Access to European Union law
<a href="https://eur-lex.europa.eu/content/help/eurlex-content/experimental-features.html" target="_blank">More about the experimental features corner</a>
Choose the experimental features you want to try
EUR-Lex
Access to European Union law

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

You are here
Use quotation marks to search for an "exact phrase". Append an asterisk (*) to a search term to find variations of it (transp*, 32019R*). Use a question mark (?) instead of a single character in your search term to find variations of it (ca?e finds case, cane, care).
Search tips
Need more search options? Use the Advanced search

Document 52021IE5552

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Νέο πλαίσιο για τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, τις συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης και τις επενδυτικές συμφωνίες που εγγυάται την πραγματική συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων και διασφαλίζει την ευαισθητοποίηση του κοινού» (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

EESC 2021/05552

ΕΕ C 290 της 29.7.2022, p. 11–21 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

Date of document:
23/03/2022; ημερομηνία ψήφισης
Date of vote:
23/03/2022
Date lodged:
25/03/2021
Author:
Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή
Responsible body:
Section for External Relations, EESC_REX
Rapporteur:
Stefano PALMIERI
Form:
Γνώμη κατά ιδία πρωτοβουλία
Term of office:
2015-2020
Internal reference:
AVIS-SECTION 2021/5552 FIN, REX/536
Session:
568

29.7.2022   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 290/11

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Νέο πλαίσιο για τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, τις συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης και τις επενδυτικές συμφωνίες που εγγυάται την πραγματική συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων και διασφαλίζει την ευαισθητοποίηση του κοινού»

(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

(2022/C 290/03)

Εισηγητής:

ο κ. Stefano PALMIERI

Απόφαση της συνόδου ολομέλειας

25.3.2021

Νομική βάση

Άρθρο 32 παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού

 

Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας

Αρμόδιο τμήμα

Εξωτερικές σχέσεις

Υιοθετήθηκε από το τμήμα

9.3.2022

Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια

23.3.2022

Σύνοδος ολομέλειας αριθ.

568

Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας

(υπέρ/κατά/αποχές)

215/1/7

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

 Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) επαναλαμβάνει την υποστήριξή της στη νέα ανοικτή, βιώσιμη και δυναμική ευρωπαϊκή εμπορική στρατηγική. Επίσης, θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική, μέσω αυτής της στρατηγικής, την προαγωγή της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών τομέων παραγωγής και των οικονομικών φορέων (μεγάλων, μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων) και τη συμβολή στην εμπέδωση των ενωσιακών αξιών και αρχών, ιδίως της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων, κοινωνικών και έμφυλων δικαιωμάτων, καθώς και των εργασιακών και περιβαλλοντικών δικαιωμάτων. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί ότι η ΕΕ διαθέτει τα κατάλληλα μέσα προστασίας των εργαζομένων και των επιχειρήσεων από αθέμιτες εμπορικές μεθοδεύσεις και των καταναλωτών από επιβλαβή και μη βιώσιμα προϊόντα, κατοχυρώνοντας έτσι τα συμφέροντα των επιχειρήσεων παράλληλα με αυτά των ιδιωτών καταναλωτών και εργαζομένων.

1.2.

 Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η εφαρμογή της νέας φιλόδοξης εμπορικής στρατηγικής της ΕΕ προϋποθέτει τα εξής:

—

ρηξικέλευθη στρατηγική εμπορικών διαπραγματεύσεων (εμπορικές συμφωνίες, συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης, επενδυτικές συμφωνίες) που διασφαλίζουν την αποτελεσματική συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων και, ως εκ τούτου, διασφαλίζουν τα οφέλη του εμπορίου σε όλα τα μέλη της ΕΕ και στις χώρες-εταίρους, και

—

κατάλληλη μεταρρύθμιση των μέσων εποπτείας, εκτίμησης και εφαρμογής των συμφωνιών, δηλαδή των εσωτερικών συμβουλευτικών ομάδων (ΕΣΟ).

1.3.

 Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η διττή διαδικασία μεταρρύθμισης —των διαπραγματευτικών μέσων και των ΕΣΟ— θα επιτρέψει την πραγματική αποδοχή από τους πολίτες και, ως εκ τούτου, την ευαισθητοποίησή τους ως προς την αξία των εμπορικών συμφωνιών, των συμφωνιών εταιρικής σχέσης και των επενδυτικών συμφωνιών που υπογράφουν όλα τα μέρη που αφορούν οι εν λόγω συμφωνίες (επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, καταναλωτές κ.λπ.) και στις δύο πλευρές (ΕΕ και χώρες-εταίροι).

2.   Γενικές παρατηρήσεις

2.1.

 Τον Φεβρουάριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθόρισε τις κατευθυντήριες γραμμές για μια νέα ανοικτή, βιώσιμη και δυναμική ευρωπαϊκή εμπορική πολιτική (1). Πρόκειται για μια στρατηγική με την οποία επιδιώκονται οι ακόλουθοι τρεις στόχοι της ΕΕ:

i)

υποστήριξη της οικονομικής ανάκαμψης και της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης·

ii)

ευθυγράμμιση των παγκόσμιων κανόνων με την επιδίωξης πιο βιώσιμης και δίκαιης παγκοσμιοποίησης·

iii)

ενίσχυση της ικανότητας της ΕΕ να επιδιώκει τα συμφέροντά της και να κατοχυρώνει τα δικαιώματά της.

2.1.1.

 Διάφοροι παράγοντες συνέβαλαν στην ανάπτυξη αυτής της νέας εμπορικής στρατηγικής. Πρωτίστως, η πανδημία COVID-19, η οποία προκάλεσε σοβαρό προβληματισμό ως προς τις νέες στρατηγικές για την ιατροφαρμακευτική ασφάλεια, την επισιτιστική ασφάλεια, τον εφοδιασμό με πρώτες ύλες και στρατηγικής σημασίας προϊόντα και, γενικότερα, ως προς τις παγκόσμιες αξιακές αλυσίδες.

2.1.2.

 Άλλοι βασικοί λόγοι χάραξης της νέας εμπορικής στρατηγικής που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετίζονται με: i) την κρίση την οποία εξακολουθεί να διανύει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), ii) τις προβληματικές σχέσεις με ορισμένες χώρες ή εμπορικούς συνασπισμούς (Κίνα, Ρωσία, ΗΠΑ), iii) τις δύσκολες διαπραγματεύσεις με το Ηνωμένο Βασίλειο και iv) το σημερινό αδιέξοδο στο οποίο βρίσκονται ορισμένες εμπορικές συμφωνίες (π.χ. η συμφωνία ΕΕ-Mercosur, η ΣΟΕΣ EE — Κεντρικής Αφρικής ή η ΣΟΕΣ EE — Κοινότητας Ανατολικής Αφρικής).

2.1.3.

 Στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρεται επανειλημμένα ότι η νέα ευρωπαϊκή εμπορική στρατηγική, πέραν της προώθησης της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών κλάδων παραγωγής, θα πρέπει να συμβάλει στην προώθηση των ενωσιακών αξιών και αρχών, ιδίως της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων, κοινωνικών και έμφυλων δικαιωμάτων, καθώς και των εργασιακών και περιβαλλοντικών δικαιωμάτων.

2.1.4.

 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιδοκίμασε την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την προέτρεψε να μεριμνήσει έτσι ώστε, στις συμφωνίες που αποτέλεσαν αντικείμενο διαπραγμάτευσης, τα κεφάλαια του εμπορίου και της βιώσιμης ανάπτυξης να συμβάλλουν κατά τρόπο ώστε να απολαύουν όλοι των οφελών του εμπορίου (2).

2.1.5.

 Στις πρόσφατες γνωμοδοτήσεις της, η ΕΟΚΕ επανέλαβε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τη μελλοντική εμπορική πολιτική της ΕΕ και εξέφρασε την ισχυρή υποστήριξή της στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τονίζοντας τη σημασία, τη συνάφεια και την επικαιρότητά της. Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ έχει εκφράσει σαφώς προσδοκίες και συνακόλουθες εισηγήσεις για μια φιλόδοξη επανεξέταση του εμπορίου και της βιώσιμης ανάπτυξης (3).

2.1.6.

 Ακριβώς επειδή η νέα στρατηγική που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι —δικαίως— φιλόδοξη, πιστεύουμε ότι η εφαρμογή της προϋποθέτει τα εξής:

—

ρηξικέλευθη στρατηγική εμπορικών διαπραγματεύσεων (εμπορικές συμφωνίες, συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης, επενδυτικές συμφωνίες) που διασφαλίζουν την αποτελεσματική συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων και, ως εκ τούτου, διασφαλίζουν τα οφέλη του εμπορίου σε όλα τα μέλη της ΕΕ και στις χώρες-εταίρους, και

—

κατάλληλη μεταρρύθμιση των μέσων εποπτείας, εκτίμησης και εφαρμογής των συμφωνιών, δηλαδή των εσωτερικών συμβουλευτικών ομάδων (ΕΣΟ).

2.1.6.1.

 Η διττή διαδικασία μεταρρύθμισης —των διαπραγματευτικών μέσων και των ΕΣΟ— θα επιτρέψει την πραγματική αποδοχή από τους πολίτες και, ως εκ τούτου, την ευαισθητοποίησή τους ως προς την αξία των συμφωνιών (εμπορικών, οικονομικής εταιρικής σχέσης και επενδυτικών) που υπογράφουν όλα τα μέρη που αφορούν οι εν λόγω συμφωνίες (επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, καταναλωτές κ.λπ.) και σε αμφότερους τους αντισυμβαλλομένους (ΕΕ και χώρες-εταίροι).

3.   Κριτική εκτίμηση των υφιστάμενων εμπορικών συμφωνιών

3.1.

 Μολονότι η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την πεποίθησή της όσον αφορά τη θεμελιώδη σημασία της πολυμέρειας στις εμπορικές συναλλαγές και ότι ο ΠΟΕ —μέσω της ουσιαστικής του μεταρρύθμισης— θα πρέπει να δρα εκ νέου ως εγγυητής της εν λόγω πολυμέρειας, κατανοεί ότι, στο συγκεκριμένο πλαίσιο, οι εμπορικές συμφωνίες μπορούν να έχουν μεγάλη βαρύτητα, όχι μόνο στις διμερείς εμπορικές συναλλαγές της ΕΕ (που σε κάθε περίπτωση αποτελούν πάνω από το 30 % του εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών στην ΕΕ), αλλά κυρίως στη διάδοση της βιώσιμης ανάπτυξης από οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη για την ΕΕ και τους εταίρους της.

3.2.

 Τα τελευταία χρόνια, η ΕΟΚΕ έχει επικρίνει σοβαρά ορισμένα μέσα διαπραγμάτευσης που χρησιμοποιεί η ΕΕ (εμπορικές συμφωνίες, συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης, επενδυτικές συμφωνίες) (4).

3.3.

 Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι εκτιμήσεις αυτές θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως βάση για να κριθεί κατά πόσον είναι σκόπιμο να μεταρρυθμιστούν τα υφιστάμενα διαπραγματευτικά μέσα με μέλημα την επίτευξη των στόχων της νέας εμπορικής στρατηγικής που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

3.3.1.

 Μια πρώτη πτυχή είναι η έλλειψη διαφάνειας κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με θέμα τις εμπορικές συμφωνίες. Παρά τη σαφώς αναγκαία εμπιστευτικότητα των υπό διαπραγμάτευση συμφωνιών, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι αυτή πρέπει να ληφθεί μέριμνα έτσι ώστε οι εμπορικές διαπραγματεύσεις να διεξάγονται με διαφάνεια και με συνεχή πληροφόρηση των πολιτών και των συμμετεχόντων στις διαπραγματεύσεις.

3.3.1.1.

 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέκαθεν αντιτασσόταν ξεκάθαρα στη διασφάλιση της απόλυτης διαφάνειας των διαπραγματεύσεων, παραπέμποντας στους ισχύοντες κανόνες (5) και σε ορισμένες αποφάσεις του Δικαστηρίου (6) και υποστηρίζοντας ότι η παροχή πληροφοριών κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων θα υπονόμευε τα συμφέροντα της ΕΕ.

3.3.1.2.

 Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κάνει σημαντικές και ενδιαφέρουσες παραχωρήσεις, βελτιώνοντας το επίπεδο διαφάνειας μέσω της παροχής πληροφοριών —προκειμένου για τις διάφορες εμπορικές συμφωνίες— σχετικών με: τις εκθέσεις των διαφόρων γύρων διαπραγματεύσεων, τη ληφθείσα διαπραγματευτική εντολή, τις διάφορες προτάσεις κειμένου, καθώς και την προετοιμασία επαφών —μέσω διαλόγου— με την κοινωνία των πολιτών και την ομάδα εμπειρογνωμόνων με θέμα τις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ.

3.3.1.3.

 Παρά τις βελτιώσεις αυτές, η διαπραγματευτική εντολή που αποφάσισε να δώσει το Συμβούλιο θα πρέπει να είναι πιο φιλόδοξη και να προσφέρει περισσότερες δυνατότητες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μεριμνά για τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων και να διασφαλίζει την ουσιώδη συμμετοχή τους στη διαπραγματευτική διαδικασία. Συν τοις άλλοις, η ΕΟΚΕ έχει ζητήσει την επαναφορά της ομάδας εμπειρογνωμόνων, η θητεία της οποίας έχει λήξει (7).

3.3.1.4.

 Μολονότι η ΕΟΚΕ κατανοεί ότι υφίσταται πραγματικός και ουσιώδης συμβιβασμός της διαφάνειας με την εμπιστευτικότητα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, αναγνωρίζει ότι το ζήτημα της διαφάνειας παραμένει το σοβαρότερο σημείο τριβής με τους ενδιαφερόμενους φορείς, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους.

