51998AC0114

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την «Ανακοίνωση της Επιτροπής: "Απολογισμό της συνέχειας που δόθηκε στο Λευκό Βιβλίο - Διδασκαλία και εκμάθηση: Προς την κοινωνία της γνώσης"»

(98/C 95/16)

Στις 3 Ιουνίου 1997 και σύμφωνα με το άρθρο 198 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της ΟΚΕ για την ανωτέρω ανακοίνωση.

Το τμήμα κοινωνικών, οικογενειακών, εκπαιδευτικών και πολιτισμικών θεμάτων, στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του, στις 18 Δεκεμβρίου 1997 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. Κορύφιδη.

Κατά τη 351η σύνοδο ολομέλειας (συνεδρίαση της 28ης Ιανουαρίου 1998), η ΟΚΕ υιοθέτησε με 53 ψήφους υπέρ, 1 κατά και 1 αποχή την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Το έγγραφο που αποτελεί αντικείμενο της γνωμοδότησης επιχειρεί να παρουσιάσει τη σύνθεση των κυριοτέρων πολιτικών μηνυμάτων που δέχθηκε η Επιτροπή τον τελευταίο καιρό, από τις συζητήσεις που έγιναν με αφορμή το Λευκό Βιβλίο για την «Εκπαίδευση και την κατάρτιση - Διδασκαλία και εκμάθηση: προς την κοινωνία της γνώσης».

1.2. Σύμφωνα με την Επιτροπή από τις συζητήσεις αυτές, στις οποίες συμμετείχαν τα κοινοτικά όργανα, κράτη μέλη, εμπειρογνώμονες, συνδικαλιστικές οργανώσεις (εργαζομένων και εργοδοτών), πανεπιστημιακά και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα και άλλες ΜΚΟ, σε γενικές γραμμές αναδείχθηκαν:

- Η αναγκαιότητα της συνειδητοποίησης από τους ευρωπαίους πολίτες της σύγχρονης απαίτησης για εκσυγχρονισμό των γνώσεων και των επαγγελματικών τους ικανοτήτων, καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους.

- Η σχέση των σύγχρονων γνώσεων και επαγγελματικών ικανοτήτων των ατόμων με την πρόσβασή τους στην απασχόληση, αλλά και παραπέρα με την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνική ζωή και την άσκηση των δικαιωμάτων τους ως πολιτών.

- Η σχέση της κοινωνίας της γνώσης με την προοπτική της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, αλλά και με την προοπτική της αυτογνωσίας της και της επίγνωσης των αξιών της.

- Τα θεμέλια και οι προϋποθέσεις ανάδειξης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στο «επίκεντρο ενός πραγματικού κοινωνικού οράματος» κάτι, που αποτελεί και τη μεγάλη πολιτική συνεισφορά του Λευκού Βιβλίου στο σήμερα και το αύριο της Ευρώπης.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Στη γνωμοδότησή της σε σχέση με το «Λευκό Βιβλίο για την εκπαίδευση και την κατάρτιση - Διδασκαλία και εκμάθηση: προς την κοινωνία της γνώσης» η ΟΚΕ μεταξύ των άλλων επεσήμανε:

- Χαρακτήριζε το Λευκό Βιβλίο ως «ύψιστης σημασίας αφετηριακό κείμενο, στο διάλογο για τη διερεύνηση των προβλημάτων που σχετίζονται με τη σημερινή ευρωπαϊκή πραγματικότητα και την προοπτική της».

- Το χαρακτήριζε, επίσης, ως «κείμενο που καταγράφει και προσεγγίζει σωστά τις εξελίξεις στην ευρωπαϊκή κοινωνία και οικονομία, καθώς και τις αναγκαιότητες που πρέπει να υπηρετηθούν, για να υπάρξει ομαλή μετάβαση, από τη σημερινή πραγματικότητα, στην επικείμενη πραγματικότητα της κοινωνίας της γνώσης».

- Επεσήμανε, τέλος, ότι «ο στόχος για την κατάκτηση της κοινωνίας της γνώσης, δεν μπορεί να επιτευχθεί με μεμονωμένες πορείες, στρατηγικές και αναζητήσεις των κρατών μελών, καθώς και με συζητήσεις, αναζητήσεις και επιλογές σε επίπεδο κορυφής. Μπορεί να κατακτηθεί μόνον μέσα από μια συνολική, συνειδητή και συστηματική κοινωνική προσπάθεια. Μια κοινωνική προσπάθεια, που θα έχει κοινό και αποδεκτό φορέα συντονισμού, κοινές και αποδεκτές διαδικασίες σύνθεσης των αντιθέσεων, κοινούς, ορατούς και αποδεκτούς ενδιάμεσους στόχους για κατάκτηση. Ο συντονισμός αυτής της κοινωνικής προσπάθειας για την κατάκτηση της κοινωνίας της γνώσης δεν μπορεί παρά να χρεωθεί στην ΕΕ και τα όργανά της και ειδικότερα στην Επιτροπή».

2.2. Η ΟΚΕ επισημαίνει από την αρχή την ικανοποίησή της:

- Για το γεγονός ότι η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση απολογισμού και ενημέρωσης για το Λευκό Βιβλίο και τις δράσεις που αυτό περιλαμβάνει. Είναι κάτι στο οποίο η Επιτροπή δεν μας έχει συνηθίσει και βέβαια πράγμα που την τιμά ιδιαίτερα.

- Για το γεγονός ότι τα αποτελέσματα του διαλόγου επιβεβαιώνουν τις γενικές και πολλές ειδικές επισημάνσεις και θέσεις της ΟΚΕ, στη σχετική γνωμοδότησή της.

2.3. Παράλληλα, η ΟΚΕ επισημαίνει:

- Θεωρεί πολύ μικρό το χρονικό διάστημα, από την έκδοση της ανακοίνωσης για το Λευκό Βιβλίο μέχρι σήμερα, για την εξαγωγή τελικών απολογιστικών συμπερασμάτων.

- Εξακολουθεί να επιμένει στην αναγκαιότητα για όλο και μεγαλύτερη διεύρυνση του διαλόγου προς την κοινωνία, με ευθύνη πάντα της Επιτροπής και με ανάπτυξη συγκεκριμένων δράσεων, από φορείς ευαισθητοποιημένους ήδη στα ζητήματα αυτά.

