Το έγγραφο αυτό έχει ληφθεί από τον ιστότοπο EUR-Lex
Έγγραφο 62017CJ0670
Judgment of the Court (First Chamber) of 27 February 2019.#Hellenic Republic v European Commission.#Appeal — European Agricultural Guidance and Guarantee Fund (EAGGF) — Guidance Section — Reduction of financial assistance — Regulation (EC) No 1260/1999 — Operational programme — Financial corrections — Article 39 — Legal basis — Transitional provisions.#Case C-670/17 P.
Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 27ης Φεβρουαρίου 2019.
Ελληνική Δημοκρατία κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Αίτηση αναιρέσεως – Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΓΤΠΕ) – Τμήμα Προσανατολισμού – Μείωση της χρηματοδοτικής συνδρομής – Κανονισμός (ΕΚ) 1260/1999 – Επιχειρησιακό πρόγραμμα – Δημοσιονομικές διορθώσεις – Άρθρο 39 – Νομική βάση – Μεταβατικές διατάξεις.
Υπόθεση C-670/17 P.
Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 27ης Φεβρουαρίου 2019.
Ελληνική Δημοκρατία κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Αίτηση αναιρέσεως – Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΓΤΠΕ) – Τμήμα Προσανατολισμού – Μείωση της χρηματοδοτικής συνδρομής – Κανονισμός (ΕΚ) 1260/1999 – Επιχειρησιακό πρόγραμμα – Δημοσιονομικές διορθώσεις – Άρθρο 39 – Νομική βάση – Μεταβατικές διατάξεις.
Υπόθεση C-670/17 P.
Συλλογή της Νομολογίας — Γενική Συλλογή — Τμήμα «Πληροφορίες για τις μη δημοσιευόμενες αποφάσεις»
Αναγνωριστικό ECLI: ECLI:EU:C:2019:145
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (πρώτο τμήμα)
της 27ης Φεβρουαρίου 2019 ( *1 )
«Αίτηση αναιρέσεως – Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΓΤΠΕ) – Τμήμα Προσανατολισμού – Μείωση της χρηματοδοτικής συνδρομής – Κανονισμός (ΕΚ) 1260/1999 – Επιχειρησιακό πρόγραμμα – Δημοσιονομικές διορθώσεις – Άρθρο 39 – Νομική βάση – Μεταβατικές διατάξεις»
Στην υπόθεση C-670/17 P,
με αντικείμενο αίτηση αναιρέσεως δυνάμει του άρθρου 56 του Οργανισμού του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ασκήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2017,
Ελληνική Δημοκρατία, εκπροσωπούμενη από τον Γ. Κανελλόπουλο και από τις Α.‑Ευ. Βασιλοπούλου και Ι. Παχή,
αναιρεσείουσα,
όπου ο έτερος διάδικος είναι η:
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τον Δ. Τριανταφύλλου και την J. Aquilina,
καθής πρωτοδίκως,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πρώτο τμήμα),
συγκείμενο από τους J.-C. Bonichot, πρόεδρο τμήματος, C. Toader, A. Rosas, L. Bay Larsen και M. Safjan (εισηγητή), δικαστές,
γενικός εισαγγελέας: M. Bobek
γραμματέας: A. Calot Escobar
έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία,
αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 8ης Νοεμβρίου 2018,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
|
1 |
Με την αίτηση αναιρέσεως, η Ελληνική Δημοκρατία ζητεί την αναίρεση της αποφάσεως του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 19ης Σεπτεμβρίου 2017, Ελλάδα κατά Επιτροπής (T-327/15, μη δημοσιευθείσα, στο εξής: αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, EU:T:2017:631), με την οποία το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της νυν αναιρεσείουσας με αίτημα την ακύρωση της εκτελεστικής αποφάσεως C(2015) 1936 τελικό της Επιτροπής, της 25ης Μαρτίου 2015, για την εφαρμογή δημοσιονομικής διορθώσεως στ[η συνδρομή] του ΕΓΤΠΕ – Τμήμα Προσανατολισμού, [που είχε χορηγηθεί στο πλαίσιο] του επιχειρησιακού προγράμματος CCI 2000GR061PO021 (Ελλάδα – Στόχος 1 – Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου) (στο εξής: επίμαχη απόφαση). |
Το νομικό πλαίσιο
Ο κανονισμός (ΕΚ) 1260/1999
|
2 |
Ο κανονισμός (ΕΚ) 1260/1999 του Συμβουλίου, της 21ης Ιουνίου 1999, περί γενικών διατάξεων για τα διαρθρωτικά Ταμεία (ΕΕ 1999, L 161, σ. 1), ορίζει, στο άρθρο του 39, το οποίο φέρει τον τίτλο «Δημοσιονομικές Διορθώσεις», τα εξής: «1. Τα κράτη μέλη φέρουν κατά πρώτο λόγο την ευθύνη για τη δίωξη των παρατυπιών, ενεργώντας κατόπιν αποδείξεων για οιαδήποτε μείζονα τροποποίηση επηρεάζει τη φύση ή τους όρους εφαρμογής ή ελέγχου μιας παρέμβασης, και πραγματοποιώντας τις αναγκαίες δημοσιονομικές διορθώσεις. Το κράτος μέλος πραγματοποιεί τις δημοσιονομικές διορθώσεις που απαιτούνται σε σχέση με την επιμέρους ή τη συστηματικής φύσεως παρατυπία. Οι διορθώσεις που πραγματοποιούνται από το κράτος μέλος συνίστανται σε ολική ή μερική κατάργηση της σχετικής κοινοτικής συμμετοχής. Τα κοινοτικά κονδύλια που ελευθερώνονται με τον τρόπο αυτό, μπορούν να διατεθούν εκ νέου από το κράτος μέλος στη συγκεκριμένη παρέμβαση, τηρουμένων των λεπτομερών κανόνων που καθορίζονται δυνάμει του άρθρου 53, παράγραφος 2. 2. Αν, μετά την ολοκλήρωση των αναγκαίων επαληθεύσεων, η Επιτροπή διαπιστώνει:
η Επιτροπή αναστέλλει τις σχετικές ενδιάμεσες πληρωμές και, αφού εκθέσει τους λόγους, ζητεί από το κράτος μέλος να υποβάλει τις παρατηρήσεις του και, αν απαιτείται, να προβεί σε διορθώσεις εντός τακτής προθεσμίας. Εάν το κράτος μέλος έχει αντιρρήσεις σχετικά με τις παρατηρήσεις που διατύπωσε η Επιτροπή, το κράτος μέλος καλείται σε ακρόαση από την Επιτροπή, κατά την οποία οι δύο πλευρές, σε συνεργασία βασιζόμενη στην εταιρική σχέση, καταβάλλουν προσπάθειες για την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα που πρέπει να συναχθούν από αυτές. 3. Μετά την εκπνοή της προθεσμίας που τάσσει η Επιτροπή, εάν δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία και εάν το κράτος μέλος δεν έχει προβεί στις διορθώσεις, και λαμβάνοντας υπόψη τις τυχόν παρατηρήσεις του κράτους μέλους, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει εντός τριών μηνών:
Όταν αποφασίζει για το ποσό μιας διόρθωσης, η Επιτροπή, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, λαμβάνει υπόψη τη φύση της παρατυπίας ή της τροποποίησης, καθώς και την έκταση και τις δημοσιονομικές επιπτώσεις των ελλείψεων που διαπιστώθηκαν στα συστήματα διαχείρισης ή ελέγχου των κρατών μελών. Εάν δεν ληφθεί απόφαση για την ανάληψη δράσης είτε σχετικά με το στοιχείο αʹ είτε σχετικά με το στοιχείο βʹ, παύει αμέσως η αναστολή των ενδιάμεσων πληρωμών. 4. Κάθε ποσό το οποίο αποτελεί αντικείμενο απαίτησης ως αχρεωστήτως καταβληθέν, πρέπει να επιστρέφεται στην Επιτροπή. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται με τόκους υπερημερίας. 5. Το παρόν άρθρο εφαρμόζεται με την επιφύλαξη του άρθρου 32.» |
Ο κανονισμός (ΕΚ) 1290/2005
|
3 |
Ο κανονισμός (ΕΚ) 1290/2005 του Συμβουλίου, της 21ης Ιουνίου 2005, για τη χρηματοδότηση της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΕΕ 2005, L 209, σ. 1), προβλέπει, στο άρθρο του 40, το οποίο φέρει τον τίτλο «Δαπάνες του [Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΓΤΠΕ)], τμήμα Προσανατολισμού», τα ακόλουθα: «1. Τα ποσά που αντιστοιχούν σε αναλήψεις υποχρεώσεων για τη χρηματοδότηση δράσεων αγροτικής ανάπτυξης από το ΕΓΤΠΕ, τμήμα Προσανατολισμού, δυνάμει αποφάσεων που ελήφθησαν από την Επιτροπή μεταξύ της 1ης Ιανουαρίου 2000 και της 31ης Δεκεμβρίου 2006 και για τα οποία τα αναγκαία έγγραφα για την περάτωση των παρεμβάσεων δεν διαβιβάστηκαν στην Επιτροπή έως τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της τελικής έκθεσης, αποδεσμεύονται αυτόματα από την Επιτροπή το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2010 και έχουν ως συνέπεια την επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών από τα κράτη μέλη. Τα αναγκαία έγγραφα για την περάτωση των παρεμβάσεων είναι η δήλωση δαπανών που αφορά την εξόφληση του υπολοίπου, η τελική έκθεση εκτέλεσης και η δήλωση του άρθρου 38, παράγραφος 1, στοιχείο στʹ, του [κανονισμού (ΕΚ) 1260/1999]. 2. Εξαιρούνται από τον υπολογισμό του ποσού της προβλεπόμενης στην παράγραφο 1 αυτόματης αποδέσμευσης τα ποσά που αντιστοιχούν σε πράξεις ή προγράμματα που αποτελούν αντικείμενο δικαστικής διαδικασίας ή διοικητικής προσφυγής, η οποία, κατ’ εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας, έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα.» |
Ο κανονισμός (ΕΚ) 1083/2006
|
4 |
Το άρθρο 1, το οποίο φέρει τον τίτλο «Αντικείμενο», του κανονισμού (ΕΚ) 1083/2006 του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2006, περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και την κατάργηση του κανονισμού 1260/1999 (ΕΕ 2006, L 210, σ. 25), ορίζει, στο πρώτο του εδάφιο, τα εξής: «Ο παρών κανονισμός καθορίζει τους γενικούς κανόνες που διέπουν το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) (εφεξής: “διαρθρωτικά ταμεία”) και το Ταμείο Συνοχής, με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων που καθορίζονται στ[ον κανονισμό (ΕΚ) 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006, για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) 1783/1999 (ΕΕ 2006, L 210, σ. 1), τον κανονισμό (ΕΚ) 1081/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006, για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) 1784/1999 (ΕΕ 2006, L 210, σ. 12), και τον κανονισμό (ΕΚ) 1084/2006 του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2006, για την ίδρυση Ταμείου Συνοχής και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) 1164/94 (ΕΕ 2006, L 210, σ. 79)].» |
|
5 |
Το άρθρο 105 του κανονισμού 1083/2006, το οποίο φέρει τον τίτλο «Μεταβατικές διατάξεις», ορίζει τα εξής: «1. Ο παρών κανονισμός δεν επηρεάζει τη συνέχιση ή την τροποποίηση, συμπεριλαμβανομένης της συνολικής ή μερικής ακύρωσης, συνδρομής η οποία συγχρηματοδοτείται από τα διαρθρωτικά ταμεία ή έργου το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής και έχει εγκριθεί από την Επιτροπή με βάση το[ν κανονισμό (ΕΟΚ) 2052/88 του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 1988, για την αποστολή των διαρθρωτικών ταμείων, την αποτελεσματικότητά τους και τον συντονισμό των παρεμβάσεών τους μεταξύ τους, καθώς και με τις παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και των άλλων υφιστάμενων χρηματοδοτικών οργάνων (ΕΕ 1988, L 185, σ. 9), τον κανονισμό (ΕΟΚ) 4253/88 του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 1988, για τις διατάξεις εφαρμογής του κανονισμού (ΕΟΚ) 2052/88 όσον αφορά τον συντονισμό των παρεμβάσεων των διαφόρων διαρθρωτικών ταμείων μεταξύ τους, καθώς και με τις παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και των λοιπών υφιστάμενων χρηματοδοτικών οργάνων (ΕΕ 1988, L 374, σ. 1), τον κανονισμό (ΕΚ) 1164/94 του Συμβουλίου, της 16ης Μαΐου 1994, για την ίδρυση του ταμείου συνοχής (ΕΕ 1994, L 130, σ. 1), και τον κανονισμό 1260/1999], ή οποιαδήποτε άλλη νομοθετική πράξη η οποία εφαρμόζεται στην εν λόγω συνδρομή στις 31 Δεκεμβρίου 2006, η οποία εν συνεχεία εφαρμόζεται στην εν λόγω συνδρομή ή στα εν λόγω έργα έως το κλείσιμό τους. 2. Όταν αποφασίζει για επιχειρησιακά προγράμματα, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη οποιαδήποτε συνδρομή συγχρηματοδοτούμενη από τα διαρθρωτικά ταμεία ή οποιαδήποτε έργα συγχρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Συνοχής τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί από το Συμβούλιο ή την Επιτροπή πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού και τα οποία έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτεται από τα εν λόγω επιχειρησιακά προγράμματα. 