3.4.

 Μία άλλη πτυχή στην οποία επικεντρώνεται η κριτική είναι ότι οι εκτιμήσεις αντικτύπου στη βιωσιμότητα των συμφωνιών είναι αποσπασματικές, δημοσιεύονται καθυστερημένα —όταν οι διαπραγματεύσεις έχουν ήδη ολοκληρωθεί— ή απουσιάζουν παντελώς στις χώρες-εταίρους των συμφωνιών.

3.4.1.

 Ακριβώς μια τέτοια καθυστέρηση στη δημοσίευση της εκτίμησης αντικτύπου στη βιωσιμότητα της συμφωνίας ΕΕ-Mercosur ήταν ο λόγος που ορισμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις υπέβαλαν καταγγελία στην Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια (8). Τον Μάρτιο του 2021, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια εξέφρασε την ακόλουθη επικριτική θέση κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν διασφάλισε την ολοκλήρωση της εκτίμησης αντικτύπου στη βιωσιμότητα εγκαίρως, ιδίως πριν από τη λήξη των εμπορικών διαπραγματεύσεων ΕΕ-Mercosur. Τούτο συνιστά κακοδιοίκηση» (9).

3.4.2.

 Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι οι εκτιμήσεις αντικτύπου στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα των συμφωνιών πρέπει να δημοσιεύονται εγκαίρως κατά την έναρξη των διαπραγματεύσεων, να επικαιροποιούνται κατά τη διάρκειά τους και να υπόκεινται —σε τακτική βάση— σε εκ των υστέρων αξιολόγηση της συμφωνίας κατά το στάδιο της παρακολούθησής της. Οι εκτιμήσεις αυτές θα πρέπει στη συνέχεια να αφορούν και τα δύο διαπραγματευόμενα μέρη, ήτοι αφενός την ΕΕ και τα κράτη μέλη της και αφετέρου τα κράτη της άλλης πλευράς (10).

3.5.

 Ένα άλλο σημείο κριτικής των εμπορικών συμφωνιών είναι η αδυναμία αποτελεσματικής διασφάλισης του σεβασμού των ανθρωπίνων και των κοινωνικών δικαιωμάτων, της τήρησης των θεμελιωδών συμβάσεων της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, καθώς και των περιβαλλοντικών προτύπων και των προτύπων ασφαλείας. Επιπλέον, οι συμφωνίες δεν εγγυώνται ίσους όρους ανταγωνισμού μεταξύ όλων των παραγόντων στις αγορές (ιδίως όσον αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και ορισμένους τομείς της παραγωγής) (11).

3.6.

 Επιπροσθέτως, ενίοτε στις εμπορικές συμφωνίες δεν συνεκτιμώνται οι ιδιαιτερότητες των αναπτυσσόμενων χωρών, η ύπαρξη ασυμμετριών μεταξύ της ΕΕ και των χωρών-εταίρων της εκάστοτε συμφωνίας με κίνδυνο να μην επιλυθούν ή ακόμη και να διευρυνθούν οι υφιστάμενες διαφορές (π.χ. ισότιμη πρόσβαση σε φάρμακα που σώζουν ζωές ή εμβόλια)· ούτε λαμβάνονται υπόψη οι πιθανές δεσπόζουσες θέσεις που ενδέχεται να καταλάβουν οι πολυεθνικές εταιρείες λόγω της σύναψης μιας εμπορικής συμφωνίας.

3.7.

 Για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική και ευρεία συμμετοχή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, είναι απαραίτητη η ευρεία εφαρμογή των ΕΣΟ, όχι μόνο σε όλες τις μελλοντικές εμπορικές διαπραγματεύσεις, αλλά κυρίως στις τρέχουσες συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης στην Αφρική, όπου δεν υπάρχουν καθόλου ΕΣΟ. Οι εν εξελίξει και οι επικείμενες διαδικασίες αναθεώρησης και η εφαρμογή της νέας συμφωνίας μεταξύ της ΕΕ και του Οργανισμού Κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΟΚΑΚΕ) μπορούν να προσφέρουν μια πραγματική ευκαιρία για την εισαγωγή των ΕΣΟ στις υφιστάμενες εμπορικές συμφωνίες που στερούνται, προς το παρόν, αυτού του οργάνου (π.χ. αναθεώρηση της ΣΟΕΣ μεταξύ της ΕΕ και της ομάδας ΣΟΕΣ της Κοινότητας για την Ανάπτυξη της Μεσημβρινής Αφρικής).

3.8.

 Η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων στη διαπραγμάτευση και την παρακολούθηση των συμφωνιών που υπογράφει η ΕΕ έχει εξελιχθεί κάπως και η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την προσπάθεια που έχει καταβληθεί με συμμετοχή, συχνά, και της ίδιας.

3.9.

 Η ΕΟΚΕ έχει λάβει υπόψη της τα πορίσματα της πρόσφατης μελέτης με θέμα την επανεξέταση του διαλόγου της ΓΔ Εμπορίου με την κοινωνία των πολιτών (12), στην οποία αξιολογήθηκε ο εν λόγω διάλογος σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο. Μολονότι συμφωνεί με ορισμένα από τα πορίσματα της μελέτης, πιστεύει ότι θα πρέπει να υπάρξει ποιοτικό άλμα προόδου στην πραγματική συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων στην εμπορική πολιτική της ΕΕ.

3.10.

 Η ΕΟΚΕ έχει ζητήσει επανειλημμένα την ουσιαστική και μεγαλύτερη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων, σε όλα τα στάδια της διαπραγμάτευσης των εμπορικών συμφωνιών και στα δύο μέρη που είναι παρόντα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή και χώρες-εταίροι) (13).

3.11.

 Για όλους αυτούς τους λόγους, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι έχει έρθει η ώρα να αναπτυχθεί μια νέα και αποτελεσματικότερη διαπραγματευτική στρατηγική, με νέους κανόνες και διαδικασίες που θα εγγυώνται την ουσιώδη και αποτελεσματική συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων. Αυτό θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της νέας εμπορικής στρατηγικής της ΕΕ, με μέλημα τη σύναψη συμφωνιών συμβατών με την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιώσιμη ανάπτυξη και των δύο διαπραγματευόμενων μερών: της ΕΕ και των χωρών-εταίρων των εμπορικών συμφωνιών.

4.   Νέο διαπραγματευτικό πλαίσιο των εμπορικών συμφωνιών

4.1.

 Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η νέα εμπορική πολιτική της ΕΕ παρέχει τη δυνατότητα αξιολόγησης και βελτίωσης των κανόνων, των διαδικασιών και των κριτηρίων με σκοπό την πολύ πιο αποτελεσματική, διαφανή και χωρίς αποκλεισμούς οργάνωση της συμμετοχής της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων, τόσο κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων όσο και στη συνέχεια, κατά την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και την ενδεχόμενη εφαρμογή των συμφωνιών.

