ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 30.3.2022

COM(2022) 141 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Στρατηγική της ΕΕ για βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα

1.Εισαγωγή 

Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα βρίσκονται στα υφάσματα που χρησιμοποιούμε όλοι στην καθημερινότητά μας. Χρησιμοποιούνται σε είδη ένδυσης, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα οικιακής χρήσης και έπιπλα, καθώς και σε προϊόντα όπως ο ιατρικός εξοπλισμός και τα μέσα προστασίας, σε κτίρια και σε οχήματα. Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα παρέχουν στα προϊόντα τη λειτουργικότητα και καθιστούν δυνατές επιδόσεις τις επιδόσεις τους, ενώ επιλέγονται επίσης για λόγους αισθητικής και άνεσης.

Η παραγωγή και η κατανάλωση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων εξακολουθούν να αυξάνονται, όπως και ο αντίκτυπός τους στο κλίμα, στην κατανάλωση νερού και ενέργειας και στο περιβάλλον. Η παγκόσμια παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2000 και 2015 1 , ενώ η κατανάλωση ειδών ένδυσης και υπόδησης αναμένεται να αυξηθεί κατά 63 % έως το 2030, από 62 εκατομμύρια τόνους σήμερα σε 102 εκατομμύρια τόνους το 2030 2 . Στην ΕΕ, η κατανάλωση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, τα περισσότερα από τα οποία είναι εισαγόμενα, έχει επί του παρόντος κατά μέσο όρο τον τέταρτο μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και στην κλιματική αλλαγή, ενώ βρίσκεται στην τρίτη θέση όσον αφορά τη χρήση νερού και γης από την άποψη του συνολικού κύκλου ζωής 3 . Κάθε χρόνο στην ΕΕ απορρίπτονται περίπου 5,8 εκατομμύρια τόνοι κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, σχεδόν 11 kg ανά άτομο 4 , ενώ κάθε δευτερόλεπτο κάπου στον κόσμο απορρίπτεται σε χώρους υγειονομικής ταφής ή αποτεφρώνεται ένα φορτηγό κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα 5 .

Δεδομένου ότι στα είδη ένδυσης αντιστοιχεί το μεγαλύτερο ποσοστό της κατανάλωσης κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στην ΕΕ (81 %) 6 , η τάση να χρησιμοποιούνται τα ενδύματα για όλο και πιο μικρά χρονικά διαστήματα πριν από την απόρριψή τους συντελεί τα μέγιστα σε μη βιώσιμες πρακτικές υπερπαραγωγής και υπερκατανάλωσης. Οι τάσεις αυτές είναι γνωστές ως γρήγορη μόδα, στο πλαίσιο της οποίας οι καταναλωτές ωθούνται να αγοράζουν συνεχώς ενδύματα κατώτερης ποιότητας και χαμηλότερης τιμής, τα οποία παράγονται με ταχείς ρυθμούς για να ανταποκριθούν στις τελευταίες τάσεις. Μολονότι μεταξύ 1996 και 2018 οι τιμές των ειδών ένδυσης στην ΕΕ μειώθηκαν κατά περισσότερο από 30 % σε σχέση με τον πληθωρισμό 7 , η μέση δαπάνη των νοικοκυριών για είδη ένδυσης αυξήθηκε 8 , στοιχείο που φανερώνει ότι οι εν λόγω μη βιώσιμες πρακτικές δεν έδωσαν τη δυνατότητα στους πολίτες να επωφεληθούν πλήρως από ευκαιρίες εξοικονόμησης κόστους. Επιπλέον, η αυξανόμενη ζήτηση για κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα τροφοδοτεί τη μη αποδοτική χρήση μη ανανεώσιμων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής συνθετικών ινών από ορυκτά καύσιμα.

Οι αρνητικές αυτές επιπτώσεις πηγάζουν από ένα γραμμικό μοντέλο το οποίο χαρακτηρίζεται από χαμηλά ποσοστά χρήσης, επαναχρησιμοποίησης, επισκευής και ανακύκλωσης ινών από κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα σε νέες ίνες, και το οποίο συχνά δεν θέτει την ποιότητα, την ανθεκτικότητα και την ανακυκλωσιμότητα ως προτεραιότητες για τον σχεδιασμό και την κατασκευή ειδών ένδυσης. Η απόρριψη μικροπλαστικών από συνθετικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και υποδήματα σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής τους αυξάνει περαιτέρω τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τομέα.

Η σύνθετη και ποικιλόμορφη παγκόσμια αξιακή αλυσίδα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων αντιμετωπίζει επίσης κοινωνικές προκλήσεις, εν μέρει λόγω πιέσεων για ελαχιστοποίηση του κόστους παραγωγής προκειμένου να καλυφθεί η ζήτηση των καταναλωτών για οικονομικά προσιτά προϊόντα. Η παιδική εργασία στη βιομηχανία της ένδυσης αποτελεί σοβαρή πηγή ανησυχίας. Δεδομένου ότι οι γυναίκες αποτελούν την πλειονότητα του χαμηλόμισθου και ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας 9 , η βελτίωση της βιωσιμότητας της αλυσίδας εφοδιασμού διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο όσον αφορά την ισότητα των φύλων. Η ΕΕ, λόγω της αυξημένης προσοχής που αποδίδει στην κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα, επιδιώκει να ενισχύσει τις παγκόσμιες αξιακές αλυσίδες, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτόν στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στην ΕΕ ο τομέας της κλωστοϋφαντουργίας και της ένδυσης είναι σημαντικός από οικονομική άποψη και μπορεί να διαδραματίσει εξέχοντα ρόλο στην κυκλική οικονομία. Αποτελείται από περισσότερες από 160 000 εταιρείες και απασχολεί 1,5 εκατομμύριο άτομα, ενώ το 2019 ο κύκλος εργασιών του ανήλθε σε 162 δισ. EUR 10 . Η πανδημία COVID-19 επηρέασε αρνητικά τον τομέα. Το 2020 ο κύκλος εργασιών στην ΕΕ μειώθηκε κατά 9,2 % στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και κατά 18,1 % στα είδη ένδυσης σε σύγκριση με το 2019 11 . Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων κατέδειξε την επινοητικότητα και την εφευρετικότητά του καθώς κατόρθωσε να τροποποιήσει τις γραμμές παραγωγής σε χρόνο ρεκόρ και να προμηθεύει μάσκες και άλλα μέσα προστασίας, τα οποία ήταν ιδιαιτέρως αναγκαία αλλά όχι διαθέσιμα σε επαρκείς ποσότητες.

Η απρόκλητη και αδικαιολόγητη ρωσική στρατιωτική επίθεση στην Ουκρανία και οι συνέπειές της όσον αφορά την αύξηση των τιμών της ενέργειας, την ασφάλεια του εφοδιασμού με πρώτες ύλες και τις επιπτώσεις στα τμήματα εξαγωγών του οικοσυστήματος κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων αποτελεί μία ακόμη υπενθύμιση των αδυναμιών των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού.

Το οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων της ΕΕ πρέπει να ανακάμψει από την αλληλουχία αιφνίδιων μειώσεων της ζήτησης, διαταραχών στις αξιακές αλυσίδες και αυξήσεων των τιμών των τελευταίων δύο ετών, οι οποίες έχουν δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στις επιχειρήσεις τόσο όσον αφορά την καθημερινή τους λειτουργία όσο και για τη μακροπρόθεσμη επιβίωσή τους, και να αντεπεξέλθει όχι μόνο στον έντονο παγκόσμιο ανταγωνισμό αλλά και σε μελλοντικούς κλυδωνισμούς. Δεδομένου ότι αποτελείται κυρίως από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), πρέπει να ενισχύσει την ανθεκτικότητά του, ιδιαίτερα όσον αφορά τον ενεργειακό εφοδιασμό και τον εφοδιασμό με πρώτες ύλες, να αξιοποιήσει νέες αγορές για περισσότερο βιώσιμα προϊόντα και να καταστεί πιο ελκυστικό για ταλαντούχο και ειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Η Ευρώπη ανέκαθεν ήταν και θα πρέπει να παραμείνει εστία καινοτόμων εμπορικών σημάτων, δημιουργικότητας, τεχνογνωσίας και ποιοτικών κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

Οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες αυτές απαιτούν πιο συστημικές λύσεις σύμφωνα με τον στόχο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για βιώσιμη, κλιματικά ουδέτερη, αποδοτική ως προς την ενέργεια και τη χρήση των πόρων ανάπτυξη, η οποία σέβεται τη φύση και οικοδομείται με γνώμονα μια καθαρή και κυκλική οικονομία. Το σχέδιο δράσης του 2020 για την κυκλική οικονομία 12 και η επικαιροποίηση της βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ για το 2021 13 αναγνωρίζουν τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα ως αξιακή αλυσίδα βασικών προϊόντων η οποία παρουσιάζει τόσο επείγουσα ανάγκη όσο και μεγάλες δυνατότητες για μετάβαση προς βιώσιμα και κυκλικά μοντέλα παραγωγής, κατανάλωσης και επιχειρηματικότητας. Οι επιχειρήσεις, οι καταναλωτές και οι δημόσιες αρχές στην ΕΕ εστιάζουν ήδη στην ενίσχυση της βιωσιμότητας και της κυκλικότητας του εν λόγω τομέα, ωστόσο η μετάβαση είναι βραδεία και το περιβαλλοντικό και κλιματικό αποτύπωμα του τομέα παραμένει υψηλό.

Μέσω της αξιοποίησης του έργου που έχει ήδη επιτελεστεί, της εξασφάλισης της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, της αντιμετώπισης των κοινωνικών προκλήσεων και της διασφάλισης της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις βιωσιμότητας, η ΕΕ μπορεί να πρωτοστατήσει παγκοσμίως στη δημιουργία νέων βιώσιμων και κυκλικών αξιακών αλυσίδων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, νέων τεχνολογικών λύσεων και καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων. Με τον τρόπο αυτόν θα καταστεί δυνατή η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας του τομέα, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα εργασίας και η διασφάλιση της διατήρησης της αξίας των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στην οικονομία για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, μέσω της μείωσης των εξαρτήσεων από παρθένες πρώτες ύλες.