3. Κατά παρέκκλιση του άρθρου 31, παράγραφος 2, του άρθρου 32, παράγραφος 4, και του άρθρου 37, παράγραφος 1, του κανονισμού 1260/1999, τα τμηματικά ποσά τα οποία έχουν δεσμευθεί για συνδρομή συγχρηματοδοτούμενη από το ΕΤΠΑ ή το ΕΚΤ και εγκριθείσα από την Επιτροπή μεταξύ 1ης Ιανουαρίου 2000 και 31ης Δεκεμβρίου 2006, για τα οποία η πιστοποιημένη δήλωση δαπανών που έχουν πράγματι καταβληθεί, η τελική έκθεση υλοποίησης και η δήλωση του άρθρου 38, παράγραφος 1, στοιχείο στʹ, του εν λόγω κανονισμού δεν έχουν διαβιβασθεί στην Επιτροπή εντός 15 μηνών από την τελευταία ημέρα επιλεξιμότητας δαπανών που ορίζεται στην απόφαση για τη χορήγηση συνεισφοράς από τα Ταμεία, αποδεσμεύονται αυτομάτως από την Επιτροπή το αργότερο έξι μήνες μετά την προθεσμία αυτή, πράγμα που συνεπάγεται την επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών. Κατά τον υπολογισμό του προς αυτόματη αποδέσμευση ποσού, δεν λαμβάνονται υπόψη τα ποσά που αφορούν πράξεις ή προγράμματα τα οποία έχουν ανασταλεί λόγω δικών ή διοικητικών [προσφυγών] με ανασταλτικό αποτέλεσμα.» |
|
6 |
Το άρθρο 107 του κανονισμού 1083/2006, το οποίο φέρει τον τίτλο «Κατάργηση», ορίζει τα ακόλουθα: «Με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 105, παράγραφος 1, του παρόντος κανονισμού, ο κανονισμός 1260/1999 καταργείται από την 1η Ιανουαρίου 2007. Οι παραπομπές στον καταργημένο κανονισμό 1260/1999 θεωρούνται παραπομπές στον παρόντα κανονισμό.» |
Ο κανονισμός (ΕΕ) 1303/2013
|
7 |
Ο κανονισμός (ΕΕ) 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί καθορισμού κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και για την κατάργηση του κανονισμού 1083/2006 (ΕΕ 2013, L 347, σ. 320), ορίζει, στο άρθρο του 152, το οποίο φέρει τον τίτλο «Μεταβατικές διατάξεις», τα εξής: «1. Ο παρών κανονισμός δεν επηρεάζει ούτε τη συνέχιση ούτε την τροποποίηση, συμπεριλαμβανομένης της συνολικής ή μερικής ακύρωσης, συνδρομής που έχει εγκριθεί από την Επιτροπή με βάση τον [κανονισμό 1083/2006]. O εν λόγω κανονισμός ή άλλη νομοθετική πράξη η οποία εφαρμόζεται στην εν λόγω συνδρομή στις 31 Δεκεμβρίου 2013, εξακολουθεί να διέπει τη συνδρομή αυτή ή τις πράξεις αυτές μέχρι το κλείσιμό τους. Για τους σκοπούς της παρούσας παραγράφου η συνδρομή καλύπτει τα επιχειρησιακά προγράμματα και τα μεγάλα έργα. 2. Οι αιτήσεις για τη λήψη συνδρομής που υποβλήθηκαν ή εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του [κανονισμού 1083/2006] εξακολουθούν να ισχύουν. 3. Όταν ένα κράτος μέλος κάνει χρήση της δυνατότητας που παρέχει το άρθρο 123, παράγραφος 3, μπορεί να υποβάλει στην Επιτροπή αίτημα η διαχειριστική αρχή να εκτελεί τα καθήκοντα της αρχής πιστοποίησης, κατά παρέκκλιση του άρθρου 59, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του [κανονισμού 1083/2006], για τα αντίστοιχα επιχειρησιακά προγράμματα που υλοποιούνται βάσει του [κανονισμού 1083/2006]. Το αίτημα θα συνοδεύεται από αξιολόγηση την οποία θα έχει διενεργήσει η αρχή ελέγχου. Εάν η Επιτροπή, με βάση τις πληροφορίες που έχει λάβει από την αρχή ελέγχου αλλά και τους δικούς της ελέγχους, βεβαιωθεί ότι τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου αυτών των επιχειρησιακών προγραμμάτων λειτουργούν αποτελεσματικά και ότι η λειτουργία τους δεν θα θιγεί εάν η διαχειριστική αρχή ασκήσει τα καθήκοντα της αρχής πιστοποίησης, ενημερώνει το κράτος μέλος ότι συμφωνεί, εντός δύο μηνών από την ημερομηνία παραλαβής του αιτήματος.» |
Το ιστορικό της διαφοράς και η επίμαχη απόφαση
|
8 |
Το ιστορικό της διαφοράς, το οποίο παρατίθεται στις σκέψεις 1 έως 15 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, μπορεί, για τις ανάγκες τις παρούσας διαδικασίας, να συνοψισθεί ως ακολούθως. |
|
9 |
Με έγγραφο της 31ης Μαρτίου 2011, οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν στην Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 38, παράγραφος 1, στοιχείο στʹ, του κανονισμού 1260/1999, δήλωση περατώσεως του επιχειρησιακού προγράμματος CCI αριθ. 2000GR061PO021 (Ελλάδα – Στόχος 1 – Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου) (στο εξής: επίμαχο επιχειρησιακό πρόγραμμα) για το χρονικό διάστημα από το 2000 έως και το 2006. Η δήλωση αυτή, σκοπός της οποίας ήταν να τύχει η Ελληνική Δημοκρατία χρηματοδοτήσεως από την Ευρωπαϊκή Ένωση, συνοδευόταν, μεταξύ άλλων, από τη διαλαμβανόμενη στο άρθρο 37 του κανονισμού αυτού τελική έκθεση εκτελέσεως του επίμαχου επιχειρησιακού προγράμματος. |
|
10 |
Με έγγραφο της 2ας Αυγούστου 2011, η Επιτροπή κάλεσε τις ελληνικές αρχές να της παράσχουν, εντός προθεσμίας δέκα ημερών, πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με τη δήλωση περατώσεως του επίμαχου επιχειρησιακού προγράμματος και τους γνωστοποίησε ότι μπορούσε, κατόπιν της αξιολογήσεως του περιεχομένου της δηλώσεως αυτής, να κινήσει τη διαδικασία του άρθρου 39 του κανονισμού 1260/1999. Οι ελληνικές αρχές προσκόμισαν τα στοιχεία που ζητήθηκαν με έγγραφο της 5ης Αυγούστου 2011. |
|
11 |
Με έγγραφο της 24ης Μαΐου 2012, η Επιτροπή γνωστοποίησε στις ελληνικές αρχές ότι η τελική έκθεση εκτελέσεως του επίμαχου επιχειρησιακού προγράμματος είχε γίνει δεκτή. |
|
12 |
Στις 3 Ιανουαρίου 2013 η Επιτροπή κάλεσε τις ελληνικές αρχές να απαντήσουν, εντός προθεσμίας δύο μηνών, εάν δέχονταν την εφαρμογή δημοσιονομικής διορθώσεως συνολικού ύψους 94465089,65 ευρώ, που αντιστοιχούσε στη διαφορά μεταξύ του ποσού των ενισχύσεων που καταβλήθηκαν στο πλαίσιο του ΕΓΤΠΕ και του ποσού της οφειλομένης στο πλαίσιο του εν λόγω Ταμείου συνεισφοράς όσον αφορά το επίμαχο επιχειρησιακό πρόγραμμα. Το θεσμικό αυτό όργανο επισήμανε επίσης ότι, ελλείψει συμφωνίας εντός της προθεσμίας αυτής, θα συνέχιζε τη διενέργεια του εκ μέρους του ελέγχου επιλεξιμότητας των δαπανών που είχαν πραγματοποιήσει οι ελληνικές αρχές και θα επέβαλλε, ενδεχομένως, δημοσιονομικές διορθώσεις των οποίων το ύψος, υπολογιζόμενο βάσει του συνόλου των στοιχείων που είχαν κοινοποιήσει οι εν λόγω αρχές, μπορεί να ανερχόταν, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι διορθώσεις τις οποίες είχαν ήδη αποφασίσει οι ελληνικές αρχές, σε 211582686,65 ευρώ. |