4.2.

 Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα πρέπει να καταρτιστεί νέα μεθοδολογία διαπραγμάτευσης για τον σχεδιασμό νέου χάρτη πορείας, ο οποίος θα προβλέπει την ουσιαστική συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα στάδια των διαπραγματεύσεων. Η μεθοδολογία αυτή πρέπει να εφαρμόζεται τόσο στην ΕΕ όσο και στα κράτη της άλλης πλευράς που είναι παρόντα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

4.3.

 Το πρώτο στάδιο του χάρτη πορείας των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να συνίσταται στην υπογραφή μνημονίου συνεννόησης μεταξύ των διαπραγματευόμενων (της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των συνομιλητών της) που θα εγγυάται την αμοιβαία δέσμευση των διαπραγματευόμενων ότι:

i)

θα τηρηθούν οι διάφορες φάσεις των διαπραγματεύσεων και ότι

ii)

θα συμμετέχουν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων ως παρατηρητές στα διάφορα στάδια των διαπραγματεύσεων, στο πλαίσιο ειδικής μεικτής συμβουλευτικής επιτροπής ενδιαφερόμενων μερών.

4.3.1.

 Τα στάδια των διαπραγματεύσεων που προβλέπονται στο μνημόνιο συνεννόησης θα ισχύουν τόσο για τον γενικό γύρο των διαπραγματεύσεων όσο και για τυχόν τεχνικούς γύρους που ενδέχεται να διεξαχθούν.

4.3.2.

 Η σύσταση μεικτής συμβουλευτικής επιτροπής ενδιαφερόμενων μερών θα πρέπει να βασίζεται στην ίδια αρχή με αυτήν της εταιρικής σχέσης που εφαρμόζεται στην πολιτική συνοχής.

4.3.2.1.

 Μέσω της εταιρικής σχέσης, κάθε πρόγραμμα της πολιτικής συνοχής αναπτύσσεται βάσει συλλογικής διαδικασίας στην οποία συμμετέχουν οι αρχές σε ενωσιακό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Η εταιρική αυτή σχέση εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας προγραμματισμού, από τον σχεδιασμό, τη διαχείριση και την υλοποίηση έως την παρακολούθηση και την αξιολόγηση. Χάρη και σε αυτήν την προσέγγιση, η δράση είναι προσαρμοσμένη στις τοπικές και περιφερειακές ανάγκες και προτεραιότητες όλων των ενδιαφερόμενων μερών.

4.3.3.

 Η επιλογή των παρατηρητών μεταξύ των εκπροσώπων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων θα πρέπει να βασίζεται στο θεμελιώδες κριτήριο της πραγματικής αντιπροσωπευτικότητας, της ανεξαρτησίας και της δίκαιης κατανομής μεταξύ των ενδιαφερομένων φορέων. Όσον αφορά την αντιπροσωπευτικότητα και την ανεξαρτησία, οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να πληρούν τα κριτήρια που έχουν εγκριθεί από τη ΔΟΕ, την Ομάδα των Εργαζομένων και την Ομάδα των Εργοδοτών, ενώ οι άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών θα πρέπει να τηρούν τους κανόνες των διεθνών οργανισμών. Οι παρατηρητές που συμμετέχουν στη μεικτή συμβουλευτική επιτροπή ενδιαφερόμενων μερών θα πρέπει να συμμορφώνονται με ειδικό κώδικα συμπεριφοράς.

4.3.4.

 Εκτός από τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους, στη μεικτή συμβουλευτική επιτροπή ενδιαφερόμενων μερών θα πρέπει επίσης να συμμετέχουν, ως εξωτερικοί παρατηρητές, αρμόδιοι διεθνείς οργανισμοί όπως η ΔΟΕ, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η Γραμματεία Πολυμερών Περιβαλλοντικών Συμφωνιών του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον.

4.3.4.1.

 Στον κώδικα συμπεριφοράς θα πρέπει να περιγράφονται τα εξής:

i)

τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των παρατηρητών που έχουν οριστεί στη μεικτή συμβουλευτική επιτροπή ενδιαφερόμενων μερών και συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων. Θα πρέπει να προβλεφθεί ένα ειδικό πρωτόκολλο εμπιστευτικότητας εντός του κώδικα συμπεριφοράς, το οποίο θα αναφέρεται στην τήρηση της αρχής της εχεμύθειας — τούτο συνεπάγεται την υποχρέωση να μην αποκαλύπτονται οι πληροφορίες που προκύπτουν κατά τη φάση των διαπραγματεύσεων εμπιστευτικού χαρακτήρα και κατά τη φάση της έγκαιρης προειδοποίησης·

ii)

τα κριτήρια ορισμού των παρατηρητών στη μεικτή συμβουλευτική επιτροπή ενδιαφερόμενων μερών με αδιάβλητο τρόπο και με τη δέουσα συνεκτίμηση της πραγματικής ανεξαρτησίας, της αντιπροσωπευτικότητας και της ισοκατανομής της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων (βλέπε σημείο 4.3.3)·

iii)

οι κανόνες και οι διαδικασίες που θα ισχύουν στα διάφορα στάδια των διαπραγματεύσεων που καθορίζει ο χάρτης πορείας των διαπραγματεύσεων.

Ο κώδικας συμπεριφοράς πρέπει να υπογράφεται από όλους όσοι συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις ως παρατηρητές και έχουν οριστεί στη μεικτή συμβουλευτική επιτροπή.

4.4.

 Ο χάρτης πορείας των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια που θα επαναλαμβάνονται κυκλικά έως το τέλος των διαπραγματεύσεων.

4.4.1.

 Η φάση εμπιστευτικού χαρακτήρα των διαπραγματεύσεων. Στη φάση αυτή συμμετέχουν τόσο οι συνιστώσες των διαπραγματεύσεων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή και χώρες-εταίροι της εκάστοτε γεωγραφικής περιοχής) όσο και οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων ως παρατηρητές που μεριμνούν —μέσω της υπογραφής του πρωτοκόλλου εμπιστευτικότητας που περιλαμβάνεται στον κώδικα συμπεριφοράς— για τη μη κοινοποίηση των πληροφοριών που θα έχουν στη διάθεσή τους στην παρούσα φάση. Στη φάση αυτή, η ΔΟΕ θα πρέπει να υποβάλλει έκθεση πριν από τις διαπραγματεύσεις με θέμα την πορεία της επικύρωσης και της εφαρμογής των θεμελιωδών συμβάσεων στην τρίτη χώρα, η οποία θα τίθεται στη διάθεση όλων των μερών των διαπραγματεύσεων (διαπραγματευόμενοι και παρατηρητές). Μια τέτοια έκθεση δεν θα έχει δεσμευτική ισχύ, αλλά θα είναι, μέχρι ενός σημείου, ενδεικτική του κατά πόσον τηρήθηκαν ή όχι τα κοινωνικά πρότυπα στα κράτη που αφορά η συμφωνία.