2.4. Προς την προηγούμενη κατεύθυνση η ΟΚΕ θεωρεί ότι υπάρχει ήδη στα κράτη μέλη κατάλληλο κλίμα και ευνοϊκές συνθήκες. Οι φορείς και τα άτομα που πήραν μέρος στο διάλογο θεωρούν ήδη το Λευκό Βιβλίο σημείο αναφοράς και πηγή άντλησης ιδεών και επιχειρημάτων για τις όποιες τοποθετήσεις και αναζητήσεις τους σε σχέση με το μέλλον της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, καθώς επίσης και στις όποιες ιχνηλατήσεις επιχειρούν στην πορεία μετάβασης προς την κοινωνία της γνώσης. Αυτή ακριβώς η συνθήκη θα πρέπει να αξιοποιηθεί, άμεσα και στο έπακρο, από την Επιτροπή.

2.5. Η ΟΚΕ συμφωνεί με τη διατυπωμένη στην παρούσα ανακοίνωση της Επιτροπής θέση της, σε ό,τι αφορά στην επιβεβαίωση από το διάλογο των μεγάλων θεματικών αξόνων και στόχων του Λευκού Βιβλίου. Συμφωνεί με τις οικονομικές διαστάσεις και επιπτώσεις των σχέσεων εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησης, όπως επίσης και με την αναγκαιότητα της συνεκτίμησης κατά τη διαμόρφωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και των προγραμμάτων κατάρτισης, της καθαρά εκπαιδευτικής, συναισθηματικής, ηθικής, πνευματικής και πολιτιστικής διάστασης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.

2.6. Η ΟΚΕ επισημαίνει και πάλι τους κινδύνους που περικλείει η πορεία μετάβασης προς έναν νέο κόσμο όπου θα υπάρχουν απεριόριστες δυνατότητες πρόσβασης στη γνώση, αφάνταστες ταχύτητες μετάδοσης της πληροφορίας και τελείως διαφορετικές συνθήκες και μέσα επικοινωνίας.

2.6.1. Η εμφάνιση και ανάπτυξη σε κοινωνικό και ταυτόχρονα διακρατικό επίπεδο νέων και ουσιαστικότερων διαχωριστικών γραμμών, όπως πχ. μεταξύ εκείνων που γνωρίζουν και εκείνων που δε γνωρίζουν, αποτελεί την πιθανότερη προοπτική αν δεν υπάρξει τώρα εντατικοποίηση της προσπάθειας για συμμετοχή όλων, αν είναι δυνατόν, των ευρωπαίων, σ'όλες τις διαδικασίες και διεργασίες μετάβασης.

2.6.2. Αυτός είναι και ο λόγος που οδηγεί την ΟΚΕ στο να υπογραμμίζει τόσο έντονα την αναγκαιότητα να υπάρξουν και να αναπτυχθούν άμεσα αποτρεπτικές πολιτικές στην περιθωριοποίηση μεγάλων ομάδων του πληθυσμού και ειδικότερα στην περιθωριοποίηση εκείνων των ομάδων υψηλού κινδύνου, που για διαφόρους λόγους δεν έχουν τη δυνατότητα ή την ευκαιρία πρόσβασης στις σύγχρονες τεχνολογίες και συνακόλουθα στη νέα γνώση.

2.6.3. Τέτοιου είδους αποτρεπτικές πολιτικές είναι, η ανάπτυξη στην πράξη και σε έκταση της λογικής της δια βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης, η διασφάλιση της δυνατότητας σ'όλους τους ευρωπαίους πολίτες να χρησιμοποιούν και να αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών και γενικότερα η δημιουργία συνθηκών για την ενεργό κατάκτηση, βήμα προς βήμα, της κοινωνίας της γνώσης εκ μέρους των πολιτών.

2.6.4. Η ΟΚΕ κρίνει ότι προϋπόθεση για την επιτυχή ανάπτυξη αυτών των σημαντικών πολιτικών είναι η συνεργασία μεταξύ κέντρου και περιφέρειας (ΕΕ, κρατών μελών και Τοπικής Αυτοδιοίκησης), μεταξύ ατόμων και κοινωνίας, μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

2.6.5. Κρίνει, επίσης, ότι στην Επιτροπή και τα άλλα όργανα της ΕΕ εναπόκειται ο ρόλος της κινητήριας δύναμης για την έναρξη και την ολοκλήρωση των διαδικασιών, που θα οδηγήσουν στη θεμελίωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης της γνώσης.

2.7. Σ' ό,τι αφορά στην εξασφάλιση των πόρων που απαιτούνται για την ανάπτυξη των προγραμμάτων μετάβασης προς την κοινωνία της γνώσης, η ΟΚΕ επιμένει:

2.7.1. Θεωρεί την έκφραση της πολιτικής βούλησης για τη χρηματοδότηση και την ανάπτυξη των προγραμμάτων μετάβασης προς την κοινωνία της γνώσης ως τη σημαντικότερη πολιτική επιλογή που πρέπει να γίνει τώρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη και τις περιφερειακές αρχές.

2.7.2. Για την υλοποίηση αυτής της πολιτικής επιλογής είναι απαραίτητο να κληθούν όλες οι οργανωμένες κοινωνικές δυνάμεις της ΕΕ να παίξουν το δικό τους σημαντικό ρόλο. Δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, κοινωνικοί εταίροι και συνδικαλιστικές οργανώσειςς (εργαζομένων και εργοδοτών), επιχειρήσεις και εμπειρογνώμονες, εκπαιδευτικοί και ευαισθητοποιημένες στα ζητήματα αυτά ΜΚΟ έχουν να προσφέρουν το δικό τους λόγο και έργο στην πορεία μετάβασης.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

Σ' ό,τι αφορά στους πειραματισμούς, που προέβλεπε το Λευκό Βιβλίο και με βάση τα όσα αναφέρονται στην υπό εξέταση ανακοίνωση της Επιτροπής η ΟΚΕ επισημαίνει:

3.1. Στόχος Ι: Η πιστοποίηση των δεξιοτήτων και η αρχή του «προσωπικού δελτίου δεξιοτήτων»

3.1.1. Ο πρώτος γενικός στόχος του Λευκού Βιβλίου έχει τον τίτλο: «Ενθάρρυνση απόκτησης νέων γνώσεων», ενώ ως ενέργειες υποστήριξης του στόχου αυτού προτείνονται:

- Η αναγνώριση των δεξιοτήτων,

- Η κινητικότητα και

- Τα εκπαιδευτικά λογισμικά πολυμέσων.

