1.

Το chambre des employés privés (Επιμελητήριο των ιδιωτικών υπαλλήλων) ιδρύθηκε ταυτόχρονα με τα άλλα επαγγελματικά επιμελητήρια (Αγροτικό Επιμελητήριο, Επιμελητήριο Βιοτεχνών, Εμπορικό Επιμελητήριο και λοιπά) με τον νόμο του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου της 4ης Απριλίου 1924, περί ιδρύσεως επαγγελματικών επιμελητηρίων με αιρετά όργανα.

Ο νόμος αυτός ορίζει ότι η γενική αποστολή των επαγγελματικών επιμελητηρίων είναι « η διαφύλαξη και η υπεράσπιση συμφερόντων των μελών τους ».

Το άρθρο 38 του ανωτέρω νόμου προβλέπει τα εξής:

« Αποστολή του chambre des employés privés είναι να ιδρύει και να επιχορηγεί, ανάλογα με την περίπτωση, κάθε ίδρυμα, οργανισμό, οργάνωση ή υπηρεσία που έχει ως κύριο σκοπό τη βελτίωση της καταστάσεως των ιδιωτικών υπαλλήλων, να προωθεί τις δραστηριότητες τους, να συντάσσει γνωμοδοτήσεις, να απευθύνει συστάσεις και να ζητεί πληροφορίες, καθώς και την παροχή στατιστικών στοιχείων.

Το Επιμελητήριο δικαιούται να υποβάλλει προτάσεις στην κυβέρνηση, τις οποίες η τελευταία οφείλει να εξετάζει και να υποβάλλει στο Κοινοβούλιο, όταν το αντικείμενο τους υπάγεται στην αρμοδιότητα του.

Πριν από την έκδοση κάθε νόμου και κάθε υπουργικής αποφάσεως ή βασιλικού διατάγματος που αφορά κατά κύριο λόγο τους ιδιωτικούς υπαλλήλους, πρέπει να ζητείται η γνώμη του chambre des employés privés.

Στην αρμοδιότητα του chambre des employés privés περιλαμβάνεται ιδίως:

Η ανωτέρω απαρίθμηση δεν είναι περιοριστική ».

Βάσει του άρθρου 6 του νόμου του 1924, μεταξύ των μελών των επιμελητηρίων το δικαίωμα του εκλέγειν παρέχεται μόνο στα άτομα που έχουν την ιθαγένεια του Λουξεμβούργου.

Προς κάλυψη των δαπανών του, το chambre des employés privés μπορεί, σύμφωνα με το άρθρο 3 του νόμου του 1924, όπως τροποποιήθηκε με τον νόμο της 3ης Ιουνίου 1926, να επιβάλει στα μέλη του την υποχρέωση καταβολής εισφορών, παρακρατούμενες από τις αποδοχές και τους μισθούς. Αυτή η παρακράτηση εξομοιώνεται προς παρακράτηση φόρου, για την οποία ισχύουν τα ίδια προνόμια όπως και για την περίπτωση μη καταβολής των αμέσων φόρων. Πριν από την τροποποίηση του νόμου, η υποχρέωση καταβολής εισφορών βάρυνε μόνο τους έχοντες το δικαίωμα του εκλέγειν.

2.

Με έγγραφο το οποίο απηύθυνε στις 17 Μαρτίου 1987 στο chambre des employés privés, το Association de soutien aux travailleurs immigrés ( Σωματείο αρωγής των μεταναστών εργαζομένων, στο εξής: ASTI ) πληροφόρησε το ev λόγω Επιμελητήριο ότι, από κοινού με τους τρεις αλλοδαπούς μισθωτούς που απασχολεί, οι οποίοι είναι υπήκοοι άλλων κρατών μελών, αποφάσισε να μην καταβάλει τις σχετικές εισφορές στο ανωτέρω Επιμελητήριο, με την αιτιολογία ότι θεωρούσε παράλογο να καταβάλλονται εισφορές σε έναν οργανισμό για λογαριασμό μισθωτών οι οποίοι όμως αποκλείονται από τον εν λόγω οργανισμό.

Το chambre des employés privés άσκησε αγωγή ενώπιον του tribunal de paix ( Ειρηνοδικείο) της πόλεως του Λουξεμβούργου. Προς αντίκρουση της αγωγής, το ASTI ισχυρίστηκε ότι η άρνηση αναγνωρίσεως στους αλλοδαπούς, υπηκόους άλλων κρατών μελών, του δικαιώματος συμμετοχής στις εκλογές του chambre des employés privés είναι αντίθετη προς τα άρθρα 7, 48, 117, 118, 118 Α και 189, δεύτερο εδάφιο, της Συνθήκης ΕΟΚ και 7 και 8 του κανονισμού (ΕΟΚ) 1612/68, της 15ης Οκτωβρίου 1968, περί της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στο εσωτερικό της Κοινότητας ( ΕΕ ειδ. έκδ. 05/001, σ. 33 ). Με απόφαση της 13ης Οκτωβρίου 1989 το tribunal de paix απέρριψε τους ισχυρισμούς αυτούς και υποχρέωσε το ASTI να καταβάλει τις μη καταβληθείσες εισφορές με την αιτιολογία ότι:

Το ASTI άσκησε αναίρεση κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον του Cour de cassation, το οποίο έκρινε ότι, εν προκειμένω, δεν υπήρχε λόγος εφαρμογής του σχετικού με την έλλειψη νομιμοποιήσεως κανόνα και ότι, επομένως, ως προς το σημείο αυτό, η αγωγή ήταν βάσιμη. Κατά τα λοιπά, ανέστειλε τη διαδικασία μέχρις ότου το Δικαστήριο εκδώσει προδικαστική απόφαση επί του ακολούθου ερωτήματος:

« Πρέπει να ερμηνευθούν τα άρθρα 7, 48, 117, 118, 118 Α και 189, δεύτερο εδάφιο, της Συνθήκης ΕΟΚ και τα άρθρα 7 και 8 του κανονισμού (ΕΟΚ) 1612/68 του Συμβουλίου, ή ορισμένα από τα άρθρα αυτά, υπό την έννοια ότι απαγορεύουν στα κράτη μέλη της Κοινότητας να επιβάλλουν με τη νομοθεσία τους στους αλλοδαπούς εργαζομένους, υπηκόους των άλλων κρατών μελών, οι οποίοι είναι υποχρεωτικώς μέλη των επαγγελματικών επιμελητηρίων, την υποχρέωση καταβολής εισφορών, εφόσον δεν τους παρέχουν παράλληλα το δικαίωμα να συμμετέχουν στην εκλογή των οργάνων του Επιμελητηρίου και επιφυλάσσουν το δικαίωμα αυτό μόνο στους ημεδαπούς; »

3.

Η απόφαση του αιτούντος δικαστηρίου πρωτοκολλήθηκε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις 17 Ιουλίου 1990.

4.

Σύμφωνα με το άρθρο 20 του Πρωτοκόλλου περί του Οργανισμού του Δικαστηρίου, γραπτές παρατηρήσεις κατέθεσαν:

5.

Κατόπιν εκθέσεως του εισηγητή δικαστή και αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, το Δικαστήριο αποφάσισε να προχωρήσει στην προφορική διαδικασία χωρίς προηγούμενη διεξαγωγή αποδείξεων.

6.

Το ASTI προτείνει να δοθεί η ακόλουθη απάντηση στο ερώτημα του Cour de cassation:

Το ASTI ισχυρίζεται καταρχάς ότι μία από τις θεσμικές βάσεις των επαγγελματικών επιμελητηρίων είναι το γεγονός ότι αποτελούν καθαρά επαγγελματικά όργανα, τα οποία είναι ανεξάρτητα πολιτικών επιρροών. Για τον λόγο αυτό θεωρεί ότι η αποστολή τους είναι σε μεγάλο βαθμό παρόμοια προς εκείνη των παραδοσιακών συνδικάτων, πράγμα το οποίο επιβεβαιώνεται από το σύνολο των σκοπών που επιδιώκει το chambre des employés privés, όπως ορίζεται στο άρθρο 38 του νόμου του 1924.

Το ASTI απορρίπτει τον ισχυρισμό ότι τα επιμελητήρια συνδέονται με την άσκηση δημοσίας εξουσίας λόγω των συμβουλευτικών τους αρμοδιοτήτων, διότι η εν λόγω αρμοδιότητα είναι μία μόνον από εκείνες που ανατίθενται σ' αυτά τα επιμελητήρια και, εν πάση περιπτώσει, οι γνώμες τους έχουν καθαρά συμβουλευτικό χαρακτήρα, που δεν προϋποθέτει την άσκηση « δημοσίου λειτουργήματος», υπό την έννοια άμεσης συμμετοχής στην άσκηση της δημοσίας εξουσίας.

Επιπλέον, οι μετανάστες εργαζόμενοι έχουν νόμιμο συμφέρον να συμμετέχουν σ' αυτή τη συμβουλευτική αρμοδιότητα· όμως, με τον αποκλεισμό του δικαιώματος του εκλέγειν στερούνται από αυτή τη δυνατότητα και υφίστανται με τον τρόπο αυτό δυσμενή διάκριση σε σχέση με τους ημεδαπούς εργαζομένους.

Η εν λόγω διάκριση, που καθίσταται πλέον κατάφωρη από το γεγονός ότι οι εν λόγω εργαζόμενοι καταβάλλουν εισφορές, απαγορεύεται από το άρθρο 7 της Συνθήκης και τον κανονισμό 1612/68.