4.4.2.

 Η φάση έγκαιρης προειδοποίησης με τη μεικτή συμβουλευτική επιτροπή. Στη φάση αυτή οι παρατηρητές εντοπίζουν λεπτά ζητήματα στις διαπραγματεύσεις, οι διαφαινόμενες λύσεις στα οποία δεν είναι ικανοποιητικές για την κοινωνία των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους. Η εν λόγω φάση εξακολουθεί να έχει εμπιστευτικό χαρακτήρα και σε αυτό οι παρατηρητές καλούνται να επιδεικνύουν πλήρη εχεμύθεια.

4.4.3.

 Η φάση της ανοικτής επικοινωνίας. Τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και οι χώρες-εταίροι της εκάστοτε γεωγραφικής περιοχής στις διαπραγματεύσεις υποβάλλουν δημόσια και τακτικά κοινή ενημερωτική έκθεση προόδου των διαπραγματεύσεων. Στη φάση αυτή, οι παρατηρητές μπορούν να εκφράσουν τις εκτιμήσεις τους ακολουθώντας τον λεγόμενο «κανόνα του Chatham House» (14), περιγράφοντας τα λεπτά ζητήματα των διαπραγματεύσεων που εντοπίστηκαν στην προηγούμενη φάση της έγκαιρης προειδοποίησης με τη συμβουλευτική επιτροπή. Η φάση αυτή έχει δημόσιο χαρακτήρα και σε αυτή εκτίθενται τα προκαταρκτικά αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων. Πρόκειται για μια φάση που αποσκοπεί στην ενημέρωση του κοινού ως προς την πορεία των διαπραγματεύσεων.

4.4.4.

 Η φάση υποβολής της προκαταρκτικής ανεξάρτητης έκθεσης εκτίμησης αντικτύπου της εμπορικής συμφωνίας. Στη συγκεκριμένη φάση, αμφότερα τα μέρη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή και χώρες-εταίροι της εκάστοτε γεωγραφικής περιοχής) υποβάλλουν την προκαταρκτική ανεξάρτητη εκτίμηση αντικτύπου της συμφωνίας. Στη φάση αυτή, η κοινωνία των πολιτών και οι οργανώσεις των κοινωνικών εταίρων εκφράζουν τις δικές τους εκτιμήσεις όσον αφορά τον οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο της συμφωνίας, μεταξύ άλλων μέσω των δικών τους ανεξάρτητων αναλύσεων. Μια σημαντική συμβολή θα πρέπει να προέρχεται από εξωτερικούς παρατηρητές, οι οποίοι θα πρέπει να υποβάλλουν έκθεση στη διάθεση όλων των μερών και η οποία θα δημοσιοποιείται.

4.4.5.

 Μετά την ολοκλήρωση της υποβολής της προκαταρκτικής έκθεσης αντικτύπου, ξεκινά εκ νέου η φάση εμπιστευτικού χαρακτήρα των διαπραγματεύσεων, ακολουθούμενο από τη φάση έγκαιρης προειδοποίησης με τη συμβουλευτική επιτροπή, τη φάση ανοικτής επικοινωνίας και, τέλος, τη φάση της παρουσίασης της τελικής έκθεσης εκτίμησης αντικτύπου της εμπορικής συμφωνίας. Ο κύκλος των διαπραγματεύσεων θα συνεχίζεται έως ότου ολοκληρωθεί με την υπογραφή η απόφαση μη υπογραφής της συμφωνίας από εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των χωρών-εταίρων της εκάστοτε γεωγραφικής περιοχής.

4.4.6.

 Εάν η συμφωνία μονογραφηθεί από τα διαπραγματευόμενα μέρη, αυτά, από κοινού με τους παρατηρητές της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων στη συμβουλευτική ομάδα, θα καταρτίσουν ειδικό πρωτόκολλο για τη συγκρότηση των εσωτερικών συμβουλευτικών ομάδων (για την ΕΕ και τις χώρες-εταίρους) το οποίο θα περιέχει τους κανόνες λειτουργίας τους (βλέπε σημείο 5.5.2).

4.4.7.

 Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το προτεινόμενο διαπραγματευτικό πλαίσιο θα αποτελέσει πρόκληση για όλα τα μέρη που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις, καθότι κάθε συμμετέχων στη διαδικασία (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, κοινωνικοί εταίροι, εξωτερικοί παρατηρητές) πρέπει να έχει επίγνωση του ρόλου του και να επιδεικνύει υψηλότατου επίπεδου επαγγελματισμό και ετοιμότητα. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα ήταν χρήσιμο να ενισχυθεί η συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο θα πρέπει να διαδραματίζει μεγαλύτερο ρόλο στις διαπραγματεύσεις και την εποπτεία των συμφωνιών. Επίσης, είναι πεπεισμένη ότι μόνο με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλίζεται η ουσιώδης συμμετοχή όλων —συμπεριλαμβανομένης της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων— στις εμπορικές διαπραγματεύσεις και, συνακόλουθα, η συμφωνία θα γίνεται καθολικά αποδεκτή.

5.   Πρόταση μεταρρύθμισης των εσωτερικών συμβουλευτικών ομάδων για την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και την εφαρμογή των συμφωνιών

5.1.

 Η ΕΕ αντιμετωπίζει επί του παρόντος αυξανόμενη ζήτηση για δημοκρατικό διάλογο χωρίς αποκλεισμούς από την κοινωνία των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της κατάρτισης των εμπορικών συμφωνιών, αλλά και κατά την εφαρμογή τους (15). Εκφράζοντας την ικανοποίησή της για τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ανοίξει διαύλους συζήτησης και συμμετοχής, η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητη τη βελτίωση των διαδικασιών παρακολούθησης, αξιολόγησης και εφαρμογής αυτών των συμφωνιών.

5.2.

 Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, τα συμβουλευτικά όργανα, δηλαδή οι ΕΣΟ —οι οποίες συστάθηκαν για την παρακολούθηση της εφαρμογής και της τήρησης των υποχρεώσεων που περιλαμβάνονται στα κεφάλαια για το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη των εμπορικών συμφωνιών και στο μέλλον των εσωτερικών εμπορικών συμφωνιών— δεν ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στους στόχους που έχουν τεθεί. Οι εν λόγω ΕΣΟ χαρακτηρίζονται από ελλείψεις τόσο ως προς τα κριτήρια συγκρότησής τους όσο και αναφορικά με την ύπαρξη σαφών κανόνων λειτουργίας τους.

5.3.