|
13 |
Με έγγραφο της 5ης Μαρτίου 2013, οι ελληνικές αρχές γνωστοποίησαν στην Επιτροπή τη διαφωνία τους όσον αφορά τα μνημονευθέντα στην προηγούμενη σκέψη ποσά, για τον λόγο ότι είχαν ήδη λάβει προσήκοντα μέτρα ελέγχου και διορθωτικά μέτρα, οπότε οποιαδήποτε νέα δημοσιονομική διόρθωση θα είχε ως συνέπεια την επιβολή διορθώσεως εις διπλούν. Προσέθεσαν, επίσης, ότι το άθροισμα των δημοσιονομικών διορθώσεων που είχαν εφαρμόσει στο σύνολο του επιχειρησιακού προγράμματος ανέρχεται στα 143206588,48 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε χρηματοδοτική συνδρομή εκ μέρους της Ένωσης ύψους 108308798,38 ευρώ. |
|
14 |
Με έγγραφο της 8ης Μαρτίου 2013, οι ελληνικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι είχαν λάβει τα προσήκοντα διορθωτικά μέτρα σε όλους τους τομείς όπου είχαν διαπιστωθεί παρατυπίες. |
|
15 |
Στις 17 Ιουλίου 2013, κατόπιν εκ νέου υπολογισμού του ποσού της οφειλομένης συνεισφοράς στο πλαίσιο του ΕΓΤΠΕ, όσον αφορά το επίμαχο επιχειρησιακό πρόγραμμα, η Επιτροπή κάλεσε τις ελληνικές αρχές να δηλώσουν, εντός προθεσμίας δύο μηνών, εάν δέχονταν την εφαρμογή δημοσιονομικής διορθώσεως συνολικού ύψους 30472624,09 ευρώ, ποσό το οποίο αντιστοιχούσε στη διαφορά μεταξύ του ποσού των ενισχύσεων που καταβλήθηκαν στο πλαίσιο του ΕΓΤΠΕ και του ποσού της εν λόγω συνεισφοράς. Επισήμανε επίσης ότι, άνευ συμφωνίας εκ μέρους των ελληνικών αρχών εντός της προθεσμίας αυτής, θα ολοκλήρωνε τον εκ μέρους της έλεγχο της επιλεξιμότητας των δαπανών που είχαν πραγματοποιήσει οι ελληνικές αρχές και θα επέβαλλε, ενδεχομένως, δημοσιονομικές διορθώσεις των οποίων το ύψος, υπολογιζόμενο βάσει του συνόλου των στοιχείων που είχαν κοινοποιήσει οι εν λόγω αρχές, μπορεί να ανερχόταν, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι διορθώσεις τις οποίες είχαν ήδη αποφασίσει οι ελληνικές αρχές, σε 116487848,75 ευρώ. |
|
16 |
Με έγγραφο της 19ης Σεπτεμβρίου 2013, οι ελληνικές αρχές αμφισβήτησαν εκ νέου τα ποσά αυτά. Εξάλλου, στις 13 και 14 Ιανουαρίου 2014, προσκόμισαν στην Επιτροπή τα επιπλέον στοιχεία τα οποία τους είχε ζητήσει η δεύτερη στις 13 Σεπτεμβρίου 2013. |
|
17 |
Στις 27 Μαΐου 2014 πραγματοποιήθηκε ακρόαση στα γραφεία τις Επιτροπής, οι δε ελληνικές αρχές προσκόμισαν συμπληρωματικά στοιχεία στις 20 Ιουνίου 2014. |
|
18 |
Με έγγραφο της 11ης Ιουλίου 2014, η Επιτροπή κοινοποίησε στις ελληνικές αρχές τα πρακτικά της ακροάσεως της 27ης Μαΐου 2014 και ζήτησε από αυτές περαιτέρω συμπληρωματικά στοιχεία εντός προθεσμίας δύο μηνών. Στις 5 Σεπτεμβρίου 2014 η Επιτροπή παρέτεινε την προθεσμία αυτή. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2014 οι ελληνικές αρχές προσκόμισαν τα στοιχεία που είχαν ζητηθεί. |
|
19 |
Με έγγραφο της 13ης Φεβρουαρίου 2015, η Επιτροπή γνωστοποίησε στις ελληνικές αρχές την τελική θέση της όσον αφορά τις δημοσιονομικές συνέπειες που έπρεπε να συναχθούν από τον έλεγχο των εγγράφων τα οποία είχαν προσκομίσει οι ελληνικές αρχές, ήτοι τον αποκλεισμό από τη χρηματοδότηση της Ένωσης στο πλαίσιο του ΕΓΤΠΕ ποσού ύψους 72105592,41 ευρώ. |
|
20 |
Με την επίμαχη απόφαση, η Επιτροπή απέκλεισε από τη χρηματοδότηση της Ένωσης ορισμένες δαπάνες που είχε πραγματοποιήσει η Ελληνική Δημοκρατία στo πλαίσιο του ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, κατά το χρονικό διάστημα από το έτος 2000 έως και το έτος 2006, ύψους 72105592,41 ευρώ. |
Η διαδικασία ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου και η αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση
|
21 |
Με δικόγραφο που κατέθεσε στη Γραμματεία του Γενικού Δικαστηρίου στις 2 Ιουνίου 2015, η Ελληνική Δημοκρατία άσκησε προσφυγή με αίτημα την ακύρωση της επίμαχης αποφάσεως, προβάλλοντας προς στήριξη της προσφυγής αυτής τέσσερις λόγους ακυρώσεως, με τον πρώτο εκ των οποίων προβαλλόταν έλλειψη νομικής βάσεως της επίμαχης αποφάσεως, με τον δεύτερο κατά χρόνο [ratione temporis] αναρμοδιότητα της Επιτροπής για την έκδοση της εν λόγω αποφάσεως, παράβαση ουσιώδους τύπου και προσβολή του δικαίωματος ακροάσεως και των δικαιωμάτων άμυνας, με τον τρίτο παραβίαση των αρχών της ασφάλειας δικαίου και της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και με τον τέταρτο παραβίαση της αρχής ne bis in idem και της αρχής της αναλογικότητας. |
|
22 |
Με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε τους ως άνω λόγους ακυρώσεως και, ως εκ τούτου, απέρριψε στο σύνολό της την ασκηθείσα από την Ελληνική Δημοκρατία προσφυγή. |
|
23 |