Το ASTI υπογραμμίζει ότι η συμμετοχή στη διοίκηση των επιμελητηρίων και στην εκλογή των μελών τους είναι ένα από τα αναφερόμενα στο άρθρο 7 του κανονισμού 1612/68 « κοινωνικά πλεονεκτήματα », διότι η συμμετοχή αυτή συμβάλλει στην ενσωμάτωση του αλλοδαπού στη χώρα υποδοχής, πράγμα το οποίο, όπως έχει δεχθεί το Δικαστήριο, αποτελεί χαρακτηριστικό των ανωτέρω πλεονεκτημάτων (απόφαση της 11ης Ιουλίου 1985, 137/84, Mutsch, Συλλογή 1985, σ. 2681 ).

Τέλος, τα μέλη των επαγγελματικών επιμελητηρίων εκλέγονται από καταλόγους οι οποίοι συντάσσονται από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, ενεργούν δε στο πλαίσιο εντολής των εν λόγω οργανώσεων. Το γεγονός ότι οι μετανάστες εργαζόμενοι δεν μπορούν να εκλεγούν βάσει των καταλόγων αυτών ως συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι αποτελεί δυσμενή διάκριση σε σχέση με την κατάσταση των συνδικαλιστικών εκπροσώπων που έχουν την ιθαγένεια του Λουξεμβούργου και, επομένως, συνιστά παράβαση του άρθρου 8 του κανονισμού 1612/68.

Όσον αφορά τη διάταξη το άρθρο 8 του κανονισμού 1612/68, κατά το οποίο είναι δυνατόν να αποκλειστεί η συμμετοχή του εργαζομένου υπηκόου κράτους μέλους που απασχολείται στην επικράτεια άλλου κράτους μέλους στη « διοίκηση οργανισμών δημοσίου δικαίου » και από την άσκηση « λειτουργήματος δημοσίου δικαίου », το ASTI υποστηρίζει:

7.

Το chambre des employés privés ισχυρίζεται καταρχάς ότι είναι οργανισμός δημοσίου δικαίου, ο οποίος έχει συσταθεί από τον νόμο.

Στη συνέχεια υπογραμμίζει ότι το Δικαστήριο, με την προαναφερθείσα απόφαση της 17ης Δεκεμβρίου 1980, Επιτροπή κατά Βελγίου, ερμηνεύοντας το άρθρο 8 του κανονισμού 1612/68, δέχθηκε ότι είναι δυνατό, βάσει του άρθρου αυτού, να αποκλείονται οι υπήκοοι των άλλων κρατών μελών από τη συμμετοχή στη διοίκηση οργανισμών δημοσίου δικαίου, εφόσον οι δραστηριότητες των εν λόγω οργανισμών προϋποθέτουν συμμετοχή στην άσκηση δημόσιας εξουσίας. Τούτο συμβαίνει στην περίπτωση του chambre des employés privés, το οποίο παρεμβαίνει βάσει του νόμου στην άσκηση της νομοθετικής και της κανονιστικής εξουσίας μέσω των συμβουλευτικών του γνωμών, τις οποίες εκφέρει υποχρεωτικώς.

8.

Η Κυβέρνηοη τον Λουξεμβούργου παρατηρεί καταρχάς ότι, όσον αφορά το γενικότερο ζήτημα του δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι των ατόμων που δεν έχουν την ιθαγένεια του Λουξεμβούργου στις εκλογές των επαγγελματικών επιμελητηρίων, η Επιτροπή, με έγγραφο της 27ης Νοεμβρίου 1989, κίνησε τη διοικητική προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία περί αναγνωρίσεως παραβάσεως, σύμφωνα με το άρθρο 169 της Συνθήκης. Για τον λόγο αυτό και λαμβανομένου υπόψη ότι, αφενός, το προδικαστικό ερώτημα αφορά μόνο μία από τις πτυχές του γενικού προβλήματος και ότι, αφετέρου, αναμένει ακόμη τη σχετική γνωμοδότηση του Conseil d' Etat για να απαντήσει στην Επιτροπή, η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου ζητεί από το Δικαστήριο να αναστείλει τη διαδικασία μέχρις ότου η ίδια διατυπώσει την απάντηση της ή, ενδεχομένως, μέχρις ότου το Δικαστήριο εκδώσει την απόφαση του στο πλαίσιο της διαδικασίας περί αναγνωρίσεως παραβάσεως.

Επικουρικά, η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου υποστηρίζει ότι το προδικαστικό ερώτημα είναι απαράδεκτο, διότι δεν αναφέρεται ειδικά σε ζήτημα του κοινοτικού δικαίου, καθόσον οι κοινοτικοί υπήκοοι βρίσκονται στην ίδια θέση όπως και οι υπήκοοι του Λουξεμβούργου που δεν έχουν εκλογικό δικαίωμα και διότι η σχετική ρύθμιση έχει γενική ισχύ, αφορώσα όλα τα μέλη ενός επαγγελματικού επιμελητηρίου, ανεξάρτητα από την ιθαγένεια τους.