 Σε συνέχεια των συστάσεων πολιτικής που υποστηρίχθηκαν στο ανεπίσημο έγγραφο των ΕΣΟ της ΕΕ (16) και της πρόσφατης ανάλυσης που διενεργήθηκε με θέμα τις ΕΣΟ της ΕΕ και των χωρών-εταίρων (17), οι ΕΣΟ μπορούν να αξιολογηθούν ως προς τέσσερα διαφορετικά επίπεδα επιτυχίας, δηλαδή την ικανότητά τους:

1)

να λειτουργούν,

2)

να ανταλλάσσουν πληροφορίες,

3)

να παρακολουθούν τις συμφωνίες και

4)

να έχουν πολιτικό αντίκτυπο.

5.3.1.

 Όσον αφορά τη λειτουργία, ενώ οι ΕΣΟ —χάρη στην ουσιαστικής σημασίας εργασία της γραμματείας της ΕΟΚΕ— δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, δεν έχουν παρουσία παρά μόνο σε ορισμένες από τις χώρες-εταίρους (18). Σε όσες χώρες-εταίρους υφίστανται ΕΣΟ, αυτές αντιμετωπίζουν εμφανή οργανωτικά προβλήματα —ελλείψει, προφανώς, χρηματοδότησης (19)— καθώς και προβλήματα αντιπροσωπευτικότητας, δίκαιης κατανομής των εκπροσώπων συμφερόντων και ανεξαρτησίας των οργανώσεων (20) που τις απαρτίζουν.

5.3.2.

 Όσον αφορά την ικανότητα ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των μελών των ΕΣΟ, κι εδώ φαίνεται να υπάρχει σαφής διαφορά μεταξύ των ΕΣΟ της ΕΕ και αυτών των χωρών-εταίρων. Πέραν ορισμένων διαφωνιών, στις ΕΣΟ της ΕΕ υπάρχει γενικά θετική ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των συμμετεχόντων στον διάλογο, ενώ στις ΕΣΟ των τρίτων χωρών-εταίρων υφίστανται εντάσεις μεταξύ των εκπροσώπων των επιχειρηματιών και των λοιπών εκπροσώπων. Ωστόσο, σε αμφότερες τις πλευρές, οι σχέσεις μεταξύ των κυβερνήσεων και των ΕΣΟ τους (ο λεγόμενος κάθετος διάλογος) παραμένουν μη ικανοποιητικές. Συν τοις άλλοις, έχει διατυπωθεί το αίτημα διεξαγωγής πιο διαρθρωμένου και διεξοδικού διεθνούς διαλόγου μεταξύ των ΕΣΟ από την ΕΕ και από τις χώρες-εταίρους, ιδίως κατά την ετήσια διακρατική συνάντηση της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και διεξαγωγής ειδικών συνεδριάσεων μεταξύ των ΕΣΟ στο πλαίσιο της ίδιας συμφωνίας.

5.3.3.

 Όσον αφορά την παρακολούθηση των συμφωνιών, αν και αυτός είναι ο κύριος στόχος των ΕΣΟ, πρέπει να παραδεχθούμε ότι είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί. Η αδυναμία παρακολούθησης, εφαρμογής και εκτέλεσης όσων ορίζει το κεφάλαιο για το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη οφείλεται κυρίως στην έλλειψη ειδικών πόρων για την παρακολούθηση και στην απροθυμία των εθνικών κυβερνήσεων να βοηθήσουν και να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Εν προκειμένω, η πίεση που ασκούν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι ΕΣΟ της ΕΕ στις κυβερνήσεις των χωρών-εταίρων να αναλάβουν περαιτέρω τις ευθύνες τους κατά τη φάση της παρακολούθησης είναι σαφώς αξιόλογη (21). Η υποβολή μη δεσμευτικής ενημερωτικής έκθεσης από τη ΔΟΕ και τον ΟΟΣΑ που θα τεθεί στη διάθεση των ΕΣΟ θα αποτελούσε αξιόπιστη βάση για την αξιολόγηση των εμπορικών συμφωνιών.

5.3.4.

 Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα διαπιστώσεις, ο πολιτικός αντίκτυπος, δηλαδή ο βαθμός επίδρασης στην εφαρμογή των εμπορικών συμφωνιών και των συμφωνιών βιώσιμης ανάπτυξης, είναι εντελώς ανεπαρκής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να θεσπίσει πιο φιλόδοξα κριτήρια, έτσι ώστε οι κυβερνήσεις να λαμβάνουν υπόψη τους τις εισηγήσεις των ΕΣΟ. Συν τοις άλλοις, μολονότι οι υποχρεώσεις των ΕΣΟ είναι δεσμευτικές, υπάρχει έλλειψη αποτελεσματικής εκτελεστότητας και μόνιμης συμμετοχής των ΕΣΟ στη διαδικασία επίλυσης διαφορών (22).

5.4.

 Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να υπάρξει ριζική μεταρρύθμιση των ΕΣΟ, έτσι να εξαλειφθούν οι ελλείψεις που περιγράφονται στα σημεία 5.3.1 έως και 5.3.4.

5.5.

 Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την ανάγκη να δημιουργηθεί —για όλα τα είδη συμφωνιών που αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης— ένα ενιαίο όργανο για τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων (μεταρρυθμισμένη ΕΣΟ), το οποίο θα είναι σε θέση να παρακολουθεί την εφαρμογή και την εκτέλεση των συμφωνιών και να αξιολογεί τα αποτελέσματά τους (23).

5.5.1.

 Το όργανο αυτό θα πρέπει να είναι κοινό και πλήρως λειτουργικό και για τα δύο συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας (ΕΕ και χώρες-εταίροι) και να ασχολείται με όλες τις πτυχές της συμφωνίας, με προτεραιότητα σε όλα τα σημεία της συμφωνία που επηρεάζουν την εφαρμογή του περιεχομένου του κεφαλαίου για το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

5.5.2.

 Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι κάθε συμφωνία που θα μονογραφείται πρέπει να περιλαμβάνει πρωτόκολλο σχετικό με τη λειτουργία των ΕΣΟ, ικανό να δημιουργεί ένα άρτιο και θεσμοθετημένο πλαίσιο που θα καθορίζει τους κανόνες λειτουργίας της για αμφότερα τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας (ΕΕ και χώρες-εταίροι), το οποίο θα καθορίζει τα εξής:

α)

τα κριτήρια ορισμού των μελών της ΕΣΟ χάρη στα οποία θα επιτυγχάνεται η αντιπροσωπευτικότητα, η δίκαιη κατανομή και η ανεξαρτησία τους (βλέπε σημείο 4.3.3)·

β)

τη δέσμευση να εξασφαλίζεται η συμμετοχή στις ΕΣΟ με την ιδιότητα του εξωτερικού παρατηρητή στη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) και στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Έτσι, για τη μεν ΔΟΕ, θα είναι δυνατή η παρακολούθηση της εφαρμογής των συμβάσεών τους στο πλαίσιο των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών, με τη χρήση του εσωτερικού εποπτικού μηχανισμού και με την υποβολή στα διαπραγματευόμενα μέρη ειδικής έκθεσης σχετικής με πιθανά προβλήματα στην εφαρμογή των κοινωνικών προτύπων του κεφαλαίου για το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η δε συμμετοχή του ΟΟΣΑ θα επιτρέψει την παρακολούθηση, μέσω των εθνικών σημείων επαφής και των ενδιαφερόμενων κυβερνήσεων, της εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις, ιδίως στα επόμενα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού. Ωστόσο, οι αξιολογήσεις των εν λόγω φορέων δεν θα είναι δεσμευτικές στο πλαίσιο της ΕΣΟ·

