52001AE0243

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Πρόταση Κανονισμού του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91 για την εφαρμογή των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου στις Καναρίους Νήσους"

(2001/C 139/17)

Στις 21 Φεβρουαρίου 2001 και σύμφωνα με το άρθρο 262 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την ανωτέρω πρόταση.

Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να ορίσει γενική εισηγήτρια για τη γνωμοδότηση αυτή την κα López Almendariz.

Κατά την 379η Σύνοδο Ολομέλειας της 28ης Φεβρουαρίου και 1ης Μαρτίου 2001 (συνεδρίαση της 1ης Μαρτίου), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 66 ψήφους υπέρ και 1 κατά, την παρούσα γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση νέου Κανονισμού του Συμβουλίου που τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91 για την εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου στις Καναρίους Νήσους(1).

1.2. Σύμφωνα με τα άρθρα 5 και 6 του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91 του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 1991, για την εφαρμογή των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου στις Καναρίους Νήσους, η μεταβατική περίοδος για την εισαγωγή του Κοινού Δασμολογίου, αφενός, και η μεταβατική περίοδος κατά την οποία επιτρέπεται στις ισπανικές αρχές να επιβάλλουν φόρο ("arbitrio") στην παραγωγή και στις εισαγωγές (APIM) στο σύνολο των εισαγομένων προϊόντων και των προϊόντων που παράγονται στις Καναρίους Νήσους, αφετέρου, λήγουν στις 31 Δεκεμβρίου του 2000.

1.3. Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2000, οι ισπανικές αρχές ζήτησαν να παραταθούν οι μεταβατικές περίοδοι και τα μέτρα που θεσπίστηκαν δυνάμει του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91 του Συμβουλίου.

1.4. Η αίτηση αυτή περιελάμβανε τεκμηρίωση βάσει της οποίας αποδεικνύεται ότι, παρότι η οικονομική κατάσταση στις Καναρίους Νήσους έχει βελτιωθεί κατά τη μεταβατική περίοδο, η πλήρης ενσωμάτωση της περιφέρειας θα οδηγούσε σε μείωση της βιομηχανικής και εμπορικής δραστηριότητας, καθώς και της απασχόλησης στους διάφορους συναφείς τομείς.

1.5. Εντούτοις, εντός του σύντομου διαθέσιμου χρονικού διαστήματος, δεν ήταν δυνατόν να προσδιοριστεί η επίδραση που θα είχε η κατάργηση ή η τροποποίηση των υφισταμένων μέτρων επί της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης των Καναρίων Νήσων.

1.6. Ως εκ τούτου, προκειμένου να διασφαλισθεί στους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς μια ορισμένη συνέχεια ως προς το νομικό πλαίσιο που διέπει την επιχειρηματική τους δραστηριότητα, κρίνεται σκόπιμο να παραταθούν οι μεταβατικές περίοδοι κατά ένα έτος. Η παράταση αυτή παρέχει επίσης στα μέρη που συμμετέχουν στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων επαρκή χρόνο ώστε να εξεύρουν μια λύση ικανοποιητική και για την Ισπανία και για τις Καναρίους Νήσους, η οποία και να λαμβάνει υπόψη τους στόχους της παραγράφου 2 του άρθρου 299 της Συνθήκης.

1.7. Σύμφωνα με το άρθρο 25 παράγραφος 4 της Πράξης Προσχώρησης της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, το οποίο αποτελεί τη νομική βάση της υπό εξέταση πρότασης, για την τροποποίηση αυτή απαιτείται η ομόφωνη συμφωνία του Συμβουλίου.

2. Ειδικές διατάξεις που εφαρμόζονται στις Καναρίους Νήσους: η προοδευτική και με ειδικούς όρους προσχώρησή τους

2.1. Οι Κανάριοι Νήσοι μετατράπηκαν σε τμήμα της ΕΕ με την προσχώρηση της Ισπανίας, το 1986.

2.2. Στην Πράξη Προσχώρησης της Ισπανίας και της Πορτογαλίας αναγνωριζόταν η ιδιόμορφη και δύσκολη οικονομική και κοινωνική κατάσταση του αρχιπελάγους(2). Λόγω των ιδιαίτερων δυσκολιών τους, αρχικά οι Κανάριοι Νήσοι εξαιρέθηκαν από το τελωνειακό έδαφος των Κοινοτήτων, από την κοινή εμπορική πολιτική, την κοινή γεωργική πολιτική και την κοινή αλιευτική πολιτική.