Σε περίπτωση που το Δικαστήριο απαντήσει στο υποβληθέν ερώτημα, η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου προτείνει να δοθεί η εξής απάντηση :

«Τα άρθρα 7, 48, 117, 118 Α και 188 της Συνθήκης ΕΟΚ και τα άρθρα 7 και 8 του κανονισμού (ΕΟΚ) 1612/68 δεν έχουν την έννοια ότι εμποδίζουν τη νομοθεσία ενός κράτους μέλους να επιβάλλει την καταβολή εισφορών στους αλλοδαπούς εργαζομένους, υπηκόους κράτους μέλους, οι οποίοι είναι υποχρεωτικά μέλη ενός επαγγελματικού επιμελητηρίου, στερώντας τους παράλληλα το δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές προς ανάδειξη των οργάνων του επιμελητηρίου, επιφυλάσσοντας το δικαίωμα του εκλέγειν μόνο στους ημεδαπούς. »

Όσον αφορά τη φύση και την αποστολή των επαγγελματικών επιμελητηρίων, η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου θεωρεί ότι τα επιμελητήρια συστάθηκαν για να συμπληρώσουν την προβλεπόμενη από το Σύνταγμα νομοθετική λειτουργία, μέσω της θεσπίσεως από τον νόμο του 1924 της συμβουλευτικής τους αρμοδιότητας και του δικαιώματος τους να τροποποιούν ή να προτείνουν νόμους και διατάγματα που συνάπτονται προς τον σκοπό τους ή που αφορούν τα μέλη τους.

Επομένως, οι αρμοδιότητες αυτές, βάσει των οποίων τα επιμελητήρια συνδράμουν τις δημόσιες αρχές, συμμετέχοντας, δυνάμει θεσμικών διατάξεων, στην άσκηση της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας, είναι οι σημαντικότερες.

Δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση μεταξύ επιμελητηρίων και συνδικάτων, τα οποία είναι ενώσεις ιδιωτικού δικαίου, η συμμετοχή στις οποίες είναι ελεύθερη, ενώ τα μέλη ενός επαγγελματικού κλάδου υπάγονται υποχρεωτικά στα επαγγελματικά επιμελητήρια, τα οποία εκπροσωπούν τα μέλη αυτά και εκφράζουν τις απόψεις τους.

Η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου θεωρεί ότι το υποβληθέν ερώτημα αφορά το αν το δικαίωμα του εκλέγειν αποτελεί άμεση και απαραίτητη αντιπαροχή για την καταβαλλόμενη εισφορά.

Επ' αυτού, η ανωτέρω κυβέρνηση υποστηρίζει ότι, σύμφωνα με τον νόμο, η καταβολή εισφοράς είναι η άμεση αντιπαροχή για κάποια συγκεκριμένη δαπάνη, δηλαδή την παροχή των υπηρεσιών εκ μέρους του Επιμελητηρίου, που δεν έχει καμία σχέση με τη συμβουλευτική της λειτουργία.

Συνεπώς, η καταβολή εισφοράς μπορεί να συγκριθεί προς τον φόρο, ο οποίος, όπως ακριβώς και οι δημοτικοί ή εθνικοί φόροι σε σχέση με τις δημοτικές ή βουλευτικές εκλογές, δεν παρέχει το δικαίωμα συμμετοχής στην εκλογή των οργάνων των επαγγελματικών επιμελητηρίων. Εξάλλου, η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου σημειώνει ότι, πέραν του δικαιώματος του εκλέγειν, τα δικαιώματα των αλλοδαπών εργαζομένων λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο της υπερασπίσεως του υπέρτερου συμφέροντος του επαγγελματικού κλάδου στο σύνολο του, χωρίς να υπάρχει λόγος να γίνεται διάκριση μεταξύ των διαφόρων μελών του επαγγελματικού επιμελητηρίου.

Όσον αφορά τις διάφορες διατάξεις που αναφέρονται στο υποβληθέν ερώτημα, η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου υποστηρίζει ότι:

9.

Η Επιτροπή προτείνει να δοθεί η εξής απάντηση στο ερώτημα που υπέβαλε το εθνικό δικαστήριο:

«Το άρθρο 48 της Συνθήκης ΕΟΚ και το άρθρο 8 του κανονισμού 1612/68 έχουν την έννοια ότι εμποδίζουν τα κράτη μέλη να στερούν με τη νομοθεσία τους από αλλοδαπούς εργαζομένους, υπηκόους άλλων κρατών μελών, οι οποίοι υπάγονται υποχρεωτικά σε ένα επαγγελματικό επιμελητήριο και υποχρεούνται εκ του νόμου να καταβάλλουν εισφορές σ' αυτό, το δικαίωμα της συμμετοχής στις εκλογές προς ανάδειξη των οργάνων του εν λόγω επιμελητηρίου. »

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου επιβάλλει δυσμενείς διακρίσεις, λόγω του ότι στερεί από τους υπηκόους των άλλων κρατών μελών, οι οποίοι είναι υποχρεωτικά μέλη ενός επιμελητηρίου, τη δυνατότητα συμμετοχής στις εκλογές προς ανάδειξη των οργάνων του εν λόγω επιμελητηρίου, όσον αφορά τόσον το δικαίωμα του εκλέγειν, όσον και το δικαίωμα του εκλέγεσθαι. Η διάκριση αυτή θα υφίστατο ακόμη και αν οι κοινοτικοί εργαζόμενοι απαλλάσσονταν από την υποχρέωση καταβολής εισφορών.