γ)

την ανάθεση στις ΕΣΟ ενός πραγματικά ενεργού ρόλου στην ενεργοποίηση των διαδικασιών επίλυσης διαφορών, σε όλα τα θέματα της συμφωνίας, που υποβάλλονται από τις ΕΣΟ στον επικεφαλής επιβολής των εμπορικών συμφωνιών (CTEO)·

δ)

ένα χρονοδιάγραμμα που θα καθορίζει δεσμευτικούς και εφαρμόσιμους χάρτες πορείας για τις υποχρεώσεις που θα περιλαμβάνει η συμφωνία, με σαφείς προθεσμίες για την επικύρωσή τους·

ε)

την επικαιροποίηση του οδηγού για την εκτέλεση των υποχρεώσεων που θα αναλαμβάνονται στη συμφωνία, με τη θέσπιση ενός σύνολου ποιοτικών και ποσοτικών δεικτών για τη συνεχή παρακολούθηση και την εκ των υστέρων αξιολόγηση του αντικτύπου της συμφωνίας·

στ)

την προθεσμία υποβολής της εκ των υστέρων ανεξάρτητης αξιολόγησης αντικτύπου της συμφωνίας για καθένα από τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας (ΕΕ και χώρες-εταίροι), εφόσον κρίνουν σκόπιμη την επίσπευση της πενταετούς προβλεπόμενης διορίας·

ζ)

τον αριθμό των συνεδριάσεων που θα πραγματοποιεί κάθε ΕΣΟ κατά τη διάρκεια του έτους για κάθε συμβαλλόμενο μέρος της συμφωνίας (ΕΕ και χώρες-εταίροι)·

η)

την υποχρέωση διεξαγωγής ετήσιας συνεδρίασης μεταξύ των ΕΣΟ της ΕΕ και της χώρας-εταίρου·

θ)

τη δέσμευση διεξαγωγής ετήσιας συνεδρίασης των ΕΣΟ από την ΕΕ και τις χώρες-εταίρους που θα πραγματοποιείται στις Βρυξέλλες με την ενεργό συμμετοχή όλων των συνιστωσών των ΕΣΟ·

ι)

τη δέσμευση δημιουργίας διαδικτυακής πλατφόρμας όπου οι συμμετέχοντες στην ΕΣΟ θα μπορούν να κατανοούν τη σημασία της μάθησης μεταξύ των ΕΣΟ, να ανταλλάσσουν τις απαραίτητες πληροφορίες —π.χ. για συγκεκριμένα θέματα (εργατικά δικαιώματα, ανθρώπινα δικαιώματα, εμπορικός αντίκτυπος των κανόνων στη βιολογική γεωργία κ.λπ.)—, να ανταλλάσσουν πιθανές βέλτιστες πρακτικές ή να οργανώνουν ειδικά διαδικτυακά σεμινάρια επιμόρφωσης των συμμετεχόντων στις ΕΣΟ·

ια)

ένα χρονοδιάγραμμα των συνεδριάσεων που θα επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να παρακολουθούν την πρόοδο των εργασιών της ΕΣΟ·

ιβ)

τους χρηματοδοτικούς πόρους που απαιτούνται για τη λειτουργία των ΕΣΟ·

ιγ)

τη δέσμευση για την εκπόνηση ετήσιας έκθεσης με θέμα τη λειτουργία των αντίστοιχων ΕΣΟ. Στην έκθεση αυτή, οι μεν ΕΣΟ θα μπορούν να θέτουν προτεραιότητες και να διατυπώνουν εισηγήσεις για την εφαρμογή του κεφαλαίου για το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη, η δε Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καλείται να ενσωματώνει τις εν λόγω προτεραιότητες και εισηγήσεις στις προτεραιότητες της ΕΕ για την εφαρμογή του κεφαλαίου για το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη ή, σε αντίθετη περίπτωση, να αιτιολογεί τυχόν απόρριψή τους·

ιδ)

τη δέσμευση ανάθεσης στην ΕΟΚΕ της οργάνωσης της λειτουργίας της εκάστοτε ΕΣΟ από την πλευρά της ΕΕ και του καθήκοντος τεχνικής υποστήριξης της διακρατικής συνεδρίασης της ενωσιακής ΕΣΟ με αυτή της εκάστοτε χώρας-εταίρου. Εν προκειμένω, ο γενικός γραμματέας της ΕΟΚΕ θα παρέχει τεχνική συνδρομή στην επιλογή των αντισυμβαλλομένων στις χώρες-εταίρους (βλέπε κριτήρια στο σημείο 4.3.3), επικουρώντας τους προέδρους των ΕΣΟ στον καθορισμό της ημερήσιας διάταξης, στον συντονισμό των συνεδριάσεων, στη σύνταξη των εκθέσεων των συναντήσεων, στην υποβολή εκθέσεων στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και στην κοινωνία των πολιτών, καθώς και στο καθήκον την παροχής της απαραίτητης ενημέρωσης.

5.5.3.

 Οι δείκτες συνεχούς παρακολούθησης θα έχουν ιδιαίτερη σημασία για την τήρηση των υποχρεώσεων που καθορίζονται στη συμφωνία και θα αφορούν θέματα οικονομικής, εμπορικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής φύσης, καθώς και ιατροφαρμακευτικής ασφάλειας.

5.5.4.

 Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, με βάση τη διαδικασία μεταρρύθμισης των ΕΣΟ, ο ρόλος της ΕΟΚΕ θα είναι θεμελιώδους σημασίας και προϋποθέτει την κατάλληλη προσαρμογή των ανθρώπινων και οικονομικών πόρων. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει το αίτημά της προς τις αρμόδιες για τον προϋπολογισμό αρχές να προβλέψουν, όταν τεθεί σε εφαρμογή η μεταρρύθμιση των ΕΣΟ, πρόσθετο προϋπολογισμό σύμφωνο με τις τρέχουσες δαπάνες που έχει προγραμματίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έτσι ώστε να βοηθηθούν οι ΕΣΟ στην —ποσοτική όσο και ποιοτική— υλοποίηση των προβλεπόμενων δραστηριοτήτων.

Βρυξέλλες, 23 Μαρτίου 2022.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Christa SCHWENG

(1)  COM(2021) 66 final.

(2)  Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 26ης Νοεμβρίου 2020, σχετικά με την επανεξέταση της εμπορικής πολιτικής της Ευρώπης [2020/2761(RSP)].

(3)  ΕΕ C 105 της 4.3.2022, σ. 148· EE C 105 της 4.3.2022, σ. 40· EE C 364 της 28.10.2020, σ. 53· EE C 364 της 28.10.2020, σ. 160· EE C 159 της 10.5.2019, σ. 28.