Όσον αφορά, ειδικότερα, το πρώτο σκέλος του πρώτου λόγου ακυρώσεως, με τον οποίο προβαλλόταν ότι η επίμαχη απόφαση στερούνταν νομικής βάσεως, καθόσον το άρθρο 39 του κανονισμού 1260/1999 είχε καταργηθεί πριν από την έκδοση της αποφάσεως αυτής, το Γενικό Δικαστήριο επισήμανε ιδίως, στις σκέψεις 23 έως 34 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, τα εξής: «23 Σύμφωνα με το άρθρο 107, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006, από 1ης Ιανουαρίου 2007 ο κανονισμός αυτός κατάργησε τον κανονισμό 1260/1999. Κατά το άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006, ο εν λόγω κανονισμός εφαρμόζεται στο [ΕΤΠΑ], στο [ΕΚΤ] και στο Ταμείο Συνοχής. Όπως, όμως, προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη 6 του κανονισμού αυτού, οι μηχανισμοί παροχής ενισχύσεων για την αγροτική ανάπτυξη –ήτοι το [Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ)], που αντικατέστησε το ΕΓΤΠΕ, τμήμα Προσανατολισμού– και για τον αλιευτικό τομέα –ήτοι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας (ΕΤΑ)– έπρεπε να ενσωματωθούν στους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής και της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής και να συντονισθούν με τους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς της πολιτικής για τη συνοχή. Στο πλαίσιο αυτό, με τον κανονισμό 1290/2005, όπως προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη 1 και από το άρθρο του 1, συστάθηκαν δύο ευρωπαϊκά γεωργικά ταμεία, και συγκεκριμένα το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ), για τη χρηματοδότηση των μέτρων στήριξης της αγοράς και άλλων μέτρων, και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. 24 Ωστόσο, το άρθρο 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006, που φέρει τον τίτλο “Μεταβατικές διατάξεις”, ορίζει ότι “[ο] παρών κανονισμός δεν επηρεάζει τη συνέχιση ή την τροποποίηση, συμπεριλαμβανομένης της συνολικής ή μερικής ακύρωσης, συνδρομής η οποία συγχρηματοδοτείται από τα διαρθρωτικά ταμεία ή έργου το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής και έχει εγκριθεί από την Επιτροπή με βάση [μεταξύ άλλων, τον κανονισμό] 1260/1999, ή οποιαδήποτε άλλη νομοθετική πράξη η οποία εφαρμόζεται στην εν λόγω συνδρομή στις 31 Δεκεμβρίου 2006, η οποία εν συνεχεία εφαρμόζεται στην εν λόγω συνδρομή ή στα εν λόγω έργα έως το κλείσιμό τους”. 25 Περαιτέρω, το άρθρο 105, παράγραφος 2, του κανονισμού 1083/3006 προβλέπει ότι, “[ό]ταν αποφασίζει για επιχειρησιακά προγράμματα, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη οποιαδήποτε συνδρομή συγχρηματοδοτούμενη από τα διαρθρωτικά ταμεία ή οποιαδήποτε έργα συγχρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Συνοχής τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί από το Συμβούλιο ή την Επιτροπή πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισμού και τα οποία έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτεται από τα εν λόγω επιχειρησιακά προγράμματα”. 26 Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι σκοπός του άρθρου 105, παράγραφος 2, του κανονισμού 1083/2006 είναι να καθορίσει το μεταβατικό καθεστώς για τα διαρθρωτικά ταμεία που είχαν εγκριθεί βάσει κανονιστικής ρυθμίσεως της Ένωσης η οποία ίσχυε έως την 31η Δεκεμβρίου 2006 και συνέχιζαν να είναι ενεργά μετά την ημερομηνία αυτή, το δε κλείσιμό τους γίνεται σε μεταγενέστερη ημερομηνία (απόφαση της 21ης Σεπτεμβρίου 2016, Επιτροπή κατά Ισπανίας, C-140/15 P, EU:C:2016:708, σκέψη 94). 27 Επομένως, ο κανονισμός 1260/1999 καταργήθηκε από τον κανονισμό 1083/2006, πλην όμως, σύμφωνα με το άρθρο 105, παράγραφος 1, και με το άρθρο 107, παράγραφος 1, του τελευταίου αυτού κανονισμού, ο κανονισμός 1260/1999 εξακολουθεί να εφαρμόζεται για τα προηγούμενα επιχειρησιακά προγράμματα (απόφαση της 22ας Σεπτεμβρίου 2011, Ισπανία κατά Επιτροπής, T-67/10, μη δημοσιευθείσα, EU:T:2011:518, σκέψη 6). 28 Το μεταβατικό καθεστώς που προβλέπει το άρθρο 105, παράγραφος 2, του κανονισμού 1083/2006 αφορά τους ουσιαστικούς κανόνες που εφαρμόζονται στα προηγούμενα επιχειρησιακά προγράμματα, όπως προκύπτει άλλωστε από τη χρήση των όρων “συνδρομή” και “έργο” που γίνεται στο άρθρο αυτό, καθώς και από το περιεχόμενο των παραγράφων 2 και 3 του ίδιου άρθρου. Αντιθέτως, το μεταβατικό αυτό καθεστώς δεν αφορά τους κανόνες διαδικαστικής φύσεως, σύμφωνα με την αρχή κατά την οποία οι διαδικαστικοί κανόνες εφαρμόζονται αμέσως (απόφαση της 21ης Σεπτεμβρίου 2016, Επιτροπή κατά Ισπανίας, C-140/15 P, EU:C:2016:708, σκέψεις 92 και 95). [...] 34 Συνεπώς, με το άρθρο 105, παράγραφος 1, ο κανονισμός 1083/2006 διατήρησε σε ισχύ τις ουσιαστικές διατάξεις του άρθρου 39 του κανονισμού 1260/1999, ήτοι τις διατάξεις που καθορίζουν την αντίστοιχη αποστολή και προσδιορίζουν τα εκατέρωθεν δικαιώματα και υποχρεώσεις του κράτους μέλους και της Επιτροπής στο πλαίσιο της διαδικασίας που εφαρμόζεται σε περίπτωση διαπιστώσεως παρατυπίας κατά τον δημοσιονομικό έλεγχο των παρεμβάσεων του ΕΓΤΠΕ.» |
Τα αιτήματα των διαδίκων ενώπιον του Δικαστηρίου
|
24 |
Η Ελληνική Δημοκρατία ζητεί από το Δικαστήριο:
|
|
25 |
Η Επιτροπή ζητεί από το Δικαστήριο:
|
Επί της αιτήσεως αναιρέσεως
|
26 |
Προς στήριξη της αιτήσεως αναιρέσεως, η Ελληνική Δημοκρατία προβάλλει πέντε λόγους αναιρέσεως, με τον πρώτο εκ των οποίων προβάλλεται εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή των μεταβατικών διατάξεων των κανονισμών 1083/2006 και 1303/2013, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του κανονισμού 1290/2005, πλάνη περί το δίκαιο καθώς και ανεπαρκής και πλημμελής αιτιολογία της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, με τον δεύτερο εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή του άρθρου 39 του κανονισμού 1260/1999, καθώς και αντιφατική και ανεπαρκής αιτιολογία της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, με τον τρίτο εσφαλμένη ερμηνεία και πλημμελής εφαρμογή των άρθρων 144 και 145 του κανονισμού 1303/2013, καθώς και αντιφατική και ανεπαρκής αιτιολογία της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, με τον τέταρτο εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή των αρχών της ασφάλειας δικαίου και της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και με τον πέμπτο ανεπαρκής αιτιολογία της κρίσεως με την οποία το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε τις αιτιάσεις περί εφαρμογής δημοσιονομικής διορθώσεως μη αναλογικού χαρακτήρα. |
