαση από την «ιδιοκτησία» στην «πρόσβαση» δεν είναι ανώδυνη. Υποστηρίζει τη μετάβαση από ένα μοντέλο κατανάλωσης που βασίζεται στην επίδειξη και στον μιμητισμό σε μια πιο ήπια μορφή κατανάλωσης, χωρίς ψυχαναγκαστικές λογικές, που σε κάθε περίπτωση εξαρτάται λιγότερο από την ιδιοκτησία υλικών αγαθών.

3.6.

Η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στην επέκταση του πεδίου της ΟΛ εκτός της αποκλειστικής σφαίρας, πρωτότυπης σε κάθε περίπτωση, του B-to-B. Με τη μείωση του κόστους διανομής και εγκατάστασης, οι ψηφιακές λύσεις μπορούν να αποφέρουν στον καθένα λύσεις ΟΛ σε πολύ διαφορετικά πεδία (μουσική, κινητικότητα, εξοπλισμούς, στέγαση κ.λπ.). Σε αυτά τα πλαίσια, προκειμένου να ευνοηθεί η συγκατοίκηση με το υφιστάμενο οικονομικό μοντέλο, πρέπει να σχεδιαστεί και να αναπτυχθεί ταχέως ένα κατάλληλο ρυθμιστικό και φορολογικό πλαίσιο.

3.7.

Οι εργασίες και τα αποτελέσματα των πρόσφατων εμπειριών δείχνουν ότι οι πρακτικές της ΟΛ επιτυγχάνουν και υιοθετούνται εφόσον οι λύσεις βελτιώνουν την εμπειρία του χρήστη και την ποιότητα ζωής του καταναλωτή μάλλον παρά με βάση κριτήρια καθαρά οικονομικά ή περιβαλλοντικά. Τούτο αποδεικνύει η περίπτωση της από κοινού χρήσης αυτοκινήτου, η οποία συμβάλλει στην επίλυση του κρίσιμου θέματος της στάθμευσης στο κέντρο της πόλης, ή και η περίπτωση της μετάδοσης ροής (streaming), χάρη στη δυνατότητα σχεδόν άμεσης πρόσβασης σε έναν μεγάλο κατάλογο.

4.1.

Η ΟΛ μπορεί να οδηγήσει σε ορισμένες περιπτώσεις στην επιτάχυνση του ρυθμού κατανάλωσης και ανανέωσης των προϊόντων. Έτσι, στην κινητή τηλεφωνία ή στην πώληση οχημάτων με χρηματοδοτική μίσθωση μεγάλης διάρκειας, δεν είναι βέβαιο ότι τα μοντέλα αυτά (ενοικίαση μακράς διάρκειας με δικαίωμα αγοράς γενικά) συμβάλλουν στην παράταση της διάρκειας ζωής των προϊόντων ή στη βελτίωση της ανακύκλωσης στο τέλος του κύκλου ζωής τους.

4.2.

Εάν οι μεγάλοι βιομηχανικοί όμιλοι είναι οι πιο γνωστοί για την εφαρμογή συγκεκριμένων παραδειγμάτων, πιο παραδοσιακοί τομείς όπως η γεωργία, π.χ. μέσω των συλλογικών αγορών, αλλά και νεοσύστατες επιχειρήσεις μπορούν να διαδραματίσουν έναν ρόλο στην εδραίωση και στη διάδοση της οικονομίας της λειτουργικότητας εντός της κοινωνίας. Εξάλλου, φαίνεται ότι και οι ΜΜΕ είναι επίσης πιθανό να βρουν νέες λύσεις για τους πελάτες τους σε αυτή την ιδέα και στην υλοποίησή της. Δομές με μορφή συνεταιρισμών μπορούν επίσης να προωθήσουν πιο οριζόντιους τρόπους διακυβέρνησης με την πλήρη συμμετοχή του χρήστη.

4.3.

Μειώνοντας το κόστος πρόσβασης σε ένα προϊόν ή σε μια υπηρεσία, η ΟΛ μπορεί να ωφελήσει τους πολίτες με τα χαμηλότερα εισοδήματα. Ειδικότερα, καθιστά δυνατή μια κάποια ελαστικότητα και ευελιξία όσον αφορά την πρόσβαση στις υπηρεσίες και τα προϊόντα. Ωστόσο, παράλληλα μπορεί να αυξήσει την ευπάθεια των πολιτών με τα χαμηλότερα εισοδήματα, δεδομένου ότι δεν είναι πλέον σε θέση να καταβάλουν τα δικαιώματα πρόσβασης, χρήσης ή συνδρομής σε μια υπηρεσία. Από την άποψη αυτή, και στο σημερινό πλαίσιο της αυξανόμενης ανασφάλειας σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η ιδιοκτησία μπορεί να φαίνεται προτιμότερη και, κατά συνέπεια, ασφαλέστερη σε ορισμένες κατηγορίες πολιτών. Επιπλέον, όσον αφορά την πρόσβαση σε ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες η ανισότητα της πρόσβασης δεν είναι μόνο θέμα οικονομικό (οικονομικοί πόροι), αλλά και πολιτιστικό ή εκπαιδευτικό (κοινωνικός περίγυρος, κατάρτιση).