2.3. Βάσει των διατάξεων του άρθρου 25 παράγραφος 4 πρώτο εδάφιο της Πράξης Προσχώρησης, και κατόπιν αιτήσεως της Ισπανίας, η απόφαση για την ενσωμάτωση των Καναρίων Νήσων στο τελωνειακό έδαφος της Κοινότητας, καθώς και ο ορισμός των κατάλληλων μέτρων για την επέκταση στις εν λόγω νήσους των ισχυουσών διατάξεων του κοινοτικού δικαίου ανήκει στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου, το οποίο αποφασίζει ομόφωνα, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής και πρότερης διαβούλευσης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σύμφωνα με τα προαναφερόμενα, στις 7 Μαρτίου 1990, η Ισπανία υπέβαλε αίτημα προς αυτή την κατεύθυνση, βάσει των διατάξεων του εν λόγω άρθρου.

2.4. Στις 26 Ιουνίου 1991, το Συμβούλιο εκτιμώντας ότι η ενσωμάτωση των Καναρίων Νήσων στο σύνολο των κοινών πολιτικών απαιτεί μια προοδευτική διαδικασία κατά τη διάρκεια μιας κατάλληλης μεταβατικής περιόδου και με την επιφύλαξη ειδικών μέτρων προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι ειδικές δυσχέρειες λόγω του απομακρυσμένου και νησιωτικού χαρακτήρα των Καναρίων Νήσων, καθώς και το οικονομικό και φορολογικό καθεστώς που ισχύει ανέκαθεν στις νήσους αυτές, υιοθέτησε τον Κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91 για την εφαρμογή των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου στις Καναρίους Νήσους.

2.5. Κατ' εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91, αναπτύχθηκαν τα προαναφερόμενα ειδικά μέτρα μέσω ενός προγράμματος ειδικών μέτρων λόγω του απομακρυσμένου και νησιωτικού χαρακτήρα των Καναρίων Νήσων (Απόφαση του Συμβουλίου για τη θέσπιση προγράμματος ειδικών μέτρων λόγω του απομακρυσμένου χαρακτήρα των Καναρίων Νήσων (Poseican) (91/314/ΕΟΚ)).

2.6. Έκτοτε, και πριν ακόμη από την εισαγωγή στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας του άρθρου 299.2 που αναγνωρίζει την ιδιαίτερη κατάσταση των εξόχως απομακρυσμένων περιοχών και την ανάγκη υιοθέτησης ειδικών μέτρων, υιοθετήθηκαν πολυάριθμες κοινοτικές διατάξεις για την αντιμετώπιση των ειδικών προβλημάτων των Καναρίων Νήσων.

2.7. Το άρθρο 299 παράγραφος 2 της Συνθήκης του Άμστερνταμ θεσπίζει ειδικές διατάξεις για την εφαρμογή της Συνθήκης στα υπερπόντια γαλλικά διαμερίσματα, στις Αζόρες, στη Μαδέρα και στις Καναρίους Νήσους και προβλέπει ότι το Συμβούλιο, μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θεσπίζει ειδικά μέτρα που αποσκοπούν ιδίως στον καθορισμό των προϋποθέσεων εφαρμογής της Συνθήκης στις περιοχές αυτές, λαμβάνοντας υπόψη τη διαρθρωτική οικονομική και κοινωνική τους κατάσταση, που επιδεινώνεται από τη μεγάλη απόσταση, τον νησιωτικό τους χαρακτήρα, τη μικρή έκταση, τη δύσκολη μορφολογία και κλίμα και την οικονομική εξάρτηση από ένα μικρό αριθμό προϊόντων. Στα ειδικά μέτρα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τομείς όπως η τελωνειακή και εμπορική πολιτική, η φορολογική πολιτική, οι ελεύθερες ζώνες, η γεωργική και αλιευτική πολιτική, οι όροι προμήθειας πρώτων υλών και βασικών καταναλωτικών αγαθών, οι κρατικές ενισχύσεις και οι προϋποθέσεις πρόσβασης στα διαρθρωτικά ταμεία και στα οριζόντια κοινοτικά προγράμματα.