Η παρούσα στρατηγική για βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα αποσκοπεί στη δημιουργία ενός συνεκτικού πλαισίου και ενός οράματος για τη μετάβαση του τομέα της κλωστοϋφαντουργίας, όπου:

2.Ένα νέο πρότυπο για την Ευρώπη: βασικές δράσεις για βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα

2.1.Θέσπιση υποχρεωτικών απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού

Η παράταση της ζωής των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να μειωθεί σημαντικά ο αντίκτυπός τους στο κλίμα και το περιβάλλον. Στην επίτευξη αυτού του στόχου διαδραματίζει καίριο ρόλο ο σχεδιασμός των προϊόντων. Οι αστοχίες στην ποιότητα, όπως όσον αφορά τη σταθερότητα των χρωμάτων, την αντοχή στο σχίσιμο ή την ποιότητα των φερμουάρ και των ραφών, συγκαταλέγονται στους κύριους λόγους για τους οποίους οι καταναλωτές απορρίπτουν κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα 14 . Η αυξημένη ανθεκτικότητα θα επιτρέψει στους καταναλωτές να χρησιμοποιούν τα ενδύματα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και, ταυτόχρονα, θα στηρίξει κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα, όπως η επαναχρησιμοποίηση, η ενοικίαση και η επισκευή, οι υπηρεσίες επιστροφής και το λιανικό εμπόριο μεταχειρισμένων ειδών, κατά τρόπο ώστε να δημιουργηθούν ευκαιρίες εξοικονόμησης κόστους για τους πολίτες.

Άλλες πτυχές σχεδιασμού που επηρεάζουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων περιλαμβάνουν τη σύνθεση των υλικών τους, συμπεριλαμβανομένων των ινών που χρησιμοποιούνται και του συνδυασμού τους, ή την παρουσία χημικών ουσιών που προκαλούν ανησυχία, οι οποίες παρεμποδίζουν την ανακύκλωση αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, καθώς λιγότερο από το 1 % των αποβλήτων αυτών χρησιμοποιείται σε νέα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα 15 σε παγκόσμιο επίπεδο. Στα εργοστάσια το 25-40 % του συνόλου των χρησιμοποιούμενων υφασμάτων είτε είναι υπολείμματα είτε μετατρέπεται σε απόβλητα 16 . Περίπου το 20 % των χρησιμοποιημένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στην Ευρώπη που συλλέγονται χωριστά υποβάλλονται σε υποβαθμιστική ανακύκλωση και μετατρέπονται σε μαντηλάκια για βιομηχανική χρήση ή άλλες εφαρμογές 17 , ενώ το υπόλοιπο χάνεται.

Παρότι οι τεχνολογίες διαλογής και οι προηγμένες τεχνολογίες ανακύκλωσης πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω, η βελτίωση του σχεδιασμού των προϊόντων αποτελεί το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των τεχνικών προκλήσεων. Για παράδειγμα, οι ίνες συχνά αναμειγνύονται με άλλες ίνες (π.χ. πολυεστέρας με βαμβάκι), γεγονός που δυσχεραίνει την ανακύκλωση λόγω της μικρής διαθεσιμότητας τεχνολογιών για τον διαχωρισμό των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων ανά ίνα. Επιπλέον, η ελαστάνη, η οποία συχνά προστίθεται για να αυξηθούν οι λειτουργικές δυνατότητες των υφασμάτων, μπορεί να λειτουργήσει ως πρόσμειξη σε όλες σχεδόν τις τεχνολογίες ανακύκλωσης υφανσίμων ινών, επηρεάζοντας την οικονομική σκοπιμότητα και το περιβαλλοντικό κόστος της διαδικασίας ανακύκλωσης. Όσον αφορά τη θερμομηχανική ανακύκλωση, η ανάμειξη διαφόρων τύπων πολυεστέρα μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά την επεξεργασία των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και την ποιότητα της παραγωγής ανακύκλωσης 18 .

Τα εθελοντικά συστήματα που έχει αναπτύξει η Επιτροπή, όπως τα κριτήρια απονομής του οικολογικού σήματος της ΕΕ σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα 19 και τα κριτήρια της ΕΕ για τις οικολογικές δημόσιες συμβάσεις (ΟΔΣ) όσον αφορά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες κλωστοϋφαντουργίας 20 , περιλαμβάνουν ήδη απαιτήσεις σχετικά με τις περιβαλλοντικές πτυχές των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, λεπτομερή κριτήρια για ανθεκτικά προϊόντα καλής ποιότητας, περιορισμούς επικίνδυνων χημικών ουσιών, καθώς και απαιτήσεις σχετικά με την περιβαλλοντικά βιώσιμη προμήθεια υφανσίμων ινών. Οι εργασίες για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των προϊόντων ένδυσης και υπόδησης με εκπροσώπους της κλωστοϋφαντουργίας βρίσκονται σε εξέλιξη και αναμένεται να ολοκληρωθούν έως το 2024.

Με βάση τις γνώσεις αυτές, στο πλαίσιο του κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό για βιώσιμα προϊόντα 21 , με την επιφύλαξη της έγκρισής του από τους συννομοθέτες και της ειδικής εκτίμησης επιπτώσεων, η Επιτροπή θα αναπτύξει δεσμευτικές ειδικές ανά προϊόν απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού για την αύξηση των επιδόσεων των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων όσον αφορά την ανθεκτικότητα, τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης, τη δυνατότητα επισκευής, την ανακυκλωσιμότητα από ίνα σε ίνα και την υποχρεωτική περιεκτικότητα σε ανακυκλωμένες ίνες, καθώς και για την ελαχιστοποίηση και  την ανίχνευση της παρουσίας ουσιών που προκαλούν ανησυχία και τη μείωση των δυσμενών επιπτώσεων στο κλίμα και το περιβάλλον. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην οικονομική αποδοτικότητα και την αναλογικότητα των μέτρων, καθώς και στην οικονομική προσιτότητα των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Στο πλαίσιο των απαιτήσεων και με την επιφύλαξη της εκτίμησης επιπτώσεων για τον καθορισμό του πεδίου εφαρμογής τους, η Επιτροπή θα θεσπίσει υποχρεωτικά κριτήρια για τις οικολογικές δημόσιες συμβάσεις, το πεδίο εφαρμογής των οποίων θα καθοριστεί κατόπιν εκτίμησης επιπτώσεων, καθώς και απαιτήσεις σχετικά με τα κίνητρα των κρατών μελών όσον αφορά τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα.

Η Επιτροπή θα δώσει προτεραιότητα στα προϊόντα που διαθέτουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες και με τις μεγαλύτερες επιπτώσεις όσον αφορά την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Από την αρχική αξιολόγηση της Επιτροπής προκύπτει ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα, για παράδειγμα, στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα προσωπικής και οικιακής χρήσης, στους τάπητες και στα στρώματα. Ο τελικός κατάλογος θα καταρτιστεί βάσει διαβούλευσης για τη θέσπιση του πρώτου προγράμματος εργασίας στο πλαίσιο του κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό για βιώσιμα προϊόντα, η οποία θα δρομολογηθεί έως το τέλος του 2022.

Η παρουσία επικίνδυνων ουσιών που χρησιμοποιούνται σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα τα οποία διατίθενται στην αγορά της ΕΕ, από τις οποίες περίπου 60 θεωρούνται καρκινογόνες, μεταλλαξιγόνες ή τοξικές για την αναπαραγωγή, αποτελεί πηγή ανησυχίας την οποία η Επιτροπή αντιμετωπίζει στο πλαίσιο του κανονισμού REACH 22 . Επιπλέον, με την ανάπτυξη κριτηρίων για χημικά προϊόντα και υλικά ασφαλή και βιώσιμα εκ σχεδιασμού, η Επιτροπή θα στηρίξει τη βιομηχανία προκειμένου να αντικαταστήσει σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό, άλλως να ελαχιστοποιήσει, τις ουσίες που προκαλούν ανησυχία στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ, όπως ανακοινώθηκε στη στρατηγική για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων 23 . Αυτό συνάδει με τις δράσεις για την αύξηση της προστασίας των εργαζομένων που εκτίθενται σε επικίνδυνες ουσίες, όπως ορίζεται στο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία κατά την περίοδο 2021-2027 24 .

Η επιδίωξη του στόχου μηδενικής ρύπανσης κατά την παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων αποτελεί επίσης οδηγό για την αναθεώρηση της οδηγίας για τις βιομηχανικές εκπομπές 25 και την υπό εξέλιξη επανεξέταση του εγγράφου αναφοράς για τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (ΒΔΤ) στην κλωστοϋφαντουργία 26 .

2.2.Παύση της καταστροφής των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που δεν πωλήθηκαν ή που επιστράφηκαν

Η καταστροφή εμπορευμάτων που δεν πωλήθηκαν ή που επιστράφηκαν, συμπεριλαμβανομένων των ενδυμάτων, αποτελεί σπατάλη αξίας και πόρων. Ως αντικίνητρο για την πρακτική αυτή, στο πλαίσιο του κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό για βιώσιμα προϊόντα, η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση υποχρέωσης διαφάνειας βάσει της οποίας επιβάλλεται στις μεγάλες εταιρείες να δημοσιοποιούν τον αριθμό των προϊόντων που απορρίπτουν και καταστρέφουν, συμπεριλαμβανομένων των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, και την περαιτέρω επεξεργασία τους όσον αφορά την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, την αποτέφρωση ή την υγειονομική ταφή. Με την επιφύλαξη της εξουσιοδότησης δυνάμει του προτεινόμενου κανονισμού καθώς και μιας ειδικής εκτίμησης επιπτώσεων, η Επιτροπή θα θεσπίσει επίσης απαγορεύσεις όσον αφορά την καταστροφή μη πωληθέντων προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που δεν πωλήθηκαν ή που επιστράφηκαν.