3.1.2. Η ΟΚΕ στη γνωμοδότησή της για το Λευκό Βιβλίο και σε σχέση με τον πρώτο γενικό στόχο, μεταξύ των άλλων, επισημαίνει:

- Συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η έλευση της κοινωνίας της γνώσης συνεπάγεται ενθάρρυνση για την απόκτηση νέων γνώσεων,

- Διαβλέπει ανοιχτούς ορίζοντες στην ευρωπαϊκή διάσταση της εκπαίδευσης και συμπληρωματική λειτουργία της προς τα εκπαιδευτικά συστήματα των κρατών μελών, ενώ αποδέχεται ως σοβαρή και αποδεκτή την παρακίνηση της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη να προχωρήσουν στην ίδρυση πόρων σε γνώσεις, νέων τρόπων αναγνώρισης των δεξιοτήτων, υποστήριξη της κινητικότητας και εισαγωγή των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας στην εκπαίδευση.

Σ' ό,τι αφορά τις ενέργειες που προτείνει η Επιτροπή σε ευρωπαϊκό επίπεδο η ΟΚΕ στη σχετική γνωμοδότησή της επισημαίνει:

- Συμφωνεί με την αναγκαιότητα μιας άλλης (απλής και σύγχρονης) προσέγγισης στο ζήτημα της αναγνώρισης των δεξιοτήτων, μεταξύ των άλλων, και με τη θέσπιση μιας σχετικής ευρωπαϊκής διαδικασίας. Επισημαίνει όμως την προσοχή που πρέπει να επιδειχθεί έτσι ώστε το αντίκρυσμα των επικυρωμένων γνώσεων και δεξιοτήτων να είναι πραγματικό και ουσιαστικό και υπογραμμίζει το ρόλο που μπορούν να παίξουν προς την κατεύθυνση αυτήν οι κοινωνικοί εταίροι.

- Επισημαίνει τα οφέλη που υπήρξαν για τους φοιτητές/σπουδαστές, από την κινητικότητα που αναπτύχθηκε στα πλαίσια του προγράμματος Erasmus και προτείνει την αύξηση ή και την ορθολογικότερη αξιοποίηση των υπαρχόντων κονδυλίων για αύξηση του αριθμού των φοιτητών που παίρνουν μέρος στα σχετικά προγράμματα. Παράλληλα η ΟΚΕ προτείνει την ανάπτυξη ειδικού προγράμματος κινητικότητας των σπουδαστών και των εκπαιδευτικών της επαγγελματικής κατάρτισης και μαθητείας.

- Σ'ό,τι αφορά τα «εκπαιδευτικά λογισμικά πολυμέσων», η ΟΚΕ προβάλλει την αναγκαιότητα η Κοινότητα στο σύνολό της, υπερβαίνοντας τα εμπόδια που υπάρχουν, να προχωρήσει σε αποφάσεις για την απόκτηση ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών πολυμέσων και για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις νέες τεχνολογίες, έτσι ώστε να είναι σε θέση να τις αξιοποιήσουν και να τις διδάξουν.

3.1.3. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής για τον «απολογισμό της συνέχειας που δόθηκε στο Λευκό Βιβλίο», ο πρώτος γενικός στόχος περιορίζεται στην πιστοποίηση των δεξιοτήτων και την καθιέρωση της αρχής του «προσωπικού δελτίου δεξιοτήτων». Ακόμα όμως και σ'αυτό το περιορισμένο πλαίσιο δράσης του πρώτου γενικού στόχου του Λευκού Βιβλίου υπάρχουν, απ'ό,τι έδειξε ο διάλογος, επιφυλάξεις και αντιθέσεις, σ'ό,τι αφορά στην πιστοποίηση των δεξιοτήτων έξω από το εκπαιδευτικό σύστημα και ειδικότερα μέσω της αυτόματης διαδικασίας επικύρωσης, με τη χρήση τεχνικών της πληροφορικής και των πολυμέσων.

Ωστόσο, η ΟΚΕ σημειώνει με ενδιαφέρον τους πειραματισμούς που εκτελεί η Επιτροπή σε σχέση με την πιστοποίηση των δεξιοτήτων στον τομέα των θεμελιωδών γνώσεων, όπως τα μαθηματικά, οι φυσικές επιστήμες, οι γλώσσες κ.λπ., στον τομέα των τεχνικών και επαγγελματικών γνώσεων, όπως τα τραπεζικά επαγγέλματα, τα νομικά, η πληροφορική κ.λπ., καθώς και στον τομέα των «ικανοτήτων - κλειδιά» ή εγκαρσίων ικανοτήτων.

3.1.4. Η ΟΚΕ υπενθυμίζοντας την κατ'αρχήν συμφωνία της με τις θέσεις της Επιτροπής στο ζήτημα της αναγνώρισης των δεξιοτήτων, εφιστά και πάλι την προσοχή της στον τρόπο προώθησης αυτής της ιδέας. Προς την προηγούμενη κατεύθυνση κρίνει ως θετική την επισήμανσή της στην Ανακοίνωση ότι «η πιστοποίηση των δεξιοτήτων δεν αποσκοπεί στο να υποκαταστήσει το παραδοσιακό πτυχίο, ούτε να υποτιμήσει την αναγνώριση των πτυχίων που χορηγούνται από το σχολικό σύστημα, ούτε επ' ουδενί τρόπω να εγκαθιδρύσει μια νέα γραφειοκρατία σε ευρωπαϊκό επίπεδο». Προτείνει τη συνέχιση του διαλόγου, για άρση όλων των παρεξηγήσεων που έχουν δημιουργηθεί και για την αναζήτηση μιας θέσης συμφωνίας και συγκεκριμένα ενός συστήματος πιστοποίησης των δεξιοτήτων, αποδεκτού από τις δυνάμεις που σχετίζονται και έχουν λόγο σ'αυτό. Επιπλέον όμως προτείνει το παραπέρα άνοιγμα του διαλόγου σε επίπεδο κοινωνίας έτσι ώστε η όλη διαδικασία, μέσα από το ουσιαστικό περιεχόμενο και τη διαφάνειά της, να αποκτήσει κοινωνική αποδοχή. Μια αποδοχή, που αποτελεί προϋπόθεση για την άμβλυνση των όποιων αντιθέσεων δευτερεύουσας σημασίας υπάρχουν στις διάφορες ομάδες συμφερόντων, αλλά και προϋπόθεση για την κατάκτηση, βήμα προς βήμα, λύσεων αποδεκτών απ'όλους.