2.8. Για τον προσδιορισμό της εμβέλειας του άρθρου 299.2 ΣΕΚ, η Επιτροπή υιοθέτησε, στις 14 Μαρτίου 2000, έκθεση για τα μέτρα που αποσκοπούν στην εφαρμογή του.

3. Το ΑPIM (Φόρος "arbitrio" στην παραγωγή και στις εισαγωγές)

3.1. Το άρθρο 5 παράγραφος 1 του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91 του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 1991, ορίζει ότι ο φόρος που καλείται "arbitrio στην παραγωγή και στις εισαγωγές (APIM)", και που μειώνεται προοδευτικά από τις 31 Δεκεμβρίου 1996 δυνάμει της παραγράφου 2 του ιδίου άρθρου και της Απόφασης της Επιτροπής 96/34/ΕΚ της 20ής Δεκεμβρίου 1995(3), περιορίζεται σε μια περίοδο που λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2000.

3.2. Ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2674/1999 του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 1999(4), ο οποίος τροποποιεί τον Κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91, θέσπισε την αναστολή, για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου έως τις 30 Ιουνίου 2000, της κατάργησης του φόρου για ορισμένα προϊόντα που χαρακτηρίζονται ως ευαίσθητα, δεδομένου ότι η κατάργηση αυτή θα μπορούσε, στην πράξη, να καταλήξει στην εξαφάνιση των ενδιαφερομένων τομέων.

3.3. Εξάλλου, στην προαναφερόμενη έκθεση της Επιτροπής της 14ης Μαρτίου 2000, επισημαίνεται ότι, όσον αφορά τη φορολογία, το άρθρο 299, παράγραφος 2, επιτρέπει τη λήψη ιδιαίτερων μέτρων υπέρ των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, υπό τον όρο ότι οι αιτήσεις θα αιτιολογούνται βάσει των μειονεκτημάτων αυτών των περιφερειών. Επιπλέον, τα μελλοντικά φορολογικά μέτρα που θα εφαρμόζονται στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες πρέπει να καθοριστούν με βάση τις αιτήσεις που θα υποβάλουν τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Κρίνεται σκόπιμο να αναζητούνται για κάθε περίπτωση οι μηχανισμοί που ανταποκρίνονται καλύτερα στους στόχους της περιφερειακής ανάπτυξης και της στήριξης των περιφερειών αυτών, περιλαμβανομένων και των παρεκκλίσεων των φορολογικών μέτρων, των οποίων η εφαρμογή θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι μακράς διάρκειας.

3.4. Στο μνημόνιο που διαβίβασε η Ισπανία στην Επιτροπή στις 23 Νοεμβρίου 1999, προβλέπεται ως εναλλακτική λύση η εφαρμογή ενός ουδέτερου φόρου που θα λαμβάνει υπόψη την ανάγκη επίτευξης ενός συγκεκριμένου επιπέδου ανάπτυξης της παραγωγής αγαθών στις Καναρίους Νήσους.

3.5. Με επιστολή της 25ης Ιουλίου 2000, η Ισπανία διαβίβασε στις υπηρεσίες της Επιτροπής στοιχεία σχετικά με κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα που περιγράφουν την κατάσταση των Καναρίων Νήσων, καθώς και με το περιεχόμενο ενός νέου φόρου που καλείται "arbitrio sobre las Importaciones y Entregas de Mercancνas en las Islas Canarias - arbitrio στις εισαγωγές και παραδόσεις εμπορευμάτων στις Καναρίους Νήσους (AIEM)". Ο εν λόγω φόρος θα αποτελεί την εφαρμογή του άρθρου 299 παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΚ και θα διαδεχθεί το καθεστώς του ΑPIM, το οποίο έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 2000. Στις 25 Οκτωβρίου 2000, η Ισπανία συμπλήρωσε τις πληροφορίες που είχε στείλει στην Επιτροπή προσδιορίζοντας τους προβλεπόμενους συντελεστές για το μελλοντικό αυτόν φόρο. Πάνω σ' αυτή τη βάση, η Επιτροπή άρχισε την εξέταση και την αξιολόγηση αυτών των δεδομένων. Αυτή η αξιολόγηση αφορά ιδίως την επίπτωση των φορολογικών μέτρων στα ευαίσθητα προϊόντα που ανήκουν στους πλέον ευάλωτους τομείς και στηρίζεται σε κριτήρια όπως η αναγκαιότητα, η αναλογικότητα και ο σαφώς καθορισμένος χαρακτήρας των μέτρων, προκειμένου να προσδιοριστούν τα πλέον κατάλληλα ειδικά μέτρα που θα αντισταθμίσουν τα μειονεκτήματα που αναφέρονται στο άρθρο 299 παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΚ.