Η εν λόγω διάκριση είναι αντίθετη προς το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 1612/68, το οποίο επιτάσσει την ίση μεταχείριση στον τομέα των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, καθόσον σ' αυτά περιλαμβάνεται επίσης και το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στο πλαίσιο οργανισμών που έχουν ως κύρια αποστολή την υπεράσπιση των συμφερόντων των εργαζομένων με κάθε νόμιμο μέσο. Εν προκειμένω, σκοπός όλων των αρμοδιοτήτων τις οποίες έχει το chambre des employés privés είναι η διασφάλιση των συμφερόντων των εν λόγω υπαλλήλων, δεν έχει δε σημασία το ζήτημα αν πρόκειται για οργανισμό ανάλογο προς τις συνδικαλιστικές ενώσεις κλασσικού τόπου, οι οποίες επίσης εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του εν λόγω άρθρου.

Όσον αφορά τις εξαιρέσεις που προβλέπονται στα άρθρα 48, παράγραφος 4, της Συνθήκης και 8, παράγραφος 1, περίπτωση β, του κανονισμού 1612/68, η Επιτροπή αμφισβητεί τον ισχυρισμό ότι τα επιμελητήρια συμμετέχουν στην άσκηση δημόσιας εξουσίας λόγω της συμβουλευτικής τους αρμοδιότητας, διότι η εν λόγω αρμοδιότητα εντάσσεται στο πλαίσιο της διασφαλίσεως των συμφερόντων των μελών των επιμελητηρίων, οι δε γνώμες τους δεν δεσμεύουν το Κοινοβούλιο και, επομένως, δεν συνιστούν συμμετοχή στη νομοθετική διαδικασία.

Ακόμη και αν αυτή η αρμοδιότητα θεωρηθεί ως δημόσιο λειτούργημα, θα έπρεπε να εφαρμοστεί η νομολογία που προκύπτει από την προαναφερθείσα απόφαση της 17ης Δεκεμβρίου 1980, Επιτροπή κατά Βελγίου, και, επομένως, να αναγνωριστεί το δικαίωμα του εκλέγειν στους κοινοτικούς εργαζομένους, με παράλληλο αποκλεισμό τους από τη συγκεκριμένη λειτουργία, που προϋποθέτει συμμετοχή στην άσκηση δημόσιας εξουσίας.

—

η ASTI, εκπροσωπούμενη από τον G. Thomas, δικηγόρο Λουξεμβούργου,

—

το chambre des employés privés, εκπροσωπούμενο από τον Α. T. Ries, δικηγόρο Λουξεμβούργου,

—

η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου, εκπροσωπούμενη από τον J. Zahlen, σύμβουλο της κυβερνήσεως στο Υπουργείο Εργασίας,

—

η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενη από τον Δ. Γκου-λούση, νομικό σύμβουλο,

1

Με απόφαση της 12ης Ιουλίου 1990, που περιήλθε στο Δικαστήριο στις 17 Ιουλίου 1990, το Cour de cassation του Λουξεμβούργου υπέβαλε, δυνάμει του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, ένα προδικαστικό ερώτημα ως προς την ερμηνεία των άρθρων 7, 48, 117, 118, 118 Α και 189, δεύτερο εδάφιο, της Συνθήκης ΕΟΚ και 7 και 8 του κανονισμού ( ΕΟΚ ) 1612/68, της 15ης Οκτωβρίου 1968, περί της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στο εσωτερικό της Κοινότητος ( ΕΕ ειδ. έκδ., 05/001, σ. 33 ) που τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΟΚ) 312/76 του Συμβουλίου, της 9ης Φεβρουαρίου 1976 ( ΕΕ ειδ. έκδ. 05/002, σ. 68 ).

2

Το ερώτημα αυτό ανέκυψε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ του Association de soutien aux travailleurs immigrés (Σωματείου Αρωγής των Μεταναστών Εργαζομένων, στο εξής: ASTI ) και του chambre des employés privés ( Επιμελητηρίου των ιδιωτικών υπαλλήλων ).