Επιπλέον, τα ψηφιακά εργαλεία αλλάζουν τον τρόπο σχεδιασμού, κατασκευής και διάθεσης των ενδυμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο, καθώς παρέχουν νέους τρόπους αλληλεπίδρασης μεταξύ εμπόρων λιανικής πώλησης και καταναλωτών, και δημιουργούν μια πιο δυναμική αντίδραση στις ανάγκες των καταναλωτών. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει από κοινού με τη βιομηχανία, ιδίως στο πλαίσιο της οδού μετάβασης για το οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, τον τρόπο με τον οποίο οι αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως οι ψηφιακές τεχνολογίες ακριβείας, θα μπορούσαν να μειώσουν το υψηλό ποσοστό επιστροφών των ενδυμάτων που αγοράζονται μέσω διαδικτύου, να ενθαρρύνουν την κατά παραγγελία παραγωγή και, με τον τρόπο αυτόν, να βελτιώσουν την αποδοτικότητα των βιομηχανικών διαδικασιών και να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα του ηλεκτρονικού εμπορίου.

2.3.Αντιμετώπιση της ρύπανσης από μικροπλαστικά

Η ρύπανση από μικροπλαστικά συνιστά ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο στη φύση, μεταξύ άλλων και στο θαλάσσιο περιβάλλον, και αποτελεί πηγή σοβαρής και αυξανόμενης ανησυχίας. Μία από τις κύριες πηγές ακούσιας απελευθέρωσης μικροπλαστικών είναι τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα από συνθετικές ίνες. Εκτιμάται ότι περίπου το 60 % των ινών που χρησιμοποιούνται στα ενδύματα είναι συνθετικές, κυρίως από πολυεστέρα 27 , και το ποσοστό αυτό αυξάνεται.

Δεδομένου ότι η μεγαλύτερη ποσότητα μικροπλαστικών απελευθερώνεται στις πρώτες 5 έως 10 πλύσεις, η γρήγορη μόδα, η οποία συνδέεται με την αυξανόμενη χρήση συνθετικών ινών ορυκτής προέλευσης, έχει μεγάλο αντίκτυπο στη ρύπανση από μικροπλαστικά. Κάθε χρόνο απελευθερώνονται έως 40 000 τόνοι συνθετικών ινών μόνο στα λύματα των πλυντηρίων ρούχων 28 .

Η Επιτροπή σκοπεύει να καλύψει τα διάφορα στάδια του κύκλου ζωής κατά τα οποία οι συνθετικές ίνες απορρίπτονται στο περιβάλλον με μια δέσμη μέτρων πρόληψης και μείωσης, κυρίως με δεσμευτικές απαιτήσεις σχεδιασμού που θα θεσπιστούν στο πλαίσιο του κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό για βιώσιμα προϊόντα, καθώς και στο πλαίσιο της επικείμενης πρωτοβουλίας της Επιτροπής για την αντιμετώπιση της ακούσιας απελευθέρωσης μικροπλαστικών στο περιβάλλον, η οποία πρόκειται να υποβληθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2022. Πέραν του σχεδιασμού των προϊόντων, τα μέτρα θα αφορούν τις διαδικασίες παραγωγής, την πρόπλυση σε βιομηχανικές μονάδες παραγωγής, την επισήμανση και την προώθηση καινοτόμων υλικών. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν φίλτρα πλυντηρίων ρούχων, τα οποία μπορούν να μειώσουν έως και κατά 80 % τον όγκο που απελευθερώνεται κατά το πλύσιμο 29 , ανάπτυξη ήπιων απορρυπαντικών, κατευθυντήριες γραμμές για τη φροντίδα και το πλύσιμο, επεξεργασία αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στο τέλος του κύκλου ζωής τους και κανονισμούς για τη βελτίωση της επεξεργασίας λυμάτων και ιλύος καθαρισμού λυμάτων.

Η Επιτροπή θα λάβει υπόψη τις υπό εξέλιξη εργασίες τυποποίησης σχετικά με την καθιέρωση μεθόδων δοκιμής για τη μέτρηση της απελευθέρωσης μικροπλαστικών από το πλύσιμο συνθετικών κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων 30 , καθώς και τις τεχνολογικές και τεχνικές ικανότητες της βιομηχανίας.

2.4.Θέσπιση απαιτήσεων πληροφόρησης και ψηφιακού διαβατηρίου προϊόντος

Οι σαφείς, δομημένες και προσβάσιμες πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά περιβαλλοντικής βιωσιμότητας των προϊόντων δίνουν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις και στους καταναλωτές να κάνουν καλύτερες επιλογές και βελτιώνουν την επικοινωνία μεταξύ των παραγόντων κατά μήκος των αξιακών αλυσίδων, συμπεριλαμβανομένων των παραγωγών και των φορέων ανακύκλωσης, για παράδειγμα όσον αφορά τις ουσίες που προκαλούν ανησυχία, την επισκευή ή τη σύνθεση των ινών. Οι πληροφορίες αυτές ενισχύουν επίσης την προβολή και την αξιοπιστία των βιώσιμων εταιρειών και προϊόντων. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο των μέτρων του νέου κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό για βιώσιμα προϊόντα, η Επιτροπή θα καθιερώσει ψηφιακό διαβατήριο προϊόντος για κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα με βάση τις υποχρεωτικές απαιτήσεις πληροφόρησης όσον αφορά την κυκλικότητα και άλλες βασικές περιβαλλοντικές πτυχές.

Για να διασφαλιστεί η συνοχή με την εν λόγω νέα νομοθετική πράξη, η Επιτροπή θα επανεξετάσει επίσης τον κανονισμό για την επισήμανση των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων 31 , σύμφωνα με τον οποίο τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που πωλούνται στην αγορά της ΕΕ πρέπει να φέρουν ετικέτα που να προσδιορίζει σαφώς τη σύνθεση των ινών και να αναφέρει τυχόν μη κλωστοϋφαντουργικά συστατικά ζωικής προέλευσης. Στο πλαίσιο αυτής της επανεξέτασης και με την επιφύλαξη εκτίμησης επιπτώσεων, η Επιτροπή θα θεσπίσει την υποχρεωτική δημοσιοποίηση άλλων ειδών πληροφοριών, όπως οι παράμετροι βιωσιμότητας και κυκλικότητας, το μέγεθος των προϊόντων και, κατά περίπτωση, η χώρα στην οποία πραγματοποιούνται οι διαδικασίες παραγωγής («made in»).

Στο πλαίσιο των ανωτέρω προτάσεων, η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης το ενδεχόμενο καθιέρωσης ψηφιακής ετικέτας.

2.5.Οικολογικοί ισχυρισμοί για πραγματικά βιώσιμα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα

Οι καταναλωτές που επιθυμούν να αγοράζουν πιο βιώσιμα προϊόντα συχνά αποθαρρύνονται λόγω της αναξιοπιστίας των ισχυρισμών: πρόσφατος έλεγχος ισχυρισμών βιωσιμότητας στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας, της ένδυσης και της υπόδησης, κατέδειξε ότι το 39 % αυτών ενδέχεται να είναι ψευδείς ή παραπλανητικοί 32 . Ενδέχεται επίσης οι πολίτες να αγοράζουν εντέλει προϊόντα που είναι λιγότερο βιώσιμα απ’ ό,τι πιστεύουν, καθώς διατυπώνονται ισχυρισμοί για ορισμένα χαρακτηριστικά των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων τα οποία στην πραγματικότητα δεν παρέχουν σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη.

Η πρωτοβουλία σχετικά με την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση 33 , με την οποία η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές 34 και της οδηγίας 2011/83/ΕΕ σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών 35 , θα οδηγήσει σε νέες απαιτήσεις, οι οποίες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Οι νέοι κανόνες της ΕΕ θα διασφαλίζουν ότι στο σημείο πώλησης θα παρέχονται στους καταναλωτές πληροφορίες σχετικά με εμπορική εγγύηση όσον αφορά την ανθεκτικότητα, καθώς και πληροφορίες σχετικά με την επισκευή, οι οποίες θα περιλαμβάνουν βαθμολογία της δυνατότητας επισκευής, όποτε είναι διαθέσιμες. Οι γενικοί περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί, όπως «οικολογικό», «φιλικό προς το περιβάλλον», «καλό για το περιβάλλον», θα επιτρέπονται μόνον εάν υποστηρίζονται από αναγνωρισμένη αριστεία σε περιβαλλοντικές επιδόσεις, κυρίως με βάση το οικολογικό σήμα της ΕΕ, οικολογικά σήματα τύπου Ι ή ειδική νομοθεσία της ΕΕ που σχετίζεται με τον ισχυρισμό. Τα προαιρετικά σήματα βιωσιμότητας που καλύπτουν περιβαλλοντικές ή κοινωνικές πτυχές πρέπει να βασίζονται σε επαλήθευση από τρίτο μέρος ή να έχουν θεσπιστεί από δημόσιες αρχές. Επιπλέον, θα υπάρχουν προϋποθέσεις για τη διατύπωση οικολογικών ισχυρισμών σχετικών με μελλοντικές περιβαλλοντικές επιδόσεις, όπως «κλιματικά ουδέτερο έως το 2030», καθώς και για τη σύγκριση με άλλα προϊόντα.