Επί του πρώτου λόγου αναιρέσεως
Επιχειρήματα των διαδίκων
|
27 |
Η Ελληνική Δημοκρατία προσάπτει στο Γενικό Δικαστήριο ότι έκρινε ότι η επίμαχη απόφαση είχε ορθώς κατά νόμον ως νομική βάση το άρθρο 39 του κανονισμού 1260/1999. Συναφώς, η αναιρεσείουσα υποστηρίζει, κατ’ ουσίαν, ότι το Γενικό Δικαστήριο υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο, κρίνοντας, στις σκέψεις 25 έως 28 και 34 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, ότι η εξαίρεση που διαλαμβάνεται στο άρθρο 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006 περιελάμβανε τα επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού. Όπως υποστηρίζει η αναιρεσείουσα, αντιθέτως προς την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, το μεταβατικό καθεστώς για τα Διαρθρωτικά Ταμεία, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 1, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 1083/2006, καθορίσθηκε αποκλειστικώς βάσει του άρθρου 105, παράγραφος 1, και όχι βάσει του άρθρου 105, παράγραφος 2, του κανονισμού αυτού. Κακώς, κατά την αναιρεσείουσα, παρέπεμψε το Γενικό Δικαστήριο, στις σκέψεις 25 και 28 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, στο άρθρο 105, παράγραφος 2, του εν λόγω κανονισμού και κακώς το εφαρμόζει, στις σκέψεις 26 και 27 της αποφάσεως αυτής, προκειμένου να συναγάγει ειδικό συμπέρασμα για τα επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού. Το Ταμείο αυτό, το οποίο διέπεται από τον κανονισμό 1290/2005, εξαιρέθηκε, κατά την αναιρεσείουσα, από το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006. Η εξαίρεση που προβλέπει το άρθρο 107 του κανονισμού αυτού πρέπει να τυγχάνει στενής ερμηνείας, αφορά δε αποκλειστικώς τις διατάξεις του άρθρου 105, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού και όχι εκείνες του άρθρου 105, παράγραφος 2, του ιδίου κανονισμού. Η αναιρεσείουσα επισημαίνει συναφώς ότι η σκέψη 26 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, στην οποία μνημονεύεται το άρθρο 105, παράγραφος 2, του κανονισμού 1083/2006, αφίσταται της σκέψεως 94 της αποφάσεως της 21ης Σεπτεμβρίου 2016, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C‑140/15 P, EU:C:2016:708), στην οποία γίνεται μνεία του άρθρου 105, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού. |
|
28 |
Δεδομένου ότι το μέτρο το οποίο προβλέπεται στο άρθρο 105, παράγραφος 3, του κανονισμού 1083/2006 περιλαμβάνεται ειδικώς, όσον αφορά τις δαπάνες του ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, στο άρθρο 40 του κανονισμού 1290/2005, κακώς, κατά την αναιρεσείουσα, αποφάνθηκε το Γενικό Δικαστήριο, στη σκέψη 28 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, βασιζόμενο στο άρθρο 105, παράγραφος 3, του κανονισμού 1083/2006. |
|
29 |
Όπως υποστηρίζει η αναιρεσείουσα, ο νομοθέτης της Ένωσης, έχοντας ρυθμίσει τα ειδικότερα ζητήματα των Ταμείων του γεωργικού τομέα με τον κανονισμό 1290/2005, κατήργησε πλήρως τον κανονισμό 1260/1999, όπως συνάγεται από τον τίτλο που φέρει ο κανονισμός 1083/2006. Επομένως, το Γενικό Δικαστήριο εσφαλμένως συνήγαγε συμπέρασμα περί του αντιθέτου στις σκέψεις 23 και 34 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως. |
|
30 |
Κατά την Επιτροπή, ο πρώτος λόγος αναιρέσεως δεν είναι βάσιμος. |
|
31 |
Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι ορθώς το Γενικό Δικαστήριο αναγνώρισε ότι το ΕΓΤΠΕ υπαγόταν, κατά το χρονικό διάστημα προγραμματισμού των ετών 2000 έως 2006, στα Διαρθρωτικά Ταμεία. Κατά συνέπεια, το Τμήμα Προσανατολισμού μετείχε της ιδίας φύσεως και της ιδίας οικογενείας των Διαρθρωτικών Ταμείων. Ωστόσο, κατά την αναιρεσίβλητη, ο κανονισμός 1083/2006 είχε εφαρμογή μόνον στην περίπτωση του ΕΤΠΑ, του ΕΚΤ και του Ταμείου Συνοχής, ενώ το ΕΓΤΑΑ, το οποίο αντικατέστησε το ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, ενσωματώθηκε στους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. |
|
32 |
Επομένως, κατά την Επιτροπή, το Γενικό Δικαστήριο ορθώς συνήγαγε από το σαφές γράμμα του άρθρου 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006 το συμπέρασμα ότι ο κανονισμός 1260/1999, μολονότι καταργήθηκε από τον κανονισμό 1083/2006, εξακολουθεί να τυγχάνει εφαρμογής στα προγενέστερα επιχειρησιακά προγράμματα δυνάμει του άρθρου 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006. |
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
|
33 |
Με τον πρώτο λόγο αναιρέσεως, η Ελληνική Δημοκρατία υποστηρίζει, κατ’ ουσίαν, ότι το Γενικό Δικαστήριο κακώς επικύρωσε τη χρήση του άρθρου 39 του κανονισμού 1260/1999 ως νομικού ερείσματος της επίμαχης αποφάσεως. |
|
34 |
Κατά το άρθρο 107, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006, ο κανονισμός 1260/1999 καταργήθηκε από 1ης Ιανουαρίου 2007. Επομένως, κατά τον χρόνο εκδόσεως της επίμαχης αποφάσεως, η απόφαση αυτή μπορούσε να στηρίζεται στο άρθρο 39 του κανονισμού 1260/1999 μόνον εφόσον η εφαρμογή του άρθρου αυτού είχε παραταθεί βάσει ειδικών διατάξεων. |
|
35 |
Το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει συναφώς, στη σκέψη 38 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, ότι το άρθρο 39 του κανονισμού 1260/1999 διατηρήθηκε σε ισχύ έως και την 31η Δεκεμβρίου 2013, βάσει του κανονισμού 1083/2006, όσον αφορά τα επιχειρησιακά προγράμματα για το χρονικό διάστημα που καλύπτει τα έτη από το 2000 έως το 2006, και ότι διατηρήθηκε εκ νέου σε ισχύ από 1ης Ιανουαρίου 2014 βάσει του κανονισμού 1303/2013, όσον αφορά τα ίδια αυτά προγράμματα. |
|
36 |
