52001AE0921

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για:

- την "Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 δράσεων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, με σκοπό την υλοποίηση του ευρωπαϊκού χώρου της έρευνας", και

- την "Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για το πολυετές πρόγραμμα-πλαίσιο 2002-2006 δραστηριοτήτων έρευνας και εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Ευρατομ), με σκοπό την υλοποίηση του ευρωπαϊκού χώρου για την έρευνα"

(2001/C 260/02)

Στις 30 Απριλίου 2001, και σύμφωνα με το άρθρο 166, παράγραφος 1 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με τις ανωτέρω προτάσεις.

Το τμήμα "Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση", στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 27 Ιουνίου 2001, με βάση εισηγητική έκθεση των κ.κ. Bernabei και Wolf.

Κατά την 383η σύνοδο ολομέλειας (συνεδρίαση της 11ης Ιουλίου 2001), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Περίληψη

1.1. Η ΟΚΕ συνοψίζει στην παρούσα γνωμοδότηση τις λεπτομερείς αναλύσεις και τα συμπεράσματα που περιγράφονται στο κείμενο που ακολουθεί και που απορρέουν από τους στρατηγικούς στόχους που αποφασίστηκαν, για παράδειγμα, στη Λισαβώνα και τη Στοκχόλμη, και προτείνει τα εξής:

- την αύξηση κατά 50 % περίπου του συνολικού προϋπολογισμού της Κοινότητας για τις δράσεις έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης (ΕΤΑ& Ε), ως μεσοπρόθεσμο πολιτικό στόχο για την περίοδο μετά το 6oΠΠ (6o πρόγραμμα-πλαίσιο) και την πρόσκληση των κρατών μελών και της βιομηχανίας να ενεργήσουν ανάλογα από μέρους των·

- την ανακατανομή ορισμένων ειδικών χρηματοοικονομικών πόρων που προβλέπονται για το 6oΠΠ, σε συνδυασμό με μικρή αύξηση του προϋπολογισμού (από 17500 δισεκατομμύρια ευρώ σε 18930 δισεκατομμύρια ευρώ)·

- τη διασφάλιση της συνέχισης του υφιστάμενου προγράμματος για τις δράσεις ΕΤΑ& Ε και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων που έχουν σχέση με την εισαγωγή νέων δομών και μέσων που δεν έχουν δοκιμαστεί·

- την παράλληλη εφαρμογή των υφιστάμενων και των προτεινόμενων μέσων για το 6oΠΠ: αυτά πρέπει να αποτελέσουν στοιχεία που θα επιλεγούν με ευέλικτο τρόπο, στο πλαίσιο μιας προσέγγισης "από τη βάση προς τα πάνω", και θα αναπτυχθούν ανάλογα με τις ανάγκες των μεμονωμένων στοιχείων των διαφόρων θεματικών δράσεων·

- την αναδιάρθρωση του 6ουΠΠ γύρω από τρεις κύριους στόχους, όπως πρότεινε η Επιτροπή, αλλά με τις εξής τροποποιήσεις: ο πρώτος στόχος πρέπει να περιλαμβάνει τις μακροπρόθεσμες θεματικές προτεραιότητες/δράσεις, ο δεύτερος στόχος τα βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα σχέδια και ο τρίτος στόχος τις μόνιμες δραστηριότητες·

- την αναδιάρθρωση των τριών στόχων γύρω από πέντε ειδικές δέσμες δράσεων:

- μακρο/μεσοπρόθεσμους στόχους προτεραιότητας (θεματικές δράσεις)

- αλληλεπίδραση έρευνας /καινοτομίας, προοδευτική έρευνα για τις ΜΜΕ/ανάπτυξη δικτύων/διευκολύνσεις για το ξεκίνημα ΜΜΕ και νέα περιφερειακή πρωτοβουλία

- κινητικότητα των ανθρωπίνων πόρων

- διεθνής συνεργασία

- συντονισμός των μόνιμων δραστηριοτήτων και υποδομών

- την εισαγωγή ειδικού τίτλου "Ενεργεία και Μεταφορές" στο πλαίσιο των θεματικών δράσεων, προκειμένου να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση και να υπάρξει μεγαλύτερη προβολή του ενεργειακού προβλήματος και του προβλήματος στον τομέα των μεταφορών, και ιδιαίτερα - λαμβάνοντας υπόψη τη βιώσιμη ανάπτυξη - των συστημάτων ανανεώσιμης ενέργειας (περιλαμβανομένης της αποθήκευσης και της διανομής) και της εξοικονόμησης ενέργειας (1,5 δισεκατομμύρια ευρώ)·

- την κατάλληλη ενίσχυση του προγράμματος Ευρατομ, με στόχο την ασφαλέστερη πυρηνική ενέργεια, περιλαμβανομένης της παραγωγής, μεταφοράς και αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων, και ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη της επιλογής της σύντηξης (350 δισεκατομμύρια ευρώ για τη σχάση, 950 δισεκατομμύρια ευρώ για τη σύντηξη)·

- τον ακριβέστερο προσδιορισμό των νέων μέσων, όπως είναι τα δίκτυα αριστείας, τα ολοκληρωμένα έργα και οι δράσεις δυνάμει τους άρθρου 169, και την εξέταση των διαδικασιών ελέγχου και λήψης αποφάσεων, της ενδογενούς/εξωγενούς δυναμικής και των πιθανών συγκρούσεων συμφερόντων, διατηρώντας παράλληλα εργαλεία όπως εκείνα του 5ουΠΠ·

- τη στήριξη των νέων μέσων με τη λήψη συνοδευτικών μέτρων για τη διδασκαλία, την κατάρτιση και τις μελέτες σκοπιμότητας/ερευνητικές μελέτες·

- την ανάπτυξη νέων μέσων με βάση τις κύριες αρχές της διαφάνειας και της ίσης πρόσβασης, ούτως ώστε να αποφευχθούν τα "στεγανά", οι μη ουδέτερες επιμέρους προσκλήσεις και η απορρόφηση όλων των χρηματοοικονομικών πόρων μόνο μέσω λίγων σχεδίων και δικτύων μεγάλης κλίμακας·

- την εναρμόνιση του κοινοτικού προγράμματος με τα διάφορα εθνικά προγράμματα, μέσω της εισαγωγής επαρκούς αριθμού κατάλληλων οργάνων και σχετικών επιστημονικών/τεχνικών συμβουλευτικών ομάδων, αλλά

- αποφεύγοντας ταυτόχρονα τον αποκλεισμό νέων ιδεών και επιλογών και περιορίζοντας την ποικιλία των στόχων και μέσων της ΕΤΑ& Ε σε κάθε κράτος μέλος χωριστά·

- την εστίαση της προσοχής στις μακροπρόθεσμες ερευνητικές δραστηριότητες αιχμής, περιλαμβανομένων των επιχειρήσεων αυτού των είδους και των ΜΜΕ·

- την επισήμανση της ανάγκης να υπερβεί τα σημερινά επίπεδα η συμμετοχή των ΜΜΕ στο 6οΠΠ, κυρίως μέσω της ανάληψης δράσεων ερευνητικής συνεργασίας και συλλογικής έρευνας (επιχορήγηση 700 δισεκατομμύρια ευρώ)·

- τη σαφήνεια σχετικά με τα βιομηχανικά δικαιώματα και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (ΔΠΙ) για τις δραστηριότητες στο πλαίσιο του άρθρου 169 και την έναρξη εθνικών προγραμμάτων· θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη μέσα όπως, για παράδειγμα, η εκπόνηση "κοινής δήλωσης προθέσεων" μεταξύ των κρατών μελών που συμμετέχουν·

- τη στήριξη του σχεδιασμού, της ανάπτυξης και της λειτουργίας ερευνητικών υποδομών ως αναπόσπαστο στοιχείο του Ευρωπαϊκού Χώρου για την Έρευνα (ΕΧΕ)·

- το συνδυασμό νέων μέσων με άλλα κοινοτικά μέσα, όπως είναι τα Διαρθρωτικά Ταμεία, με στόχο τη στήριξη της διακρατικής περιφερειακής ανάπτυξης των ομάδων, δικτύων ή υποδομών·

- την ενθάρρυνση της τάσης - η οποία εκφράζεται με τα νέα μέσα - αποκέντρωσης και ενδυνάμωσης της αυτόνομης οργάνωσης και της αυτόνομης διοίκησης, καθώς και τη μεταφορά των απαιτούμενων πιστώσεων - που θα μπορούσαν να ανέρχονται στο 7 % του προϋπολογισμού - για τη δημιουργία και τη διατήρηση των σχετικών δομών·

- την εφαρμογή της αρχής σύμφωνα με την οποία τα νέα μέτρα δεν θα πρέπει να οδηγήσουν σε γενικότερη αύξηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών, αλλά θα πρέπει να συμβάλουν στη μείωση του κόστους και του διαχειριστικού φόρτου των σχεδίων·

- την υπογράμμιση της σημασίας της κινητικότητας των ανθρωπίνων πόρων για τις σχέσεις ανάμεσα στον ακαδημαϊκό και το βιομηχανικό τομέα, για την ανάπτυξη του ΕΧΕ, για τη συμμετοχή των υποψήφιων χωρών και τη διεθνή συνεργασία, με τη χορήγηση του 1/3 των πιστώσεων για την κινητικότητα απευθείας στις ειδικές θεματικές δράσεις·

- τη στήριξη ενός δικτύου στρατηγικών πληροφοριών στο πλαίσιο του ΕΧΕ, με στόχο την παρακολούθηση και τον έλεγχο της ποιότητας, της αριστείας, της διαφάνειας και την ανάπτυξη νέων προοπτικών·

- τη μεγαλύτερη επιστημονική προβολή των ινστιτούτων του ΚΚΕρ και την ενίσχυση του ρόλου τους μέσω της συγκρότησης/του ορισμού επιστημονικών συμβουλευτικών/εποπτικών ομάδων ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου (που έχουν επιλεγεί, για παράδειγμα, από την ΕURAB), όπως συμβαίνει και στο πλαίσιο ανάλογων διαδικασιών στα άριστα επιστημονικά ιδρύματα των κρατών μελών)·

- την εξέταση του ενδεχόμενου συγκρότησης μιας νέας Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας για τη διαχείριση της ΕΤΑ& Ε, υπό την άμεση αρμοδιότητα της Επιτροπής, για προτάσεις σχεδίων των οποίων η αξία θα είναι χαμηλότερη από το κατώτατο όριο των 10 εκατομμυρίων ευρώ.

2. Ιστορικό

2.1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθοδηγούμενη από την αρχή της επικουρικότητας, στήριζε για πολλά χρόνια τις δράσεις έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης (ΕΤΑ& Ε) σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μέσω των αποκαλούμενων πολυετών προγραμμάτων-πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Ευρατομ).

2.2. Η εντολή της ΕΕ στον εν λόγω τομέα απορρέει άμεσα από τη Συνθήκη ΕΚ, και ειδικότερα από τον Τίτλο XVIII (Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη), άρθρα 163 έως 173, καθώς και από τον Τίτλο ΙΙ (Διατάξεις για την ενίσχυση της προόδου στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας), άρθρα 4 έως 11 της Συνθήκης Ευρατομ.

2.2.1. Ορισμένα από τα εν λόγω άρθρα ορίζουν τα εξής:

- ... ενίσχυση των επιστημονικών και τεχνολογικών βάσεων της βιομηχανίας της Κοινότητας και η διευκόλυνση της ανάπτυξης της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς της, καθώς και η προώθηση των ερευνητικών δράσεων που κρίνονται αναγκαίες βάσει άλλων κεφαλαίων της παρούσας Συνθήκης·

- ... ενθαρρύνει στο σύνολό της τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τα ερευνητικά κέντρα και τα πανεπιστήμια στις προσπάθειές τους στους τομείς της έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης υψηλής ποιότητας· ...

- εφαρμογή προγραμμάτων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης, με προώθηση της συνεργασίας με τις επιχειρήσεις, τα ερευνητικά κέντρα και τα πανεπιστήμια, καθώς και της συνεργασίας μεταξύ των φορέων αυτών·

- προώθηση της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς, στον τομέα της κοινοτικής έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης·

- Η Κοινότητα και τα κράτη μέλη συντονίζουν τη δράση τους στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης, ώστε να εξασφαλίζεται η αμοιβαία συνοχή των εθνικών πολιτικών και της κοινοτικής πολιτικής·

- ... οφείλει να προωθεί και να διευκολύνει τις πυρηνικές έρευνες στα κράτη μέλη και να τις συμπληρώνει με την εκτέλεση του προγράμματος ερευνών και εκπαιδεύσεως της Κοινότητας.

2.2.2. Συμπληρώνονται κατά συνέπεια, για παράδειγμα, από τον Τίτλο XVI (Βιομηχανία), άρθρο 157· από τον Τίτλο ΧΙΙΙ (Δημόσια Υγεία), άρθρο 152, παράγραφος 1· από τον Τίτλο ΧΙΧ (Περιβάλλον), άρθρο 174· και από τον Τίτλο XVII (Οικονομική και Κοινωνική Συνοχή) της Συνθήκης. Άλλες κατευθυντήριες γραμμές είναι ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις μικρές επιχειρήσεις που υιοθέτησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Feira, η ανάγκη για ασφαλή ενεργειακό εφοδιασμό, όπως ορίζει η Πράσινη Βίβλος της Επιτροπής στο COM(2000) 769, καθώς και η ανάγκη για ασφαλή τρόφιμα και προϊόντα.

2.3. Τον Ιανουάριο του 2000, η Επιτροπή δημοσίευσε την ανακοίνωσή της με θέμα "Προς ένα ευρωπαϊκό χώρο ερευνών", στην οποία περιγράφει την πολιτική της για την επίτευξη του εν λόγω στόχου.

2.3.1. Ως βασικούς λόγους που ωθούν στη σημαντική ενίσχυση της ΕΤΑ& Ε στο πλαίσιο της ΕΕ, η Επιτροπή ανέφερε διάφορα εξαιρετικά ανησυχητικά γεγονότα· μεταξύ των άλλων ανέφερε:

- ο μέσος όρος των ερευνητικών προσπαθειών στην ΕΕ ανέρχεται σήμερα μόνο στο 1,9 % του Ευρωπαϊκού ΑΕγχΠ, έναντι 2,8 % στις ΗΠΑ και 2,8 % στην Ιαπωνία. Επιπλέον, αυτό το χάσμα μάλλον διευρύνεται.

- σε ό,τι αφορά την απασχόληση, οι ερευνητές αποτελούν μόνο το 2,5 % του εργατικού δυναμικού στον τομέα της βιομηχανίας στην Ευρώπη, έναντι 6,7 % στις ΗΠΑ και 6 % στην Ιαπωνία.

2.3.2. Ως απάντηση στην προαναφερθείσα ανακοίνωση της Επιτροπής, η ΟΚΕ προετοίμασε εμπεριστατωμένη γνωμοδότηση(1) στην οποία συμμερίζεται τις ανησυχίες που εκφράζει η Επιτροπή. Τα κύρια σημεία της εν λόγω γνωμοδότησης - η οποία έχει επίσης σχέση με το παρόν έγγραφο - συνοψίζονται ως εξής:

- Η ΟΚΕ τονίζει τη μεγάλη σπουδαιότητα της ΕΤΑ& Ε για την ευημερία, την κοινωνική πρόοδο, τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και την εξασφάλιση του μέλλοντος της Ευρώπης.

- Η ΟΚΕ καλεί τις κυβερνήσεις, τους βιομηχανικούς φορείς, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να επιταχύνουν τις δράσεις στήριξης της ΕΤΑ& Ε, να ενισχύσουν την επιστημονική/τεχνική εκπαίδευση και κατάρτιση στο σχολείο και το πανεπιστήμιο και να καταστήσουν πιο ελκυστική την επαγγελματική σταδιοδρομία, χάρη σε αμοιβές αρκετά υψηλές, ικανές να προσελκύσουν τα πρόσωπα με τα μεγαλύτερα προσόντα.

- Τα προτεινόμενα μέτρα/μέσα συμβάλλουν σημαντικά στην επίτευξη του εν λόγω στόχου.