Για τη συμπλήρωση των διατάξεων αυτών με ειδικότερες απαιτήσεις, η Επιτροπή εξακολουθεί επίσης να εργάζεται για τη θέσπιση ελάχιστων κριτηρίων για όλα τα είδη περιβαλλοντικών ισχυρισμών στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τους οικολογικούς ισχυρισμούς, η οποία πρόκειται να υποβληθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2022. Η χρήση μεθόδων περιβαλλοντικού αποτυπώματος 36 θεωρείται τρόπος τεκμηρίωσης και γνωστοποίησης περιβαλλοντικών ισχυρισμών, καθώς αποδεικνύει τη συμμόρφωση με τους γενικότερους κανόνες για την προστασία των καταναλωτών. Οι εργασίες που είναι σε εξέλιξη για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των προϊόντων ένδυσης και υπόδησης θα ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο αυτό.

Η Επιτροπή θα επανεξετάσει επίσης τα κριτήρια απονομής του οικολογικού σήματος της ΕΕ σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και υποδήματα, ώστε να υποστηριχθεί η υιοθέτησή τους από τους παραγωγούς και να προσφερθεί στους καταναλωτές ένας εύκολα αναγνωρίσιμος και αξιόπιστος τρόπος να επιλέγουν φιλικά προς το περιβάλλον κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα.

Συγκεκριμένη πηγή αυξανόμενης ανησυχίας αποτελεί η ακρίβεια των οικολογικών ισχυρισμών που διατυπώνονται σχετικά με τη χρήση ανακυκλωμένων πλαστικών πολυμερών σε είδη ένδυσης όταν τα πολυμερή αυτά δεν προέρχονται από ανακύκλωση από ίνα σε ίνα, αλλά κυρίως από φιάλες PET που έχουν υποβληθεί σε διαλογή. Πέραν του κινδύνου παραπλάνησης των καταναλωτών, μια τέτοια πρακτική δεν συνάδει με το κυκλικό μοντέλο για τις φιάλες PET, οι οποίες ενδείκνυνται για διατήρηση σε σύστημα ανακύκλωσης κλειστού βρόχου για υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα και υπόκεινται σε υποχρεώσεις διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, συμπεριλαμβανομένων των τελών, με σκοπό την επίτευξη των στόχων των κανόνων της ΕΕ για τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης 37 και τις συσκευασίες 38 . Οι ισχυρισμοί αυτοί αντιμετωπίζουν περαιτέρω προκλήσεις λόγω του ρόλου που διαδραματίζουν οι συνθετικές ίνες στη ρύπανση από μικροπλαστικά. Ως εκ τούτου, για να διασφαλιστεί η ακρίβεια των εν λόγω οικολογικών ισχυρισμών και η συνάφεια των πληροφοριών που παρέχονται σε επιχειρήσεις και καταναλωτές, και να προωθηθεί παράλληλα περαιτέρω η ανακύκλωση πλαστικών πολυμερών και οι αγορές τους, η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο ζήτημα αυτό στο πλαίσιο επικείμενων πρωτοβουλιών, όπως η πρωτοβουλία για τους οικολογικούς ισχυρισμούς και η επανεξέταση των κριτηρίων απονομής του οικολογικού σήματος της ΕΕ σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και υποδήματα, καθώς και στο πλαίσιο της ανάπτυξης δεσμευτικών ειδικών ανά προϊόν απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού. Η Επιτροπή ενθαρρύνει επίσης τις επιχειρήσεις να δίνουν προτεραιότητα στις προσπάθειές τους για την ανακύκλωση από ίνα σε ίνα και να προτιμούν τη διατύπωση ισχυρισμών σχετικά με τα επιτεύγματα που αφορούν την αντιμετώπιση της σημαντικής αυτής πρόκλησης για το κλείσιμο του βρόχου για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα.

2.6.Διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού και ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων

Υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες μείωσης των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και διασφάλισης της δημιουργίας περαιτέρω αξίας μέσω της ενίσχυσης της προετοιμασίας τους για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Έως 2,1 εκατομμύρια τόνοι ενδυμάτων και υφασμάτων οικιακής χρήσης συλλέγονται χωριστά μετά την κατανάλωση κάθε χρόνο στην ΕΕ για ανακύκλωση ή πώληση σε παγκόσμιες αγορές επαναχρησιμοποίησης, αριθμός που αντιστοιχεί περίπου στο 38 % των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ. Το υπόλοιπο 62 % θεωρείται ότι απορρίπτεται σε μεικτές ροές αποβλήτων 39 .

Είναι απαραίτητο οι παραγωγοί να αναλάβουν την ευθύνη για τα απόβλητα που δημιουργούν τα προϊόντα τους, ώστε να αποσυνδεθεί η παραγωγή αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων από την ανάπτυξη του τομέα. Οι απαιτήσεις διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές όσον αφορά τη βελτίωση της χωριστής συλλογής αποβλήτων και της μετέπειτα διαχείρισής τους σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων. Η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού μπορεί να παράσχει κίνητρα για τον σχεδιασμό προϊόντων που προωθεί την κυκλικότητα καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των υλικών και λαμβάνει υπόψη το τέλος της ζωής των προϊόντων. Αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ήδη θεσπίσει ή εξετάζουν το ενδεχόμενο θέσπισης απαιτήσεων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, δεδομένης της υποχρέωσης που απορρέει από τη νομοθεσία της ΕΕ για τα απόβλητα για την καθιέρωση χωριστής συλλογής των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων έως την 1η Ιανουαρίου 2025.

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα προτείνει εναρμονισμένους ενωσιακούς κανόνες διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα με οικολογική διαφοροποίηση των τελών, στο πλαίσιο της επικείμενης αναθεώρησης της οδηγίας-πλαισίου για τα απόβλητα το 2023. Βασικός στόχος θα είναι η δημιουργία μιας οικονομίας για τη συλλογή, τη διαλογή, την επαναχρησιμοποίηση, την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, καθώς και η παροχή κινήτρων στους παραγωγούς και στα εμπορικά σήματα, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα προϊόντα τους σχεδιάζονται σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικότητας. Για τον σκοπό αυτόν και με την επιφύλαξη εκτίμησης επιπτώσεων, η Επιτροπή θα προτείνει σημαντικό ποσοστό των συνεισφορών που καταβάλλονται σε προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού να προορίζεται για μέτρα για την πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων και για την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση.

Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης το ενδεχόμενο να απαιτείται η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση των χωριστά συλλεγόμενων αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων από νοικοκυριά και παρόμοιων αποβλήτων ως απαραίτητο πρώτο στάδιο, στοιχείο που θα ενισχύσει την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και τις δραστηριότητες επαναχρησιμοποίησης και επισκευής, ενώ θα μειώσει τους όγκους για τους τύπους επεξεργασίας αποβλήτων που βρίσκονται χαμηλότερα στην ιεράρχηση των αποβλήτων.

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις όσον αφορά την παραγωγή, τη σύνθεση και την επεξεργασία των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Η Επιτροπή δρομολόγησε επίσης ειδική μελέτη με σκοπό να προτείνει υποχρεωτικούς στόχους για την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στο πλαίσιο της επανεξέτασης της νομοθεσίας της ΕΕ για τα απόβλητα που έχει προβλεφθεί για το 2024.

3.Σχεδιασμός της βιομηχανίας του αύριο: δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών

3.1.Δρομολόγηση της οδού μετάβασης για το οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων του μέλλοντος

Στην επικαιροποίηση της βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ 40 τονίζεται η ανάγκη να επιταχυνθούν περαιτέρω η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των βιομηχανικών οικοσυστημάτων της ΕΕ. Για τον σκοπό αυτόν, η Επιτροπή προτείνει την από κοινού δημιουργία οδών μετάβασης. Πρόκειται για βασικά συνεργατικά εργαλεία για τον μετασχηματισμό των βιομηχανικών οικοσυστημάτων.

Μαζί με την παρούσα στρατηγική, οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα δημοσιεύσουν σενάρια που θα αφορούν την από κοινού δημιουργία μιας οδού μετάβασης για το οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων 41 .

Η διαδικασία από κοινού δημιουργίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη θα ξεκινήσει το δεύτερο τρίμηνο του 2022. Έως το τέλος του 2022, η εν λόγω διαδικασία αναμένεται να οδηγήσει σε συμφωνία όσον αφορά το όραμα για το οικοσύστημα καθώς και σε συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Μεταξύ αυτών μπορεί να περιλαμβάνονται δεσμεύσεις σχετικά με την κυκλικότητα και τα κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα, δράσεις για την ενίσχυση της βιώσιμης ανταγωνιστικότητας, της ψηφιοποίησης και της ανθεκτικότητας, καθώς και ο προσδιορισμός των ειδικών επενδύσεων που απαιτούνται για τη διττή μετάβαση.

Μόλις δημιουργηθεί η οδός μετάβασης, θα καταστεί επίσης δυνατή η παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά την επίτευξη της διττής μετάβασης και τη γεφύρωση του χάσματος επενδύσεων και καινοτομίας, με αποτέλεσμα την ενίσχυση επίσης της ανταγωνιστικότητας του οικοσυστήματος κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Το εν λόγω συνεργατικό εργαλείο μπορεί να λειτουργήσει ως φόρουμ συζήτησης εν αναμονή δράσεων στο πλαίσιο του κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό για βιώσιμα προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου του ψηφιακού διαβατηρίου προϊόντος.

3.2.Αντιστροφή της υπερπαραγωγής και της υπερκατανάλωσης ενδυμάτων: η γρήγορη μόδα βγαίνει εκτός μόδας

Οι υποχρεωτικές απαιτήσεις σχεδιασμού για βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που θα θεσπιστούν στο πλαίσιο του κανονισμού για τον οικολογικό σχεδιασμό για βιώσιμα προϊόντα θα παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των ενδυμάτων και, μαζί με τους νέους κανόνες για τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού βάσει της οδηγίας-πλαισίου για τα απόβλητα, θα αποτελέσουν το εφαλτήριο για ένα νέο πρότυπο ελκυστικών εναλλακτικών λύσεων ως απάντηση στις ταχέως μεταβαλλόμενες τάσεις της μόδας.  