3.6. Λόγω της ανάγκης περαιτέρω ανάλυσης της πρότασής τους, οι ισπανικές αρχές, με επιστολή της 31ης Οκτωβρίου 2000, ζήτησαν να παραταθεί η μεταβατική περίοδος που προβλέπεται στο άρθρο 5 του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91.

Η παράταση αυτή είναι αναγκαία για να αποτραπεί το ενδεχόμενο να τεθούν σε κίνδυνο οι υφιστάμενες στις Καναρίους Νήσους οικονομικές δραστηριότητες και για να διασφαλιστεί η απαραίτητη μετάβαση προς το νέο φορολογικό καθεστώς που θα εφαρμοστεί στις νήσους αυτές, και το οποίο θα συνιστά εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 299 ΣΕΚ.

3.7. Υπενθυμίζεται ότι, στην προαναφερόμενη έκθεση της 14ης Μαρτίου 2000, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να αποφύγει τη διακοπή της συνέχειας με τα υφιστάμενα μέτρα, γεγονός το οποίο συνεπάγεται τη διατήρηση, για όλη τη διάρκεια του 2001, των συντελεστών και των απαλλαγών που συνδέονται με τον καλούμενο ΑPIM φόρο, στο επίπεδο όπου αυτοί είχαν φθάσει στις 31 Δεκεμβρίου του 2000.

4. Δασμολογικές αναστολές

4.1. Ο Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 3621/92 του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 1992, ο οποίος αναστέλλει προσωρινά τους αυτόνομους δασμούς του Κοινού Δασμολογίου για την εισαγωγή συγκεκριμένων προϊόντων αλιείας στις Καναρίους Νήσους, και ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 527/96 του Συμβουλίου, της 25ης Μαρτίου 1996, ο οποίος αναστέλλει προσωρινά τους αυτόνομους δασμούς του Κοινού Δασμολογίου και θεσπίζει προοδευτικά τους δασμούς του Κοινού Δασμολογίου για την εισαγωγή συγκεκριμένων βιομηχανικών προϊόντων στις Καναρίους Νήσους, λήγουν στις 31 Δεκεμβρίου 2000. Η νομική ισχύς και των δύο κανονισμών αυτών βασίζεται στη μεταβατική περίοδο που ορίζεται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91.

4.2. Τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο του 2000, οι ισπανικές αρχές υπέβαλαν αίτηση για την διατήρηση των αναστολών για τις Καναρίους Νήσους πέραν του έτους 2000, η οποία συνοδεύεται από έγγραφα που αιτιολογούν το αίτημα αυτό.

4.3. Προκειμένου να δοθεί συνέχεια στο προαναφερόμενο αίτημα των ισπανικών αρχών, και λόγω του ότι δεν υπήρχε ο απαραίτητος χρόνος για να αξιολογηθεί η υποβληθείσα τεκμηρίωση και, επομένως, για να προσδιοριστεί εάν δικαιολογείται η διατήρηση των μέτρων, θα ήταν σκόπιμο να παραταθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2001 η εφαρμογή των Κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 3621/92 και (ΕΚ) αριθ. 527/96 του Συμβουλίου, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια στον τρόπο μεταχείρισης.

4.4. Κατά συνέπεια, για την παράταση των δύο Κανονισμών, απαιτείται νομικά η πρότερη τροποποίηση της παραγράφου 1 του άρθρου 6 του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91 του Συμβουλίου, προκειμένου να παραταθεί η μεταβατική περίοδος.

5. Συμπεράσματα και συστάσεις

5.1. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι της δίδεται η ευκαιρία να διατυπώσει τις παρατηρήσεις της σχετικά με την πρόταση τροποποίησης του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91 που αφορά την εφαρμογή των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου στις Καναρίους Νήσους.