Πράγματι, καθόσον ο ίδιος ο κανονισμός 1083/2006, του οποίου το άρθρο 105, παράγραφος 1, προέβλεπε την παράταση εφαρμογής του κανονισμού 1260/1999, καταργήθηκε από 1ης Ιανουαρίου 2014, η δυνατότητα να έχει η επίμαχη απόφαση ως βάση το άρθρο 39 του κανονισμού 1260/1999 στηριζόταν στο άρθρο 152, παράγραφος 1, του κανονισμού 1303/2013, το οποίο εξαρτούσε την παράταση εφαρμογής του κανονισμού 1083/2006 από την ύπαρξη «συνδρομής που έχει εγκριθεί από την Επιτροπή με βάση τον [κανονισμό 1083/2006] ή [οποιαδήποτε] άλλη νομοθετική πράξη η οποία εφαρμόζεται στην εν λόγω συνδρομή στις 31 Δεκεμβρίου 2013». |
|
37 |
Πρέπει, ωστόσο, να παρατηρηθεί ότι το άρθρο 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006 προβλέπει παράταση της εφαρμογής του κανονισμού 1260/1999 μόνον στην περίπτωση «συνδρομής η οποία συγχρηματοδοτείται από τα διαρθρωτικά ταμεία ή έργου το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής». |
|
38 |
Συναφώς, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι το ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, δεν υπάγεται ούτε στα Διαρθρωτικά Ταμεία, τα οποία ορίζονται στο άρθρο 1 του κανονισμού 1083/2006 ως περιλαμβάνοντα το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ, ούτε στο Ταμείο Συνοχής. |
|
39 |
Το Γενικό Δικαστήριο, όμως, έκρινε ότι το άρθρο 105, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού μπορούσε να έχει εφαρμογή στα επιχειρησιακά προγράμματα που συγχρηματοδοτούνταν από το ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, κατά το χρονικό διάστημα των ετών από το 2000 έως και το 2006. |
|
40 |
Εντούτοις, η εφαρμογή του άρθρου 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006 στα επιχειρησιακά προγράμματα που συγχρηματοδοτούνταν από το ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, κατά το χρονικό διάστημα των ετών από το 2000 έως και το 2006, δεν προκύπτει ούτε από το γράμμα της διατάξεως αυτής ούτε από το γράμμα του άρθρου 105, παράγραφος 2, του ιδίου κανονισμού ή από την απόφαση της 21ης Σεπτεμβρίου 2016, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C-140/15 P, EU:C:2016:708). |
|
41 |
Πρώτον, όπως επισήμανε ο γενικός εισαγγελέας στο σημείο 36 των προτάσεών του, το σκεπτικό του Γενικού Δικαστηρίου στις σκέψεις 25 και 26 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, όσον αφορά το άρθρο 105, παράγραφος 2, του κανονισμού 1083/2006, δεν δύναται να θέσει εν αμφιβόλω τον ορισμό των διαρθρωτικών ταμείων κατά το άρθρο 1 του κανονισμού 1083/2006 ούτε, κατά συνέπεια, την οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής του άρθρου 105, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού. |
|
42 |
Δεύτερον, το άρθρο 105, παράγραφος 2, του κανονισμού 1083/2006 αφορά τα «Διαρθρωτικά Ταμεία» και το «Ταμείο Συνοχής» χωρίς να μεταβάλλει τον ορισμό τους σε σχέση με εκείνον που διαλαμβάνεται στο άρθρο 1 του κανονισμού 1083/2006. |
|
43 |
Τρίτον, όσον αφορά την απόφαση της 21ης Σεπτεμβρίου 2016, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C-140/15 P, EU:C:2016:708), δεν αμφισβητείται ότι αφορούσε αποκλειστικώς το Ταμείο Συνοχής, το οποίο, αντιθέτως προς το ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, ενέπιπτε σαφώς στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006. |
|
44 |
Επομένως, το Γενικό Δικαστήριο, προβαίνοντας σε διασταλτική εφαρμογή του άρθρου 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006, ώστε να περιλαμβάνει τα επιχειρησιακά προγράμματα που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, και κρίνοντας, ως εκ τούτου, ότι η Επιτροπή μπορούσε ορθώς κατά νόμον να στηρίξει την επίμαχη απόφαση στο άρθρο 39 του κανονισμού 1260/1999, όσον αφορά το χρονικό διάστημα των ετών από το 2000 έως και το 2006, υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο. |
|
45 |
Ως εκ τούτου, ο πρώτος λόγος αναιρέσεως πρέπει να γίνει δεκτός, η δε αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση πρέπει να αναιρεθεί, χωρίς να απαιτείται εξέταση των λοιπών λόγων αναιρέσεως. |
Επί της προσφυγής ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου
|
46 |
Κατά το άρθρο 61, πρώτο εδάφιο, του Οργανισμού του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε περίπτωση αναιρέσεως της αποφάσεως του Γενικού Δικαστηρίου το Δικαστήριο μπορεί να αποφανθεί το ίδιο οριστικά επί της διαφοράς, εφόσον αυτή είναι ώριμη προς εκδίκαση. |
|
47 |
Τούτο συμβαίνει στην υπό κρίση υπόθεση. Πρέπει, συνεπώς, να εξετασθεί η προσφυγή την οποία άσκησε η Ελληνική Δημοκρατία με αίτημα την ακύρωση της επίμαχης αποφάσεως. |
Επιχειρήματα των διαδίκων
|
48 |
Με το πρώτο σκέλος του πρώτου λόγου ακυρώσεως που προέβαλε ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου, η Ελληνική Δημοκρατία υποστηρίζει, κατ’ ουσίαν, ότι το άρθρο 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006 δεν είναι εφαρμοστέο στην περίπτωση χρηματοδοτήσεως εκ μέρους του ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, κατά το χρονικό διάστημα των ετών από το 2000 έως και το 2006. Κατά την αναιρεσείουσα, δεδομένου ότι η επίμαχη απόφαση δεν μπορούσε να στηριχθεί στο άρθρο 39 του κανονισμού 1260/1999, στερούνταν νομικής βάσεως και έπρεπε, ως εκ τούτου, να ακυρωθεί. |
|
49 |
Η Επιτροπή αντιτείνει, κατ’ ουσίαν, ότι το άρθρο 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006 προβλέπει ρητώς ότι η χρηματοδότηση που έχει εγκριθεί βάσει του κανονισμού 1260/1999 –«συμπεριλαμβανομένης της […] ακύρωσ[ή]ς [της]»– δεν θίγεται από τον κανονισμό 1083/2006, «έως το κλεισιμό τ[η]ς». Κατά την Επιτροπή, η διάταξη αυτή αφορά, επομένως, όλες τις χρηματοδοτήσεις που χορηγήθηκαν βάσει του κανονισμού 1260/1999. |
|
50 |