3.2. Στόχος ΙΙ: Η αμοιβαία προσέγγιση σχολείου-επιχείρησης και η ανάπτυξη της μαθητείας

3.2.1. Ο δεύτερος γενικός στόχος του Λευκού Βιβλίου έχει ως τίτλο: «Προσέγγιση του σχολείου και της επιχείρησης». Ο στόχος αυτός προσδιορίζεται από την επιτακτική πλέον ανάγκη για σύνδεση του σχολείου με την επιχείρηση, στη βάση της συμπληρωματικότητας του ρόλου τους, σ'ό,τι αφορά στις γνώσεις και την απασχόληση.

Ως προϋποθέσεις για την προσέγγιση μεταξύ σχολείου και επιχείρησης το Λευκό Βιβλίο καταγράφει:

- Το άνοιγμα της εκπαίδευσης στον κόσμο της εργασίας 7

- Τη συμμετοχή της επιχείρησης στην προσπάθεια κατάρτισης, όχι μόνον των μισθωτών της, αλλά ευρύτερα των νέων και των ενηλίκων και

- Την ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων.

Ως θεσμούς προσέγγισης σχολείου και επιχείρησης το Λευκό Βιβλίο επικαλείται:

- Το θεσμό της μαθητείας και

- Το θεσμό της επαγγελματικής κατάρτισης.

3.2.2. Στη γνωμοδότησή της για το Λευκό Βιβλίο η ΟΚΕ επεσήμανε τη σημασία που έχει στην πορεία μετάβασης προς την κοινωνία της γνώσης, η σύνδεση του σχολείου με τον κόσμο της εργασίας. Υπογράμμιζε ότι η σύνδεση αυτή πρέπει να λειτουργεί προς το συμφέρον και των δύο μερών (σχολείου και επιχείρησης) και καλούσε ειδικότερα τις ΜΜΕ να «δουν τι σημαίνει υψηλής ποιότητας εκπαίδευση και κατάρτιση για τη στελέχωση των επιχειρήσεών τους, για τον κύκλο, την ποιότητα και την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων τους» και συνακόλουθα «να δουν την αναγκαιότητα επενδύσεών τους γενικότερα στην εκπαίδευση και ειδικότερα στα σχολεία της περιοχής τους».

3.2.3. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής, που αποτελεί αντικείμενο αυτής της γνωμοδότησης, ως πρώτα συμπεράσματα του διαλόγου που έγινε για το Λευκό Βιβλίο, μεταξύ των άλλων αναφέρονται:

- Η αναγνώριση της αναγκαιότητας για προσέγγιση του σχολείου με τον κόσμο της εργασίας, σε μια βάση όμως, που δεν θα οδηγεί στη «μηχανική προσαρμογή των τρόπων κατάρτισης αποκλειστικά και μόνον στις απαιτήσεις του κόσμου της εργασίας».

- Η αποδοχή της ιδέας για την καθιέρωση ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για το μαθητευόμενο, ως στοιχείο αναφοράς στη διευκόλυνση της κινητικότητας και την προαγωγή της ποιότητας της μαθητείας.

- Η αναγκαιότητα παραπέρα ενίσχυσης και καθορισμού των προϋποθέσεων επιτυχίας της παιδαγωγικής εταιρικής σχέσης, κατά τη διαδικασία μαθητείας.

Σ' ό,τι αφορά στις δράσεις, για την κατάκτηση του στόχου ΙΙ, στο ενεργητικό της Επιτροπής καταγράφονται:

- Η ανάπτυξη σχετικών διακρατικών προγραμμάτων, ιδίως υπέρ των νέων, (εργαζόμενων, μαθητευόμενων και σπουδαστών).

- Η υποστήριξη της ανάπτυξης της μαθητείας και της εναλλασσόμενης κατάρτισης στο επίπεδο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

- Η υποστήριξη της πρακτικής άσκησης 500 εκπαιδευτικών σε επιχείρηση, ακριβώς για να ενισχυθούν οι δεσμοί της γενικής εκπαίδευσης με τον κόσμο της εργασίας.

3.2.4. Στα πλαίσια των συγκεκριμένων θέσεων που εκφράζονται από την ΟΚΕ στη γνωμοδότησή της για το Λευκό Βιβλίο στα θέματα που σχετίζονται με την αναβάθμιση της επαγγελματικής κατάρτισης, την ενθάρρυνση, τον εκσυγχρονισμό και την προώθηση του θεσμού της μαθητείας και της εναλλασσόμενης κατάρτισης, η ΟΚΕ κρίνει ότι προς την κατεύθυνση της διασύνδεσης σχολείου και επιχείρησης κυρίαρχο ρόλο θα παίξει η αλλαγή της αντίληψης που κυριαρχεί για τη σχέση αυτή, τόσο στις δυνάμεις της εργασίας, όσο και στις δυνάμεις του σχολείου. Γι αυτό και στηρίζει κάθε επιλογή και δράση της Επιτροπής, που στοχεύει στην αλλαγή της υπάρχουσας αντίληψης και που επιβραβεύει εκατέρωθεν συμπεριφορές, οι οποίες ευνοούν αυτή τη διασύνδεση, σε μια βάση διαλεκτική και δημιουργική.

