Τομείς αρμοδιοτήτων της ΕΕ βάσει της Συνθήκης

(άρθρο 182 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης)

Αρμοδιότητες του Οργανισμού

(εκτελεστική απόφαση 2013/779/ΕΕ της Επιτροπής)

(απόφαση C(2013)9428 της Επιτροπής, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση C(2014) 9437 της ίδιας)

Στόχοι

Ο Οργανισμός ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 2013 με την απόφαση 2013/779/ΕΕ της Επιτροπής για τη διαχείριση του ειδικού στόχου «Ενίσχυση της έρευνας αιχμής μέσω των δραστηριοτήτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας» του μέρους I, με τίτλο «επιστήμη αριστείας», του ειδικού προγράμματος υλοποίησης του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζοντας 2020» (2014-2020). Αυτός ο ειδικός στόχος υλοποιείται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ΕΣΕ), το οποίο περιλαμβάνει ένα ανεξάρτητο επιστημονικό συμβούλιο που καθορίζει την επιστημονική στρατηγική του ΕΣΕ και παρακολουθεί την υλοποίησή της από τον Οργανισμό ο οποίος ασκεί την επιχειρησιακή διαχείριση.

Ο Οργανισμός διαδέχεται τον εκτελεστικό οργανισμό που είχε συσταθεί με την απόφαση 2008/37/ΕΚ και λειτουργεί σύμφωνα με το γενικό καταστατικό του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 58/2003.

Επίσης, ο Οργανισμός είναι επιφορτισμένος με την εκτέλεση της συνέχισης του ειδικού προγράμματος «Ιδέες», το οποίο διαχειριζόταν ο προηγούμενος οργανισμός στο πλαίσιο του έβδομου προγράμματος-πλαισίου (2007-2013).

Καθήκοντα

Τα καθήκοντα του Οργανισμού περιγράφονται στην πράξη εκχώρησης αρμοδιοτήτων (βλέπε απόφαση C(2013)9428 της Επιτροπής, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση C(2014)9437 της ίδιας) και, ειδικότερα, στο άρθρο 4 και στα παραρτήματα I-ΙΙΙ αυτής. Μεταξύ των καθηκόντων αυτών, στον Οργανισμό έχουν ανατεθεί καθήκοντα που αφορούν τα εξής:

Διοίκηση

(απόφαση C(2014)430 της Επιτροπής, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση C(2014) 9447 της ίδιας)

(κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1291/2013)

(απόφαση 2013/743/ΕΕ του Συμβουλίου)

(κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 58/2003 του Συμβουλίου)

Διευθύνουσα επιτροπή

Η διευθύνουσα επιτροπή είναι το όργανο που επιβλέπει τις δραστηριότητες του Οργανισμού και διορίζεται από την Επιτροπή (βλέπε απόφαση C(2014) 430 της Επιτροπής, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση C(2014) 9447 της ίδιας). Εγκρίνει το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας του Οργανισμού (κατόπιν έγκρισής του από την Επιτροπή), τον διοικητικό προϋπολογισμό του και τις ετήσιες εκθέσεις του. Απαρτίζεται από πέντε μέλη.

Επιστημονικό συμβούλιο του ΕΣΕ

Δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1291/2013, το επιστημονικό συμβούλιο του ΕΣΕ είναι αρμόδιο για τη χάραξη της συνολικής επιστημονικής στρατηγικής που αφορά τον στόχο του ειδικού προγράμματος, καθώς και για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με το είδος των προς χρηματοδότηση ερευνητικών δραστηριοτήτων σύμφωνα με την ενότητα 1.2 του μέρους I του παραρτήματος I αυτού. Το επιστημονικό συμβούλιο λειτουργεί αυτόνομα. Τα εν λόγω ουσιαστικά χαρακτηριστικά του ΕΣΕ εγγυώνται την αποτελεσματικότητα του επιστημονικού του προγράμματος, την ποιότητα των εργασιών του και της διαδικασίας αξιολόγησης από ομοτίμους, καθώς και την αξιοπιστία του εντός της επιστημονικής κοινότητας. Όπως ορίζει το άρθρο 7 της απόφασης 2013/743/ΕΕ του Συμβουλίου, στα καθήκοντά του συγκαταλέγονται, ιδίως, η κατάρτιση του ετήσιου προγράμματος εργασίας για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων του ΕΣΕ και την εφαρμογή της διαδικασίας αξιολόγησης από ομοτίμους, καθώς και η παρακολούθηση και ο ποιοτικός έλεγχος της υλοποίησης του ειδικού στόχου «Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ΕΣΕ)», με την επιφύλαξη των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής. Απαρτίζεται από 22 μέλη, τα οποία διορίζονται από την Επιτροπή.

