Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Η δράση της ΕΕ για την περίοδο μετά την πανδημία COVID-19: καλύτερη ανάκαμψη μέσω του αθλητισμού»

(Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)

(2022/C 290/02)

Εισηγητής:

ο κ. Pietro Vittorio BARBIERI

Απόφαση της συνόδου ολομέλειας:	23.3.2021
Νομική βάση	Άρθρο 32, παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού
	Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας
Αρμόδιο τμήμα	Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	7.3.2022
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	24.3.2022
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	568
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	148/0/0

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Μετά τη μακρά περίοδο της πανδημίας, η οποία είχε σοβαρό αντίκτυπο σε ολόκληρο τον κλάδο του αθλητισμού και ειδικότερα στα αθλητικά σωματεία βάσης, με επακόλουθο το κλείσιμο πολλών εγκαταστάσεων, είναι απαραίτητο να ακολουθηθεί μια στρατηγική προσέγγιση για να αναδειχθεί και να αναβαθμιστεί η σημασία του αθλητισμού και της σωματικής άσκησης στην οικοδόμηση μιας πιο ανθεκτικής και βιώσιμης κοινωνίας. Η επιλογή αυτή θα πρέπει να θεωρηθεί μέρος της ευρύτερης διεργασίας οικονομικής και κοινωνικής ανάκαμψης και, ταυτόχρονα, πρέπει να τεθούν στόχοι για την ενίσχυση της ικανότητας του αθλητικού τομέα να αντιδρά στις κρίσεις που μας πλήττουν ολοένα και περισσότερο.

1.2.

Ο αθλητισμός και η σωματική άσκηση θα πρέπει να ενσωματωθούν στις στρατηγικές οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, με τη δημιουργία ευρύτερων διατομεακών δεσμών, ιδίως με τη δημόσια υγεία, την εκπαίδευση και την κοινωνική ένταξη των ατόμων. Ο αθλητισμός είναι ένα μέσο κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας που ευνοεί την ανάκαμψη, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και επιχειρηματικές ευκαιρίες με βάση τον αθλητισμό. Είναι επίσης σημαντικό να προκριθεί ο κοινωνικός διάλογος με θέμα την ευεξία και τη σωματική άσκηση στην εργασία, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων. Για τον λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) ζητά τη διεξαγωγή μελετών που να δείχνουν τη σχέση μεταξύ του αθλητισμού και της γενικής ευημερίας των πολιτών.

1.3.

Όσον αφορά το σχολείο και τα διάφορα στάδια της μάθησης, όπως ακριβώς διδασκόμαστε να κάνουμε τα μαθήματά μας, να μελετάμε και να μεγαλώνουμε, είναι απαραίτητο να διδάσκουμε πλέον στους μαθητές και στις μαθήτριες οτιδήποτε σχετίζεται με τη σωματική έκφραση. Η ένταξη της φυσικής αγωγής στο σχολείο, από την άποψη του παιχνιδιού, της διασκέδασης και της διεπιστημονικής προσέγγισης λειτουργεί ως εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για την παραγωγή αποτελεσμάτων και την προώθηση της γαλήνης, της συμβίωσης και κυρίως της σχολικής επιτυχίας και του υγιεινού τρόπου ζωής. Αυτό σημαίνει αναγνώριση της αξίας του αθλητισμού και της σωματικής άσκησης εξίσου με τα άλλα μαθήματα, ιδίως στην εκπαίδευση των νεότερων γενεών με ιδιαίτερη έμφαση στα απόκεντρα χωριά και στις λοιπές μειονεκτούσες περιοχές.

1.4.

Η Συνθήκη της Λισαβόνας σκιαγράφησε την ευρωπαϊκή διάσταση της κοινωνικής και οικονομικής αξίας του αθλητισμού. Μετά την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας, είναι απαραίτητο να γίνουν πιο ορατές οι αξίες που αντιπροσωπεύουν ο αθλητισμός και η σωματική άσκηση στην ευρωπαϊκή πολιτική, διασφαλίζοντας την πλήρη ισοτιμία τους με τις άλλες ευρωπαϊκές πολιτικές. Επομένως, όχι μόνο πολιτικές συνοχής, αλλά ένας πραγματικός δρόμος χειραφέτησης, δηλαδή το όραμα μιας πραγματικής αθλητικής μετάβασης που να ενισχύει σημαντικά τον αντίκτυπο στην ευημερία και στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων.