- Ωστόσο, προκειμένου να αναπτυχθεί μια δομή που θα ενθαρρύνει το πνεύμα πρωτοβουλίας, δημιουργικότητας και καινοτομίας, χρειάζεται δοκιμαστική περίοδος κατά την οποία θα εφαρμοστούν τα μέτρα/μέσα.

- Οι διοικητικές διαδικασίες για την εφαρμογή, επιχορήγηση, υποβολή εκθέσεων κ.λπ. πρέπει να απλοποιηθούν και να τυποποιηθούν για τα ιδρύματα που συμμετέχουν, ούτως ώστε να ελαχιστοποιηθεί το συνολικό κόστος για τους υποψηφίους.

- Πρέπει να αρθούν οι φραγμοί με στόχο τη βελτίωση και την ενίσχυση της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στη βασική έρευνα και την προσανατολισμένη στην παραγωγή και τις διεργασίες ανάπτυξη, η οποία διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο για την καινοτομία.

- Πρέπει να παρέχονται πραγματικά κίνητρα για την προώθηση της κινητικότητας των επιστημόνων και των μηχανικών ανάμεσα στη βιομηχανία (περιλαμβανομένων των ΜΜΕ), τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα.

2.4. Χάρη στη δέσμευση που ανέλαβαν τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, ιδίως μετά τη Σύνοδο Κορυφής στη Λισαβόνα, καθώς και τα Συμβούλια των Υπουργών Έρευνας (ψηφίσματα του Ιουνίου και του Νοεμβρίου 2000) και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ψηφίσματα σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας) ενισχύεται η πολιτική βάση για την Κοινότητα.

2.4.1. Οι στόχοι που έθεσαν σε αυτό το πλαίσιο το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνοψίζονται ως εξής: εγκαθίδρυση ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και Καινοτομίας με στόχο τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική ανάπτυξη· αποτελεσματικός συντονισμός των δραστηριοτήτων της Επιτροπής, των κρατών μελών και των οικονομικών φορέων· βελτίωση της μελλοντικής ΕΤΑ& Ε, διατηρώντας παράλληλα τα επιτεύγματα του τρέχοντος προγράμματος.

2.4.2. Στις 21 Σεπτεμβρίου 2000, η ΟΚΕ υιοθέτησε γνωμοδότηση με θέμα: "Παρακολούθηση, αξιολόγηση και μεγιστοποίηση της οικονομικής και κοινωνικής επίδρασης της ΕΤΑ: από το 5ο πρόγραμμα-πλαίσιο προς το 6o πρόγραμμα-πλαίσιο"(2), στην οποία:

- τονίζει την ανάγκη χάραξης κοινοτικής στρατηγικής που θα βασίζεται σε έναν πυρήνα κοινών προτεραιοτήτων και με επίκεντρο έναν πιο περιορισμένο αριθμό δράσεων, μέσω της υιοθέτησης ενός επιθετικού πλαισίου όσον αφορά τις τεχνολογίες που έχουν τη δυνατότητα να δραστηριοποιήσουν όλες τις δυνάμεις του ευρωπαϊκού συστήματος,

- υπερασπίζεται το ρόλο της Επιτροπής ως προς "το συντονισμό και την εγγύηση όσον αφορά την αποτελεσματική και μη δαπανηρή λειτουργία του κύκλου στρατηγικής ευφυίας, ελέγχου της ποιότητας, υπεροχής και διαφάνειας ..."

2.4.3. Τον Μάρτιο του 2001, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης ενέκρινε το στρατηγικό στόχο για την επόμενη δεκαετία, έτσι όπως αποφασίστηκε στη Λισαβώνα: "να γίνει η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη κοινωνία της γνώσης, ανά την υφήλιο ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και με μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή". Η εν λόγω στρατηγική "περιλαμβάνει την προώθηση των νέων τεχνολογιών ενισχύοντας την κοινοτική πολιτική στον τομέα της έρευνας και της ανάπτυξης και καταβάλλοντας ιδιαίτερες προσπάθειες στον τομέα των νέων τεχνολογιών, και ιδίως της βιοτεχνολογίας". Τον Ιούνιο του 2001, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Göteborg τόνισε ιδιαιτέρως τη σημασία της ΕΤΑ& Ε για τους τομείς της έρευνας και των μεταφορών.

2.5. Τον Οκτώβριο του 2000, η Επιτροπή δημοσίευσε νέα Ανακοίνωση(3), στην οποία δίνει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα επιδιωκόμενα ειδικά "μέσα" που πρέπει να αναπτυχθούν για το σκοπό αυτό.

2.6. Η παρούσα πρόταση της Επιτροπής βασίζεται στα προαναφερθέντα έγγραφα και περιλαμβάνει κυρίως (i) προτάσεις για τα μέτρα/μέσα που απαιτούνται για την εφαρμογή και τη διάρθρωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) καθώς και για τη διαχείριση του προγράμματος ΕΤΑ& Ε, (ii) προτάσεις για τις θεματικές δραστηριότητές της και τον χορηγούμενο προϋπολογισμό, και (iii) το πρόγραμμα που προτείνει η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ).

3. Η πρόταση της Επιτροπής

3.1. Η παρούσα ανακοίνωση της Επιτροπής περιλαμβάνει δύο διαφορετικά στοιχεία, και συγκεκριμένα:

- πρώτον, τη δομή, την αρχιτεκτονική και τα μέτρα/μέσα των εν λόγω προγραμμάτων·

- δεύτερον, τα κύρια θέματα/τις προβλεπόμενες δράσεις που πρέπει να ενισχυθούν.

3.2. Στο πλαίσιο της πρότασής της, η Επιτροπή αναγνωρίζει ως κύριους διαρθρωτικούς στόχους τους εξής:

- ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής έρευνας

- δόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας

- ενίσχυση των βάσεων του Ευρωπαϊκού Χώρου της Έρευνας.

Δεν αναφέρονται πουθενά τα όργανα διαβούλευσης και διοίκησης, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στο 5o πρόγραμμα-πλαίσιο.

3.3. Για την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής έρευνας η Επιτροπή προτείνει τα ακόλουθα κύρια μέσα:

- τα δίκτυα αριστείας·

- τα ολοκληρωμένα έργα·

- τη συμμετοχή της ΕΕ στα ερευνητικά προγράμματα των κρατών μελών που εκτελούνται από κοινού (έναρξη των εθνικών προγραμμάτων).

Υπάρχουν, ωστόσο, και άλλα μέσα για τις δράσεις συλλογικής έρευνας και ερευνητικής συνεργασίας προς όφελος των ΜΜΕ, καινοτόμα μέτρα, υποτροφίες κινητικότητας, επιδοτήσεις για την ερευνητική υποδομή καθώς και για τις επιστημονικές πρωτοβουλίες και τις πρωτοβουλίες διακυβέρνησης, και επιδοτήσεις για το συντονισμό και την κοινωνική συνοχή.

3.4. Οι κύριες αρχές που εφαρμόζει η Επιτροπή για το προτεινόμενο νέο Πρόγραμμα-πλαίσιο είναι οι εξής:

- εστίαση σε επιλεγμένο αριθμό ερευνητικών πεδίων προτεραιότητας·

- προσανατολισμός των διαφόρων δράσεων κατά τρόπο ώστε να έχουν πιο εποικοδομητικό αντίκτυπο στις ερευνητικές δραστηριότητες που διεξάγονται στην Ευρώπη, χάρη στην ενίσχυση της διασύνδεσής τους με τις εθνικές, τις περιφερειακές και τις άλλες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες·

- απλοποίηση και εξορθολογισμός των όρων υλοποίησής του, μέσω των καθοριζόμενων μορφών παρέμβασης και των προβλεπόμενων αποκεντρωμένων διαδικασιών διαχείρισης.

3.5. Σύμφωνα με την εντολή επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης των πολιτικών της ΕΕ που του έχει ανατεθεί, το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) - παράλληλα με τα ειδικά προγράμματά του, όπως αναφέρει το Ψήφισμα του Συμβουλίου της 16.11.00(4) - "θα εστιάσει τις δραστηριότητές του σε θέματα προτεραιότητας για τη χάραξη και την εφαρμογή των κλαδικών πολιτικών" με "σημαντική ευρωπαϊκή διάσταση" και "σε στενή συνεργασία και σε δικτύωση με τις επιστημονικές κοινότητες, τους εθνικούς ερευνητικούς οργανισμούς και τις επιχειρήσεις της Ευρώπης".

3.6. Σε ό,τι αφορά τα προτεινόμενα κριτήρια για την επιλογή των προτεραιοτήτων και των θεμάτων που χρειάζονται την παρέμβαση της ΕΕ, ως βασικό κριτήριο θεωρείται η αρχή της "ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας" (ΕΠΑ), η οποία εκτιμήθηκε μέσω αξιολόγησης ex-ante καθώς και μέσω αξιολόγησης ex-post των δράσεων. Τα κριτήρια που ισχύουν για την ΕΠΑ αφορούν το κόστος και την κλίμακα που υπερβαίνουν τις δυνατότητες μιας μεμονωμένης χώρας (κρίσιμη μάζα), την οικονομική σημασία της συνεργασίας και την προσαρμογή των δεξιοτήτων σε διάφορες χώρες.

3.7. Όσον αφορά τους προτεινόμενους χρηματοοικονομικούς πόρους, το μέγιστο συνολικό ποσό για το 6ο κοινοτικό πρόγραμμα-πλαίσιο και για το 6o πρόγραμμα-πλαίσιο Ευρατομ ανέρχεται σε 17,5 εκατομμύρια

εκ των οποίων τα 16270 εκατομμύρια ευρώ αφορούν το 6οΠΠ της ΕΚ (13700 στο προηγούμενο 5oΠΠ της ΕΚ). Κατανομή:

- 12855 εκατ. για την εφαρμογή των προγραμμάτων έρευνας, ανάπτυξης και επίδειξης (10843 εκατ. στο προηγούμενο 5οΠΠ της ΕΚ)

- 600 εκατ. για την προώθηση της συνεργασίας με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανώσεις σε θέματα Ε& ΤΑ (475 εκατ. στο προηγούμενο 5οΠΠ της ΕΚ)

- 300 εκατ. για τη διάδοση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των δράσεων Ε& ΤΑ της ΕΚ (363 εκατ. στο προηγούμενο 5οΠΠ της ΕΚ)

- 1800 εκατ. για τη βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα της έρευνας καθώς και για τη βάση των κοινωνικοοικονομικών γνώσεων (1280 εκατ. στο προηγούμενο 5οΠΠ της ΕΚ)

- 715 εκατ. για τις δραστηριότητες του Κοινού Κέντρου Ερευνών/της ΕΚ (739 εκατ. στο προηγούμενο 5οΠΠ της ΕΚ)

και τα 1230 εκατομμύρια ευρώ για το 6οΠΠ Ευρατομ (1260 εκατ. στο προηγούμενο 5οΠΠ Ευρατομ). Κατανομή:

- 200 εκατ. για την πυρηνική ενέργεια σχάσης (191 εκατ. στο προηγούμενο 5οΠΠ Ευρατομ)

- 700 εκατ. για την πυρηνική σύντηξη (788 εκατ. στο προηγούμενο 5οΠΠ Ευρατομ)

- 330 εκατ. για τις δραστηριότητες του Κοινού Κέντρου Ερευνών/Ευρατομ (281 εκατ. στο προηγούμενο 5οΠΠ Ευρατομ)

4. Γενικά σχόλια

4.1. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση της Επιτροπής σχετικά με τα προγράμματα-πλαίσιο ΕΤΑ& Ε της ΕΚ και της Ευρατομ (τα αποκαλούμενα 6οΠΠ).

4.1.1. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τον προτεινόμενο προϋπολογισμό, η ΟΚΕ εκφράζει τη σοβαρή ανησυχία ότι το συνολικό προβλεπόμενο ποσό δεν θα είναι αρκετό για να ανατρέψει τις τάσεις που αναφέρονται στο σημείο 2.3.1 και για να εκπληρώσει τους στρατηγικούς στόχους του Συμβουλίου που αναφέρονται στο σημείο 2.4.3.

4.1.1.1. Γι' αυτό, η ΟΚΕ προτείνει να αυξηθούν κατά 50 % οι πόροι του 6οΠΠ και να κληθούν τα κράτη μέλη και η βιομηχανία να ενεργήσουν αναλόγως από μέρους τους.

4.1.1.2. Ωστόσο, ο σεβασμός των σημερινών χρηματοδοτικών περιορισμών δεν αντανακλάται ακόμη στις προτεινόμενες διορθώσεις του γενικού προϋπολογισμού του 6ου ΠΠ και των πληρωμών που περιγράφονται στα σημεία 12 και 13. Αντιθέτως, για το 6οΠΠ προτείνονται μόνο δευτερεύουσες και ειδικές ανακατανομές. Ως προς αυτό, θα διατυπωθούν επιχειρήματα και θα δοθούν λεπτομέρειες στη συνέχεια του κειμένου.

4.1.2. Τα προτεινόμενα μέτρα/μέσα εξασφαλίζουν μια νέα και φιλόδοξη προσέγγιση του 6ουΠΠ και εντάσσονται στο πλαίσιο των προσπαθειών για τη δημιουργία του ΕΧΕ, τις οποίες έχει ήδη επικροτήσει η ΟΚΕ.

4.2. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι, καταρχήν, μια τέτοια προσέγγιση πρέπει να επιδοκιμαστεί απόλυτα. Έχει ζωτική σημασία να καταστούν οι διατάξεις των Συνθηκών αποτελεσματικές σε ό,τι αφορά την ολοκλήρωση στην πράξη των προσπαθειών που καταβάλλονται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για την έρευνα και την καινοτομία.

4.3. Από την άλλη, η ΟΚΕ ανησυχεί σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να διασφαλιστεί η συνέχιση των υφιστάμενων ερευνητικών δράσεων και προγραμμάτων. Από αυτήν την άποψη, η ΟΚΕ πρέπει να επικεντρώσει την προσοχή της στους κινδύνους που συνδέονται με την - ιδιαίτερα απότομη - εισαγωγή των νέων και, μέχρι σήμερα, μη δοκιμασμένων εννοιών και μέτρων/μέσων. Ως εκ τούτου, η ΟΚΕ συνιστά ένθερμα την απόκτηση εμπειρίας σε ό,τι αφορά τις νέες δομές και τα νέα μέσα, ενώ κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του 6οΠΠ προτείνει να χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα τα παλιά και τα νέα μέσα, κάτι που εξασφαλίζει μια επαρκή δοκιμαστική περίοδο.

4.4. Γι' αυτό, η ΟΚΕ συνιστά να αποτελέσουν τα προτεινόμενα νέα μέσα, μαζί με εκείνα που χρησιμοποιούνται σήμερα, στοιχεία μιας "εργαλειοθήκης" η οποία θα επιλεγεί με ευέλικτο τρόπο και που, χάρη στην μελλοντική εμπειρία, θα αναπτυχθεί περισσότερο σύμφωνα με τις ειδικές απαιτήσεις και τα πλεονεκτήματα των μεμονωμένων θεματικών στοιχείων του προγράμματος.

4.5. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τις τρέχουσες συζητήσεις σχετικά με τα διάφορα μέσα και τα ειδικά χαρακτηριστικά και προβλήματα αυτών.

4.6. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι ένα από τα κριτήρια για την εισαγωγή και την εφαρμογή των μέτρων/μέσων πρέπει να είναι η διασφάλιση συνεκτικής, διαφανούς και φιλικής προς το χρήστη προσέγγισης.

4.7. Η ΟΚΕ εκφράζει επίσης την ανησυχία της σχετικά με το πρόβλημα της εξασφάλισης ίσων ευκαιριών συμμετοχής στον ΕΧΕ και στα σχετικά προγράμματα ΕΤΑ& Ε για τις υποψήφιες χώρες.

4.8. Η σύγκλιση προς την Ενιαία αγορά και το ενιαίο νόμισμα στο πλαίσιο της ΕΕ πρέπει να συνοδεύεται από τη σύγκλιση των πολιτικών στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, στο πλαίσιο μιας πραγματικής κοινής προσπάθειας της ΕΕ. Δεν πρέπει να υπάρχουν 15 + 1 παράλληλα, κατακερματισμένα συστήματα ΕΤΑ& Ε χωρίς την εναρμόνιση, την ολοκλήρωση και την ανάπτυξη συμπληρωματικών συστημάτων.