Επιπλέον, καθόσον η εν λόγω διάταξη παραπέμπει στο εφαρμοστέο βάσει του κανονισμού 1260/1999 καθεστώς, πρέπει, κατά την Επιτροπή, να αφορά κατ’ ανάγκην όλα τα προγράμματα που εγκρίθηκαν υπό το καθεστώς αυτό, άνευ μεταβολής της νομικής βάσεώς τους και του νομικού πλαισίου τους έως την περάτωσή τους. Επομένως, κατά την Επιτροπή, το ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, έπρεπε να περιλαμβάνεται στην κατηγορία στην οποία υπάγονται τα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής «τόσο από συστηματική όσο και από τελολογική άποψη», προκειμένου να διατηρήσει το αρχικό νομικό πλαίσιό του. |
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
|
51 |
Πρέπει να υπομνησθεί ευθύς εξαρχής ότι, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, μολονότι έννομη κατάσταση γεννηθείσα και διαμορφωθείσα οριστικώς υπό το κράτος προϊσχύσαντος νόμου εξακολουθεί να διέπεται καταρχήν από τον νόμο αυτό, ο νομοθέτης δύναται να ορίσει άλλως, ιδίως μέσω μεταβατικών κανόνων (πρβλ. απόφαση της 7ης Νοεμβρίου 2013, Gemeinde Altrip κ.λπ., C-72/12, EU:C:2013:712, σκέψη 22 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία). |
|
52 |
Οι μεταβατικοί κανόνες, πάντως, πρέπει να ερμηνεύονται συσταλτικώς (απόφαση της 2ας Σεπτεμβρίου 2010, Kirin Amgen, C-66/09, EU:C:2010:484, σκέψη 33). |
|
53 |
Εν προκειμένω, το γράμμα του άρθρου 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006 αφορά, μεταξύ άλλων, την ακύρωση συνδρομής η οποία συγχρηματοδοτείται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία ή έργου το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής. Όπως προκύπτει από τη σκέψη 38 της παρούσας αποφάσεως, στα Ταμεία αυτά δεν περιλαμβάνεται το ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού. |
|
54 |
Κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, η αρχή της ασφάλειας δικαίου επιτάσσει η ρύθμιση να παρέχει στους ενδιαφερομένους τη δυνατότητα να γνωρίζουν με ακρίβεια την έκταση των υποχρεώσεων οι οποίες τους επιβάλλονται βάσει της ρυθμίσεως αυτής, ιδίως οσάκις υφίσταται το ενδεχόμενο οικονομικών επιπτώσεων (απόφαση της 6ης Σεπτεμβρίου 2018, Τσεχική Δημοκρατία κατά Επιτροπής, C-4/17 P, EU:C:2018:678, σκέψη 58). |
|
55 |
Τα επιχειρήματα, όμως, της Επιτροπής, περί του ότι η έννοια των «Διαρθρωτικών Ταμείων» κατά το άρθρο 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006 δεν θα έπρεπε να ορίζεται με γνώμονα το άρθρο 1 του κανονισμού αυτού, αλλά βάσει των διατάξεων του κανονισμού 1260/1999, με συνέπεια η έννοια αυτή να περιλαμβάνει και το ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, θα είχαν ως αποτέλεσμα την επιβολή στο κράτος μέλος το οποίο αφορά δημοσιονομική διόρθωση οικονομικών επιπτώσεων μη δυνάμενων να συναχθούν από το γράμμα του κανονισμού 1083/2006. |
|
56 |
Πράγματι, δεδομένου ότι οι αυτοτελείς έννοιες του δικαίου της Ένωσης πρέπει να ερμηνεύονται λαμβανομένου υπόψη του πλαισίου της ρυθμίσεως στην οποία διαλαμβάνονται και με γνώμονα τους σκοπούς που επιδιώκονται με τη ρύθμιση αυτή (απόφαση της 15ης Νοεμβρίου 2018, BTA Baltic Insurance Company, C‑648/17, EU:C:2018:917, σκέψη 31), πρέπει να γίνει δεκτό ότι, ελλείψει ρητής μνείας, στο άρθρο 105 του κανονισμού 1083/2006, ενός ευρύτερου ορισμού των «Διαρθρωτικών Ταμείων» στο πλαίσιο του κανονισμού 1260/1999 σε σχέση με εκείνο του κανονισμού 1083/2006, απλώς και μόνον το ότι με τη διάταξη αυτή θεσπίζονται «μεταβατικές διατάξεις», όπως συνάγεται από τον τίτλο της, δεν έχει ως αποτέλεσμα, αντιθέτως προς ό,τι υποστηρίζει η Επιτροπή, η εν λόγω διάταξη να εξαιρεί τις έννοιες των οποίων κάνει χρήση από τον ορισμό τους κατά τον κανονισμό 1083/2006 στον οποίο αυτές ανήκουν. |
|
57 |
Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, πρέπει να γίνει δεκτό ότι το άρθρο 105, παράγραφος 1, του κανονισμού 1083/2006 δεν έχει εφαρμογή στην περίπτωση χρηματοδοτήσεως εκ μέρους του ΕΓΤΠΕ, Τμήμα Προσανατολισμού, κατά το χρονικό διάστημα των ετών από το 2000 έως το 2006. Δεδομένου ότι η επίμαχη απόφαση δεν μπορούσε να στηριχθεί στο άρθρο 39 του κανονισμού 1260/1999, στερείται νομικής βάσεως και πρέπει, κατά συνέπεια, να ακυρωθεί, χωρίς να απαιτείται να εξετασθούν το δεύτερο σκέλος του πρώτου λόγου ακυρώσεως και οι λοιποί λόγοι ακυρώσεως που προέβαλε η Ελληνική Δημοκρατία ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου. |
Επί των δικαστικών εξόδων
|
58 |
Κατά το άρθρο 184, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου, όταν η αίτηση αναιρέσεως είναι βάσιμη, το Δικαστήριο, εφόσον κρίνει το ίδιο οριστικά τη διαφορά, αποφαίνεται και επί των δικαστικών εξόδων. |
|
59 |
Το άρθρο 138, παράγραφος 1, του Kανονισμού Διαδικασίας, το οποίο εφαρμόζεται στην αναιρετική διαδικασία δυνάμει του άρθρου 184, παράγραφος 1, του εν λόγω Kανονισμού, ορίζει ότι o ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα έξοδα εφόσον υπάρχει σχετικό αίτημα του νικήσαντος διαδίκου. Δεδομένου ότι η Ελληνική Δημοκρατία δικαιώθηκε στο πλαίσιο της αναιρετικής διαδικασίας, η δε ασκηθείσα ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου προσφυγή της έγινε δεκτή, η Επιτροπή πρέπει να φέρει, σύμφωνα με τα αιτήματα της Ελληνικής Δημοκρατίας, τόσο τα δικαστικά έξοδά της όσο και τα δικαστικά έξοδα στα οποία υποβλήθηκε η Ελληνική Δημοκρατία σε αμφοτέρους τους βαθμούς δικαιοδοσίας. |
|
Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πρώτο τμήμα) αποφασίζει: |
|
|
|
|
Bonichot Toader Rosas Bay Larsen Safjan Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο Λουξεμβούργο στις 27 Φεβρουαρίου 2019. Ο Γραμματέας A. Calot Escobar Ο Πρόεδρος του πρώτου τμήματος J.-C. Bonichot |
( *1 ) Γλώσσα διαδικασίας: η ελληνική.