1.5.

Επομένως, όπως προκύπτει θα πρέπει:

1.5.1.

να συμπεριλαμβάνεται το ποσοστό στέρησης αθλητικών δραστηριοτήτων —δηλαδή το ποσοστό αποκλεισμού από την απόλαυση ενός αναγκαίου αγαθού, το δικαίωμα στην αθλητική δραστηριότητα— στον κατάλογο των δεικτών της Eurostat για τη μέτρηση της υλικής στέρησης·

1.5.2.

να καταστούν διαθέσιμες στον αθλητικό τομέα όλες οι χρηματοδοτήσεις της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, τόσο εκείνες με άμεση όσο και εκείνες με έμμεση διαχείριση με τον αθλητισμό και τη σωματική άσκηση ιδωμένους ως επένδυση για την ατομική και συλλογική ευημερία των κοινοτήτων·

1.5.3.

να προβλεφθεί αύξηση του μεριδίου του συνολικού ποσού της χρηματοδότησης που διατίθεται στον αθλητισμό και στη διατομεακή συνεργασία —συμπεριλαμβανομένου του αθλητισμού— στο πρόγραμμα Erasmus+. Η χρηματοδότηση θα πρέπει να προέρχεται όχι μόνο από τα ταμεία συνοχής αλλά και από τους πόρους που προβλέπονται για τις διάφορες αποστολές στο Ταμείο Ανάκαμψης, δεδομένου ότι για τον αθλητισμό μειώνονται πολύ. Επιπλέον, θα ήταν επιθυμητή μια μεγαλύτερη ανακατανομή των πόρων μεταξύ πρωταθλητισμού και αθλητισμού για την προώθηση κοινωνικών ζητημάτων·

1.5.4.

Θα πρέπει να αναπτυχθούν σχέδια προκειμένου να υποστηριχθεί ο αθλητισμός σε περίπτωση κρίσεων και έκτακτων καταστάσεων (οικονομικών, κοινωνικών και υγειονομικών), συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων προετοιμασίας των αθλητών, μεταξύ άλλων μέσω των απαραίτητων μορφών διοικητικής απλούστευσης για την αντιμετώπιση της επαχθούς γραφειοκρατίας, ειδικά για τα αθλητικά σωματεία βάσης. Ως εκ τούτου, αποτελεί προτεραιότητα η παροχή υποστήριξης ειδικά στον τοπικό αθλητισμό, καθώς πρόκειται για το επίπεδο που συμβάλει στην ένταξη ατόμων με αναπηρία ή σε ευπαθή ή ευάλωτη κατάσταση, καθώς και στην παροχή σημαντικής διαπολιτισμικής αλληλεπίδρασης.

1.5.5.

Πρέπει να υποστηριχθούν τα δίκτυα ενεργού συμμετοχής στα κοινά για την επίτευξη αυτών των στόχων σε τοπικό επίπεδο, μέσω συμπράξεων και από κοινού σχεδιασμού μεταξύ δημόσιων πολιτικών και δικτύων, για να ενεργοποιηθούν μορφές κοινωνικής καινοτομίας, μέσω της αξιοποίησης των εμπειριών συνδιοίκησης και κυκλικής επικουρικότητας. Επίσης, πρέπει να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και οργανώσεων.

2.   Γενικές παρατηρήσεις

2.1.

Στο πλαίσιο μιας πανδημίας που συνεχίζει να μας δοκιμάζει, και καθώς αγωνιζόμαστε για να προστατεύσουμε ανθρώπινες ζωές και μέσα διαβίωσης, δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι αντιμετωπίζουμε επιλογές που θα καθορίσουν το μέλλον των κοινωνικοοικονομικών συστημάτων της ΕΕ και τη ζωή των Ευρωπαίων πολιτών.