Σ' ό,τι αφορά στην ευρωπαϊκή διάσταση της επαγγελματικής κατάρτισης και της μαθητείας η ΟΚΕ συμφωνεί ότι αυτή μπορεί να καταστήσει ευκολότερη την αμοιβαία αναγνώριση των δεξιοτήτων και να βοηθήσει στην ανάπτυξη της κινητικότητας και στη βελτίωση συνολικά της ποιότητας του μαθητευόμενου. Αρκεί να λειτουργεί συμπληρωματικά και όχι αντιπαραθετικά προς τα σχετικά εθνικά συστήματα και επιπλέον με προγράμματα, το εύρος των οποίων θα ανταποκρίνεται σοβαρά στις υπάρχουσες ανάγκες. Η ΟΚΕ επισημαίνει ότι μέχρι στιγμής πολύ λίγα έχουν γίνει στην πράξη για την ανάπτυξη της μαθητείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ θεωρεί ελάχιστα τα σχετικά κονδύλια που διατέθηκαν για το σκοπό αυτόν.

Η ΟΚΕ, τέλος, επισημαίνει ότι το ζητούμενο από την αναβάθμιση της επαγγελματικής κατάρτισης και την ανάπτυξη της μαθητείας και της εναλλασσόμενης κατάρτισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η ενίσχυση της δυνατότητας ανταπόκρισης της Ευρώπης στην πρόκληση της συνεχούς ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας, καθώς επίσης και η ενίσχυση της δυνατότητας ανταπόκρισης των ευρωπαίων στις απαιτήσεις της επερχόμενης κοινωνίας της γνώσης. Η ΟΚΕ επισημαίνοντας τη σημασία και την αξία αυτού του στόχου, για τη συνολικότερη προοπτική της Ευρώπης, ζητά από την Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για απαλλαγή του στόχου και της πορείας προς αυτόν από κάθε μορφής και είδους δογματική θέση. Προς την προηγούμενη κατεύθυνση η διευκρίνισή της ότι «δεν υπάρχει κανένα πρότυπο μαθητείας που να μπορεί να θεωρηθεί αποκλειστική οδός προς την επαγγελματική κατάρτιση», λειτουργεί σίγουρα θετικά.

3.3. Στόχος ΙΙΙ: Καταπολέμηση του αποκλεισμού, μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης

3.3.1. Ο τρίτος γενικός στόχος του Λευκού Βιβλίου έχει ως τίτλο: «Πάλη κατά του κοινωνικού αποκλεισμού». Η επιχειρηματολογία της Επιτροπής για την ανάδειξη και προσέγγιση του στόχου αυτού πηγάζει από την πραγματικότητα του αποκλεισμού από την αγορά εργασίας και συνακόλουθα την περιθωριοποίηση πολλών κατηγοριών του πληθυσμού. Προς την κατεύθυνση της καταπολέμησης των φαινομένων αυτών οι δράσεις, τόσο των κρατών μελών όσο και της ΕΕ είναι, κατά την Επιτροπή πολλές και σημαντικές, ενώ συμπληρωματικά σ'αυτές προτείνονται:

- Τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας και ()

- Η ευρωπαϊκή εθελοντική υπηρεσία.

3.3.2. Η ΟΚΕ στη γνωμοδότησή της για το Λευκό Βιβλίο και σε σχέση με τον τρίτο γενικό στόχο επισημαίνει:

- Συμφωνεί με την αναγκαιότητα να δοθεί μία δεύτερη ευκαιρία κοινωνικής ένταξης στους νέους που αποκλείστηκαν ή φαίνεται ότι αποκλείονται από το εκπαιδευτικό σύστημα και θεωρεί την πρόταση της Επιτροπής για το θεσμό των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας ως μια λύση «επιθυμητή και αποδεκτή».

- Επισημαίνει την ανάγκη ευελιξίας του εκπαιδευτικού συστήματος για την παροχή «δεύτερης ευκαιρίας» και στους ενηλίκους, με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και με στόχο την αποφυγή του κινδύνου της περιθωριοποίησής τους απ'αυτόν και μόνο το λόγο.

- Θεωρεί τη λύση των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας ως εναλλακτική και μόνον λύση, επισημαίνοντας τη σημασία που έχει η ενίσχυση του σχολείου της «...πρώτης ευκαιρίας».

- Επικαλείται τη γνωμοδότηση με τις αναλυτικές θέσεις της για την «ευρωπαϊκή εθελοντική εργασία των νέων» ().

3.3.3. Στην ανακοίνωση για τον «απολογισμό της συνέχειας που δόθηκε στο Λευκό Βιβλίο» η Επιτροπή αφού επισημαίνει την αναγκαιότητα καταπολέμησης του φαινομένου του αποκλεισμού με «όλα τα μέσα», διευκρινίζει και πάλι την πειραματική εφαρμογή του σχεδίου για το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας. Διευκρινίζει, επίσης, ότι στόχος του σχεδίου αυτού δεν είναι η αμφισβήτηση της ικανότητας του κανονικού σχολείου να δέχεται όλα τα παιδιά, ούτε βέβαια η ανάγκη να «βελτιωθεί η ποιότητα των συστημάτων εκπαίδευσης και αρχικής κατάρτισης για να αποφευχθούν καταστάσεις δυσμένειας ή αποτυχίας». Στόχος των σχολείων αυτών είναι η κοινωνική και οικονομική επανένταξη των νέων που αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες μετά την ηλικία υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης, κάτι, που απαιτεί εταιρικές σχέσεις τοπικού επιπέδου, όλων των φορέων που σχετίζονται και ασχολούνται με τα προβλήματα των νέων και βέβαια των επιχειρήσεων του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα.

Η Επιτροπή πιστεύει ότι η ευστοχία της πρωτοβουλίας αυτής θα καταδειχθεί από τη δημιουργία και λειτουργία ενός ευρύτατου δικτύου ανταλλαγών για την αξιοποίηση των σχετικών εμπειριών που αποκτώνται στα κράτη μέλη.

3.3.4. Σ' ό,τι αφορά στον τρίτο γενικό στόχο και την καταπολέμηση του αποκλεισμού μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης η ΟΚΕ επισημαίνει:

- Θεωρεί σημαντικές τις διευκρινίσεις της Επιτροπής σ' ό,τι αφορά στο τι είναι το «σχολείο της δεύτερης ευκαιρίας», ποιους αφορά και πως και σε τι σχετίζεται με το εκπαιδευτικό σύστημα. Διαβλέπει όμως προβλήματα στο σκέλος του προγράμματος που αναφέρεται στη συνεργασία των σχολείων αυτών με τους κοινωνικούς εταίρους. Για το λόγο αυτόν η ΟΚΕ ζητά την παρέμβαση της Επιτροπής έτσι ώστε το όλο σύστημα να λειτουργεί με τη συμμετοχή και τη συνευθύνη των κοινωνικών εταίρων σε πλαίσια διαφανή και με διαδικασίες αναγνωρισμένες και αποδεκτές.