3

Το chambre des employés privés συνεστήθη με τον νόμο του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου της 4ης Απριλίου 1924, περί ιδρύσεως επαγγελματικών επιμελητηρίων με αιρετά όργανα. Ο νόμος αυτός προέβλεψε επίσης τη σύσταση γεωργικού, βιοτεχνικού, εμπορικού και εργατικού επιμελητηρίου. Με νόμο της 12ης Φεβρουαρίου 1964 συνεστήθη το Επιμελητήριο των δημοσίων υπαλλήλων, με αποτέλεσμα την κάλυψη του συνόλου των επαγγελματικών κλάδων εκτός των ελευθερίων επαγγελμάτων. Βάσει του νόμου, γενική αποστολή των επαγγελματικών επιμελητηρίων είναι η διασφάλιση και η υπεράσπιση των συμφερόντων των μελών τους.

4

Τα επαγγελματικά επιμελητήρια έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν προτάσεις στην Κυβέρνηση, τις οποίες αυτή υποχρεούται να εξετάζει και να καταθέτει στο Κοινοβούλιο. Ο νομοθέτης υποχρεούται να ζητεί τη γνώμη των επαγγελματικών επιμελητηρίων για κάθε νόμο, διάταγμα ή ρύθμιση που τα αφορά.

5

Δυνάμει του άρθρου 6 του νόμου του 1924 το δικαίωμα του εκλέγειν για την ανάδειξη των οργάνων των επιμελητηρίων παρέχεται μόνο στα άτομα που έχουν την ιθαγένεια του Λουξεμβούργου. Προς κάλυψη των εξόδων τους, τα επιμελητήρια μπορούν, σύμφωνα με το άρθρο 3, όπως τροποποιήθηκε με τον νόμο της 3ης Ιουνίου 1926, να επιβάλλουν στα μέλη τους την υποχρέωση καταβολής εισφοράς, εισπραττόμενη μέσω παρακρατήσεως του σχετικού ποσού εκ μέρους του εργοδότη από τις αποδοχές τους. Πριν από την τροποποίηση αυτή η υποχρέωση καταβολής εισφοράς βάρυνε μόνο τους εκλογείς.

6

Το ASTI πληροφόρησε το chambre des employés privés, με έγγραφο που του απηύθυνε στις 17 Μαρτίου 1987, ότι, υπό την ιδιότητα του ως εργοδότη και με σύμφωνη γνώμη των τριών αλλοδαπών μισθωτών που απασχολεί, υπηκόων άλλων κρατών μελών, αποφάσισε να μην καταβάλλει εισφορές στο ανωτέρω επιμελητήριο, με την αιτιολογία ότι θεωρούσε παράλογο να καταβάλλει εισφορές σε έναν οργανισμό για λογαριασμό μισθωτών οι οποίοι αποκλείονται από αυτόν.

7

Το chambre des employés privés άσκησε αγωγή ενώπιον του tribunal de paix ( ειρηνοδικείου) της πολέως του Λουξεμβούργου, με απόφαση της 13ης Οκτωβρίου 1989 του οποίου το ASTI υποχρεώθηκε να καταβάλει τις μη καταβληθείσες εισφορές. Το ASTI άσκησε αναίρεση κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον του Cour de cassation του Λουξεμβούργου, το οποίο, με απόφαση της 12ης Ιουλίου 1990, ανέστειλε τη διαδικασία μέχρις ότου το Δικαστήριο εκδώσει απόφαση επί του ακολούθου προδικαστικού ερωτήματος:

« Πρέπει να ερμηνευθούν τα άρθρα 7, 48, 117, 118, 118 Α και 189, δεύτερο εδάφιο, της Συνθήκης ΕΟΚ και τα άρθρα 7 και 8 του κανονισμού (ΕΟΚ) 1612/68 του Συμβουλίου, ή ορισμένα από τα άρθρα αυτά, υπό την έννοια ότι απαγορεύουν στα κράτη μέλη της Κοινότητας να επιβάλλουν με τη νομοθεσία τους στους αλλοδαπούς εργαζομένους, υπηκόους των άλλων κρατών μελών, οι οποίοι είναι υποχρεωτικώς μέλη των επαγγελματικών επιμελητηρίων, την υποχρέωση καταβολής εισφορών, εφόσον δεν τους παρέχουν παράλληλα το δικαίωμα να συμμετέχουν στην εκλογή των οργάνων του Επιμελητηρίου και επιφυλάσσουν το δικαίωμα αυτό μόνο στους ημεδαπούς; »

8

Στην έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση αναπτύσσονται διεξοδικώς τα πραγματικά περιστατικά της διαφοράς της κύριας δίκης, η εξέλιξη της διαδικασίας, καθώς και οι γραπτές παρατηρήσεις που κατατέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου. Τα στοιχεία αυτά της δικογραφίας δεν επαναλαμβάνονται κατωτέρω παρά μόνο καθόσον απαιτούνται για τη συλλογιστική του Δικαστηρίου.