(4)  ΕΕ C 105 της 4.3.2022, σ. 148· ΕΕ C 105 της 4.3.2022, σ. 40· REX/530, Αξιολόγηση του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών στις συμμετοχικές δομές της Συμφωνίας ΕΕ — Κολομβίας — Περού — Ισημερινού, εισηγητής: G. Iuliano. ΕΕ C 364 της 28.10.2020, σ. 160· ΕΕ C 47 της 11.2.2020, σ. 38· REX/503, Προς μια συμφωνία σύνδεσης ΕΕ-Κοινής Αγοράς του Νότου (Mercosur), εισηγητής: J. Puxeu Rocamora, συνεισηγητής: M. Soares.

(5)  Άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1049/2001.

(6)  Επιστολή με την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνείται την πρόσβαση σε έγγραφο που αιτήθηκε η οργάνωση «Les Amis de la Terre», 2019 [b]: προσπελάστηκε στις 30.7.2020, σ. 2.

(7)  ΕΕ C 374 της 16.9.2021, σ. 73 ό.π.

(8)  Πρόκειται για τις ClientEarth, Fern, Veblen Institute, La Fondation Nicolas Hulot pour la Nature et l’Homme και τη Διεθνή Ομοσπονδία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

(9)  Απόφαση στην υπόθεση 1026/2020/MAS σχετικά με την αδυναμία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ολοκληρώσει την επικαιροποιημένη εκτίμηση των επιπτώσεων στη βιωσιμότητα πριν από την ολοκλήρωση των εμπορικών διαπραγματεύσεων ΕΕ-Mercosur.

(10)  ΕΕ C 47 της 11.2.2020, σ. 38 ό.π..

(11)  ΕΕ C 105 της 4.3.2022, σ. 148 ό.π.· REX/532· ΕΕ C 364 της 28.10.2020, σ. 160 ό.π.

(12)  Μάρτιος 2021, Ευρωπαϊκή Ένωση, Study review DG Trade Civil Scoiety Daialogue [Μελέτη με θέμα την επανεξέταση του διαλόγου της ΓΔ Εμπορίου με την κοινωνία των πολιτών], Tetra Tech — Deloitte.

(13)  ΕΕ C 105 της 4.3.2022, σ. 40· ΕΕ C 105 της 4.3.2022, σ. 148· ΕΕ C 159 της 10.5.2019, σ. 28.

(14)  Σύμφωνα με τον εν λόγω κανόνα, «όταν μια συνεδρίαση ή μέρος αυτής διεξάγεται σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα, οι συμμετέχοντες είναι ελεύθεροι να χρησιμοποιούν τις πληροφορίες που λαμβάνουν, αλλά απαγορεύεται να αποκαλύπτονται η ταυτότητα, ο δεσμός του ομιλητή (ή των ομιλητών) και η ταυτότητα οποιουδήποτε άλλου συμμετέχοντος».

(15)  Non-paper from the Netherlands and France on trade, social economic effects and sustainable development [Ανεπίσημο έγγραφο των Κάτω Χωρών και της Γαλλίας σχετικά με το εμπόριο, τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις και τη βιώσιμη ανάπτυξη].

(16)  Non-paper: Strengthening and Improving the Functioning of EU Trade Domestic Advisory Groups [Ανεπίσημο έγγραφο με θέμα την ενίσχυση και τη βελτίωση της λειτουργίας των εσωτερικών συμβουλευτικών ομάδων εμπορίου της ΕΕ].

(17)  Martens, D., Potjomkina, D., Orbie, J., 2020, Domestic Advisory Groups in EU trade agreements — Stuck at the Bottom or Moving up the Ladder? Friederich Ebert Stiftung — Ghent University [Οι εσωτερικές συμβουλευτικές ομάδες στις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ: στασιμότητα ή εξέλιξη; Friederich Ebert Stiftung — Πανεπιστήμιο της Γάνδης].

(18)  Ένα παράδειγμα είναι το Περού όπου, λόγω της απροθυμίας της περουβιανής κυβέρνησης να συγκροτήσει ειδική ΕΣΟ, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών συνέστησαν μια «σκιώδη» ΕΣΟ, την οποία, δυστυχώς, δεν αναγνωρίζει η ΕΕ. Martens D. κ.ά., 2020 ό.π.

(19)  «Η ΕΟΚΕ παρέχει γραμματειακή υποστήριξη σε όλες τις ΕΣΟ της ΕΕ. Περίπου το 78 % (36 εκ των 46) των ερωτηθέντων στις ΕΣΟ της ΕΕ θεωρούν ότι οι συνεδριάσεις των ΕΣΟ είναι άρτια προετοιμασμένες από τη γραμματεία. Ωστόσο, οι περισσότερες ΕΣΟ εκτός ΕΕ δεν έχουν παρόμοια υποστήριξη στην οργάνωση και την προπαρασκευή των εργασιών τους. Το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών τους εκτελείται συχνά από τον πρόεδρό τους (και ενίοτε από τους αντιπροέδρους), οι οποίοι αδυνατούν να αφιερώνουν αρκετό χρόνο σε αυτές τις δραστηριότητες». Martens, D., κ.ά. ό.π. σ. 16.

(20)  Αυτό ισχύει για την ΕΣΟ της Νότιας Κορέας, η οποία, μολονότι, έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο, εξακολουθεί να στερείται αντιπροσωπευτικότητας και ανεξαρτησίας. Martens D. κ.ά., 2020 ό.π.

(21)  Στη συμφωνία ΕΕ-Νότιας Κορέας, η πολιτική πίεση οδήγησε σε επίσημη καταγγελία και η ομάδα εμπειρογνωμόνων αποφάνθηκε σχετικά με τη μη συμμόρφωση της χώρας με τις συμβάσεις της ΔΟΕ.

(22)  ΕΕ C 105 της 4.3.2022, σ. 40.

(23)  ΕΕ C 159 της 10.5.2019, σ. 28.

 

Σχεδιάγραμμα 1

Οι διάφορες φάσεις των διαπραγματεύσεων (χάρτης πορείας)

Image 1C2902022EL1110120220323EL0003.0001201212Σχεδιάγραμμα 1Οι διάφορες φάσεις των διαπραγματεύσεων (χάρτης πορείας)Σχεδιάγραμμα 2Οι διάφορες φάσεις των διαπραγματεύσεων (χάρτης πορείας)

Σχεδιάγραμμα 2

Οι διάφορες φάσεις των διαπραγματεύσεων (χάρτης πορείας)

Image 2C2902022EL1110120220323EL0003.0001201212Σχεδιάγραμμα 1Οι διάφορες φάσεις των διαπραγματεύσεων (χάρτης πορείας)Σχεδιάγραμμα 2Οι διάφορες φάσεις των διαπραγματεύσεων (χάρτης πορείας)

Top