- Εκτιμά ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης του προγράμματος, παρά την αποδοχή του από τους φορείς που ήδη εντάχθηκαν στο πρόγραμμα αυτό - γεγονός που αποτελεί επιτυχία της Επιτροπής - δεν είναι ικανοποιητικοί.

- Σε κάθε περίπτωση η ΟΚΕ, χωρίς να αντιτίθεται στην ανάπτυξη του σχολείου της δεύτερης ευκαιρίας, κρίνει ότι με παρεμβάσεις αυτής της έκτασης (αριθμός σχολείων) και αυτού του μεγέθους (κόστος προγράμματος), δεν μπορούμε να μιλάμε για καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Η καταπολέμηση του αποκλεισμού μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης μπορεί να καταστεί εφικτή, μόνο στο βαθμό που υπάρξει εκσυγχρονισμός και συνολική αναβάθμιση των εκπαιδευτικών συστημάτων και προληπτική λειτουργία τους, αποτρεπτική στην περιθωριοποίηση ατόμων και κοινωνικών ομάδων. Προς την προηγούμενη κατεύθυνση η Επιτροπή υποχρεούται να επιμείνει διαδραματίζοντας το δικό της σημαντικό ρόλο.

- Η ΟΚΕ εκφράζει, τέλος, την έκπληξή της γιατί από την ανακοίνωση απουσιάζει τελείως ο απολογισμός για την περίπτωση της ευρωπαϊκής εθελοντικής υπηρεσίας των νέων.

3.4. Στόχος ΙV: Γνώση τριών κοινοτικών γλωσσών και χορήγηση ευρωπαϊκού σήματος ποιότητας

3.4.1. Ο τέταρτος γενικός στόχος του Λευκού Βιβλίου έχει ως τίτλο: «Γνώση τριών κοινοτικών γλωσσών».

Σύμφωνα με το στόχο αυτόν οι πολίτες της Ένωσης για να επωφεληθούν των επαγγελματικών και προσωπικών δυνατοτήτων που τους παρέχει η μεγάλη εσωτερική αγορά χωρίς σύνορα, θα πρέπει να γνωρίζουν πολλές κοινοτικές γλώσσες. Προς την κατεύθυνση αυτήν προτείνεται η εκμάθηση δύο κοινοτικών γλωσσών, πέραν της μητρικής. Η έναρξη της εκμάθησης της πρώτης ξένης γλώσσας είναι ευκταίο να γίνεται από το προσχολικό ήδη επίπεδο, ενώ η συστηματική διδασκαλία της τοποθετείται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η έναρξη της εκμάθησης της δεύτερης ξένης γλώσσας αρχίζει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ με την ολοκλήρωση της αρχικής κατάρτισης θα πρέπει ο κάθε ευρωπαίος να έχει κλείσει τον κύκλο σπουδών για την εκμάθηση δύο κοινοτικών γλωσσών, πέραν της μητρικής του.

Ως ενέργειες υποστήριξης των δράσεων για την κατάκτηση του στόχου αυτού προτείνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο:

- Η θέσπιση ευρωπαϊκού σήματος ποιότητας.

- Η υποστήριξη ανταλλαγών υλικών κατάρτισης στις γλώσσες, προσαρμοσμένων σε διάφορες ομάδες κοινού.

- Η ενθάρρυνση της πρώιμης διδασκαλίας κοινοτικών γλωσσών, ιδίως μέσω της ανταλλαγής παιδαγωγικού υλικού και εμπειριών.

3.4.2. Η ΟΚΕ στη γνωμοδότησή της για το Λευκό Βιβλίο επισημαίνει την αναγκαιότητα επίλυσης του επικοινωνιακού/γλωσσικού προβλήματος των ευρωπαίων. Επισημαίνει όμως και τον ανυπολόγιστης αξίας πολιτιστικό και όχι μόνον πλούτο της ευρωπαϊκής γλωσσικής πολυμορφίας.

Στα προηγούμενα πλαίσια συμφωνεί - αν και τον θεωρεί φιλόδοξο - με το στόχο για δυνατότητα επικοινωνίας κάθε ευρωπαίου σε δύο κοινοτικές γλώσσες, πέραν της μητρικής του, ενώ παράλληλα συνδέει την προστασία της ευρωπαϊκής γλωσσικής πολυμορφίας με την προώθηση της ιδέας, η πρώτη ξένη γλώσσα που μαθαίνεται να καθίσταται γλώσσα διδασκαλίας ορισμένων μαθημάτων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

3.4.3. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής, που αποτελεί αντικείμενο αυτής της γνωμοδότησης, επισημαίνεται η σημασία της δυνατότητας κάθε ευρωπαίου πολίτη να επικοινωνεί σε δύο κοινοτικές γλώσσες, πέρα από τη μητρική του, για την προώθηση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και την πρόσβαση στην απασχόληση. Ωστόσο επισημαίνονται και οι επιφυλάξεις που εκφράστηκαν κατά το διάλογο, μήπως και η όλη προσπάθεια λειτουργήσει σε βάρος της αναγκαίας πολύ καλής εκμάθησης και χρήσης της μητρικής γλώσσας. Επιφυλάξεις επίσης εκφράστηκαν και για το αν το ευρωπαϊκό σήμα ποιότητας συντελέσει τελικά στη διαιώνιση και όχι στην άμβλυνση των ανισοτήτων που υπάρχουν και στον τομέα αυτόν.

Οι προηγούμενες επιφυλάξεις οδήγησαν την Επιτροπή στο να προτείνει τη χορήγηση σήματος στις καινοτόμες μόνον πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται στον τομέα της εκπαίδευσης γλωσσών, πρόταση που υιοθέτησε ήδη το Συμβούλιο στη συνεδρίασή του της 6ης Μαΐου 1996.