Διευθυντής του Οργανισμού

Διορίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για περίοδο τεσσάρων ετών.

Εξωτερικός έλεγχος

Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο.

Αρμόδια για την απαλλαγή αρχή

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατόπιν σύστασης του Συμβουλίου.

Πόροι που τέθηκαν στη διάθεση του Οργανισμού το 2014 (2013)

Προϋπολογισμός

36,3 (40,1) εκατ. ευρώ (τελικός προϋπολογισμός εγκριθείς από τον Οργανισμό)

Προσωπικό στις 31 Δεκεμβρίου 2014

Ο προϋπολογισμός λειτουργίας του 2014 προβλέπει πίνακα προσωπικού με 100 (100) θέσεις έκτακτων υπαλλήλων, καθώς και 289 (289) θέσεις συμβασιούχων υπαλλήλων και αποσπασμένων εθνικών εμπειρογνωμόνων, ήτοι συνολικά 389 (389) θέσεις. Στο τέλος του 2014, από τις θέσεις αυτές είχαν πληρωθεί οι 388 (379), ως εξής:

Εξ αυτών ασκούσαν:

Προϊόντα και υπηρεσίες το 2014 (2013)

Σε συνέχεια των συστάσεων που διατύπωσε η ειδική ομάδα για την αναθεώρηση των δομών και μηχανισμών του ΕΣΕ το 2009, το επιστημονικό συμβούλιο συνέστησε δύο μόνιμες επιτροπές: η πρώτη παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τη σύγκρουση συμφερόντων, την αντιδεοντολογική συμπεριφορά και άλλα ζητήματα δεοντολογίας και η δεύτερη ασχολείται με την επιλογή των μελών των επιτροπών αξιολόγησης. Ο Οργανισμός υποστήριξε τις επιχειρησιακές δραστηριότητες των δύο επιτροπών, οι οποίες, το 2014, συνήλθαν δύο και τρεις φορές αντίστοιχα.

Τα μέλη του επιστημονικού συμβουλίου συνεδριάζουν επίσης στο πλαίσιο ομάδων εργασίας που ασχολούνται με συγκεκριμένα ζητήματα. Το 2014 ο Οργανισμός διοργάνωσε διάφορες συνεδριάσεις των ομάδων εργασίας του ΕΣΕ σχετικά με την καινοτομία και τις σχέσεις με τη βιομηχανία, την ανοικτή πρόσβαση, την ενίσχυση της διεθνούς συμμετοχής, την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων και τους βασικούς δείκτες επιδόσεων. Οι ομάδες εργασίας πραγματοποιούν αναλύσεις και συμβάλλουν στην επιστημονική στρατηγική του ΕΣΕ με προτάσεις που εγκρίνει η ολομέλεια του επιστημονικού συμβουλίου στους τομείς που καλύπτει η εντολή τους: εξέταση της σχέσης του ΕΣΕ με τον βιομηχανικό/επιχειρηματικό κλάδο και του αντίκτυπου της έρευνας που χρηματοδοτεί το ΕΣΕ στον τομέα της καινοτομίας· διαμόρφωση της θέσης του ΕΣΕ σχετικά με την ανοικτή πρόσβαση· διασφάλιση της πρωτοπορίας του ΕΣΈ όσον αφορά τις βέλτιστες πρακτικές σε σχέση με την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στην έρευνα· διερεύνηση των κατάλληλων μηχανισμών για την αύξηση της συμμετοχής ερευνητών από τρίτες χώρες στις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων του ΕΣΕ· ανάπτυξη χάρτη πορείας όσον αφορά την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της επίτευξης της αποστολής του ΕΣΕ, πέρα από δείκτες και στόχους, προς υποστήριξη των βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων πολιτικών του επιστημονικού συμβουλίου.

Το 2014 άρχισε τις εργασίες της μια νέα ομάδα εργασίας, με αντικείμενο τη διεύρυνση της ευρωπαϊκής συμμετοχής. Αποστολή της είναι η ενθάρρυνση των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να καλλιεργήσουν περισσότερο τα επιστημονικά ταλέντα που διαθέτουν και να επενδύσουν περισσότερο στην έρευνα. Στόχος της ομάδας εργασίας είναι να παράσχει πληροφόρηση σχετικά με τα προγράμματα επιχορηγήσεων του ΕΣΕ στις χώρες αυτές, να ενημερώσει τις ερευνητικές τους κοινότητες σχετικά με όσα μπορούν να προσφέρουν στους τοπικούς επιστήμονες οι επιχορηγήσεις του ΕΣΕ και να ενισχύσει τη συμμετοχή των άγνωστων ακόμη επιστημονικών ταλέντων από τις περιοχές αυτές.