4.9. Ωστόσο, η ΟΚΕ προτρέπει να διατηρηθεί η μεγάλη ποικιλομορφία, ως πλεονέκτημα στο πλαίσιο του παγκόσμιου ανταγωνισμού και ως πεδίο παραγωγής νέων ιδεών.

4.10. Στόχος πρέπει να είναι η πλήρης αξιοποίηση της εμπειρίας που έχει αποκτηθεί στο παρελθόν και η εξασφάλιση της συνέχειας, αποφεύγοντας παράλληλα τις ριζικές αλλαγές που βλάπτουν τις ερευνητικές δραστηριότητες στον ακαδημαϊκό και βιομηχανικό τομέα. Τούτο συνεπάγεται τη διερεύνηση μελλοντικών πολιτικών επιλογών, οι οποίες είναι σύμφωνες με τις προαναφερθείσες επιλογές και με τις αρχές της επικουρικότητας και της συνοχής.

4.11. Η ΟΚΕ στηρίζει επίσης τους νέους στόχους που τέθηκαν στο πλαίσιο της Συνθήκης, όπως είναι για παράδειγμα οι εξής:

- πλήρης ολοκλήρωση ανάμεσα στην κοινοτική πολιτική ΕΤΑ& Ε και στις υπόλοιπες κοινοτικές πολιτικές, συνεργασία με τις τρίτες χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς, και προώθηση της κατάρτισης και της κινητικότητας των ερευνητών

- απλοποίηση των αποφάσεων: η νέα διαδικασία λήψης αποφάσεων της Συνθήκης του Άμστερνταμ αναθέτει στην Επιτροπή πιο σημαντικό ρόλο ως προς τον καθορισμό του προγράμματος-πλαίσιο (λόγω της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία στο πλαίσιο του Συμβουλίου παράλληλα με την διαδικασία διαβούλευσης σχετικά με ειδικά προγράμματα).

4.12. Εξάλλου, η ΟΚΕ προτείνει την εστίαση του ενδιαφέροντος στις τεχνολογίες μακροπρόθεσμες ερευνητικές δραστηριότητες αιχμής στις επιχειρήσεις καθώς και την προώθηση των επιστημονικών, τεχνολογικών και βιομηχανικών χαρακτηριστικών των περιφερειών της Ευρώπης, με τη βοήθεια κυρίως των ΜΜΕ. Κατ' αυτόν τον τρόπο αναμένεται η προαγωγή ενός ελεύθερου και ελκυστικού χώρου για την κινητικότητα των ερευνητών μεταξύ των κρατών μελών, την κινητικότητα στον τομέα της έρευνας/επιχειρήσεων, γεγονός που θα συμβάλει στην προσέλκυση ερευνητών στην Ευρώπη, και στην επανέναρξη εντατικού "επιστημονικού και κοινωνικού" διαλόγου(5).

5. Η άποψη της ΟΚΕ σχετικά με τις αρχές και τους στόχους του νέου προγράμματος-πλαίσιο

5.1. Η ΟΚΕ σημειώνει ότι η πολιτική της ΕΕ - η οποία εγκρίθηκε στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια της Λισαβόνας και της Στοκχόλμης - για τη βιώσιμη ανάπτυξη, περισσότερες και καλύτερες θέσεις απασχόλησης, μεγαλύτερη και καλύτερη συνοχή, περιλαμβάνει επίσης ορισμένες πτυχές που παρουσιάζουν διαφορές σε σχέση την αντίστοιχη πολιτική των κύριων εταίρων της σε παγκόσμιο επίπεδο, και οι οποίες έχουν επιπτώσεις για την πολιτική ΕΤΑ& Ε της Κοινότητας (βλ. Πρωτόκολλο του Κιότο).

5.1.1. Η ΟΚΕ τονίζει την ανάγκη να συμπεριληφθεί ο στόχος της βιώσιμης ανάπτυξης στους μακροπρόθεσμους στόχους.

5.2. Η ΟΚΕ επιθυμεί να δοθεί έμφαση στον κύριο στόχο του νέου 6ουΠΠ, δηλ. στο να προσδώσει μια ευρωπαϊκή διάσταση στις προσπάθειες που καταβάλλονται για την ΕΤΑ& Ε σε όλα τα επίπεδα και να εμποδίσει κάθε προσπάθεια επανεθνικοποίησης και δημιουργίας "στεγανών" στο πλαίσιο της κοινοτικής πολιτικής στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας.

5.3. Για το λόγο αυτό η ΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη για επίτευξη κατάλληλης ισορροπίας ανάμεσα στη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της πολιτικής, την εστίαση και την περιεκτικότητα, τη στοχοθέτηση και την ευελιξία, τους βραχυπρόθεσμους και τους μακροπρόθεσμους στόχους, τη βασική και την εφαρμοσμένη έρευνα, τα καθιερωμένα και τα νέα θέματα, την προσέγγιση "από την κορυφή προς τα κάτω" και "από τη βάση προς τα άνω", την απλοποίηση και την περιπλοκή, την αποκέντρωση και την "ευρωπαϊκοποίηση", την αλλαγή και τη συνέχεια.

5.4. Ειδικότερα, η ΟΚΕ εφιστά την προσοχή σε δύο βασικές πτυχές καθώς και σε ένα πρόβλημα που σχετίζεται με αυτές:

- πρέπει να περιοριστεί η ποικιλία των στόχων και των μέσων ΕΤΑ& Α στο εσωτερικό των κρατών μελών·

- χρειάζεται μια δοκιμαστική και μεταβατική περίοδος για τα προτεινόμενα νέα μέσα και τις νέες προσεγγίσεις, με προσαρμογή των μέσων στις απαιτήσεις των προγραμματικών στόχων.

5.5. Η ΟΚΕ δίνει έμφαση στις ακόλουθες βασικές πτυχές:

- ολοκλήρωση των εθνικών, κοινοτικών και ευρωπαϊκών προσπαθειών·

- ισορροπημένη προσέγγιση "από την κορυφή προς τα κάτω" και "από τη βάση προς τα άνω" για το συντονισμό της πολιτικής ΕΤΑ& Ε/καινοτομίας·

- εφαρμογή του Κεφαλαίου XVIII και των υπόλοιπων σχετικών κεφαλαίων της Συνθήκης·

- συνέχιση του 4ουΠΠ και του 5ουΠΠ, με στόχο την εξασφάλιση της ορθής μετάβασης·

- σεβασμός της διαφάνειας, της ισότιμης πρόσβασης και της ίσης μεταχείρισης·

- εστίαση σε πιο μακροπρόθεσμες θεματικές προτεραιότητες και σε στοχοθετημένη κινητικότητα·

- έμφαση στις ΜΜΕ/την καινοτομία/τη μεταφορά τεχνολογίας/τις περιφέρειες·

- προβολή και συνοχή της διεθνούς συνεργασίας·

- δικτύωση υποδομών μεγάλης/μεσαίας κλίμακας σε ολόκληρη την Κοινότητα·

- βελτιωμένες και απλοποιημένες διαδικασίες, αποφεύγοντας κάθε μορφή επανεθνικοποίησης·

- απλοποιημένες και χαμηλού κόστους διαδικασίες για σχέδια/δίκτυα μικρής/μεσαίας κλίμακας, με στόχο την καταπολέμηση των "στεγανών"·

- ολοκλήρωση των νέων μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των λιγότερο ανεπτυγμένων από επιστημονική και τεχνολογική άποψη περιφερειών και συνάφεια των σχεδίων, τα οποία πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στους στόχους·

- συνοχή της διευρυμένης Ευρώπης.

5.6. Η ΟΚΕ προτείνει να συμπληρωθούν οι κύριες αρχές για το 6οΠΠ που πρότεινε η Επιτροπή, δηλ. η εστίαση, οι διαρθρωτικές συνέπειες, η απλοποίηση από τις ακόλουθες αρχές:

- προβολή των προσπαθειών της ΕΕ·

- συντονισμός και ανάπτυξη στρατηγικού κύκλου για τον έλεγχο της ποιότητας και της αριστείας·

- μακροπρόθεσμοι στόχοι προσανατολισμένοι στα προβλήματα και βραχυπρόθεσμες δράσεις για την επίλυση των προβλημάτων τόσο στον ακαδημαϊκό όσο και στο βιομηχανικό τομέα·

- διατήρηση τόσο της βασικής έρευνας ως πηγής νέων εννοιών και των συνεπαγόμενων τεχνολογιών όσο και της εφαρμοσμένης έρευνας και της καινοτομίας για την ενθάρρυνση της πλήρως διαδραστικής διαδικασίας·

- αποτελεσματική και υπεύθυνη χρηματοοικονομική διαχείριση.

6. Διάρθρωση του νέου προγράμματος-πλαίσιο

6.1. Η ΟΚΕ λαμβάνει υπόψη τις τρέχουσες συζητήσεις και εγκρίνει την αναδιάρθρωση του 6ουΠΠ γύρω από τρεις κύριους στόχους, όπως προτείνει η Επιτροπή,

1. πρώτος στόχος: ολοκλήρωση της ευρωπαϊκή έρευνας,

2. δεύτερος στόχος: δόμηση του ΕΧΕ,

3. τρίτος στόχος: ενίσχυση των βάσεων του ΕΧΕ,

αλλά με τις τροποποιήσεις που περιγράφονται στη συνέχεια.

6.1.1. Ο πρώτος στόχος πρέπει να εξετάζει τις μακροπρόθεσμες θεματικές προτεραιότητες, να είναι έτοιμος να δεχθεί άλλους μακροπρόθεσμους τομείς προτεραιότητας αλλά να στρέφει τους ακόλουθους τέσσερις τομείς προς άλλους στόχους:

- Πολίτες και διακυβέρνηση: συνεχής καθημερινή δράση·

- Πρόβλεψη των αναγκών της ΕΕ: κυρίως προοδευτική έρευνα για βραχυ/μεσοπρόθεσμες διαρθρωτικές δράσεις·

- Δραστηριότητες του ΚΚΕρ: κυρίως στήριξη άλλων πολιτικών της ΕΕ και προώθηση της αξιολόγησης και του συντονισμού·

- Δράσεις για τα πρωτοεμφανιζόμενα προβλήματα: δημιουργία αποθεματικού κεφαλαίου αφιερωμένου στους πολυθεματικούς και διεπιστημονικούς τομείς, με στόχο την ενίσχυση των σημερινών και μελλοντικών πρωτοβουλιών.

6.1.2. Ο δεύτερος στόχος πρέπει να ενσωματώσει βραχυ/μεσοπρόθεσμα σχέδια και δράσεις καθώς και την ανάπτυξη δικτύων. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι ο εν λόγω στόχος πρέπει να περιλαμβάνει:

- την αλληλεπίδραση έρευνας/καινοτομίας·

- την κινητικότητα των ανθρώπινων πόρων·

- την προοδευτική έρευνα για τις ΜΜΕ/ανάπτυξη δικτύων/διευκολύνσεις για το ξεκίνημα των ΜΜΕ και λοιπές διευκολύνσεις·

- νέες περιφερειακές πρωτοβουλίες ΕΤΑ.

6.1.2.1. Η θεματική ενότητα "Επιστήμη και Διακυβέρνηση" πρέπει να συνδεθεί με τη θεματική ενότητα "Πολίτες και Διακυβέρνηση" και να στραφεί προς τον τρίτο στόχο, μαζί με τη θεματική ενότητα "Ερευνητικές υποδομές μεγάλης και μεσαίας κλίμακας".

6.1.3. Ο τρίτος στόχος πρέπει να καλύπτει τις συνεχείς δράσεις που αποτελούν κοινή στρατηγική για τις τρέχουσες και μελλοντικές δράσεις με εσωτερικές και διεθνείς προοπτικές:

- συντονισμός των δραστηριοτήτων ΕΤΑ& Ε·

- ερευνητικές υποδομές μεγάλης και μεσαίας κλίμακας·

- πρόβλεψη των νέων αναγκών της ΕΕ·

- δραστηριότητες του ΚΚΕρ για τη στήριξη της πολιτικής στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας, καθώς και για τη στήριξη της αξιολόγησης·

- ανάπτυξη δικτύου διανομής στρατηγικών πληροφοριών·

- επιστήμη, πολίτες και κοινωνία, περιλαμβανομένης της κοινωνικοοικονομικής έρευνας·

- διεθνής συνεργασία.

6.2. Στη γνωμοδότηση της ΟΚΕ, πρέπει να οργανωθούν όλες οι εν λόγω δραστηριότητες σύμφωνα με τον Τίτλο VIII, άρθρα 164 και 165 της Συνθήκης στις ακόλουθες ειδικές ομάδες δράσης:

- Ο πρώτος στόχος θα οργανωθεί ως ενιαία ειδική ομάδα δράσεων αλλά θα διαρθρωθεί σε υποπρογράμματα για καθεμιά από τις έξι μακροπρόθεσμες θεματικές προτεραιότητες·

- Ο δεύτερος στόχος θα οργανωθεί σε δύο ειδικές ομάδες δράσεων: η μία θα καλύπτει την "Κινητικότητα των ανθρωπίνων πόρων" και η άλλη την "αλληλεπίδραση έρευνας/καινοτομίας", την "προοδευτική έρευνα για τις ΜΜΕ/ανάπτυξη δικτύων/διευκολύνσεις για το ξεκίνημα των ΜΜΕ/και λοιπές διευκολύνσεις" και τις "νέες περιφερειακές πρωτοβουλίες ΕΤΑ"·

- Ο τρίτος στόχος θα οργανωθεί σε δύο ειδικές ομάδες δράσεων: η μία θα καλύπτει τη "διεθνή συνεργασία" και η άλλη όλες τις υπόλοιπες συνεχείς δράσεις όπως είναι "ο συντονισμός των δραστηριοτήτων ΕΤΑ& Ε", "οι υποδομές μεγάλης και μεσαίας κλίμακας", "η πρόβλεψη των νέων αναγκών της ΕΕ" και η "Επιστήμη, πολίτες και κοινωνία".

Οι δραστηριότητες του ΚΚΕρ καλύπτονται από μία ειδική ομάδα δράσεων και από την Ευρατομ.

6.3. Προκειμένου να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των προαναφερθέντων στόχων, η ΟΚΕ προτείνει τη δημιουργία επαρκούς αριθμού οργάνων που θα εκπροσωπούν τους ενδιαφερόμενους φορείς και θα έχουν αποτελεσματικό και σημαντικό πεδίο δράσης. Ειδικός στόχος είναι η διασφάλιση της πλήρους εναρμόνισης ανάμεσα στα διάφορα εθνικά προγράμματα και στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Στο ίδιο πνεύμα η ΟΚΕ τάσσεται υπέρ ενός δικτύου επιστημονικών/τεχνικών συμβουλευτικών ομάδων παράλληλα με τα εν λόγω όργανα και ταυτόχρονα με τις αντίστοιχες εθνικές συμβουλευτικές ομάδες για την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και την προώθηση-προγραμματισμό των προσπαθειών που καταβάλλονται σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, χωρίς ωστόσο να καθυστερεί η διαδικασία αξιολόγησης, επιλογής και χρηματοδότησης και χωρίς να περιορίζεται η ποικιλία των στόχων και μέσων στο πλαίσιο των κρατών μελών.

6.3.1. Η ΟΚΕ προτείνει την ανάπτυξη φορέων εκπαίδευσης για τις πολιτικές και διοικητικές αρχές και τους φορείς λήψης αποφάσεων καθώς και την ανάπτυξη επιστημονικών/τεχνικών/βιομηχανικών δεξιοτήτων. Η ανάπτυξη των εν λόγω φορέων πρέπει να βασιστεί στη διαφάνεια και την ανάδραση, εξασφαλίζοντας τη δυναμική στη διαδικασία επιλογής των εκπροσώπων και των συμβούλων υψηλού επιπέδου.