Πέρα από τα όσα προαναφέρθηκαν ο διάλογος ανέδειξε μια σειρά από προβλήματα που σχετίζονται με τους διδάσκοντες, τους διδασκόμενους (νέους και ενήλικες) και με τα μέσα διδασκαλίας - ιδίως των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας - των ξένων γλωσσών. Τα προβλήματα αυτά απασχολούν, ή πρόκειται να απασχολήσουν την Επιτροπή λόγω της σημασίας τους και της διάστασής τους.

3.4.4. Σ' ό,τι αφορά στα αποτελέσματα του διαλόγου και τις δράσεις της Επιτροπής σε σχέση με τον τέταρτο στόχο και πέρα απ' όσα αναφέρονται στη γνωμοδότησή της για το Λευκό Βιβλίο, η ΟΚΕ επισημαίνει:

- Θεωρεί κατ' αρχήν ότι το σημαντικότερο γλωσσικό πρόβλημα για κάθε ευρωπαίο είναι εκείνο που σχετίζεται με τη σωστή, (προφορική και γραπτή ) εκμάθηση της μητρικής του γλώσσας. Γνώση της μητρικής γλώσσας, μεταξύ των άλλων σημαίνει δυνατότητα έκφρασης και μεταβίβασης πολιτιστικών αξιών, δηλαδή κουλτούρας, δηλαδή του αποτελέσματος των πιο σύνθετων διανοητικών και όχι μόνον, ανθρώπινων λειτουργιών. Η καλή γνώση επομένως της μητρικής γλώσσας αποτελεί προϋπόθεση για ουσιαστική επικοινωνία του ατόμου με τους συνανθρώπους του, αλλά και προϋπόθεση για κατανόηση των κωδίκων, βάσει των οποίων λειτουργούν όλα τα συστήματα. Χρέος επομένως της Επιτροπής, ενόψει των απαιτήσεων που δημιουργεί η έλευση της κοινωνίας της γνώσης, αποτελεί η διερεύνηση και ανάδειξη του υπαρκτού προβλήματος των δυσκολιών που έχει μεγάλο ποσοστό ευρωπαίων στην εκμάθηση της μητρικής του γλώσσας. Χρέος, επίσης της Επιτροπής είναι η διερεύνηση των αιτιών που δημιουργούν το πρόβλημα αυτό, καθώς και οι τρόποι αντιμετώπισής του. Είναι αυτονόητο ότι η καλή γνώση της μητρικής γλώσσας βοηθά το άτομο στο να αποκτήσει ευκολότερα δυνατότητα επικοινωνίας και σε άλλες γλώσσες.

- Ο στόχος του Λευκού Βιβλίου για δυνατότητα επικοινωνίας κάθε ευρωπαίου σε δύο κοινοτικές γλώσσες πέρα από τη μητρική του, είναι ένας στόχος, όπως η ΟΚΕ επεσήμανε, σημαντικός αλλά και πολύ φιλόδοξος. Αυτή η επισήμανση της ΟΚΕ δεν σημαίνει άρνηση του στόχου. Σημαίνει απλά ότι απαιτείται πολύς κόπος και μεγάλες - συντονισμένες πάντα - προσπάθειες για τη προσέγγισή του.

- Μια από τις προσπάθειες αυτές αφορά στη γνώση του προβλήματος, δηλαδή στη διερεύνηση τον εντοπισμό και την ανάδειξη των στοιχείων του. Ο προσδιορισμός των εννοιών όπως π.χ. το τι σημαίνει «γνώση γλώσσας», ή στατιστικές, όπως π.χ. το πόσοι ευρωπαίοι γνωρίζουν μια δεύτερη ή τρίτη κ.λπ. κοινοτική γλώσσα, αποτελούν στοιχεία του προβλήματος τα οποία πρέπει η Επιτροπή να διερευνήσει και να ανακοινώσει.

- Μια δεύτερη προσπάθεια αφορά στην ένταξη της διδασκαλίας ξένων γλωσσών στα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα. Η ένταξη αυτή μπορεί να προωθηθεί ακόμα και με διμερείς συμφωνίες ανταταλλαγών μεταξύ χωρών μελών, που οι λαοί τους ομιλούν διαφορετικές γλώσσες. Με τέτοιου είδους συμφωνίες προστατεύεται ο πολυγλωσσικός και πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της Ευρώπης, ενώ παράλληλα δημιουργούνται προϋποθέσεις, τόσο για καλύτερες προσβάσεις στην απασχόληση, όσο και για την προώθηση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας.

3.5. Στόχος V: Η ισότιμη αντιμετώπιση των υλικών επενδύσεων και των επενδύσεων στην κατάρτιση

3.5.1. Ο πέμπτος γενικός στόχος του Λευκού Βιβλίου έχει τον ίδιο τίτλο, ενώ η αιτίαση της προβολής του προσδιορίζεται από την αναγκαιότητα να θεωρηθεί η εκπαίδευση και η κατάρτιση ως επένδυση και όχι ως τρέχουσα δαπάνη. Η θεώρηση αυτή αποτελεί προϋπόθεση, έτσι ώστε, η εκπαίδευση και η κατάρτιση να μην εξαρτώνται σε τόσο έντονο βαθμό από τις εξελίξεις και διακυμάνσεις της συγκυρίας. Στην προηγούμενη κατεύθυνση και με βάση την αναγνώριση ότι η επένδυση στις δεξιότητες αποτελεί κεντρικό παράγοντα της ανταγωνιστικότητας και της καταλληλότητας για την απασχόληση, η Επιτροπή προτείνει:

- Την παγίωση των επιπέδων χρηματοδότησης που χορηγούνται από όλους τους συντελεστές στο θέμα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης - πράγμα που προϋποθέτει τη μέτρησή της -, την ανάπτυξη μηχανισμών άμεσης και έμμεσης παροχής κινήτρων για την προώθηση της επένδυσης σε έμψυχο δυναμικό και βελτίωση των μηχανισμών λογιστικού υπολογισμού και παρακολούθησης των δαπανών.

- Τη λογιστική και φορολογική αντιμετώπιση των δαπανών κατάρτισης.