Οι εταιρείες θα πρέπει να πρωτοστατήσουν σε αυτήν την αλλαγή προτύπου. Όσοι έχουν οικοδομήσει τα επιχειρηματικά τους μοντέλα κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες γύρω από τη διάθεση αυξανόμενου αριθμού γραμμών μόδας (fashion lines) και μικροσυλλογών (micro collections) στην αγορά με συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό, παροτρύνονται εντόνως να ενσωματώσουν τις αρχές και τα επιχειρηματικά μοντέλα της κυκλικότητας, να μειώσουν τον αριθμό των συλλογών ανά έτος και να αναλάβουν ευθύνη και δράση για την ελαχιστοποίηση του οικείου αποτυπώματος άνθρακα και του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Η αναδιαμόρφωση των αγοραστικών συνηθειών των καταναλωτών θα είναι δύσκολη, εάν οι εταιρείες δεν προτείνουν νέα κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα, όπως μοντέλα προϊόντων ως υπηρεσία, υπηρεσίες επιστροφής, συλλογές με μεταχειρισμένα είδη και υπηρεσίες επισκευής. Μολονότι αυτά τα νέα μοντέλα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μια εξειδικευμένη αγορά, έχει αποδειχθεί ότι παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και αποτελούν οικονομικά αποδοτική και προσιτή εναλλακτική λύση έναντι της γρήγορης μόδας 42 . Δεδομένου ότι η γρήγορη μόδα συνδέεται με την αυξανόμενη χρήση συνθετικών ινών ορυκτής προέλευσης, η μετάβαση σε περισσότερο βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα θα μειώσει τόσο την εξάρτηση των παραγωγών ενδυμάτων από τα ορυκτά καύσιμα όσο και τις επιπτώσεις τους στην κλιματική αλλαγή και τη ρύπανση από μικροπλαστικά.

Όπως προαναφέρθηκε, η Επιτροπή, στο πλαίσιο της οδού μετάβασης, θα συνεργαστεί με τα ενδιαφερόμενα μέρη για να διευκολύνει την κλιμάκωση αποδοτικών ως προς τη χρήση των πόρων διαδικασιών παραγωγής, της επαναχρησιμοποίησης, της επισκευής και άλλων νέων κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας.

Η ενίσχυση των κοινωνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της επαναχρησιμοποίησης είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς οι επιχειρήσεις αυτές διαθέτουν σημαντικές δυνατότητες για τη δημιουργία τοπικών, οικολογικών και χωρίς αποκλεισμούς επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας στην ΕΕ 43 . Μια κοινωνική επιχείρηση κατά μέσο όρο δημιουργεί 20-35 θέσεις εργασίας ανά 1 000 τόνους συλλεγέντων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων με σκοπό την επαναχρησιμοποίηση 44 . Ωστόσο, ο τομέας αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις που δυσχεραίνουν την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητάς του και τη μετατροπή του σε βασικό παράγοντα στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας. Προκειμένου να στηριχθεί ο τομέας της επαναχρησιμοποίησης ώστε να μεγεθυνθεί, να αναπτύξει δυναμικότητα και να εσωτερικεύσει περαιτέρω τις αρχές της κυκλικότητας, απαιτούνται ορισμένα μέτρα. Η οδός μετάβασης για την εγγύτητα και την κοινωνική οικονομία προσφέρει την ευκαιρία να συζητηθούν τα εν λόγω μέτρα με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Επιπλέον, στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την κοινωνική οικονομία 45 που θεσπίστηκε πρόσφατα, η Επιτροπή θα εκδώσει καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο στήριξης της υιοθέτησης και των συμπράξεων για την κυκλική οικονομία μεταξύ των κοινωνικών επιχειρήσεων και άλλων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των συμβατικών επιχειρήσεων, στην οποία θα εξετάζονται κυρίως οι ευκαιρίες που παρέχουν η επαναχρησιμοποίηση και η επισκευή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο. Πέραν των μέτρων για τη στήριξη του τομέα της επαναχρησιμοποίησης και επισκευής, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας, τα φορολογικά μέτρα, σύμφωνα με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και τους κανόνες του ΠΟΕ, μπορούν να αποτελέσουν ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ευνοϊκά φορολογικά μέτρα για τον τομέα της επαναχρησιμοποίησης και της επισκευής. Η Επιτροπή θα καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές για την προώθηση κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων μέσω επενδύσεων, χρηματοδότησης και άλλων κινήτρων, στις οποίες θα παρουσιάζονται οι ευκαιρίες για δημιουργία κυκλικής αξίας και θέσεων εργασίας στο οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

Για να επιταχυνθεί η αλλαγή των προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής, η Επιτροπή θα προωθήσει τη μετάβαση αυτή με το σύνθημα #ReFashionNow, θέτοντας στο επίκεντρο την ποιότητα, την ανθεκτικότητα, τη μεγαλύτερη διάρκεια χρήσης, την επισκευή και την επαναχρησιμοποίηση. Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πλατφόρμας ενδιαφερόμενων μερών για την κυκλική οικονομία, θα κινητοποιήσει σχεδιαστές, παραγωγούς, εμπόρους λιανικής πώλησης, διαφημιστές και πολίτες για τον επαναπροσδιορισμό της μόδας. Άλλες πρωτοβουλίες της ΕΕ θα χρησιμεύσουν επίσης ως εφαλτήριο για συγκεκριμένες δράσεις στο πλαίσιο του #ReFashionNow, όπως το ευρωπαϊκό Μπάουχαους, η δέσμευση για τη βιώσιμη κατανάλωση 46 , καθώς και το Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας.

3.3.Διασφάλιση του θεμιτού ανταγωνισμού και της συμμόρφωσης σε μια εύρυθμα λειτουργούσα εσωτερική αγορά

Η νομοθεσία της ΕΕ για την εποπτεία της αγοράς προβλέπει κανόνες που διασφαλίζουν ότι οι εθνικές αρμόδιες αρχές μπορούν να επιβάλλουν τη νομοθεσία της ΕΕ για τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ ανεξάρτητα από την προέλευσή τους. Οι προκλήσεις της παγκόσμιας αγοράς και οι όλο και πιο σύνθετες αλυσίδες εφοδιασμού, καθώς και η αύξηση του αριθμού των προϊόντων που πωλούνται διαδικτυακά εντός της ΕΕ, απαιτούν αυστηρότερα μέτρα επιβολής, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια των καταναλωτών και η εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

Για τον σκοπό αυτόν, είναι αναγκαίο να διευκολυνθεί ο δομημένος συντονισμός και η συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών επιβολής του νόμου και να εξορθολογιστούν οι πρακτικές εποπτείας της αγοράς. Το νεοσυσταθέν Ενωσιακό Δίκτυο Συμμόρφωσης των Προϊόντων 47 θα συντονίζει και θα στηρίζει τις διασυνοριακές πρακτικές εποπτείας της αγοράς στην ΕΕ σε τομείς προτεραιότητας που θα προτείνουν οι αρμόδιες αρχές και θα διασφαλίζει τον διατομεακό συντονισμό μεταξύ διαφόρων ομάδων διοικητικής συνεργασίας (ομάδες AdCo), όπως η ομάδα AdCo για τις χημικές ουσίες και την επισήμανση των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Η Επιτροπή θα παράσχει στήριξη μέσω κοινών πρωτοβουλιών και έργων 48 για την ενίσχυση των συνεργασιών μεταξύ όλων των σχετικών παραγόντων, ιδίως των τελωνειακών αρχών και των αρχών εποπτείας της αγοράς, της βιομηχανίας και των εργαστηρίων διεξαγωγής δοκιμών στο οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, με ανάπτυξη ικανοτήτων στο πλαίσιο του προγράμματος για την ενιαία αγορά, με τη διασφάλιση της χρήσης ψηφιακών εργαλείων για την εποπτεία της αγοράς και με τον καθορισμό ενιαίων προϋποθέσεων και συχνότητας ελέγχων για ορισμένα προϊόντα.

Για την καταπολέμηση των προσβολών ΔΔΙ, η Επιτροπή θα δημιουργήσει έως το 2023 την εργαλειοθήκη της ΕΕ κατά της παραποίησης/απομίμησης, η οποία θα καθορίζει αρχές για κοινή δράση, συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ κατόχων δικαιωμάτων, μεσαζόντων, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου, και αρχών επιβολής του νόμου, όπως οι τελωνειακές και αστυνομικές αρχές και οι αρχές εποπτείας της αγοράς.

3.4.Στήριξη της έρευνας, της καινοτομίας και των επενδύσεων 

Η ανάδειξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης σε επιτυχημένο παράδειγμα για την ανθεκτικότητα στο πλαίσιο των παγκόσμιων αξιακών αλυσίδων εξαρτάται από την ικανότητα του οικοσυστήματος κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων να επαναπροσδιορίζεται. Η ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, καθώς και η προώθηση των επενδύσεων στον τομέα έχουν ουσιαστική σημασία για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του με σκοπό τη δημιουργία βιώσιμης ανάπτυξης και τοπικών θέσεων εργασίας, ενώ παράλληλα θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα σε ενωσιακό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

Το νέο ευρωπαϊκό Μπάουχαους μετουσιώνει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία σε απτές πρωτοβουλίες που προωθούν βιώσιμους τρόπους ζωής, συμπεριλαμβανομένης της μόδας. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος και με το σύνθημα #ReFashionNow, η Επιτροπή θα στηρίξει έργα που ενισχύουν τη βιωσιμότητα της μόδας, ενώ παράλληλα ικανοποιούν απαιτήσεις που σχετίζονται με την αισθητική και τη συμπεριληπτικότητα.