9

Λαμβανομένων υπόψη των αιτιολογικών σκέψεων της αποφάσεως του αιτούντος δικαστηρίου και των παρατηρήσεων που αναπτύχθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου, με το προδικαστικό ερώτημα το εθνικό δικαστήριο ζητεί να πληροφορηθεί αν, βάσει του κοινοτικού δικαίου, απαγορεύεται σε μία εθνική νομοθεσία να στερεί από τους αλλοδαπούς εργαζομένους το δικαίωμα ψήφου για την ανάδειξη των οργάνων ενός επαγγελματικού επιμελητηρίου, στο οποίο υπάγονται υποχρεωτικά και για το οποίο υποχρεούνται να καταβάλλουν εισφορές, αποστολή του οποίου είναι η υπεράσπιση των συμφερόντων των υπαγομένων σ' αυτό εργαζομένων και το οποίο ασκεί συμβουλευτική αρμοδιότητα στον νομοθετικό τομέα.

10

Από τη δικογραφία προκύπτει ότι τα υπαγόμενα στο chambre des employés privés άτομα έχουν την ιδιότητα του εργαζομένου. Συνεπώς, η συμφωνία προς το κοινοτικό δίκαιο της προεκτιθεμένης διαφορετικής μεταχειρίσεως μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών πρέπει να εκτιμηθεί σε συνάρτηση με τις διατάξεις περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων και όχι με το άρθρο 7 της Συνθήκης, διότι το άρθρο αυτό ισχύει αυτοτελώς μόνο στις περιπτώσεις που διέπονται από το κοινοτικό δίκαιο, για τις οποίες η Συνθήκη δεν προβλέπει ειδικούς κανόνες περί απαγορεύσεως των διακρίσεων ( βλ. ως πλέον πρόσφατη την απόφαση της 7ης Μαρτίου 1991, C-10/90, Masgio, Συλλογή 1991, σ. I-1119).

11

Στον τομέα της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, η θεμελιώδης αρχή της απαγορεύσεως των διακρίσεων διακηρύσσεται στο άρθρο 48, παράγραφος 2, της Συνθήκης. Η αρχή αυτή υπενθυμίζεται στην πέμπτη και την έκτη αιτιολογική σκέψη του κανονισμού 1612/68 και σε πολλές κατ' ιδίαν διατάξεις του εν λόγω κανονισμού, ιδίως στα άρθρα 7 και 8, στα οποία αναφέρεται το εθνικό δικαστήριο.

12

Πρέπει να εξεταστεί, καταρχάς, η τελευταία αυτή διάταξη, η οποία είναι η πλέον ειδική.

13

Δυνάμει του άρθρου 8, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο,

« ο εργαζόμενος υπήκοος κράτους μέλους που απασχολείται στην επικράτεια άλλου κράτους μέλους απολαύει ίσης μεταχειρίσεως ως προς την συμμετοχή του σε συνδικαλιστικές οργανώσεις και την άσκηση των συνδικαλιστικών του δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος ψήφου και της καταλήψεως θέσεων διοικήσεως ή διευθύνσεως μιας συνδικαλιστικής οργανώσεως· είναι δυνατόν να αποκλεισθεί η συμμετοχή του από τη διοίκηση οργανισμών δημοσίου δικαίου και από την άσκηση λειτουργήματος δημοσίου δικαίου. Απολαύει εξ άλλου του δικαιώματος εκλογιμότητας στα όργανα εκπροσωπήσεως των εργαζομένων στην επιχείρηση ».

14

Σε αντίθεση προς την Επιτροπή και το ASTI, ή Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου αμφισβητεί τη δυνατότητα εφαρμογής της διατάξεως αυτής σε περίπτωση όπως αυτή της κύριας δίκης, με την αιτιολογία ότι το εν λόγω επαγγελματικό επιμελητήριο αποτελεί θεσμικό όργανο εκπροσωπήσεως, η λειτουργία του οποίου προβλέπεται από τον νόμο, ότι η υπαγωγή σ' αυτό είναι υποχρεωτική και ότι, ως εκ τούτου, διαφέρει από τις ελεύθερες συνδικαλιστικές οργανώσεις.

15

Πρέπει να σημειωθεί ότι η ισχύς του προαναφερθέντος άρθρου 8, παράγραφος 1, η οποία συνιστά ειδική έκφραση της αρχής της απαγορεύσεως των διακρίσεων στον ειδικό τομέα της συμμετοχής των εργαζομένων στις συνδικαλιστικές οργανώσεις και τις συνδικαλιστικές δραστηριότητες, δεν μπορεί να περιορίζεται με βάση θεωρήσεις που ανάγονται στη νομική μορφή του οικείου οργανισμού.