3.5.2. Στη γνωμοδότησή της για το Λευκό Βιβλίο, σε σχέση με τον πέμπτο στόχο, η ΟΚΕ μεταξύ των άλλων επισημαίνει:

- Θεωρεί κεντρική ευθύνη των κρατών μελών αλλά και της ΕΕ την παρακίνηση και ενίσχυση των ατόμων (νέων και ενηλίκων, εργαζομένων και μη), για συνεχή επένδυση στη γνώση και τη δεξιότητα.

- Θεωρεί, επίσης, μεγάλη την ευθύνη των επιχειρήσεων, για τη δική τους προοπτική και την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων τους, να ξαναδούν το θέμα των επενδύσεων στην έρευνα, τη γνώση και τη δεξιότητα.

- Συμφωνεί με την πρόταση της Επιτροπής για παγίωση των επιπέδων χρηματοδότησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, ενώ θεωρεί ότι ο ρόλος της ΕΕ και ειδικότερα της Επιτροπής στην προοπτική της κατάκτησης του πέμπτου γενικού στόχου, είναι ουσιαστικός.

3.5.3. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής για τον «απολογισμό της συνέχειας που δόθηκε στο Λευκό Βιβλίο» ως πρώτα συμπεράσματα του διαλόγου, σε σχέση με τον πέμπτο στόχο καταγράφονται:

- Η αποδοχή του στόχου, με την αναζήτηση μιας άλλης επενδυτικής πολιτικής στη γνώση και τις δεξιότητες.

- Η ανακατανομή των δαπανών μεταξύ των διαφόρων πρωταγωνιστών και η ανάπτυξη νέων σχέσεων μεταξύ του κεφαλαίου και της εργασίας.

- Η αναγκαιότητα αλλαγής στις προσεγγίσεις, στις συμπεριφορές, ακόμη και στις νοοτροπίες, ιδίως από τις επιχειρήσεις και τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων, στον τομέα των δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων, με στόχο την ισότιμη αντιμετώπιση των άυλων επενδύσεων, οι οποίες θα διαδραματίζουν ολοένα και κεντρικότερο ρόλο στη σύγχρονη οικονομία.

Σ' ό,τι αφορά στην προσέγγιση αυτού του στόχου η Επιτροπή επισημαίνει:

- Το σημαντικό βήμα που έγινε με τη συμφωνία των κρατών μελών να συμμετάσχουν στην πρώτη δημοσίευση, που εξετάζει με συγκριτικό τρόπο τα θέματα χρηματοδότησης των διαφόρων επιπέδων της εκπαίδευσης.

- Τη συστηματική καταγραφή των φορολογικών και λογιστικών πρακτικών και διατάξεων που χρησιμοποιούνται από τα κράτη μέλη για την προώθηση των επενδύσεων στην κατάρτιση.

- Τη μελέτη για τις σχέσεις μεταξύ κόστους και ωφελειών από την κατάρτιση.

3.5.4. Η ΟΚΕ χαρακτήριζε στη γνωμοδότησή της για το Λευκό Βιβλίο τον πέμπτο στόχο, «Ισότιμη αντιμετώπιση της υλικής επένδυσης και της επένδυσης σε κατάρτιση», ως τον πιο δυσπρόσιτο και απόμακρο στόχο. Και τούτο επειδή συνέδεε το στόχο αυτόν με αντιλήψεις και νοοτροπίες αιώνων, που δεν ευνοούν μια γενναιόδωρη πολιτική επενδύσεων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση.

Με διατυπωμένη την ως άνω θέση της, η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τα αποτελέσματα του διαλόγου σε σχέση με τον στόχο αυτόν. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι αποτελούν θετικές εξελίξεις για την προοπτική της εκπαίδευσης και της κατάρτισης τόσο η αποδοχή του στόχου γενικότερα, όσο και η έκφραση θετικών θέσεων:

- για ανακατανομή των δαπανών μεταξύ των διαφόρων πρωταγωνιστών 7

- για ανάπτυξη νέων σχέσεων μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας και

- για την αναγκαιότητα αλλαγής στις προσεγγίσεις, στις συμπεριφορές, ακόμη και στις νοοτροπίες, με στόχο την ισότιμη αντιμετώπιση των άυλων επενδύσεων.

Επιπλέον η ΟΚΕ κρίνει ότι στη διαδικασία προβολής της αναγκαιότητας για την κατάκτηση αυτού του στόχου, η Επιτροπή ακολούθησε σωστότερο δρόμο.

Η αποδοχή από τα κράτη μέλη της πρότασής της για την πραγματοποίηση συγκριτικής μελέτης, σε σχέση με τη χρηματοδότηση των διαφόρων επιπέδων της εκπαίδευσης, αποτελεί σίγουρα σημαντικό προς τα εμπρός βήμα και στοιχείο που θα αναπτύξει μια νέα δυναμική στην εκπαίδευση. Το ίδιο ισχύει τόσο με την προσπάθεια για συστηματική καταγραφή των φορολογικών και λογιστικών πρακτικών και διατάξεων που χρησιμοποιούνται από τα κράτη μέλη για την προώθηση των επενδύσεων στην κατάρτιση, όσο και με τη μελέτη για τη σχέση κόστους και ωφελειών από την κατάρτιση.

Η ΟΚΕ κρίνει ότι οι προηγούμενες εξελίξεις μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για μια άλλη πολιτική επενδύσεων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Μια πολιτική που δεν θα συνδέει τις δαπάνες για την εκπαίδευση και την κατάρτιση με την πολιτικοοικονομική συγκυρία, μια πολιτική που θα θεωρεί ισότιμες τις επενδύσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, με τις άλλες παραγωγικές επενδύσεις, μια πολιτική, τέλος, που θα καταστήσει την Ευρώπη και τους Ευρωπαίους περισσότερο ανταγωνιστικούς και ταυτόχρονα γνώστες της ιστορίας τους, των αξιών τους και της προοπτικής τους.

Βρυξέλλες, 28 Ιανουαρίου 1998.

Ο Πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Tom JENKINS

() Η ΟΚΕ θα ήθελε να επισημάνει ότι μια καλύτερη έκφραση θα ήταν εν προκειμένω η εξής: εκπαίδευση «δεύτερης ευκαιρίας».

() ΕΕ C 204 της 15.7.1996.