Η Επιτροπή επεξεργάζεται επίσης κοινό χάρτη πορείας για τη βιομηχανική τεχνολογία σχετικά με την κυκλικότητα, ο οποίος αποσκοπεί στον εξορθολογισμό της βιομηχανικής έρευνας και καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένης της ανακύκλωσης κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Αυτό υποστηρίζεται από πρόσφατα δημοσιευθείσα μελέτη 49 σχετικά με την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων δυνατοτήτων ανακύκλωσης των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, στην οποία τονίζεται η ανάγκη περαιτέρω καινοτομίας για την ενίσχυσή τους.

Οι συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα θα καθορίσουν μελλοντικές ερευνητικές πρωτοβουλίες και θα διασφαλίσουν την ηγετική θέση και την αριστεία του οικοσυστήματος. Για παράδειγμα, η σύμπραξη «Ευρωπαϊκής κατασκευής» («Made in Europe») 50 θα προωθήσει την ψηφιακή, ανταγωνιστική, οικολογική, κοινωνικά βιώσιμη και ανθεκτική παραγωγή και χρήση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Η στήριξη επικεντρώνεται επίσης στη μείωση της εξάρτησης της βιομηχανίας από τα ορυκτά καύσιμα με καινοτομία βιολογικής βάσης στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας, μέσω της κοινής επιχείρησης «Μια Ευρώπη που βασίζεται στην κυκλική βιοοικονομία» 51 , η οποία αποσκοπεί στην τόνωση, μεταξύ άλλων, της ανάπτυξης νέων τύπων κλωστοϋφαντουργικών ινών. Η ευρωπαϊκή σύμπραξη Process4Planet αποσκοπεί στην προώθηση της κυκλικότητας και της ευρείας απαλλαγής των ευρωπαϊκών μεταποιητικών βιομηχανιών από τις ανθρακούχες εκπομπές, συμπεριλαμβανομένης της κλωστοϋφαντουργίας, με την ανάπτυξη και εφαρμογή της απαιτούμενης καινοτομίας μέσω πρωτοβουλιών όπως οι κόμβοι κυκλικότητας (H4C). Πέραν της συνεχούς χρηματοδότησης από υφιστάμενα προγράμματα, όπως το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ), θα δρομολογηθούν ειδικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» με σκοπό την περαιτέρω ανάπτυξη τεχνολογιών και διαδικασιών για την κλιμάκωση της επισκευής, τη βελτίωση της συλλογής και της διαλογής, την ενίσχυση της ικανότητας ανακύκλωσης κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων της βιομηχανίας της ΕΕ 52 και την αύξηση της ανακύκλωσης από ίνα σε ίνα και της χρήσης ανακυκλωμένων ινών. Καίρια σημασία θα έχει επίσης η κοινωνική καινοτομία, ιδιαίτερα όσον αφορά την προώθηση των επιχειρήσεων που επικεντρώνονται στην επαναχρησιμοποίηση.

Η Επιτροπή θα συγχρηματοδοτήσει έργα σχετικά με την τεχνολογική καινοτομία για κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα στον τομέα της μόδας στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE 53  και θα στηρίξει την αξιοποίηση συμπράξεων στο πλαίσιο της κοινωνικής και κυκλικής οικονομίας. Το οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων μπορεί επίσης να επωφεληθεί από τις ευκαιρίες που παρέχει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το οποίο στηρίζει τον μετασχηματισμό στις περιφέρειες και καθιστά διαθέσιμη χρηματοδότηση για την έρευνα και την καινοτομία, την ψηφιοποίηση, την ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ, την ανάπτυξη δεξιοτήτων, την ψηφιακή συνδεσιμότητα, τον κυκλικό σχεδιασμό προϊόντων και τις διαδικασίες παραγωγής.

Η Επιτροπή θα ενθαρρύνει τις εταιρείες του οικοσυστήματος κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων να συμμετάσχουν σε πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη του χώρου δεδομένων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του χώρου δεδομένων στον τομέα της μεταποίησης, με σκοπό την ευχερέστερη ανταλλαγή και επαναχρησιμοποίηση δεδομένων μεταξύ των εταιρειών. Ευρύτερη στήριξη για ψηφιακή καινοτομία παρέχει το δίκτυο ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας, το οποίο θα αναπτύξει τις ψηφιακές υποδομές που απαιτούνται για τη δοκιμή νέων ψηφιακών τεχνολογιών και για την παροχή βοήθειας στο εργατικό δυναμικό του τομέα ώστε να κατανοήσει καλύτερα τις δυνατότητες της ψηφιοποίησης και να επικαιροποιήσει την τεχνολογική εμπειρογνωσία του.

Τα κράτη μέλη διαδραματίζουν επίσης καίριο ρόλο στην παροχή στήριξης για έρευνα, καινοτομία και επενδύσεις, μεταξύ άλλων με τη χρήση των δανείων και των επιχορηγήσεων του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ). Για παράδειγμα, η Πορτογαλία έχει ήδη γνωστοποιήσει τα σχέδιά της όσον αφορά τη στήριξη επενδύσεων που αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό και στην ανάπτυξη εθνικής κυκλικής βιομηχανίας βιοπροϊόντων για την αύξηση της ενσωμάτωσης υλικών βιολογικής προέλευσης στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Η Γαλλία σχεδιάζει την ανάπτυξη καινοτομίας σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της ανακύκλωσης και της επανενσωμάτωσης ανακυκλωμένων υλικών, με τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα να συγκαταλέγονται μεταξύ των πέντε υλικών προτεραιότητας. Η Ιταλία εξετάζει το ενδεχόμενο δημιουργίας κόμβων ανακύκλωσης για τη συλλογή, τη διαλογή και την επεξεργασία αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Επιπλέον, πολλές από τις συνιστώσες των εθνικών σχεδίων που αφορούν την καινοτομία και την ψηφιοποίηση μπορούν να παράσχουν στήριξη στο οικοσύστημα, όπως οι αγορές ψηφιακού εξοπλισμού.

Η κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων σε βιώσιμα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα είναι απαραίτητη. Με βάση το έργο της πλατφόρμας εμπειρογνωμόνων για τη βιώσιμη χρηματοδότηση, η Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο θέσπισης τεχνικών κριτηρίων ελέγχου με βάση τα οποία θα καθορίζεται, μεταξύ άλλων, τι συνιστά σημαντική συμβολή στην κυκλική οικονομία κατά την κατασκευή ειδών ένδυσης στο πλαίσιο του κανονισμού για την ταξινόμηση των βιώσιμων επενδύσεων, καθώς και κριτηρίων σχετικά με τη ρύπανση από την τελική επεξεργασία κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

3.5.Ανάπτυξη των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση

Το οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων απαιτεί εργατικό δυναμικό υψηλής ειδίκευσης, προκειμένου να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες για ευκαιρίες απασχόλησης που προσφέρουν η ψηφιακή και η πράσινη μετάβαση, καθώς μόνο το 13 % του εργατικού δυναμικού διαθέτει προσόντα υψηλού επιπέδου 54 . Ο τομέας δυσκολεύεται να προσελκύσει ταλαντούχους νέους με προσόντα και η ανάπτυξη των ΜΜΕ στο οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων παρεμποδίζεται από την έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων. Το 55 % των ευρωπαϊκών εταιρειών ανέφερε δυσκολίες στην πλήρωση κενών θέσεων στον τομέα των ΤΠΕ 55 , ενώ το 40 % των εταιρειών παρουσιάζει ελλείψεις σε πράσινες δεξιότητες 56 . Τομείς όπως ο οικολογικός σχεδιασμός, η ανάπτυξη ινών, η καινοτόμος παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, η επισκευή και η επαναχρησιμοποίηση είναι ιδιαίτερα σημαντικοί. Τόσο η αρχική όσο και η συνεχής επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, συμπεριλαμβανομένης της μαθητείας, έχει ουσιαστική σημασία για την εξασφάλιση των απαραίτητων δεξιοτήτων.

Στο πλαίσιο του συμφώνου της ΕΕ για τις δεξιότητες 57 , η Επιτροπή υποστήριξε τη δημιουργία μεγάλης κλίμακας σύμπραξης δεξιοτήτων για το οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων με σκοπό την προώθηση της αναβάθμισης των δεξιοτήτων, της επανειδίκευσης και της απόκτησης και μεταφοράς πράσινων και ψηφιακών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των γνώσεων σχετικά με την αξιολόγηση του κύκλου ζωής και της αξιακής αλυσίδας. Σύμφωνα με το νέο ευρωπαϊκό θεματολόγιο δεξιοτήτων 58 , την Ψηφιακή Πυξίδα 2030 59 και τους στόχους της συνόδου κορυφής του Πόρτο 60 , στο πλαίσιο του συμφώνου για τις δεξιότητες για το οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, το οποίο δρομολογήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2021, αναλαμβάνεται δέσμευση για ειδικούς βασικούς δείκτες επιδόσεων, με σκοπό τη δημιουργία τοπικών συμπράξεων μεταξύ της βιομηχανίας, των δημόσιων αρχών και των παρόχων εκπαίδευσης. Οι δράσεις που συμφωνήθηκαν αφορούν την αύξηση της διαφοροποίησης στη διοίκηση εταιρειών έως και κατά 5 % ετησίως, ειδικότερα όσον αφορά την πρόσβαση των γυναικών σε υψηλότερες θέσεις, τη στήριξη 10 000 ΜΜΕ στις προσπάθειές τους για ψηφιοποίηση, τον σχεδιασμό 20 νέων εκπαιδευτικών διαδικασιών και εργαλείων που ανταποκρίνονται στις πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες, την αύξηση της προσφοράς θέσεων μαθητείας στον τομέα κατά 20 % 61 και άλλες δεσμεύσεις για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση του εργατικού δυναμικού κατά τα επόμενα έτη.