7. Η πρώτη ειδική ομάδα δράσεων για μακρο/μεσοπρόθεσμους στόχους προτεραιότητας (θεματικές δράσεις)

7.1. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι το 6οΠΠ πρέπει να διατηρήσει τη συνοχή, την ομοιογένεια και την ισορροπία των θεματικών προτεραιοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι η πρώτη ομάδα δράσεων πρέπει να εστιάσει την προσοχή της στους περιορισμένους επιστημονικούς και τεχνολογικούς στόχους, που προέρχονται από τους μακροπρόθεσμους στόχους που είναι προσανατολισμένοι στα προβλήματα (για παράδειγμα, η ασφάλεια των προϊόντων/ τροφίμων, περιλαμβανομένων και των σχετικών διαδικασιών παραγωγής).

7.1.1. Η ΟΚΕ, ενώ ενθαρρύνει τα προτεινόμενα κριτήρια της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας, πιστεύει ότι πρέπει να συμπληρωθούν και από άλλα, όπως για παράδειγμα, από τις οικονομικές και κοινωνικές πτυχές, την προβολή, την αριστεία, τη γεωπολιτική συνοχή και τις δυνατότητες καινοτομίας. Χωρίς να αποδυναμώνει τις συστάσεις τις οποίες κάνει στο παρόν κείμενο (και ιδιαιτέρως στον πίνακα 13), η ΟΚΕ θα προτιμούσε να λάβει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα επιχειρήματα και τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται μέχρι στιγμής από την Επιτροπή για την βελτιστοποίηση της συγκριτικής κατανομής του προϋπολογισμού στους διάφορους θεματικούς τομείς έρευνας, ιδιαιτέρως σε σχέση με το γενικό στόχο της προαγωγής της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, ευμάρειας και ευημερίας.

7.2. Σημειώνοντας την πρόσφατη πρόταση της Επιτροπής για τα ειδικά προγράμματα(6), η οποία εξετάζει πιο λεπτομερώς τις θεματικές δράσεις στο πλαίσιο του 6ουΠΠ και του προγράμματος της Ευρατομ, η ΟΚΕ επιφυλάσσεται να συμπεριλάβει τη δική της σε βάθος αξιολόγηση των θεματικών δράσεων στη μελλοντική γνωμοδότησή της επί της πρότασης της Επιτροπής. Για το λόγο αυτό, όσον αφορά τις θεματικές δράσεις, παρουσιάζει στο ακόλουθο μέρος μόνο μια σύντομη ανακεφαλαίωση, υπό μορφή αρίθμησης, χωρίς να αναλύει λεπτομερώς την επιλογή της.

7.3. Ωστόσο, η ΟΚΕ προτείνει ήδη την κάπως διαφορετική διάρθρωση των θεματικών δράσεων που περιλαμβάνονται στην πρώτη ειδική ομάδα δράσεων. Κίνητρο για την εν λόγω πρόταση αποτελεί ο εξής διπλός προβληματισμός:

- κοινή ταξινόμηση των σχετικών στόχων

- έμφαση στα προβλήματα στον τομέα της ενέργειας και των μεταφορών.

7.3.1. Λαμβάνοντας υπόψη το ζωτικό και μοναδικό ρόλο που διαδραματίζει η ενέργεια για τις συνθήκες διαβίωσης και την οικονομία, η ΟΚΕ θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό το 6οΠΠ και το πρόγραμμα της Ευρατομ, υπό το πρίσμα, για παράδειγμα, των σοβαρών προειδοποιήσεων που έγιναν στη Λευκή Βίβλο(7), και στην αντίστοιχη πρόσφατη γνωμοδότηση(8) της ΟΚΕ, η οποία δηλώνει τα εξής:

- η ΕΕ θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από εξωτερικές ενεργειακές πηγές· η διεύρυνση δεν πρόκειται να αλλάξει την κατάσταση· με βάση τις σημερινές προβλέψεις το ποσοστό εξάρτησης θα φθάσει το 70 % το 2030·

- επί τους παρόντος, η ΕΕ δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την πρόκληση της αλλαγής του κλίματος και να τηρήσει τις δεσμεύσεις της, κυρίως στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο·

- σε σύγκριση με τις τιμές του 1990, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που συνδέονται με την ενέργεια στην Ευρώπη των 30 ενδέχεται να αυξηθούν κατά 30 % έως το 2030.

7.3.1.1. Στην πρόσφατη γνωμοδότησή της σχετικά με τη Λευκή Βίβλο, η ΟΚΕ ανέφερε ότι το πιο σημαντικό μέτρο για τον περιορισμό των κινδύνων που έχουν σχέση με τον ενεργειακό εφοδιασμό, καθώς και των υπολοίπων κινδύνων, είναι να διασφαλιστεί η όσο το δυνατόν πιο ποικίλη και ισορροπημένη χρήση διαφόρων ειδών και μορφών ενέργειας. Δήλωσε επίσης ότι η ΕΤΑ& Ε και το 6οΠΠ διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο σχετικά με το θέμα. Η ΟΚΕ συνιστά επίσης να συμπεριληφθούν και οι πόροι ΕΤΑ& Ε που προβλέπονται από τη συνθήκη ΕΚΑΧ.

7.3.1.2. Σε ό,τι αφορά τις μεταφορές, έχει θεμελιώδη σημασία η βελτίωση της διαλειτουργικότητας των μεταφορικών μεθόδων σε ολόκληρη την Ευρώπη καθώς και η επίλυση του προβλήματος της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Η ΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη ανάπτυξης καθαρών και αποδοτικών τεχνολογιών στον τομέα των μεταφορών, οι οποίες θα συμβάλουν στην εξοικονόμηση χρόνου.

7.3.2. Ως εκ τούτου, η ΟΚΕ προτείνει την εισαγωγή ειδικού τίτλου για την ενέργεια και τις μεταφορές, στο πλαίσιο του οποίου θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη προβολή και να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση (περιλαμβανομένου του χρηματοοικονομικού μέσου του 1500 δισ. ευρώ όπως αναφέρεται στο σημείο 13) στην ΕΤΑ& Ε για την ενέργεια και τις μεταφορές, αλλά κυρίως στα συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, περιλαμβανομένης της αποθήκευσης, της διανομής και της εξοικονόμησης/διατήρησης ενέργειας. Εξάλλου, πρέπει να ενισχυθεί το πρόγραμμα της Ευρατομ (βλ. σημείο 12) λόγω της σοβαρότητας του εν λόγω προβλήματος.

7.3.2.1. Η ΟΚΕ πιστεύει ότι για την επίτευξη του στόχου του βιώσιμου ενεργειακού ανεφοδιασμού απαιτείται μεγαλύτερη στήριξη της έρευνας, της ανάπτυξης και της διάδοσης της τεχνολογίας σχετικά με:

- τις καθαρές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας·

- την ασφαλέστερη πυρηνική ενέργεια, περιλαμβανομένης της παραγωγής, μεταφοράς και αποθήκευσης των ενεργειακών αποβλήτων (βλ. σημείο 12).

7.3.3. Κατά συνέπεια, η ΟΚΕ, εξηγώντας επίσης την ευρωπαϊκή επιλογή της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως επικυρώθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης, προτείνει (για την πρώτη ειδική ομάδα δράσεων) τον ακόλουθο τροποποιημένο κατάλογο θεματικών δράσεων και το συμπληρωμένο κατάλογο βασικών όρων.

- Γονιδιωματική και βιοτεχνολογίες στην υπηρεσία της υγείας, μεταξύ των άλλων βιο-γονιδιακή ασφάλεια, βιοϊατρική, επιστήμες του νευρικού συστήματος, επιδημιολογία και δημόσια υγεία, καρδιαγγειακές νόσοι, καρκίνος, νόσοι που σχετίζονται με το περιβάλλον, ανοσία και λοιμώξεις (προβλέπονται ποσοστώσεις για την κινητικότητα των ανθρώπινων πόρων, τις ΜΜΕ και τη διεθνή συνεργασία)·

- Τεχνολογίες της κοινωνίας των πληροφορίων, μεταξύ των άλλων ψηφιακή ασφάλεια, εκπαιδευτικά πολυμέσα και εκπαιδευτικό περιεχόμενο, σύγκλιση των νέων κινητών επικοινωνιών/επικοινωνιών μέσω του Διαδικτύου/δορυφορικών επικοινωνιών, ηλεκτρονικό και κινητό εμπόριο, ολοκληρωμένη διοίκηση επιχειρήσεων, βιομηχανική τεχνολογία πληροφοριών, επαγγελματικός βίος, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, "αστερισμός αξιών", ηλεκτρομαγνητικός εξοπλισμός, υπεραγωγοί, νέοι αισθητήρες και επεξεργαστές/συστήματα αποθήκευσης, ηλεκτροκεραμική, κβαντικοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές (προβλέπονται ποσοστώσεις για την κινητικότητα των ανθρώπινων πόρων, τις ΜΜΕ και τη διεθνή συνεργασία)·

- Νανοτεχνολογίες/διεργασία/προïόντα/νέα νοημόνα υλικά, μεταξύ των άλλων ασφάλεια των προϊόντων/διεργασιών/υλικών, υβριδικές τεχνολογίες, μικροσυστήματα, μικρο-μηχανισμοί κίνησης, βιο-αισθητήρες, ευφυή συστήματα βιομηχανικής παραγωγής, ευφυή νανοσυστήματα πολλαπλών χρήσεων (προβλέπονται ποσοστώσεις για την κινητικότητα των ανθρώπινων πόρων, τις ΜΜΕ και τη διεθνή συνεργασία)·

- Ενέργια και έταφορές, μεταξύ των άλλων ασφάλεια στον τομέα της ενέργειας και των μεταφορών, καθαρά ορυκτά καύσιμα, στοιχεία μικροστροβίλου/καυσίμου, συνδυασμένες τεχνολογίες, ανανεώσιμες μορφές ενέργειας (περιλαμβανομένης της αποθήκευσης και διανομής αυτών), τεχνολογίες υδρογόνου, στοιχεία καυσίμου, ταξίδια υψηλής ποιότητας, συνδυασμένες μεταφορές, διαλειτουργικότητα, ευφυή λογιστικά συστήματα, καθαρές μεταφορές, εναρμόνιση προτύπων (προβλέπονται ποσοστώσεις για την κινητικότητα, τις ΜΜΕ και τη διεθνή συνεργασία)·

- Αεροναυπηγική και γιάστημα, μεταξύ των άλλων ασφάλεια του αεροδιαστήματος, μείωση του θορύβου, μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, κεντρικά ηλεκτρονικά συστήματα αεροπλοΐας, παγκόσμια επιτήρηση περιβάλλοντος και ασφάλειας (GMES), Galileo, διακλαδικές συνδεδεμένες τεχνολογίες (προβλέπονται ποσοστώσεις για την κινητικότητα των ανθρώπινων πόρων, τις ΜΜΕ και τη διεθνή συνεργασία)·

- Παγκόσμιο περιβάλλον, γεοργία και φυσικοί πόροι, μεταξύ των άλλων ασφάλεια των τροφίμων, περιβαλλοντική ασφάλεια, ασφάλεια των υδάτων και του εδάφους, αλλαγή του κλίματος του πλανήτη, απερήμωση, πλημμύρες, φυσικές καταστροφές, φυσική και πνευματική κληρονομιά, γεωργία και δασοκομία φιλική προς το περιβάλλον, ποιότητα των τροφίμων και των αλιευμάτων, ωκεανογραφία και τεχνολογίες της θάλασσας (προβλέπονται ποσοστώσεις για την κινητικότητα των ανθρώπινων πόρων, τις ΜΜΕ και τη διεθνή συνεργασία).

7.4. Συστήματα πρόσβασης - μέτρα/μέσα - στα πλαίσια του νέου προγράμματος-πλαίσιο

7.4.1. Σε γενικές γραμμές, η ΟΚΕ πιστεύει ότι οι συζητήσεις σχετικά με το 6οΠΠ πρέπει να επικεντρωθούν κυρίως στις μελλοντικές ερευνητικές ανάγκες στους διάφορους επιστημονικούς και τεχνικούς τομείς, ενώ τα μέτρα/μέσα, περιλαμβανομένου και του τελικού ύψους των κονδυλίων, πρέπει να αναπτυχθούν και να προσαρμοστούν με ομαλό τρόπο στις εν λόγω ανάγκες.

7.4.1.1. Πρέπει να διατηρηθούν κυρίως τα μέσα του τρέχοντος 5ουΠΠ, ως συμπληρωματικές ή εναλλακτικές επιλογές που θα επιλεγούν ανάλογα με τις ανάγκες των ειδικών θεματικών στόχων.

7.4.2. Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, το 6ο πρόγραμμα-πλαίσιο προβλέπει τρία κύρια μέτρα/μέσα για την κατανομή των πιστώσεων και για την οργάνωση των δράσεων ΕΤΑ& Ε για τις θεματικές προτεραιότητες:

- δίκτυα αριστείας

- ολοκληρωμένα σχέδια

- δραστηριότητες στο πλαίσιο του άρθρου 169.

7.4.2.1. Με βάση τις πληροφορίες που παρέχει η πρόταση της Επιτροπής, η ΟΚΕ θεωρεί ότι δεν είναι ακόμη σε θέση να εκφέρει τελική γνώμη σχετικά με τα νέα μέτρα. Προτιμά μάλλον τον πιο ακριβή ορισμό των προτεινόμενων μέτρων/μέσων. Ωστόσο, η ΟΚΕ διατυπώνει ορισμένους γενικούς και βασικούς προβληματισμούς σχετικά με το θέμα.

7.4.2.2. Τα νέα μέτρα δεν πρέπει να οδηγήσουν στη γενικότερη ενίσχυση της γραφειοκρατίας. Πρέπει να περιορισθεί κατά το δυνατόν ο πρόσθετος διοικητικός φόρτος για τους υποψηφίους. Ενώ η ΟΚΕ συμφωνεί με την υποβολή των προγραμμάτων σε τακτική αξιολόγηση και εγκρίνει τα μέτρα για την ενθάρρυνση της συμμετοχής των ΜΜΕ ή άλλων μικρών ερευνητικών φορέων από όλες τις περιφέρειες της ΕΕ, υποστηρίζει ότι η θετική πτυχή της μεγαλύτερης αυτονομίας των σχεδίων και των δικτύων δεν πρέπει να αντισταθμίζεται από την αύξηση του διοικητικού φόρτου.

7.4.2.2.1. Η ΟΚΕ διαπιστώνει με ικανοποίηση την πρόθεση της Επιτροπής να επιτρέψει την πρόσβαση όλων των κατάλληλων οργανώσεων ή ομάδων στο 6οΠΠ.

7.4.2.3. Κατά τη διάρκεια της αρχικής διερευνητικής φάσης που χαρακτηρίζει την εισαγωγή μιας τέτοιας νέας έννοιας, πρέπει να επιτευχθεί ισορροπία ανάμεσα, αφενός, στη διατήρηση επαρκούς ελευθερίας και ευελιξίας και, αφετέρου, στη θέσπιση απλών αλλά σαφών κανόνων. Θα πρέπει να επιτραπεί η συνεχής ανάδραση ανάμεσα στην Επιτροπή και τους ενδιαφερόμενους επιστημονικούς φορείς.

7.4.2.4. Η ΟΚΕ τονίζει ότι τα νέα μέσα για τις θεματικές προτεραιότητες πρέπει να ενισχύσουν τη συμμετοχή των εταιρειών, των ερευνητικών κέντρων και των πανεπιστημίων, και ιδιαίτερα των νέων φορέων από τις υποψήφιες χώρες. Σε ό,τι αφορά τη φύση και το μέγεθός τους, τα εν λόγω μέσα πρέπει να σχεδιαστούν κατά τρόπο ώστε να συμβάλουν στην εστίαση των ευρωπαϊκών προσπαθειών στις θεματικές προτεραιότητες, αλλά παράλληλα πρέπει να επιτρέψουν στους νέους φορείς και στις νέες ΜΜΕ να συμπεριληφθούν στις νέες προτάσεις ή να ξεκινήσουν νέες προτάσεις, ακόμη και με την ιδιότητα των κύριων φορέων που διαδραματίζουν ηγετικό ρόλο.

7.4.2.5. Οι αρχές της διαφάνειας και της ισότιμης πρόσβασης πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη διάρθρωση των νέων μέσων, προκειμένου να αποφευχθούν τα "στεγανά", οι ασαφείς και μη ουδέτερες επιμέρους προσκλήσεις, η απορρόφηση των χρηματοοικονομικών πόρων από μικρό αριθμό ολοκληρωμένων σχεδίων και δικτύων αριστείας μεγάλης κλίμακας, που εμποδίζουν τις υιοθέτηση νέων ιδεών και νέων επιλογών.