4.4.

Από κοινωνική σκοπιά, η ΟΛ μπορεί να κάνει τον καταναλωτή, και ως εκ τούτου τον πολίτη, να εξαρτάται ακόμη περισσότερο από οικονομικούς οργανισμούς ή από ένα δεδομένο τεχνικό και οικονομικό σύστημα. Αφ’ ης στιγμής πραγματοποιηθεί εγγραφή σε μια συγκεκριμένη υπηρεσία, είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να επισκευαστεί, να τροποποιηθεί, να μετατραπεί κ.λπ. το προϊόν που έχει διατεθεί. Συνεπώς, η ΟΛ μπορεί να ενισχύσει την ετερονομία εάν οι υπηρεσίες δεν συνδέουν επαρκώς τη συμμετοχή των χρηστών στον σχεδιασμό των προϊόντων και των λύσεων που αναπτύχθηκαν. Θα πρέπει να αναζητηθούν και να προωθηθούν οικονομικά και διαχειριστικά πρότυπα που ευνοούν την αυτονομία των καταναλωτών (στις επιλογές τους, στις συνήθειες και στις πρακτικές).

4.5.

Η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής της ΟΛ στο σύνολο των καταναλωτών. Ωστόσο, θέτει και πολλά ερωτήματα: τη δέσμευση αξίας από ορισμένες πλατφόρμες, τη βελτιστοποίηση του φόρου ή τη φοροαποφυγή, τον σεβασμό του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή (ιδίως όσον αφορά τη χρήση των δεδομένων που συλλέγονται), την οικονομική συγκέντρωση (μονοπώλια πλατφορμών) και τα καθαρά εργασιακά ζητήματα (όπως αναφέρεται στο σημείο 1.6).

4.6.

Για όλους αυτούς τους κινδύνους ή τα εμπόδια, η απλή μετάβαση προς «την οικονομία υπηρεσιών» δεν μπορεί να προφυλάξει την ΟΛ από παρόμοιους κινδύνους. Μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΟΛ, με παράλληλη αμφισβήτηση της διαχείρισης της επιχείρησης, της εργασίας, της εδαφικής αναφοράς και λαμβανομένου υπόψη του καταναλωτή από τον σχεδιασμό της υπηρεσίας και καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του προϊόντος, μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπισή τους.

4.7.

Ωστόσο, για πολλά από αυτά τα ζητήματα και ιδίως όσον αφορά τον ανταγωνισμό ή την προστασία της ιδιωτικής ζωής, είναι απαραίτητη η νομική παρέμβαση.

5.1.

Πολλοί είναι οι λόγοι για τους οποίους η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ασχοληθεί με το θέμα της ΟΛ. Πρόκειται για περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς αλλά και οικονομικούς λόγους. Επιπλέον, οι ψηφιακές προκλήσεις και γενικότερα η σχέση με τα νέα οικονομικά μοντέλα όπως τη συνεργατική, την κυκλική οικονομία κ.λπ., είναι σημαντικές στο πλαίσιο του εν λόγω προβληματισμού, ιδίως σε σχέση με την ταχύτητα των αλλαγών που έχουν επέλθει.

5.2.

Στην Ευρώπη η ΟΛ είναι μέσο για τις επιχειρήσεις να δημιουργήσουν εκ νέου προστιθέμενη αξία και να προωθήσουν λύσεις μεγάλης έντασης εργασίας (ιδίως σε μεταγενέστερο στάδιο, στον τομέα της συντήρησης, επισκευής κ.λπ., αλλά και σε προγενέστερο στάδιο, κατά την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων και τον σχεδιασμό συναφών υπηρεσιών), και ιδίως να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα ορισμένων κλάδων. Με την ανάπτυξη προσφορών υπηρεσιών που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καταναλωτών περισσότερο από ό,τι μια τυποποιημένη και ακατάλληλη παραγωγή, η ΟΛ μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών και να δώσει εκ νέου νόημα στην κατανάλωση.

5.3.

Ενώ οι υπηρεσίες καινοτομίας των μεγάλων επιχειρήσεων, τα εδάφη και μεγάλος αριθμός εμπειρογνωμόνων τάσσονται υπέρ της προώθησης της οικονομίας της λειτουργικότητας, προκαλεί έκπληξη η αδυναμία της ευρωπαϊκής δυναμικής. Παρόλο που η οικονομία της λειτουργικότητας βρίσκεται στο επίκεντρο της κυκλικής οικονομίας, δεν αναφέρεται καθόλου στην πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής με τίτλο «Το κλείσιμο του κύκλου» για το θέμα αυτό.

5.3.1.

Παρά τις ανωτέρω ασάφειες και περιορισμούς, στην αβέβαιη πολιτική και οικονομική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ευρώπη η οικονομία της λειτουργικότητας αποτελεί ευκαιρία για την Ευρώπη να αξιοποιήσει και να αναπτύξει την τεχνογνωσία και τις δεξιότητες πολλών παραγόντων.