4.Σύνδεση βιώσιμων αξιακών αλυσίδων στον τομέα των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο

Η ΕΕ θα επιδιώξει την επίτευξη προόδου σε παγκόσμιο επίπεδο προς περισσότερο βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα σε διεθνή φόρουμ (G7, G20), στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Συμμαχίας για την Κυκλική Οικονομία και την Αποδοτικότητα των Πόρων (GACERE) και της Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με άλλους εταίρους σε παγκόσμιο, περιφερειακό και διμερές επίπεδο για την προώθηση της συνεργασίας και των πρωτοβουλιών που στηρίζουν τις βιώσιμες αξιακές αλυσίδες κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και τη βιώσιμη μόδα. Το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο InTex του UNEP 62 για την τόνωση καινοτόμων επιχειρηματικών πρακτικών και οικονομικών μοντέλων στην αξιακή αλυσίδα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων αποτελεί πρακτικό παράδειγμα τέτοιας δέσμευσης.

4.1.Δέουσα επιμέλεια για περιβαλλοντική και κοινωνική δικαιοσύνη

Τα περισσότερα από τα τελικά είδη ένδυσης και κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα οικιακής χρήσης που καταναλώνονται στην Ευρώπη εισάγονται από τρίτες χώρες. Το 2019 η ΕΕ ήταν ένας από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως εισαγωγείς ειδών ένδυσης συνολικής αξίας 80 δισ. EUR 63 . Η προώθηση πιο οικολογικών και πιο δίκαιων αξιακών αλυσίδων σε διασυνοριακό και διηπειρωτικό επίπεδο θα διασφαλίσει ότι τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που καταναλώνονται στην ΕΕ και πέραν αυτής κατασκευάζονται με γνώμονα τόσο κοινωνικές όσο και περιβαλλοντικές πτυχές σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η ανακοίνωση για την αξιοπρεπή εργασία παγκοσμίως για την παγκόσμια δίκαιη μετάβαση και τη βιώσιμη ανάκαμψη 64 προσδιορίζει τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα ως βασικό τομέα στον οποίο θα προωθηθούν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας μέσω της άσκηση επιρροής στο πλαίσιο διμερών σχέσεων και πολυμερών φόρουμ. Στο πλαίσιο αυτό, ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας έχει τη δυνατότητα να προαγάγει την ισότητα των φύλων, καθώς εκτιμάται ότι το 75 % των εργαζομένων στον τομέα της ένδυσης παγκοσμίως είναι γυναίκες 65 . Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος «Καλύτερη εργασία» 66 , η Επιτροπή στηρίζει τρίτες χώρες-εταίρους για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την αύξηση του βαθμού συμμόρφωσης με τα διεθνή πρότυπα εργασίας.

Στο πλαίσιο των αξιακών αλυσίδων των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, οι κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ σχετικά με τη δέουσα επιμέλεια για τον τομέα της ένδυσης και της υπόδησης έχουν εντοπίσει μια σειρά από κοινούς κινδύνους σοβαρών παραβιάσεων ανθρώπινων και εργασιακών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων της παιδικής εργασίας, των διακρίσεων, της καταναγκαστικής εργασίας, των ανησυχιών για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, καθώς και των μισθολογικών αδικιών 67 . Η πρόταση οδηγίας σχετικά με την εταιρική δέουσα επιμέλεια όσον αφορά τη βιωσιμότητα 68 εισάγει οριζόντια υποχρέωση δέουσας επιμέλειας για τις μεγάλες εταιρείες να προσδιορίζουν, να προλαμβάνουν, να μετριάζουν, να τερματίζουν και να λογοδοτούν για τις πραγματικές και δυνητικές δυσμενείς επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων των εργασιακών δικαιωμάτων, και στο περιβάλλον στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων των ίδιων των εταιρειών και στις παγκόσμιες αξιακές αλυσίδες τους. Οι επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης (μεγάλες εταιρείες με περισσότερους από 250 εργαζομένους και κύκλο εργασιών άνω των 40 εκατ. EUR) που δραστηριοποιούνται σε τομείς με υψηλό αντίκτυπο, συμπεριλαμβανομένων των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, εμπίπτουν επίσης στο πεδίο εφαρμογής της. Οι εταιρείες τρίτων χωρών που συμμετέχουν σε αξιακές αλυσίδες στον τομέα των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων ευρωπαίων αγοραστών ή μεγάλων αγοραστών που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, οι οποίες παράγουν σημαντικό κύκλο εργασιών στην ΕΕ, θα πρέπει επίσης να εκπληρώνουν τις εν λόγω υποχρεώσεις. Επιπλέον, η στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού 69 υπογραμμίζει τη «μηδενική ανοχή έναντι της παιδικής εργασίας» και καλεί τα κράτη μέλη της ΕΕ να απαλλάξουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους από την παιδική εργασία. Η Επιτροπή προετοιμάζει επίσης νέα νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία θα απαγορεύει ουσιαστικά τη διάθεση στην αγορά της ΕΕ προϊόντων που παράγονται με καταναγκαστική εργασία, συμπεριλαμβανομένης της καταναγκαστικής παιδικής εργασίας.

Επιπλέον, η συνεχής ανάπτυξη και εφαρμογή διεθνούς πλαισίου σχετικά με τη διαφάνεια και την ιχνηλασιμότητα για βιώσιμες αξιακές αλυσίδες στη βιομηχανία ένδυσης και υπόδησης 70 θα διευκολύνει την αποτελεσματικότερη διαχείριση των αξιακών αλυσίδων, θα εντοπίσει και θα αντιμετωπίσει παραβιάσεις εργασιακών και ανθρώπινων δικαιωμάτων, καθώς και περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

4.2.Αντιμετώπιση των προκλήσεων από τις εξαγωγές αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων

Οι εξαγωγές αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων εκτός της ΕΕ αυξάνονται σταθερά, και το 2020 ανήλθαν σε 1,4 εκατομμύρια τόνους 71 . Σύμφωνα με την πρόσφατη πρόταση της Επιτροπής για νέους κανόνες της ΕΕ σχετικά με τη μεταφορά αποβλήτων 72 , οι εξαγωγές αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σε χώρες εκτός ΟΟΣΑ θα επιτρέπονται μόνο υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω χώρες θα κοινοποιούν στην Επιτροπή την προθυμία τους να εισάγουν συγκεκριμένους τύπους αποβλήτων και θα αποδεικνύουν την ικανότητά τους να τα διαχειρίζονται με βιώσιμο τρόπο.

Για να αποφευχθεί η ψευδής επισήμανση των ροών αποβλήτων ως μεταχειρισμένων αγαθών κατά την εξαγωγή τους από την ΕΕ και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, η μη υπαγωγή τους στο καθεστώς των αποβλήτων, βάσει εξουσιοδότησης που προβλέπεται στην πρόταση, η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο ανάπτυξης ειδικών κριτηρίων σε επίπεδο ΕΕ για τη διάκριση μεταξύ αποβλήτων και συγκεκριμένων μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE δρομολογήθηκε πρόσκληση υποβολής προτάσεων 73 για τη βελτίωση της ιχνηλασιμότητας των εξαγωγών μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

Η Επιτροπή θα εργαστεί επίσης για την αύξηση της διαφάνειας και της βιωσιμότητας στο παγκόσμιο εμπόριο αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και μεταχειρισμένων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Σε διμερές επίπεδο η ΕΕ θα εντείνει τη συνεργασία της σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος που σχετίζονται με τη μεταφορά αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων μέσω των διαλόγων της για το περιβάλλον με τρίτες χώρες και περιφέρειες, καθώς και στο πλαίσιο των σχετικών με τη βιώσιμη ανάπτυξη κεφαλαίων των διμερών και διαπεριφερειακών εμπορικών συμφωνιών της ΕΕ, κατά περίπτωση, σύμφωνα με τους γενικούς στόχους της ΕΕ για την αύξηση της διάστασης της βιωσιμότητας της εμπορικής πολιτικής της.

5.Συμπέρασμα

Η πορεία προς την επίτευξη μεγαλύτερης βιωσιμότητας στο οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων απαιτεί βαθιές αλλαγές στον επί του παρόντος κυρίαρχο γραμμικό τρόπο σχεδιασμού, παραγωγής, χρήσης και απόρριψης των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, καθώς και μείωση των επιπτώσεών του στην κλιματική αλλαγή, της μη βιώσιμης χρήσης των πόρων και της περιβαλλοντικής ρύπανσης, και τον τερματισμό της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις αξιακές αλυσίδες των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

Η μετάβαση σε μια βιώσιμη και κυκλική κλωστοϋφαντουργική βιομηχανία, σε συνέργεια με ένα ισχυρό θεματολόγιο για την ψηφιοποίηση και την κοινωνική δικαιοσύνη, μπορεί να βοηθήσει τον κλάδο να ανακάμψει από την κρίση λόγω της νόσου COVID-19, να βελτιώσει την ανθεκτικότητά του για το μέλλον και να ενισχύσει την ανταγωνιστική του βιωσιμότητα, καθώς και να συμβάλει θετικά στην αντιμετώπιση των κρίσεων που συνδέονται με το κλίμα και τη βιοποικιλότητα και της κοινωνικής αδικίας.

Η Επιτροπή καλεί τα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ να εγκρίνουν την παρούσα στρατηγική και καλεί τα κράτη μέλη, το σύνολο της αξιακής αλυσίδας και τους διεθνείς εταίρους να δεσμευτούν για την ανάληψη αποφασιστικής και συγκεκριμένης δράσης για την εφαρμογή της.

(1) Ellen MacArthur Foundation (EMF) (2017) A New Textiles Economy: Redesigning fashion’s future .

(2) Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) (2019) Textiles and the environment in a circular economy (Κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και περιβάλλον σε μια κυκλική οικονομία).

(3) ΕΟΠ (2022) Textiles and the environment: the role of design in Europe’s circular economy (Κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και περιβάλλον: ο ρόλος του σχεδιασμού στην κυκλική οικονομία της Ευρώπης).

(4)  ΕΟΠ (2019) Textiles and the environment in a circular economy.

(5) EMF A New Textiles Economy: Redesigning fashion’s future .