7.4.3. Δίκτυα αριστείας

7.4.3.1. Ενώ η ΟΚΕ, καταρχήν, στηρίζει την έννοια των "δικτύων αριστείας", πρέπει να εξετασθούν διάφορες "ευαίσθητες" πτυχές κατά την ανάπτυξη των εν λόγω δικτύων και πρέπει να ληφθούν υπόψη οι συνέπειες.

7.4.3.2. Η ίδια η έννοια των "κέντρων αριστείας" και των "δικτύων αριστείας" πρέπει να θεωρηθεί ως ένα δυναμικό μέσο που πρέπει να αναπτυχθεί και να προσεγγισθεί με μεγάλη προσοχή, δεδομένου ότι η υπόληψη κάθε ιδρύματος μπορεί να αλλάξει με το πέρασμα του χρόνου και ότι η επιστημονική αριστεία αποτελεί μια από τις πιο διακριτικές αρετές.

7.4.3.3. Η ΟΚΕ συνιστά για άλλη μια φορά να πραγματοποιείται σε ανταγωνιστική βάση η επιλογή και ο ορισμός των υποψηφίων για τα δίκτυα αριστείας και να έχει ως στόχο την επίτευξη υψηλής ποιότητας. Οι κανόνες λειτουργίας πρέπει να σχεδιαστούν κατά τρόπο ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι παρατηρήσεις που διατυπώθηκαν πιο πάνω.

7.4.3.4. Πρέπει να καθοριστούν με σαφήνεια οι αρμοδιότητες τόσο σε ό,τι αφορά τον τεχνικό συντονισμό του συνόλου των ερευνητικών τομέων όσο και σε ό,τι αφορά τις δημοσιονομικές εξουσίες, ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η πλήρης αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των συνεργιών στο πλαίσιο των εν λόγω δικτύων αριστείας.

7.4.3.5. Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, και με βάση τη θετική εμπειρία που έχει αποκτηθεί στον τομέα της αυτόνομης επιστημονικής οργάνωσης όταν ακολουθούνται διαφανείς και καθορισμένες με σαφήνεια διαδικασίες, η ΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόθεση της Επιτροπής να αναθέσει σε όσους συμμετέχουν στα δίκτυα αριστείας και στα ολοκληρωμένα σχέδια τη διαχείριση αυτών κατά τρόπο αυτόνομο.

7.4.3.6. Η ΟΚΕ προτείνει τη συνεκτίμηση όχι μόνο των δραστηριοτήτων συντονισμού, αλλά και των ερευνητικών δραστηριοτήτων, οι οποίες περιλαμβάνονται στο κοινό πρόγραμμα εργασίας. Παραδέχεται, εξάλλου, ότι τα προγράμματα πρέπει να καθορισθούν με βάση τα ερευνητικά θέματα και τους γενικούς στόχους και όχι με βάση τα οριστικά και προκαθορισμένα αποτελέσματα. Οι προτάσεις και τα μεταγενέστερα αποτελέσματα πρέπει να αξιολογηθούν σύμφωνα με τους αποδεκτούς κανόνες της τεχνικής/επιστημονικής κοινότητας, οι οποίοι αναγνωρίζουν ιδίως τις νέες ιδέες και προσεγγίσεις. Ωστόσο, πριν από την ανάπτυξη ενός τέτοιου δικτύου αριστείας πρέπει να ελεγχθεί προσεκτικά κατά πόσο ο τομέας της έρευνας δικαιολογεί επαρκώς τις έκτακτες δαπάνες που συνεπάγεται η δημιουργία ενός τέτοιου οργανισμού, δηλαδή κατά πόσο αναμένεται πραγματικά προστιθέμενη αξία.

7.4.3.7. Σε ό,τι αφορά την εφαρμοσμένη έρευνα ή την έρευνα που είναι προσανατολισμένη στα προϊόντα, κάθε κοινό πρόγραμμα ή δραστηριότητα στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου δικτύου πρέπει να διαρθρωθεί μέσω της χρήσης σχεδίων που εξετάζουν τις διάφορες πτυχές που αφορούν την ανάπτυξη ενός εικονικού κέντρου αριστείας (π.χ. ανάπτυξη και χρήση των ηλεκτρονικών πληροφοριών για εικονικές και διαδραστικές εργασίες ανταλλαγή και κινητικότητα κοινή χρήση υποδομών, κ.λπ.). Τα εν λόγω σχέδια, με καθορισμένους και μετρήσιμους ενδιάμεσους στόχους, πρέπει να επιβλέπονται από την Επιτροπή, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η ανάπτυξη του δικτύου ελέγχεται δεόντως.

7.4.3.8. Πρέπει να αναπτυχθεί ένας ενδογενής/εξωγενής δυναμικός μηχανισμός με βάση τις επιδόσεις του δικτύου. Η επιλογή των νέων εταίρων πρέπει να γίνεται υπό την ευθύνη της Επιτροπής, τα δίκτυα αριστείας μεγάλης κλίμακας πρέπει να βρίσκονται υπό την αιγίδα της Επιτροπής και να ελέγχονται απευθείας από αυτή. Εξάλλου, πρέπει να μπορούν να αναλάβουν τη διοίκηση των δικτύων αριστείας μεσαίας/μικρής κλίμακας και οι μικροί φορείς. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να προβλέπονται απλοποιημένες διαδικασίες εκπαίδευσης και αξιολόγησης.

7.4.4. Ολοκληρωμένα σχέδια

7.4.4.1. Σε ορισμένους τομείς της ΕΤΑ& Ε, τα "Ολοκληρωμένα σχέδια" μπορεί να αποτελέσουν το κατάλληλο μέσο διαχείρισης και χρηματοδότησης. Μάλλον κάτι τέτοιο συμβαίνει στην περίπτωση που το μέγεθος και η διάρθρωση των σχεδίων απαιτούν μια καλά συντονισμένη και από κοινού προσέγγιση ανάμεσα στη βιομηχανία, τα ερευνητικά κέντρα και τους ακαδημαϊκούς φορείς, καθώς και στην περίπτωση που υπάρχουν ήδη εδραιωμένα δίκτυα συνεργασίας. Η ΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι πρέπει να διαφυλαχθεί η εμπειρία που έχει αποκτηθεί από το 5οΠΠ, και ως εκ τούτου να υπάρξει μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογής ως προς το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά των σχεδίων.

7.4.4.2. Εντούτοις, τα κριτήρια επιλογής για τα ολοκληρωμένα σχέδια πρέπει να καθορισθούν με σαφήνεια, ενώ το ύψος των κονδυλίων δεν πρέπει να περιλαμβάνεται σε αυτά. Εφόσον η Επιτροπή προβλέπει ότι οι συντονιστές των ολοκληρωμένων σχεδίων θα μπορούν να προκηρύξουν προσκλήσεις υποβολής προσφορών και να επιλέξουν νέους εταίρους των σχεδίων για λογαριασμό τους, τα ολοκληρωμένα σχέδια θα λάβουν περισσότερο το χαρακτήρα προγραμμάτων παρά σχεδίων. Ως εκ τούτου, δεν θα επαρκούν τα συνήθη κριτήρια επιλογής. Για παράδειγμα, τα καθήκοντα και ο ρόλος του συντονιστή του σχεδίου θα πρέπει να καθοριστούν κατά τρόπο που να διασφαλίζει την ουδετερότητα και να αποτρέπει ή να ελέγχει τις πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων (οι οποίες μπορούν να προκύψουν εάν ο συντονιστής είναι εταίρος της επιχείρησης και ταυτόχρονα υπεύθυνος για την επιλογή των νέων σχεδίων).

7.4.4.3. Η ΟΚΕ εξετάζει το ζήτημα της διαχείρισης των ολοκληρωμένων σχεδίων και υποβάλλει ορισμένες ερωτήσεις σχετικά με αυτό. Τα διοικητικά καθήκοντα, τα οποία μέχρι τώρα είχε αναλάβει η Επιτροπή, πρέπει να ανατεθούν στους συντονιστές του σχεδίου ή στις υπηρεσίες του προγράμματος; Και στις δύο περιπτώσεις οι διοικητικές δαπάνες για το συντονισμό του σχεδίου πρέπει να λαμβάνει 100 % χρηματοδότηση και όχι 50 %, διαφορετικά μόνο οι μεγάλοι φορείς θα είναι σε θέση να αναλάβουν το συντονισμό των ολοκληρωμένων σχεδίων. Εξάλλου, ενώ κάτι τέτοιο αναμένεται να ανακουφίσει την Επιτροπή από το σχετικό διοικητικό βάρος, το οποίο προηγουμένως αποτελούσε μέρος της αποστολής της, το απαιτούμενο πρόσθετο ύψος των κονδυλίων που ανέρχεται περίπου στο 7 % του συνολικού προϋπολογισμού δεν περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό του 6ουΠΠ. Η ΟΚΕ υποστηρίζει ότι έτσι πρέπει να γίνει (βλ. σημείο 13).

7.4.4.4. Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει την ιδέα της προσαρμογής του προγραμματισμού του σχεδίου κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του. Κατ' αυτόν τον τρόπο μπορούν να ληφθούν υπόψη τα τελευταία αποτελέσματα και οι νέες εξελίξεις. Ωστόσο, η ΟΚΕ θεωρεί ότι η χρησιμοποίηση εξωτερικών συμβουλευτικών οργάνων ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

7.4.4.5. Ενώ η ΟΚΕ επέστησε πιο πάνω την προσοχή της σε ορισμένα σημεία που χρειάζονται διασαφήνιση, οι ακόλουθες παρατηρήσεις μπορεί να συμβάλουν στη μελλοντική διάρθρωση του μέσου των "ολοκληρωμένων σχεδίων":

- Οι στόχοι και οι επιμέρους στόχοι των "ολοκληρωμένων σχεδίων" πρέπει να είναι σαφώς καθορισμένοι και μετρήσιμοι, ούτως ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγηση των ενδιάμεσων αποτελεσμάτων.

- Η Επιτροπή πρέπει να συμφωνήσει με την τροποποίηση των στόχων που είχαν καθορισθεί αρχικά. Ο προγραμματισμός του σχεδίου πρέπει να βασίζεται σε μια προσέγγιση προσανατολισμένη στην επίλυση των προβλημάτων και να περιλαμβάνει τις κοινωνικοοικονομικές πτυχές.

- Τα ολοκληρωμένα σχέδια πρέπει να ελέγχονται και να επιβλέπονται απευθείας από την Επιτροπή, μέσω ενός μηχανισμού παρόμοιου με αυτόν που χρησιμοποιούνταν στο πλαίσιο του 5ουΠΠ.

- Πρέπει να επιτρέπεται και στους πιο μικρούς φορείς να αναλάβουν τη διαχείριση των "ολοκληρωμένων σχεδίων" (εκτός από ό,τι αναφέρεται στο σημείο 15).

- Στο πλαίσιο των θεματικών προτεραιοτήτων πρέπει να παρέχονται σχέδια μικρής κλίμακας, μέσω ειδικών προσκλήσεων υποβολής προσφορών, ιδίως για τις ΜΜΕ και άλλους μικρούς φορείς.

7.4.5. Δραστηριότητες στο πλαίσιο του άρθρου 169

7.4.5.1. Το άρθρο 169 της Συνθήκης επιτρέπει στην Επιτροπή να συμμετέχει στα προγράμματα που εκτελούνται από κοινού από διάφορα κράτη μέλη.

7.4.5.1.1. Το άρθρο 169 ορίζει τα εξής: "Κατά την εφαρμογή του πολυετούς προγράμματος-πλαισίου, η Κοινότητα, σε συμφωνία με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, μπορεί να προβλέπει συμμετοχή σε προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης που αναλαμβάνονται από περισσότερα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής στις υποδομές που δημιουργούνται για την εκτέλεση αυτών των προγραμμάτων".

7.4.5.2. Καταρχήν, οι διατάξεις του εν λόγω άρθρου μπορούν να αποτελέσουν ισχυρό μέσο για το συντονισμό των εθνικών προγραμμάτων και για την ανάπτυξη του ΕΧΕ.

7.4.5.2.1. Ως εκ τούτου, πρέπει να διασφαλιστεί επίσης η συμμετοχή των υποψήφιων χωρών.

7.4.5.3. Ωστόσο, οι νομικές διατάξεις για την εφαρμογή του νέου αυτού μέσου πρέπει να διασαφηνιστούν ακόμη περισσότερο. Η ΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή να καθορίσει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις σχετικές διαδικασίες. Πρέπει ιδίως να διασαφηνιστεί κατά πόσο καθεμία από τις σχετικές δραστηριότητες πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ξεχωριστής διαδικασίας συναπόφασης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Η ΟΚΕ λαμβάνει υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής για τις διατάξεις-πλαίσιο που πρέπει να εφαρμοσθούν δυνάμει του άρθρου 169.

7.4.5.4. Κατά τον ίδιο τρόπο, πρέπει να περιγραφεί πιο λεπτομερώς η ίδια η διαδικασία συζήτησης ανάμεσα στα κράτη μέλη, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανάληψη πρωτοβουλιών. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι ο προσδιορισμός των θεμάτων και ο σχηματισμός κοινοπραξιών πρέπει να ξεκινήσει στο πλαίσιο μιας διαδικασίας "από τη βάση προς τα άνω", η οποία θα πρέπει να εγκριθεί/επικυρωθεί μέσω των απαραίτητων αποφάσεων των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

7.4.5.5. Εκτός από τις δραστηριότητες στο πλαίσιο του άρθρου 169, η ΟΚΕ προτείνει την "έναρξη εθνικών προγραμμάτων" ως ένα πρόσθετο μέσο χρηματοδότησης για την τρίτη ομάδα δραστηριοτήτων. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι η "έναρξη των εθνικών προγραμμάτων" μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμη χρήσιμο μέσο για την ανάπτυξη του ΕΧΕ, το οποίο μπορεί να εφαρμοσθεί τόσο στην τρίτη ομάδα όσο και στη δεύτερη ομάδα δράσεων. Εντούτοις, δεν έχει γίνει ακόμη αρκετά σαφές το τι μπορεί να σημαίνει στην πράξη ένα τέτοιο μέσο.

7.4.5.5.1. Κατά συνέπεια, η ΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να δοθούν περισσότερες διασαφηνίσεις σχετικά με τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και τη διάρθρωση των εν λόγω πρωτοβουλιών. Ειδικότερα, πρέπει να καθορισθεί ο ρόλος της Επιτροπής σε ό,τι αφορά την επιλογή των σχεδίων και τον έλεγχο των προγραμμάτων.

7.4.5.5.2. Πρέπει να διασφαλιστεί η συμμετοχή των υποψηφίων χωρών και σχετικά με αυτό.

7.4.5.6. Σε ό,τι αφορά την πρωτοβουλία της ανάπτυξης κοινών εθνικών προγραμμάτων στο πλαίσιο του άρθρου 169, πρέπει να συμπεριληφθεί στη δέσμη εθελοντικών πρωτοβουλιών που αναλαμβάνουν τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η γεωπολιτική ισορροπία στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

7.4.5.7. Πρέπει να αναπτυχθεί σαφής προοπτική σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα βιομηχανικά δικαιώματα που έχουν σχέση με τις εν λόγω πρωτοβουλίες. Η ΟΚΕ προτείνει την εξέταση μέσων όπως η "κοινή δήλωση προθέσεων" μεταξύ των κρατών μελών που συμμετέχουν.

7.4.5.8. Οι εταίροι των σχεδίων πρέπει επίσης να συμφωνήσουν σχετικά με την αξιοποίηση και την εμπορική εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων σύμφωνα με τα συμφέροντα της Κοινότητας στο σύνολό της καθώς και σύμφωνα με τα συμφέροντα των κρατών μελών στα οποία οι εταίροι του σχεδίου έχουν τη νόμιμη βάση τους.