16

Αντίθετα, η άσκηση των δικαιωμάτων που αναφέρονται στη διάταξη αυτή υπερβαίνει το πλαίσιο των συνδικαλιστικών οργανώσεων αυτών καθαυτών και περιλαμβάνει, ιδίως, τη συμμετοχή των εργαζομένων σε οργανισμούς που, έστω και αν δεν έχουν τη νομική μορφή των συνδικαλιστικών οργανώσεων, ασκούν ανάλογες λειτουργίες υπερασπίσεως των συμφερόντων των εργαζομένων και εκπροσωπήσεως τους.

17

Επομένως, το δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές ενός οργανισμού όπως το chambre des employés privés, του οποίου η γενική αποστολή συνίσταται στη διαφύλαξη των συμφερόντων των μελών του και οι περισσότερες από τις λειτουργίες του είναι χαρακτηριστικές μιας συνδικαλιστικής οργανώσεως, πρέπει να θεωρηθεί ως συνδικαλιστικό δικαίωμα υπό την έννοια της προαναφερθείσας διατάξεως, χωρίς να είναι μάλιστα αναγκαίο να εξεταστεί το ζήτημα αν ένα τέτοιο επαγγελματικό επιμελητήριο πρέπει να χαρακτηριστεί ή όχι ως συνδικαλιστική οργάνωση.

18

Επικουρικά, η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου ισχυρίζεται ότι, εν πάση περιπτώσει, αυτό το επαγγελματικό επιμελητήριο υπάγεται στην εξαίρεση που προβλέπεται στο προαναφερθέν άρθρο 8, παράγραφος 1, λόγω της φύσεως του ως οργανισμού δημοσίου δικαίου και της συμμετοχής του στην άσκηση δημοσίας εξουσίας μέσω της συμβουλευτικής του αρμοδιότητας.

19

Συναφώς πρέπει να σημειωθεί ότι, όπως προκύπτει ήδη από την απόφαση της 17ης Δεκεμβρίου 1980, 149/79, Επιτροπή κατά Βελγίου (Rec. 1980, σ. 3881, σκέψη 15), ο αποκλεισμός « της συμμετοχής στη διοίκηση οργανισμών δημοσίου δικαίου και της ασκήσεως λειτουργήματος δημοσίου δικαίου », ο οποίος προβλέπεται στο άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 1612/68, είναι αντίστοιχος της εξαιρέσεως που προβλέπεται στο άρθρο 48, παράγραφος 4, της Συνθήκης, βάσει δε αυτού επιτρέπεται ενδεχομένως ο αποκλεισμός των εργαζομένων των άλλων κρατών μελών από ορισμένες μόνο δραστηριότητες, οι οποίες προϋποθέτουν τη συμμετοχή στην άσκηση δημοσίας εξουσίας.

20

Συνεπώς, ο αποκλεισμός των εργαζομένων των άλλων κρατών μελών από το δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές των επαγγελματικών επιμελητηρίων δεν μπορεί να δικαιολογηθεί, δυνάμει του άρθρου 8, παράγραφος 1, από τη νομική φύση του εν λόγω επιμελητηρίου κατά το εθνικό δίκαιο, ούτε από το γεγονός ότι ορισμένες από τις λειτουργίες του μπορούν να περιλαμβάνουν τη συμμετοχή στην άσκηση δημοσίας εξουσίας.

21

Επομένως, στο υποβληθέν ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 1612/68 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι αυτό απαγορεύει στις εθνικές νομοθεσίες να στερούν τους αλλοδαπούς εργαζομένους από το δικαίωμα ψήφου για την ανάδειξη των οργάνων ενός επαγγελματικού επιμελητηρίου, στο οποίο υπάγονται υποχρεωτικά και για το οποίο υποχρεούνται να καταβάλλουν εισφορές, αποστολή του οποίου είναι η υπεράσπιση των συμφερόντων των υπαγομένων σ' αυτό εργαζομένων και το οποίο ασκεί συμβουλευτική αρμοδιότητα στον νομοθετικό τομέα.

22

Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν η Κυβέρνηση του Λουξεμβούργου και η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, που κατέθεσαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, δεν αποδίδονται. Δεδομένου ότι η διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης το χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων.

Για τους λόγους αυτούς,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ,

κρίνοντας επί του ερωτήματος που του υπέβαλε το Cour de cassation του Λουξεμβούργου, με απόφαση της 12ης Ιουλίου 1990, αποφαίνεται:

Το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 1612/68 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι αυτό απαγορεύει στις εθνικές νομοθεσίες να στερούν τους αλλοδαπούς εργαζομένους από το δικαίωμα ψήφου για την ανάδειξη των οργάνων ενός επαγγελματικού επιμελητηρίου, στο οποίο υπάγονται υποχρεωτικά και για το οποίο υποχρεούνται να καταβάλλουν εισφορές, αποστολή του οποίου είναι η υπεράσπιση των συμφερόντων των υπαγομένων σ' αυτό εργαζομένων και το οποίο ασκεί συμβουλευτική αρμοδιότητα στον νομοθετικό τομέα.