Ο Οργανισμός, σε συνεργασία με τα μέλη των ομάδων, εκπόνησε σειρά εγγράφων εργασίας με αναλύσεις και βασικά μηνύματα για τα συγκεκριμένα ζητήματα με τα οποία ασχολούνται οι ομάδες εργασίας και οι μόνιμες επιτροπές.

Οι κύριες δραστηριότητες που συνδέονται με τις εργασίες των εν λόγω ομάδων εργασίας κατά το 2014 περιλάμβαναν:

Καινοτομία και σχέσεις με τη βιομηχανία: τον Ιούλιο του 2014, εννέα δικαιούχοι υποτροφιών/επιχορηγήσεων του ΕΣΕ στον τομέα της εξακρίβωσης της δυνατότητας υλοποίησης της προτεινόμενης ιδέας έλαβαν σχετική επιμόρφωση και στη συνέχεια κλήθηκαν να αναπτύξουν τις ιδέες τους στο πλαίσιο τρίλεπτων παρουσιάσεων ενώπιον επενδυτών από δίκτυο αποτελούμενο από τους κορυφαίους καινοτόμους του σχετικού βιομηχανικού κλάδου και της ακαδημαϊκής κοινότητας, καθώς και από ορισμένους επιχειρηματίες που διαθέτουν σχετικά κεφάλαια. Πρόκειται για τη δεύτερη εκδήλωση αυτού του είδους που οργάνωσε το ΕΣΕ σε συνεργασία με την εταιρεία ScienceBusiness η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο των ΜΜΕ. Η πρώτη τέτοια εκδήλωση είχε λάβει χώρα τον Φεβρουάριο του 2013.

Ανοικτή πρόσβαση: Το ΕΣΕ, σε συνεργασία με το εθνικό ερευνητικό ίδρυμα της Δανίας (Danish National Research Foundation, DNRF), διοργάνωσε συνεδρίαση στο πλαίσιο του κοινού εργαστηρίου με τίτλο «Fostering academic excellence in a changing world» (Προώθηση της ακαδημαϊκής αριστείας σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο), η οποία έλαβε χώρα τον Ιούνιο στο περιθώριο της πλατφόρμας ESOF 2014.

Στη συνέχεια, τον Σεπτέμβριο, διήμερο εργαστήριο σχετικά με τη διαχείριση και την ανταλλαγή δεδομένων έρευνας προσέλκυσε περισσότερες από 140 συμμετοχές από όλη την Ευρώπη. Στις διάφορες άλλες εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν περιλαμβάνονται πολλά σεμινάρια με τη συμμετοχή εκπροσώπων από συγκεκριμένες υποδομές ανοικτής πρόσβασης, όπως τα αποθετήρια δεδομένων «Dryad» και «figshare», από το ίδρυμα OAPEN το οποίο διαχειρίζεται πλατφόρμα για βιβλία ανοικτής πρόσβασης, καθώς και από την πρωτοβουλία για την αναπαραγωγιμότητα. Σε συνεργασία με την STM, τη διεθνή ένωση εκδοτών επιστημονικών, τεχνικών και ιατρικών έργων, διοργανώθηκαν δύο ακόμη σεμινάρια, ένα σχετικά με την τιμολόγηση των περιοδικών και ένα δεύτερο σχετικά με τις δημοσιεύσεις σε μορφότυπο long-text σε ψηφιακό περιβάλλον.

Ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων: Σε μια προσπάθεια να αυξηθεί ο χαμηλός αριθμός ερευνητριών που υποβάλλουν αίτηση στο πλαίσιο των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων του ΕΣΕ, τον Ιούνιο του 2014, το επιστημονικό συμβούλιο του ΕΣΕ ενέκρινε σχέδιο για την ισότητα των φύλων στο ΕΣΕ για την περίοδο 2014-2020. Το έγγραφο, το οποίο εκπονήθηκε από την ομάδα εργασίας σχετικά με την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων, προβλέπεται να δώσει συνέχεια στους στόχους που περιλαμβάνονταν στο σχέδιο για την ισότητα των φύλων στο ΕΣΕ για την περίοδο 2007-2013.

Επιπλέον, η ομάδα εργασίας για την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων ανέθεσε σε εξωτερικό συνεργάτη την εκτέλεση ανεξάρτητης μελέτης —ήτοι του έργου ERCAREER— σκοπός του οποίου είναι η ανάλυση των διαφορών και των ομοιοτήτων στις σταδιοδρομίες και τα χαρακτηριστικά των ανδρών και των γυναικών δικαιούχων των επιχορηγήσεων/υποτροφιών του ΕΣΕ και η διατύπωση σχετικών συστάσεων.