7.4.6. Συνοδευτικά μέτρα

7.4.6.1. Εκτός από τα συνοδευτικά μέτρα που προβλέπονται στην πρόταση της Επιτροπής (π.χ. διασκέψεις, εργαστήρια, διάδοση πληροφοριών, δραστηριότητες αξιολόγησης και παρακολούθησης) η ΟΚΕ προτείνει να συμπεριληφθούν τα ακόλουθα μέτρα:

- Μελέτες σκοπιμότητας/διερευνητικές μελέτες που θα δημιουργήσουν τη βάση για νέες ιδέες σχετικά με νέες πιθανές ερευνητικές κατευθύνσεις (στο πλαίσιο των θεματικών προτεραιοτήτων). Η ΟΚΕ προτείνει την έναρξη βραχυπρόθεσμων σχεδίων με στόχο τη διερεύνηση διάφορων νέων τρόπων προσέγγισης των ίδιων προβλημάτων, την τόνωση του δημιουργικού πνεύματος, της αριστείας και της καινοτομίας, που μπορούν να παράσχουν μια δοκιμαστική βάση για την ενθάρρυνση της δημιουργίας ομάδων "ex-ante".

- Εκπαίδευση: η ΟΚΕ προτείνει την κατάρτιση και την επιλογή, στο πλαίσιο της Επιτροπής, εκπαιδευτών που θα συνδράμουν τις βασικές ομάδες που θα είναι υπεύθυνες για τη λειτουργία των νέων μέσων.

- Κατάρτιση: πρέπει να προβλεφθούν μέτρα για την κατάρτιση των μελών των βασικών ομάδων σχετικά με τις νέες αρμοδιότητές τους (πχ οργάνωση ομάδων "ex-ante", διεύρυνση των εταιρικών σχέσεων, διαχείριση των σχεδίων).

8. Δεύτερη ομάδα δράσεων για την έρευνα - καινοτομία/προοδευτική έρευνα για τις ΜΜΕ και άλλες διευκολύνσεις/νέες περιφερειακές πρωτοβουλίες

8.1. Η ΟΚΕ θεωρεί καθοριστικής σημασίας το γεγονός ότι, σε συμφωνία με τον ευρωπαϊκό χάρτη για τις μικρές επιχειρήσεις που υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, οι ευρωπαϊκές ολοκληρωμένες προσπάθειες για την αλληλεπίδραση της έρευνας και της καινοτομίας, την προοδευτική έρευνα για τη βραχυπρόθεσμη λύση προβλημάτων και η νέα πρωτοβουλία Regio ETA& E για την καινοτομία προσδιορίστηκαν και ενισχύονται με σαφήνεια και διαφάνεια.

8.1.1. Η ΟΚΕ υποστηρίζει την ακόλουθη δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου: "Θα ενισχύσουμε τρέχοντα προγράμματα τα οποία έχουν ως στόχο την προαγωγή της διάδοσης της τεχνολογίας μεταξύ μικρών επιχειρήσεων καθώς και τις ικανότητες μικρών επιχειρήσεων να εντοπίζουν, να επιλέγουν και να προσαρμόζουν τεχνολογίες".

8.1.2. Η ΟΚΕ τονίζει την ανάγκη να διευρυνθεί και να επεκταθεί η συμμετοχή των μικρών επιχειρήσεων στο 6ο πρόγραμμα πλαίσιο πέραν του σημερινού ποσοστού που ανέρχεται σε 20-22 %, με την εξασφάλιση των κατάλληλων πόρων με τη θέσπιση ποσόστωσης που θα ανέρχεται τουλάχιστον στο 15 % των χρηματοδοτικών πόρων στην πρώτη ομάδα δράσεων και με τη μορφή ειδικών πόρων στα πλαίσια των δράσεων της δεύτερης ομάδας που θα είναι επικεντρωμένη στην προοδευτική βραχυπρόθεσμη έρευνα (η οποία δεν θα περιορίζεται στις καθορισμένες βραχυπρόθεσμες προτεραιότητες, αλλά θα στηρίζεται σε μία προσέγγιση από τη βάση προς τα άνω) που θα χρηματοδοτηθούν με ποσό 700-800 εκατομμυρίων ευρώ (δηλαδή συνεργατική και συλλογική έρευνα). Αυτή η βραχυπρόθεσμη δράση θα πρέπει να καλύπτει προγράμματα αριστείας ΕTA& E προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των ΜΜΕ που συμμετέχουν στην έρευνα.

8.1.3. Πέραν αυτού, η ΟΚΕ υπογραμμίζει πόσο σημαντικό είναι να προαχθεί αισθητά η αλληλεπίδραση έρευνας/καινοτομίας σε σχέση με τις αντίστοιχες επιδόσεις της Ευρώπης μέσω μιας προσπάθειας για την προαγωγή ενός περισσότερο συνεκτικού πολιτικού και ρυθμιστικού περιβάλλοντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

8.2. Όσον αφορά την υποομάδα που καλύπτει την αλληλεπίδραση έρευνας/καινοτομίας, η ΟΚΕ πιστεύει ότι οι εν λόγω δράσεις πρέπει να προαχθούν και να εξορθολογιστούν έτσι ώστε να συντονιστεί η διάδοση και η εκμετάλλευση δραστηριοτήτων εντός του 6ουΠΠ. Σε συμφωνία με τις συστάσεις στη γνωμοδότηση της ΟΚΕ(9), οι δράσεις των ευρωπαϊκών δικτύων πρέπει να οδηγούν στην ανάπτυξη αποτελεσματικών και προενεργών ενδιάμεσων διαρθρώσεων μεταξύ έρευνας και επιχειρήσεων, επιχειρήσεων και χρηματοδότησης και έρευνας και χρηματοδότησης κατά τη συνολική διάρκεια της διαδικασίας έρευνας/καινοτομίας από τη στιγμή της σύλληψης ενός προγράμματος.

8.2.1. Είναι σαφές ότι οι δράσεις πρέπει να επικεντρωθούν στους πελάτες με τους οποίους μπορεί να επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα και όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι βασικές δεξιότητες. Πρέπει, ιδιαίτερα, να δοθεί προτεραιότητα στη δικτύωση ενδιαφερόμενων στο ευρωπαϊκό σύστημα καινοτομίας (δηλαδή τεχνολογικά πάρκα, εκκολαπτήρια και επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων στον τομέα της ΕTA& E) καθώς και στις δραστηριότητες πληροφόρησης στον τομέα της οικονομίας και της τεχνολογίας. Για να προαχθεί αυτή η εναρμόνιση εθνικών/περιφερειακών προγραμμάτων καινοτομίας, πρέπει να θεσπιστούν μέσα και μέτρα και να συσταθούν εθνικά παραρτήματα του Cordis (τα οποία θα διαχειρίζονται τα κράτη μέλη) που να προσφέρουν μία σαφή και διαφανή εικόνα καθώς και εύκολη πρόσβαση σε όλα τα ευρωπαϊκά συστήματα καινοτομίας. Αυτό ισχύει ιδιαιτέρως για τις υπηρεσίες υποστήριξης της μεταφοράς τεχνολογίας, την προστασία ΙPR, τη χρήση του μελλοντικού κοινοτικού συστήματος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και την πρόσβαση σε επιχειρηματικά κεφάλαια και διευκολύνσεις για το ξεκίνημα επιχειρήσεων.

8.3. Η υποομάδα της προοδευτικής έρευνας για τις ΜΜΕ διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια για να καταστεί η προσανατολισμένη στη λύση προβλημάτων βραχυπρόθεσμη έρευνα, ανάπτυξη και μεταφορά νέων τεχνολογιών βιομηχανική και εμπορική επιτυχία. Αυτός είναι ο απώτερος στόχος της ημερήσιας διάταξης της Λισαβόνας, ενώ το ίδιο ισχύει και για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου χώρου έρευνας και της δράσης που περιλαμβάνονται στα προγράμματα πλαίσιο της ΕΕ και Ευρατομ.

8.3.1. Με βάση αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές, η ΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι είναι απαραίτητο να αναληφθούν δράσεις από τη βάση προς τα άνω και να προστεθούν πόροι στις ποσοστώσεις που έχουν δεσμευτεί για τη συμμετοχή ΜΜΕ στις δράσεις για την υλοποίηση μακροπρόθεσμων στόχων. Οι πόροι αυτοί θα πρέπει να είναι διαθέσιμοι σε όλες τις ΜΜΕ, οι οποίες αποτελούν μια ζωτική πηγή καινοτομίας στην Ευρώπη από την άποψη της βιώσιμης ανάπτυξης αλλά και από την άποψη της αύξησης και της βελτίωσης της απασχόλησης και της συνοχής.

8.3.2. Οι δύο κύριες δραστηριότητες της συνεργατικής και της νέας συλλογικής έρευνας αποτελούν χρήσιμη εργασία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης και για την εξασφάλιση της υγιούς οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξής της. Η ΟΚΕ συνιστά οι δράσεις αυτές να καλύπτουν τόσο τους μακροπρόθεσμους τεχνολογικούς στόχους προτεραιότητας όσο και άλλους τομείς.

8.3.2.1. Όσον αφορά την συνεργατική έρευνα, η ΟΚΕ επισημαίνει ότι το μέγεθος των προγραμμάτων πρέπει να είναι ποικίλο και να επιτρέπει την πλήρη ανάπτυξη πρωτοτύπων. Οι δραστηριότητες πρέπει να συντονίζονται συγκεντρωτικά αλλά οι διοικητικές εργασίες και οι μηχανισμοί αξιολόγησης θα πρέπει να παραμείνουν απλοί. Η Επιτροπή πρέπει να προβλέψει συνοδευτικά μέτρα προκειμένου να προετοιμάσει και να υποστηρίξει τις μικρές επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να παρουσιάσουν και να υλοποιήσουν μεγαλύτερα προγράμματα ή ομάδες προγραμμάτων.

8.3.2.2. Όσον αφορά το νέο τομέα της συλλογικής έρευνας, η ΟΚΕ τονίζει ότι αυτό το νέο πρότυπο πρέπει να είναι ευέλικτο προκειμένου να επιτρέπει σε βιομηχανικές ενώσεις και εμπορικά επιμελητήρια καθώς και σε άλλες ομάδες, όπως βιομηχανικές περιοχές και ευρωπαϊκές ομάδες συμφερόντων που εκπροσωπούν τα συμφέροντα των ΜΜΕ, να συμμετάσχουν ως κύριοι ανάδοχοι σε ένα πρόγραμμα. Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να προβλέπονται συνοδευτικές, εκπαιδευτικές και "ενισχυτικές" δράσεις, ιδιαιτέρως για μεγαλύτερα προγράμματα.

8.4. Το 6οΠΠ πρέπει να προσφέρει μία νέα διεθνική πρωτοβουλία Regio ETA& E έτσι ώστε:

- να ενισχυθεί η περιφερειακή διάρθρωση του ΕTA& E Ευρώπη και να επιτραπεί η ταχεία διάδοση γνώσεων σε περιφερειακό επίπεδο,

- να προωθηθεί ένα μείγμα εξειδίκευσης και συμπληρωματικών προσεγγίσεων μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης,

- να προαχθεί η έρευνα και η εφαρμογή κατάλληλων και φιλικών προς το χρήστη τεχνολογιών της κοινωνίας των πληροφοριών,

- να δημιουργηθούν δίκτυα αριστείας κοινοτήτων μάθησης και να συμπεριληφθούν οι λιγότερο ανεπτυγμένες και/ή απομακρυσμένες περιφέρειες,

- να προσφερθούν στους αρμόδιους για τη λήψη αποφάσεων σε περιφερειακό επίπεδο κατάλληλες διευκολύνσεις καταγραφής, αξιολόγησης και πρόβλεψης,

- να εκπαιδευθούν εκπρόσωποι επιχειρήσεων, κέντρων ερευνών και πανεπιστημίων στην προσφορά βραβείων σκοπιμότητας, χρηματοδοτικών δικτύων και ειδικών διευκολύνσεων,

- να καθιερωθούν συστήματα GRID μεταξύ επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων σε διαπεριφερειακό επίπεδο,

- να υποστηριχτούν οι εταιρικές, διαπεριφερειακές προσπάθειες στον τομέα ΕTA& E με τις γειτονικές χώρες της Μεσογείου, των Βαλκανίων και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης,

- να συντονιστούν, να διασυνδεθούν και να βελτιστοποιηθούν κοινές δράσεις των διαρθρωτικών ταμείων, του ταμείου συνοχής, των ταμείων Safard και Ιspa, των πρωτοβουλιών Phare και Tacis και των δράσεων ΕΤρΕ-ΕΤΕ.

8.4.1. Η περιφερειακή διάσταση ΕTA& E πρέπει επίσης να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη νέων μέσων του 6ουΠΠ όπως είναι τα ολοκληρωμένα προγράμματα, δίκτυα αριστείας, κοινά προγράμματα σύμφωνα με το άρθρο 169 καθώς και μέσα για την προαγωγή της συλλογικής έρευνας. Οι περιφέρειες μπορούν να προάγουν, να εποπτεύσουν και να συσπειρώσουν την περιφερειακή συμμετοχή σε ειδικευμένα τομεακά προγράμματα. Μπορούν να αναπτύξουν διαπεριφερειακά δίκτυα αριστείας σε ιδεατά κέντρα σε όλη την Ευρώπη προκειμένου να προσφέρουν πρωτότυπα μέτρησης και ελέγχου και διαχείριση της ποιότητας και να προάγουν τη δικτύωση βιομηχανικών περιοχών. Επίσης, μπορούν να προωθήσουν κοινά περιφερειακά προγράμματα έρευνας, καινοτομίας, μεταφοράς τεχνολογίας και οροθέτησης τεχνολογικών επιδόσεων.

8.4.2. Ιδιαιτέρως, η πρωτοβουλία RTD Regio πρέπει να αναπτύξει συνδυασμούς συμπληρωματικών μέτρων για την ενίσχυση του ΕΧΕ με την προαγωγή της συνεργασίας με άλλα κοινοτικά μέσα εκτός του 6ουΠΠ ιδιαιτέρως με τα διαρθρωτικά ταμεία(10) και της ΕΤρΕ-ΕΤΕ.

8.4.3. Στα πλαίσια αυτών των συμπληρωματικών μέτρων θα μπορούσε να προβλεφθεί η σύσταση ενός "Ταμείου εκ περιτροπής χρηματοδότησης" για να καλυφθούν οι διαφορές που έχουν σχέση με χρονοδιαγράμματα και διαδικασίες που στο παρελθόν εμπόδιζαν τη συνεργιακή χρήση μέσων ΠΠ και διαρθρωτικών μέσων.

9. Τρίτη ομάδα δράσης για την κινητικότητα των ανθρώπινων πόρων

9.1. Οι δραστηριότητες που προτείνονται από την Επιτροπή στο κεφάλαιο αυτό έχουν ως στόχο να υποστηρίξουν την ανάπτυξη άφθονων και άριστων ανθρώπινων πόρων στις περιφέρειες της Κοινότητας με την προαγωγή της διεθνικής κινητικότητας. Ο σκοπός είναι η εκπαίδευση επιστημόνων - ιδιαιτέρως γυναικών - η προαγωγή της εμπειρογνωμοσύνης, η μεταφορά γνώσης - ιδιαιτέρως μεταξύ διαφόρων τομέων - η προαγωγή της αριστείας και η υποστήριξη προσπάθειας να καταστεί η Ευρώπη πιο ελκυστική για ερευνητές από τρίτες χώρες.

9.2. Η ΟΚΕ υποστηρίζει τη δήλωση της Επιτροπής: "η προώθηση της διακρατικής κινητικότητας αποτελεί ένα απλό, αλλά ιδιαίτερα δυναμικό και αποτελεσματικό μέσο για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αριστείας συνολικά, αλλά και για τη βελτίωση της κατανομής της αριστείας στις διάφορες περιφέρειες της Ένωσης. Πράγματι, η προώθηση της διακρατικής κινητικότητας προσφέρει δυνατότητες σημαντικής βελτίωσης της ποιότητας, της κατάρτισης των ερευνητών, ενθαρρύνει την κυκλοφορία και την εκμετάλλευση των γνώσεων και συμβάλλει στη δημιουργία πόλων αριστείας παγκόσμιου κύρους σε όλη την Ευρώπη. Η ανάληψη δράσης σε επίπεδο Ένωσης στον τομέα αυτό, όπως και στον τομέα των ανθρώπινων πόρων εν γένει, και η υλοποίησή της σε επίπεδο κρίσιμης μάζας θα έχει αναπόφευκτα σημαντικό αντίκτυπο".