(6) JRC (2021) Circular economy perspectives in the EU Textile sector (Προοπτικές της κυκλικής οικονομίας στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας της ΕΕ).

(7)  ΕΟΠ (2022) Textiles and the environment: the role of design in Europe’s circular economy.

(8) Οι δαπάνες των νοικοκυριών για είδη ένδυσης και κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα οικιακής χρήσης αυξήθηκαν αντίστοιχα κατά 14 % και 17 % σε πραγματικούς όρους μεταξύ 2000 και 2018, JRC (2021) Circular economy perspectives in the EU Textile sector, σ. 27.

(9)  ΔΟΕ (2016) How Better Work is improving garment workers’ lives and boosting factory competitiveness.

(10) Euratex (2020) Key facts and Figures

(11) https://ec.europa.eu/eurostat

(12) COM(2020) 98 final.

(13) COM(2021) 350 final.

(14) ECOS (2021) How Ecodesign can make our textiles circular (Πώς ο οικολογικός σχεδιασμός μπορεί να καταστήσει κυκλικά τα κλωστοϋφαντουργικά μας προϊόντα).

(15) EMF (2017) A New Textiles Economy: Redesigning fashion’s future.

(16)   Designing for circular fashion: integrating upcycling into conventional garment manufacturing processes, Fashion and Textiles.

(17) JRC (2021) Circular economy perspectives in the EU Textile sector (Προοπτικές της κυκλικής οικονομίας στον τομέα κλωστοϋφαντουργίας της ΕΕ).

(18)  Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2021) Study on the technical, regulatory, economic and environmental effectiveness of textile fibres recycling (Μελέτη σχετικά με την τεχνική, ρυθμιστική, οικονομική και περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα της ανακύκλωσης κλωστοϋφαντουργικών ινών).

(19) Απόφαση 2014/350/ΕΕ της Επιτροπής, της 5ης Ιουνίου 2014, για τον καθορισμό οικολογικών κριτηρίων απονομής του οικολογικού σήματος της ΕΕ σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα (ΕΕ L 174 της 13.6.2014, σ. 45).

(20) EU green public procurement criteria for textiles products and services (Κριτήρια της ΕΕ για τις οικολογικές δημόσιες συμβάσεις όσον αφορά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες κλωστοϋφαντουργίας) [SWD(2017) 231 final].

(21) COM(2022) 142. 

(22) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH) και για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων καθώς και για την τροποποίηση της οδηγίας 1999/45/ΕΚ και για κατάργηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 793/93 του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1488/94 της Επιτροπής καθώς και της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου και των οδηγιών της Επιτροπής 91/155/ΕΟΚ, 93/67/ΕΟΚ, 93/105/ΕΚ και 2000/21/ΕΚ.

(23) COM(2020) 667 final.

(24) COM(2021) 323 final.

(25)   https://ec.europa.eu/environment/industry/stationary/ied/evaluation.htm  

(26)   https://eippcb.jrc.ec.europa.eu/reference/textiles-industry  

(27)  ΕΟΠ (2021) Plastic in textiles: towards a circular economy for synthetic textiles in Europe (Το πλαστικό στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα: προς μια κυκλική οικονομία για τα συνθετικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα στην Ευρώπη).

(28) Eunomia (2018) Investigating options for reducing releases in the aquatic environment of microplastics emitted by (but not Intentionally added in) products [Διερεύνηση επιλογών για τη μείωση της απελευθέρωσης στο υδάτινο περιβάλλον μικροπλαστικών που προέρχονται από προϊόντα (αλλά δεν προστίθενται σκόπιμα σε αυτά)].

(29) I.E. Napper et al. (2020) The efficiency of devices intended to reduce microfibre release during clothes washing και HK McIlwraith et al. (2019) Capturing microfibers – marketed technologies reduce microfiber emissions from washing machine

(30)  Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Τυποποίησης επεξεργάζεται σειρά προτύπων (EN ISO 4484) σχετικά με την απελευθέρωση μικροπλαστικών από συνθετικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα.

(31) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1007/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Σεπτεμβρίου 2011, για τις ονομασίες των υφανσίμων ινών και τη συναφή επισήμανση και τη σήμανση της σύνθεσης των ινών των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και την κατάργηση της οδηγίας 73/44/ΕΟΚ του Συμβουλίου και των οδηγιών 96/73/ΕΚ και 2008/121/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) (ΕΕ L 272 της 18.10.2011, σ. 1).

(32) https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/consumer-rights-and-complaints/enforcement-consumer-protection/sweeps_en

(33) COM(2022) 143. 

(34) Οδηγία 2005/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2005, για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές στην εσωτερική αγορά και για την τροποποίηση της οδηγίας 84/450/ΕΟΚ του Συμβουλίου, των οδηγιών 97/7/ΕΚ, 98/27/ΕΚ, 2002/65/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου («Οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές») (ΕΕ L 149 της 11.6.2005, σ. 22).

(35) Οδηγία 2011/83/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2011, σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών, την τροποποίηση της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου και της οδηγίας 1999/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και την κατάργηση της οδηγίας 85/577/ΕΟΚ του Συμβουλίου και της οδηγίας 97/7/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 304 της 22.11.2011, σ. 64).

(36)   Σύσταση (ΕΕ) 2021/2279 της Επιτροπής, της 15ης Δεκεμβρίου 2021, σχετικά με τη χρήση των μεθόδων περιβαλλοντικού αποτυπώματος για τη μέτρηση και τη γνωστοποίηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων κατά τον κύκλο ζωής των προϊόντων και των οργανισμών .

(37) Οδηγία (ΕΕ) 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ), PE/11/2019/REV/1 (EE L 155 της 12.6.2019).

(38) Οδηγία 94/62/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 1994, για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. (ΕΕ L 365 της 31.12.1994, σ. 10).

(39) JRC (2021) Circular economy perspectives in the EU Textile sector (Προοπτικές της κυκλικής οικονομίας στον τομέα κλωστοϋφαντουργίας της ΕΕ).

(40) COM(2021) 350 final.

(41) Το οικοσύστημα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων περιλαμβάνει τους κλάδους της κλωστοϋφαντουργίας, των ειδών ένδυσης, των δερματίνων ειδών και των υποδημάτων σύμφωνα με τον ορισμό που παρέχεται στην ετήσια έκθεση του 2021 για την ενιαία αγορά.

(42) ΕΟΠ (2021) Business Models in a Circular Economy (Επιχειρησιακά μοντέλα σε μια κυκλική οικονομία).

(43) ΟΟΣΑ/Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2022) Policy brief on making the most of the social economy’s contribution to the circular economy (Σύνοψη πολιτικής σχετικά με την αξιοποίηση στο έπακρο της συμβολής της κοινωνικής οικονομίας στην κυκλική οικονομία).

(44) RREUSE (2021) Job creation in the re-use sector: data insights from social enterprises (Δημιουργία θέσεων εργασίας στον τομέα της επαναχρησιμοποίησης: πληροφορίες σχετικά με τις κοινωνικές επιχειρήσεις)

(45) COM(2021) 778 final.

(46)   https://ec.europa.eu/info/policies/consumers/consumer-protection-policy/sustainable-consumption-pledge_en  

(47) Δημιουργήθηκε βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2019/1020 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2019, για την εποπτεία της αγοράς και τη συμμόρφωση των προϊόντων και για την τροποποίηση της οδηγίας 2004/42/ΕΚ και των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 765/2008 και (ΕΕ) αριθ. 305/2011, PE/45/2019/REV/1 (ΕΕ L 169 της 25.6.2019, σ. 1).

(48)   REACH4TEXTILES

(49) Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2021) Study on the technical, regulatory, economic and environmental effectiveness of textile fibres recycling (Μελέτη σχετικά με την τεχνική, ρυθμιστική, οικονομική και περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα της ανακύκλωσης κλωστοϋφαντουργικών ινών).

(50) https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/research_and_innovation/funding/documents/ec_rtd_he-partnership-made-in-europe.pdf  

(51)   https://www.bbi.europa.eu/about/circular-bio-based-europe-joint-undertaking-cbe-ju  

(52) Μεταξύ άλλων για τη στήριξη του πιθανού νομοθετικού στόχου σχετικά με την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

(53)   https://cinea.ec.europa.eu/life_en

(54) Eurostat (2019) Έρευνα για το εργατικό δυναμικό.

(55) https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=ICT_specialists_-_statistics_on_hard-to-fill_vacancies_in_enterprises

(56) https://euratex.eu/news/which-skills-companies-need-from-their-workforce/

(57) https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1517&langId=el

(58) https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1223&langId=el

(59) https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/europes-digital-decade-digital-targets-2030_el

(60) https://www.2021portugal.eu/en/porto-social-summit/

(61) https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1534&langId=el

(62) https://www.unep.org/intex

(63)   https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/edn-20200424-1  

(64) COM(2022) 66 final.

(65)   SWD (2017) Sustainable garment value chains through EU development action (Βιώσιμες αξιακές αλυσίδες στον τομέα της ένδυσης μέσω της αναπτυξιακής δράσης της ΕΕ).

(66) https://betterwork.org/about-us/the-programme/

(67)   ΟΟΣΑ, Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains in the Garment and Footwear Sector (Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη δέουσα επιμέλεια για υπεύθυνες αλυσίδες εφοδιασμού στον τομέα της ένδυσης και της υπόδησης).

(68) COM(2022) 71 final.

(69) COM(2021) 142 final.

(70)   http://www.unece.org.net4all.ch/fr/tradewelcome/traceability-for-sustainable-garment-and-footwear.html  

(71) https://ec.europa.eu/eurostat/fr/web/products-eurostat-news/-/ddn-20210420-1

(72) COM(2021) 709 final.

(73) https://ec.europa.eu/info/funding-tenders/opportunities/portal/screen/opportunities/topic-details/life-2021-prep-environment  

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 30.3.2022

COM(2022) 141 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

της

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Στρατηγική της ΕΕ για βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