5.2. Η ΟΚΕ αναγνωρίζει, για πολλοστή φορά, ότι οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να τυγχάνουν ιδιαίτερης προσοχής όσον αφορά την εφαρμογή των κοινοτικών πολιτικών.

5.3. Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών δείχνουν ότι η οικονομική κατάσταση των Καναρίων Νήσων έχει βελτιωθεί, τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς αριθμούς. Εντούτοις, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο διαρθρωτικός και μόνιμος χαρακτήρας των μειονεκτημάτων που υφίστανται οι Κανάριοι Νήσοι και οι λοιπές εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, ο οποίος επιβάλλει τη συνέχιση των προσπαθειών για την εδραίωση του ιδιαίτερου καθεστώτος που πρέπει να εφαρμόζεται στις περιφέρειες αυτές, ώστε να καταστεί δυνατή η ισότιμη συμμετοχή τους στην Κοινότητα της οποίας αποτελούν μέρος.

5.4. Ως εκ τούτου, η ΟΚΕ κρίνει θετική τη συμφωνία στην οποία κατέληξε η Επιτροπή με τις ισπανικές αρχές προκειμένου να αποτραπεί η διακοπή της συνέχειας σε σχέση με τα υφιστάμενα μέτρα.

5.5. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να αποφύγει την υπονόμευση της συνοχής με τα ισχύοντα μέτρα, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο να τεθούν σε κίνδυνο οι υφιστάμενες δραστηριότητες στις Καναρίους Νήσους, η ΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή, με στόχο τη μεγαλύτερη νομική ασφάλεια, να διευκρινίσει, για την παράταση του μεταβατικού καθεστώτος, τους συντελεστές που θα εφαρμόζονται κατά το έτος 2001, σε συνάρτηση με τον καλούμενο ΑPIM φόρο, και να ορίσει ότι οι εν λόγω συντελεστές θα είναι εκείνοι στους οποίους το προηγούμενο καθεστώς είχε φθάσει στις 31 Δεκεμβρίου του 2000.

5.6. Η ΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι οι συντελεστές του φόρου ΑPIM κυμαίνονται επί του παρόντος μεταξύ του 0 και του 1,15, έναντι των συντελεστών που εφαρμόζονταν κατά την έναρξη του συστήματος αυτού και που ήταν μεταξύ 0,1 και 5. Το επίπεδο αυτό είναι μηδαμινό και δεν ανταποκρίνεται στον στόχο της προστασίας των ευάλωτων τομέων της οικονομίας των Καναρίων, για την κάλυψη του οποίου θεσπίστηκαν. Για το λόγο αυτό, η ΟΚΕ τονίζει ότι επείγει να υιοθετηθεί μια εναλλακτική λύση για την κατάργηση και την πλήρη εξάλειψη του μηχανισμού αυτού.

5.7. Υπό την έννοια αυτή, η ΟΚΕ ευελπιστεί ότι η διαδικασία διαβούλευσης μεταξύ της Επιτροπής και των ισπανικών αρχών, σχετικά, αφενός, με το νέο φορολογικό μηχανισμό (AIEM) και, αφετέρου, με τη διατήρηση των δασμολογικών αναστολών στις Καναρίους Νήσους πέραν του έτους 2000, θα εξελιχθεί ευνοϊκά και θα καταλήξει το συντομότερο δυνατόν στην υιοθέτηση και των δύο μέτρων, των οποίων το νέο άρθρο 299, παράγραφος 2, της Συνθήκης ΕΚ συνιστά πλέον την σαφή νομική βάση και αιτιολογία.

5.8. Για όλους αυτούς τους λόγους, η ΟΚΕ συμφωνεί με τα επιχειρήματα που προβάλλονται στην πρόταση τροποποίησης του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1911/91 για την παράταση κατά ένα έτος της μεταβατικής περιόδου που ορίζεται στον εν λόγω κανονισμό.

Βρυξέλλες, 1η Μαρτίου 2001.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) ΕΕ L 171 της 29.6.1991, σ. 1.

(2) Πράξη Προσχώρησης, πρωτόκολλο αριθ. 2.

(3) ΕΕ L 10 της 13.1.1996, σ. 38.

(4) ΕΕ L 326 της 18.12.1999, σ. 3.