9.3. Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, οι ειδικές δράσεις για την προαγωγή "κινητικότητας" που καλύπτουν όλα τα επιστημονικά και τεχνολογικά πεδία θα λάβουν τις ακόλουθες μορφές:

- συνολικές ενισχύσεις σε πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, επιχειρήσεις και δίκτυα για την αποδοχή ερευνητών σε ευρωπαϊκές και τρίτες χώρες·

- ατομικές ενισχύσεις χορηγούμενες σε ευρωπαίους επενδυτές για σκοπούς κινητικότητας προς άλλη ευρωπαϊκή χώρα ή τρίτη χώρα καθώς και σε διακεκριμένους ερευνητές τρίτων χωρών που επιθυμούν να έρθουν στην Ευρώπη·

- μηχανισμοί επανόδου στις χώρες και περιφέρειες καταγωγής, καθώς και επαγγελματικής ή (επαν) ένταξης συνδεόμενοι κυρίως με την χορήγηση συνολικών ατομικών ενισχύσεων·

- χρηματοδοτική συμμετοχή σε εθνικά ή περιφερειακά προγράμματα υποστήριξης της κινητικότητας των ερευνητών που είναι ανοικτά σε ερευνητές άλλων ευρωπαϊκών χωρών·

- παροχή υποστήριξης σε ευρωπαϊκές ερευνητικές ομάδες ανωτάτου επιπέδου αριστείας, κυρίως για τη διεξαγωγή ερευνητικών δραστηριοτήτων αιχμής ή διεπιστημονικών ερευνητικών δραστηριοτήτων·

- επιστημονικά βραβεία για εργασίες υψηλής ποιότητας που έχουν διεξαχθεί από ερευνητές που έχουν λάβει χρηματοοικονομική ενίσχυση κινητικότητας εκ μέρους της Ένωσης.

9.4. Η ΟΚΕ κρίνει ότι οι στόχοι αυτοί είναι πολύ σημαντικοί και ακολουθούν τις προηγούμενες συστάσεις της, και γι' αυτό θα πρέπει να υποστηριχτούν απόλυτα. Επίσης, εφιστά ιδιαιτέρως την προσοχή στα εξής σημεία:

- την ενίσχυση της κινητικότητας ερευνητών και ερευνητικών ομάδων μεταξύ των σημερινών και των υποψηφίων κρατών μελών,

- την υποστήριξη της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον ακαδημαϊκό κόσμο και τη βιομηχανία (και προς τις δύο κατευθύνσεις),

- την υποστήριξη της κινητικότητας ιδιαιτέρως με τρίτες χώρες που καταλαμβάνουν ηγετική θέση (δηλαδή ΗΠΑ ή Ιαπωνία).

9.5. Ωστόσο, η ΟΚΕ συνιστά επίσης το 1/3 του προϋπολογισμού κινητικότητας που προτείνεται από την Επιτροπή (δηλαδή 600 εκατομμύρια ευρώ) να μεταστραφεί και να διασυνδεθεί άμεσα με τις θεματικές δράσεις προτεραιότητας που προάγονται στους κόλπους του 6ουΠΠ και του προγράμματος Ευρατομ. Η μεταφορά αυτή έχει ως στόχο την περαιτέρω ενίσχυση των μέσων για την προαγωγή της κινητικότητας που συμπεριλαμβάνονται ήδη στον προϋπολογισμό. Αυτή η μεταφορά πόρων αντανακλάται στο αναθεωρημένο χρηματοδοτικό πίνακα που προτείνεται από την ΟΚΕ.

9.6. Η ΟΚΕ συνιστά επειγόντως να αναληφθεί άμεση δράση για την άρση των διοικητικών και φορολογικών εμποδίων καθώς και των εμποδίων που έχουν σχέση με την κοινωνική ασφάλιση και στα οποία προσκρούει η κινητικότητα των επιστημόνων, των μηχανικών και των ερευνητών στο εσωτερικό της Ευρώπης, και να δημιουργηθεί ένα πανευρωπαϊκό πλαίσιο σταδιοδρομίας για τα επαγγέλματα αυτά.

10. Τέταρτη ειδική ομάδα δράσεων για τη διεθνή συνεργασία

10.1. Η ΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η διεθνής συνεργασία και οι σχέσεις με τρίτες χώρες δεν πρέπει να εξετάζονται στο κείμενο ενός προγράμματος πλαίσιο ως ένα σποραδικό και προαιρετικό στοιχείο μεμονωμένων προγραμμάτων αλλά θα πρέπει να αποτελούν μια αυτόνομη και ειδική ομάδα δράσεων με δικό της προϋπολογισμό ύψους 400 εκατομμυρίων ευρώ. Ένα παρόμοιο ποσοστό δεσμευμένων χρηματοδοτικών πόρων (2 %) πρέπει να συμπεριληφθεί στην πρώτη ομάδα δράσεων σε σχέση με κάθε μία από τις θεματικές τεχνολογικές και επιστημονικές προτεραιότητες.

10.1.1. Η ΟΚΕ είναι απόλυτα πεπεισμένη ότι, ιδιαιτέρως στα πλαίσια της αυξανόμενης παγκοσμιοποίησης, ο ευρωπαϊκός χώρος έρευνας πρέπει να ανοίξει για να προαχθεί η συνεργασία με τις συνδεδεμένες χώρες καθώς και με άλλες τρίτες χώρες. Γι' αυτό απαιτούνται σαφείς, ευδιάκριτες και συνεχείς δράσεις και στόχοι στα πλαίσια μιας ειδικά προσδιορισμένης ομάδας και με βάση την εξυπηρέτηση του αμοιβαίου συμφέροντος. Επίσης, χρειάζεται συνοχή στην εξωτερική πολιτική και στη δράση της Κοινότητας.

10.2. Σύμφωνα με την άποψη της ΟΚΕ πρέπει να δεσμευτούν και να διατεθούν ειδικοί πόροι σε διάφορες δράσεις.

10.2.1. Αφενός, πρόκειται κυρίως για τη συνεργασία με:

- τρίτες μεσογειακές χώρες, με στόχο την υποστήριξη της δημιουργίας ενός "ευρωμεσογειακού χώρου έρευνας" στα πλαίσια της διαδικασίας της Βαρκελώνης και της πορείας προς τη δημιουργία ενός χώρου ελεύθερου εμπορίου,

- χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας, ιδιαιτέρως τις χώρες Mercosur, στα πλαίσια της δημιουργίας ενός χώρου ελευθέρου εμπορίου, και με χώρες με τις οποίες έχουν υπογραφεί συμφωνίες συνεργασίας,

- τρίτες χώρες από την περιοχή της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, με βάση τη θετική εμπειρία ΙΝTAS καθώς και την παρουσία του κέντρου επιστημών και ερευνών της Μόσχας, το οποίο ενισχύεται από την Κοινότητα,

- τρίτες χώρες της σύμβασης της ΑΚΕ και τη Νότια Αφρική έχουν αναπτυχθεί ειδικές συνεργατικές διασυνδέσεις και χρειάζονται συγκεκριμένες ερευνητικές δράσεις για την καταπολέμηση ασθενειών και ιδιαιτέρως του ΑΙDS και διαφόρων τροπικών ασθενειών,

- τρίτες βιομηχανικές και αναδυόμενες χώρες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν ένα κρίσιμο χώρο συνεργασίας στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης.

10.2.2. Από την άλλη πλευρά, πρόκειται για συνεργασία κυρίως με τις ακόλουθες χώρες:

- Αυστραλία, Καναδάς, Ιαπωνία, ΗΠΑ

- άλλες ιδιαίτερα αναπτυγμένες χώρες.

10.3. Η ΟΚΕ κρίνει ότι οι κοινές δράσεις που προαναφέρθηκαν πρέπει να αναπτυχθούν με βάση μια σαφή ανάλυση των δυνατοτήτων και των αναγκών, να προσδιοριστούν από την άποψη της τεχνολογικής ανάπτυξης και της επιστημονικής αριστείας, ενώ πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε κοντινές περιοχές και σε περιφέρειες που συνδέονται ολοένα και περισσότερο με την Ένωση, με ταυτόχρονη διασφάλιση του αμοιβαίου οφέλους καθώς και της συμβολής για την επίλυση κοινών προβλημάτων.

10.4. Η ΟΚΕ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο άνοιγμα των δικτύων αριστείας και "ολοκληρωμένων προγραμμάτων", με βάση το κοινό συμφέρον και την κινητικότητα των ανθρώπινων πόρων σε ερευνητές από τρίτες χώρες - ιδιαιτέρως από την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ - και την προσφορά όπου αυτό ενδείκνυται αμοιβαίων υποτροφιών. Ιδιαιτέρως, η ΟΚΕ συνιστά να γίνουν προσπάθειες για να ενθαρρυνθεί η διεθνής συνεργασία μεταξύ ΜΜΕ, με τη θέσπιση μέτρων για την προαγωγή τεχνολογικών κοινοπραξιών, ιδιαιτέρως στις χώρες της Μεσογείου, την πρώην Σοβιετικής Ένωσης και του Mercosur.

10.5. Η ΟΚΕ συνιστά σαφή προβολή και εύκολη πρόσβαση γι' αυτήν την ειδική ομάδα δράσεων, συνάφεια με τις πολιτικές της Κοινότητας, όσον αφορά τις εξωτερικές σχέσεις, την αναπτυξιακή συνεργασία και την παροχή οικονομικών ενισχύσεων, καθώς και την ανάληψη πολιτικών πρωτοβουλιών στους τομείς αυτούς στα κράτη μέλη.

11. Πέμπτη ειδική ομάδα δράσεων για το συντονισμό δράσεων και υποδομών

11.1. Σημαντικό στοιχείο της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου είναι η ανάπτυξη και η διαθεσιμότητα νέων και κατάλληλων μέσων και υποδομών. Για το λόγο αυτό, η ΟΚΕ χαιρετίζει και υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής για τη συμπερίληψη ερευνητικών υποδομών στο 6οΠΠ. Παραδείγματα υποδομών μεσαίας και μεγάλης κλίμακας είναι οι τράπεζες δεδομένων και οι συλλογές ζωικών προτύπων στο χώρο της βιολογίας οι μεγάλης κλίμακας πηγές ακτινοβολίας για τη μελέτη της διάρθρωσης (για παράδειγμα βιολογικών) υλικών. Προσπάθειες οι οποίες συνεισφέρουν σαφώς στη μελλοντική ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

11.2. Με δεδομένη της σημασία που έχουν οι προσπάθειες αυτές για την επιτυχία του ΕΧΕ, η ΟΚΕ συνιστά να χρηματοδοτηθεί από το 6οΠΠ ένα μέρος έμμεσου κόστους σχεδιασμού, ανάπτυξης, επενδύσεων και οργάνωσης.

11.3. Η ΟΚΕ εφιστά την προσοχή στη σημασία που έχουν οι μεγάλης κλίμακας διευκολύνσεις για την περιφερειακή ανάπτυξη. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να διατεθεί περιφερειακή χρηματοδότηση.

11.4. Η ΟΚΕ είναι της άποψης ότι η νέα προσέγγιση που προβλέπεται για τον ΕΧΕ στο χώρο της έρευνας και της καινοτομίας απαιτεί ένα στρατηγικό δίκτυο πληροφοριών, ποιοτικό έλεγχο και διαφάνεια με σαφείς και εξελικτικές προοπτικές.

11.4.1. Η μεταβαλλόμενη φύση της τεχνολογίας, οι νέες μορφές επικοινωνίας και διάδρασης μεταξύ ολοένα και περισσότερων παραγόντων στους κόλπους του ΕΧΕ δημιουργούν την ανάγκη στρατηγικής παρακολούθησης, αξιολόγησης και πρόβλεψης.

11.4.2. Ιδιαιτέρως, χρειάζονται τα ακόλουθα:

- ένα δίκτυο διανομής πληροφοριών (DI) για την έρευνα και την τεχνολογική καινοτομία σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, για την παρακολούθηση της τεχνολογικής εξέλιξης και τον εντοπισμό ευκαιριών στις διεθνείς και στις παγκόσμιες αγορές·

- προαγωγή κοινών προγραμμάτων στρατηγικής πληροφόρησης μεταξύ διαφόρων κοινοτήτων·

- ανάπτυξη διασυνδέσεων μεταξύ επιστήμης και τεχνολογίας αφενός και βιομηχανίας και κοινού αφετέρου, για να βοηθηθούν οι πολιτικώς ιθύνοντες με την εφαρμογή διαδικασιών από τη βάση προς τα πάνω.

11.4.3. Η ΟΚΕ συνιστά τη δέσμευση ειδικής θέσης του προϋπολογισμού ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ για τη δράση "Δίκτυο διανομής στρατηγικών πληροφοριών" για να υποστηριχτεί η ανάπτυξη συστηματικών μέτρων στα πλαίσια της πέμπτης ειδικής ομάδας δράσεων, συμπεριλαμβανομένης της διάδρασης των διαφόρων στοιχείων ΕTA& E καθώς και με το ινστιτούτο προοπτικών τεχνολογικών μελετών στη Σεβίλλη.

12. Πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Ευρατομ) για δραστηριότητες έρευνας και κατάρτισης με στόχο την προαγωγή της δημιουργίας του ευρωπαϊκού χώρου έρευνας.

12.1. Η δράση της ΕΕ, που προτείνεται από την Επιτροπή, θα καλύψουν τους ακόλουθους κυρίως τομείς:

- τεχνολογία σχάσης και προστασίας από την ακτινοβολία

- έρευνα στον τομέα της παραγωγής ενέργειας από πυρηνική σύντηξη

- δραστηριότητες του ΚΚΕρ

12.1.1. Σε συμφωνία με τον προηγούμενο σημείο 7.2, η ΟΚΕ παρουσιάζει στο μέρος αυτό ένα σύντομο και επιγραμματικό υπολογισμό χωρίς να σχολιάζει ή να αιτιολογεί λεπτομερώς την επιλογή της και επιφυλάσσεται να προβεί σε μία εμπεριστατωμένη αξιολόγηση στην επόμενη γνωμοδότησή της επί της πρότασης της Επιτροπής για τα ειδικά προγράμματα.

12.1.2. Η ΟΚΕ επαναλαμβάνει επίσης τα σχόλια που έκανε στο σημείο 7.3.1: δηλαδή ότι πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση και διαφάνεια στην ενέργεια η οποία απαιτεί την ανάπτυξη όλων των δυνατών επιλογών καθώς και σημαντικές δεσμεύσεις εντός του προγράμματος Ευρατομ. Στην πρόσφατη γνωμοδότησή της για τη Πράσινη Βίβλο για την ενέργεια(11), η ΟΚΕ αναφέρει τα ακόλουθα: "Στα κοινοτικά προγράμματα δράσης για την έρευνα πρέπει να συνεχιστεί η ενίσχυση της έρευνας στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης κυρίως της σύντηξης, μέσω ευρείας διεθνούς συνεργασίας. Τούτο είναι σημαντικό τόσο για την ανάπτυξη των τεχνολογιών του μέλλοντος, όσο και για τη διατήρηση της απαραίτητης τεχνογνωσίας."

12.1.3. Δεδομένου ότι, ουσιαστικές αλλαγές όσον αφορά τη διαθεσιμότητα ορυκτών καυσίμων θα επέλθουν σε μεταγενέστερο στάδιο, κι αυτή τη στιγμή αναμένεται ότι η παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο, η ΟΚΕ πιστεύει ότι το ενεργειακό πρόβλημα θα φτάσει στο κατακόρυφο κατά το δεύτερο ήμισυ του αιώνα.

12.2. Οι δράσεις που αφορούν την σχάση και την προστασία από την ακτινοβολία καλύπτουν:

- την επεξεργασία και την αποθήκευση αποβλήτων: μακροπρόθεσμη αποθήκευση σε βαθείς γεωλογικού μηχανισμούς, νέοι μέθοδοι και τεχνολογίες για την παραγωγή λιγότερο αποβλήτων ή τη μείωση των κινδύνων που συνδέονται αυτά (π.χ. διαχωρισμός και μεταστοιχείωση)·

- ασφάλεια: υφιστάμενοι αντιδραστήρες (και στις υποψήφιες χώρες!), νέα γενιά αντιδραστήρων, παρακολούθηση, παύση λειτουργίας, έλεγχος σχάσιμων υλικών και έλεγχος της μη διάδοσης.

12.2.1. Η ΟΚΕ παρατηρεί ότι με την πυρηνική σχάση παράγεται σήμερα το 35 % του ηλεκτρισμού στην Ευρώπη, χωρίς να εκλύεται σε CO2 ή άλλα αέρια του θερμοκηπίου, παρόλα αυτά όμως αυτή η μέθοδος δεν κρίνεται πολιτικά επιθυμητή/αποδεκτή σε όλα τα κράτη μέλη λόγω των προβλημάτων της ασφάλειας και των αποβλήτων. Η ΟΚΕ εφιστά επίσης την προσοχή στους υφιστάμενους πυρηνικούς σταθμούς ενέργειας στις υποψήφιες χώρες καθώς και στις περιοχές που συνορεύουν με αυτές, για τις οποίες η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ευρωπαϊκή βιομηχανία - πρέπει να αναπτύξει μια πολιτική να προωθήσει την κατάλληλη τεχνική και επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη και να αναζητήσει λύσεις και παραπέμπει σε πρόσφατα σχέδια της Ρωσίας και των ΗΠΑ που έχουν σχέση με την ανάπτυξη προηγμένων τύπων αντιδραστήρων και την ανέγερση μεγάλου αριθμού νέων σταθμών παραγωγής ενέργειας.

12.2.2. Συνεπώς, η ΟΚΕ υποστηρίζει το προτεινόμενο πρόγραμμα σχάσης ΕTA& E, έχει όμως την έντονη εντύπωση ότι ο προβλεπόμενος προϋπολογισμός δεν θα είναι επαρκής για την υλοποίηση των στόχων που προτείνονται. Για το λόγο αυτό συνιστά να διατεθούν 350 εκατομμύρια ευρώ στο πρόγραμμα σχάσης (βλέπε σημείο 13).

12.3. Οι δραστηριότητες θερμοπυρηνικής σύντηξης καλύπτουν τα εξής:

- την υλοποίηση του "Next Step" (ITER) η οποία έχει ως στόχο να καταδείξει την επιστημονική βιωσιμότητα της παραγωγής ενέργειας από θερμοπυρηνική σύντηξη·

- την εκμετάλλευση του JET καθώς και υφιστάμενων εγκαταστάσεων για την υποστήριξη του Νext Step και την ανάπτυξη τεχνολογιών και μεθόδων (π.χ. του Stellarator) που έχουν καθοριστική σημασία για τη βελτιστοποίηση τεχνικών για την κατασκευή εμπορικών σταθμών παραγωγής ενέργειας από θερμοπυρηνική σύντηξη.

12.3.1. Η ΟΚΕ επισημαίνει ότι η χρήση της θερμοπυρηνικής ενέργειας είναι μια νέα μέθοδος και ότι ένας σταθμός παραγωγής ενέργειας από θερμοπυρηνική σύντηξη - ανάλογα με την απαιτούμενη υποστήριξη ΕTA& E - αναμένεται να λειτουργήσει κατά τα μέσα του τρέχοντος αιώνα προσφέροντας σημαντικά πλεονεκτήματα όσον αφορά την ασφάλεια και περιορίζοντας στο ελάχιστο την παραγωγή πυρηνικών αποβλήτων και προσφέροντας παράλληλα μια πρακτικά απεριόριστη ποσότητα καυσίμων.

12.3.2. Κατά συνέπεια, η ΟΚΕ υποστηρίζει τους στόχους του προγράμματος θερμοπυρηνικής σύντηξης όπως προτείνεται από την Επιτροπή και περιγράφονται στο σημείο 12.3. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα τόσο φιλόδοξο και διεθνές πρόγραμμα ΕTA& E απαιτεί επίσης ειδικές δράσεις και ευρεία υποστήριξη από τα κράτη μέλη, όπως είναι οι απαιτούμενες υποδομές, οι ειδικές γνώσεις και οι ανθρώπινοι πόροι, η ΟΚΕ ανησυχεί μήπως ο προτεινόμενος προϋπολογισμός δεν είναι ανάλογος των δεδηλωμένων στόχων και συνιστά να διατεθεί ποσό 950 εκατομμυρίων ευρώ γι' αυτό το μέρος του προγράμματος (βλ. σημείο 13). Στο σημείο αυτό αξίζει να επαναληφθούν προηγούμενες παρατηρήσεις της ΟΚΕ σύμφωνα με τις οποίες οι αρχές του ΕΧΕ έχουν ήδη εφαρμοστεί στο πνεύμα και τη διάρθρωση του προγράμματος θερμοπυρηνικής σύντηξης της ΕΕ.

13. Κατανομή οικονομικών πόρων στο 6οΠΠ και το 6οΠΠ (Ευρατομ)

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

13.1. Στις περιπτώσεις που η Επιτροπή αναθέτει τη διοίκηση σε άλλους φορείς όπως σε γραφεία ή διαχειριστές έργου, οι αντίστοιχες θέσεις του προϋπολογισμού που προαναφέρθηκαν πρέπει να αυξηθούν κατά 7 % (βλέπε σημείο 7.4.4.3).

13.2. Η πρόταση της ΟΚΕ εναρμονίζεται με την αύξηση των δαπανών για την έρευνα που αποφασίστηκε στη σύνοδο κορυφής της Λισαβώνας, ιδιαιτέρως ενόψει της ταχείας ενσωμάτωσης των υποψηφίων χωρών και της συμμετοχής των συνδεδεμένων τρίτων χωρών.

14. Οι δραστηριότητες του Κοινού Κέντρου Ερευνών

14.1. Η ΟΚΕ αναγνώριζε ανέκαθεν τη σημασία που έχουν οι δραστηριότητες του κοινού κέντρου ερευνών για την παροχή επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης με επίκεντρο τον πελάτη με στόχο τη χάραξη, την ανάπτυξη, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των πολιτικών της ΕΕ. Επίσης, έχει ήδη τονίσει τον στρατηγικό διοργανικό ρόλο που διαδραματίζει το ΚΚΕρ βοηθώντας τους υπεύθυνους για τη λήψη αποφάσεων με την παροχή ουδέτερων και ανεξάρτητων συμβουλών και προβλέψεων στην υπηρεσία της ασφάλειας των πολιτών και την προσφορά εμπειρογνωμοσύνης όχι μόνο στις υπηρεσίες της Επιτροπής αλλά και σε άλλα θεσμικά όργανα όπως στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η ίδια η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.

14.2. Η ΟΚΕ υπογραμμίζει ότι, ως ανταπόκριση στην πρωτοβουλία ΕΡΑ, το ΚΚΕ συμβάλει σημαντικά στη δημιουργία μιας κοινής επιστημονικής και τεχνολογικής βάσης αναφοράς για τη χάραξη πολιτικής και ότι έχει μια μακρά παράδοση στη διασφάλιση μιας ικανοποιητικής προσφοράς πόρων και διευκολύνσεων σε ερευνητές και κορυφαίους επιστήμονες καθώς και για την ανάπτυξη δικτύων υψηλής προστιθέμενης αξίας εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως επίσης και στην προαγωγή της συνεργασίας με τη βιομηχανία και ιδιαιτέρως με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

14.3. Η ΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι το ΚΚΕρ πρέπει να επικεντρώσει τις δραστηριότητες του στις ακόλουθες προτεραιότητες:

- ασφάλεια των τροφίμων και υγεία

- περιβάλλον και αειφορία

- πυρηνική ασφάλεια

- δημόσια ασφάλεια και καταπολέμηση της απάτης

- τεχνολογική πρόβλεψη

- κατάρτιση και κινητικότητα πόρων

- διεθνή συνεργασία

- επιστημονικά και τεχνολογικά συστήματα αναφοράς

- συμμετοχή σε ερευνητικά δίκτυα

- διεύρυνση της ΕΕ και μεσογειακή συνεργασία.

14.4. Η ΟΚΕ τονίζει ότι προκειμένου να εκπληρώσει τα σημαντικά του καθήκοντα το ΚΚΕρ πρέπει να διαθέτει τους δέοντες χρηματοδοτικούς και ανθρώπινους πόρους: κατά τη γνώμη της ΟΚΕ, πρέπει να διατεθούν στο ΚΚΕ 750 εκατομμύρια ευρώ για το 6οΠΠ ΕΚ και 330 εκατ. ευρώ για το 6οΠΠ ΕΥΡΑΤΟΜ ενώ, το κέντρο θα πρέπει να είναι σε θέση να διατηρήσει το σημερινό επίπεδο και την ποιότητα των ανθρώπινων πόρων. Με δεδομένο τον ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν η επιστήμη και η τεχνολογία στο χώρο της πολιτικής αναμένεται ότι η δράση του ΚΚΕρ θα καταστεί ακόμη πιο σημαντική στο μέλλον, όπως συμβαίνει άλλωστε με την τρέχουσα συζήτηση με την επιστήμη και τη διακυβέρνηση. Από την άποψη αυτή, η ΟΚΕ πιστεύει ότι ο ρόλος του ΚΚΕρ μπορεί να ενισχυθεί όταν θα λειτουργεί ως κέντρο εστίασης της ΕΕ ή ως πανευρωπαϊκό δίκτυο ερευνών, ως κέντρο ολοκλήρωσης της γνώσης και ως γέφυρα μεταξύ πολιτικώς ιθυνόντων και οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών.

14.5. Η ΟΚΕ θα ήθελε να επισημάνει ότι, από τη φύση τους οι άμεσες δράσεις είναι οι πλέον κατάλληλες για την προσφορά ερευνητικών υπηρεσιών σε βραχυπρόθεσμη βάση οι οποίες είναι συχνά απαραίτητες στους πολιτικώς ιθύνοντες: το 6οΠΠ να διασαφηνίσει τις διασυνδέσεις μεταξύ άμεσων και έμμεσων δράσεων, δεδομένης της συνέργιας η οποία θα μπορεί και να προκύψει.

14.6. Η ΟΚΕ προτείνει να ενισχυθεί η επιστημονική προβολή των ιδρυμάτων του ΚΚΕ με τη σύσταση επιστημονικών συμβουλευτικών/εποπτικών πάνελ ή ανεξάρτητων κορυφαίων εμπειρογνωμόνων οι οποίοι θα επιλέγονται/διορίζονται από την ΕURAB, με τρόπο παρόμοιο με τις διαδικασίες που εφαρμόζονται σε επιστημονικά ιδρύματα των κρατών μελών.

15. Απλούστευση των διαδικασιών: αποκέντρωση συστημάτων και όρια

15.1. Η ΟΚΕ τονίζει ότι οι διοικητικές διαδικασίες θα πρέπει να είναι ταχύτατες, απλούστερες και πιο φιλικές προς τους χρήστες, ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να είναι σαφείς, διαφανείς και ουδέτερες. Πρέπει να εξασφαλιστεί η ίση μεταχείριση και πρόσβαση των συμμετεχόντων, μικρών και μεγάλων.

15.2. Στη γνωμοδότηση που εξέδωσε στις 21 Σεπτεμβρίου 2000(12), η ΟΚΕ τονίζει επίσης την ανάγκη να διαχωριστούν οι διαδικασίες που αφορούν μεγάλα προγράμματα, οι διαχειριστές των οποίων θα πρέπει να αναλάβουν πολλά καθήκοντα τα οποία εξασφαλίζονται επί του παρόντος από την Επιτροπή καθώς και για τα μεσαίου μεγέθους προγράμματα για τα οποία ενδέχεται να υπάρχουν άλλες κατάλληλες λύσεις.

15.2.1. Σύμφωνα με αυτά, η ΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα της σύστασης ενός νέου ευρωπαϊκού γραφείου διαχείρισης ΕTA& E. Το εν λόγω γραφείο θα πρέπει να παραμείνει υπό τον άμεσο έλεγχο της Επιτροπής προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε τάση επανεθνικοποίησης.

15.2.2. Για την περίπτωση προτάσεων που αφορούν μεγαλύτερα προγράμματα τα οποία υπερβαίνουν το όριο των 10 εκατ. ευρώ, η ΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να συνεχίσει να προσφέρει τους ίδιους μηχανισμούς που ισχύουν σήμερα.

15.3. Το ευρωπαϊκό γραφείο, μαζί με τα εθνικά/περιφερειακά γραφεία, θα πρέπει να προσφέρει εκπαιδευτικά και συνοδευτικά μέτρα όπως προβλέπεται στο σημείο 7.4.6.1.

15.4. Πρέπει να χαραχθεί μια νέα διαδικασία διαχείρισης έτσι ώστε να μειωθούν το σημερινό κόστος και οι σημαντικοί διοικητικοί περιορισμοί των προγραμμάτων, δεδομένου ότι σήμερα το διοικητικό κόστος ανέρχεται συνήθως στο 7 % του συνολικού κόστους κάθε προγράμματος. Για το λόγο αυτό, οι νέες διαδικασίες θα πρέπει να μειώνουν το ποσοστό αυτό προκειμένου να εξασφαλιστεί το μέγιστο δυνατό ποσό για την ίδια την έρευνα. Η μετατόπιση του κόστους και της επιβάρυνσης της διαχείρισης προγραμμάτων στον πυρήνα των κυρίων αναδόχων δεν θα αλλάξει την κατάσταση, δεδομένου ότι οι δαπάνες αυτές πρέπει ούτως ή άλλως να χρηματοδοτηθούν κατά 100 % από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

15.5. Το διάστημα μεταξύ της επιλογής μιας πρότασης και της υπογραφής μιας σύμβασης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τους 6 μήνες.

15.6. Οι διατάξεις σχετικά με τα ΔΠΙ πρέπει να είναι σαφείς και προκαθορισμένες.

- να εξασφαλιστεί η ταχεία και πλήρης εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων,

- να προκύψουν έμμεσα οφέλη για να συσταθούν νέες επιχειρήσεις,

- να αποκτηθούν μεγαλύτερα μερίδια στην παγκόσμια αγορά.

Βρυξέλλες, 11 Ιουλίου 2001.

O Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) ΕΕ C 204 της 18.7.2001, σ. 70.

(2) ΕΕ C 367 της 20.12.2000, σ. 61.

(3) COM(2000) 612 "Δημιουργία του 'Ευρωπαϊκού χώρου έρευνας': κατευθυντήριες γραμμές των δράσεων της Ένωσης στον τομέα της έρευνας (2002-2006)".

(4) ΕΕ C 374 της 28.12.2000, σ. 1 - Ψήφισμα του Συμβουλίου της 16ης Νοεμβρίου 2000 για δημιουργία ευρωπαϊκού χώρου έρευνας και καινοτομίας: κατευθυντήριες γραμμές για τις δράσεις της Ένωσης στον τομέα της έρευνας (2002-2006).

(5) Γνωμοδότηση της ΟΚΕ σχετικά με το έγγραφο εργασίας της Επιτροπής SEC(2000) 1973 "Επιστήμη, κοινωνία και πολίτες στην Ευρώπη", ΕΕ C 24 της 7.8.2001, σ. 151.

(6) COM(2001) 279 τελικό.

(7) COM(2000) 769 τελικό.

(8) ΕΕ C 221 της 7.8.2001, σ. 45.

(9) Γνωμοδότηση για τις δαπάνες ΕTA& Εκαι τις ΜΜΕ (Εισηγητής ο κ. Malosse).

(10) Ιδιαιτέρως Ιnterreg ΙΙΙ Δέσμη Α και Γ, δράσεις RISI-IRISI, καινοτόμες δράσεις ΕΤΠΑ 2000-2006, URBS ...

(11) ΕΕ C 221 της 7.8.2001, σ. 45.

(12) ΕΕ C 367 της 20.12.2000, σ. 61.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

στη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Διάρθρωση των τροποποιήσεων του 6ου ΠΠ που προτείνει η ΟΚΕ

Κατανομή χρηματοδοτικών πορών για το 6οΠΠ (σύνολο 18930 MEuro)

>PIC FILE= "C_2001260EL.002302.TIF">