2.2.

Η έκτακτη ανάγκη στον τομέα υγείας κατέδειξε ότι, λόγω της πολυδιάστατης φύσης των προβλημάτων που μας ταλαιπωρούν, είναι αδύνατο να επιτύχουμε επίπεδα ανθεκτικότητας που να διασφαλίζουν πλήρως τα κοινωνικοοικονομικά συστήματα της ΕΕ. Είναι απαραίτητο να αναλάβουμε δράση για την προσαρμογή της κοινωνίας μας σε κρίσεις και αλλαγές, προωθώντας μοντέλα ανθεκτικότητας που να βασίζονται στην ικανότητα πρόβλεψης κρίσεων και αντιμετώπισής τους με επαρκή «εργαλεία».

2.3.

Η πανδημία του κορονοϊού έχει αλλάξει τις οικονομικές, κοινωνικές και υγειονομικές προοπτικές για τα επόμενα χρόνια και μαζί με αυτές έχει αλλάξει και ο τρόπος προσέγγισης των στρατηγικών ανάπτυξης και συνοχής. Πρέπει να επιλέξουμε αν θα συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που κάναμε πάντα μέχρι σήμερα ή αν θα τροποποιήσουμε και θα προσαρμόσουμε το παράδειγμα που βασίζεται στις πολιτικές ανάπτυξης και συνοχής, λαμβάνοντας υπόψη τα κρίσιμα ζητήματα που επισημάνθηκαν και τις εμπειρίες που αποκτήθηκαν ως αποτέλεσμα της έκτακτης ανάγκης που προκλήθηκε από την πανδημία COVID-19.

2.4.

Ολόκληρος ο κόσμος του αθλητισμού έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την κρίση της πανδημίας COVID-19 σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά πρέπει να επισημάνουμε ότι ο τομέας του αθλητισμού της βάσης έχει αντιμετωπίσει τα μεγαλύτερα προβλήματα και προκλήσεις. Ο αντίκτυπος της κρίσης στον χώρο του αθλητισμού έχει επηρεάσει κυρίως τους νέους, περιορίζοντας το «δικαίωμά» τους στον αθλητισμό και τη σωματική άσκηση. Κατά τον ίδιο τρόπο, ολόκληρος ο τομέας των αθλητικών σωματείων και του αθλητικού κλάδου έχει υποστεί τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης με συνέπειες που θα επηρεάσουν την ανάκαμψή τους ακόμη και μεσοπρόθεσμα.

3.   Ο ρόλος του αθλητισμού στις διαδικασίες ανάπτυξης και συνοχής

3.1.

Ο αθλητισμός δίνει τη δυνατότητα στην κοινωνία των πολιτών να διοχετεύει τις ικανότητές της εποικοδομητικά, εμπλουτίζοντας τις θετικές της αξίες σε μια μοναδική και πολυδιάστατη προσέγγιση που συμβάλλει στη σωματική και ψυχική ευεξία. Μετριάζει επίσης τα κοινωνικά προβλήματα μέσω της ικανότητάς του να φέρνει κοντά πολιτιστικά διαφορετικές κοινότητες. Ο αθλητισμός είναι φορέας κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας υπό τις συνθήκες που περιγράφονται στην παρούσα γνωμοδότηση· αυξάνει την αναγέννηση και την ελκυστικότητα περιοχών και τοποθεσιών και προωθεί την ανάκαμψη, καθιστώντας δυνατή τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και επιχειρηματικών ευκαιριών που βασίζονται σε αυτόν.

3.2.

Αναφορικά με την οικονομική διάσταση, ο αθλητισμός μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων ή στην ενίσχυση των υφιστάμενων, μέσω στήριξης των διαδικασιών κοινωνικής και τεχνολογικής καινοτομίας· μέσω του αθλητισμού, μπορούν να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες απασχόλησης, μεταξύ άλλων μέσω μαθημάτων κατάρτισης, επίσημων και μη, προς όφελος των νέων· ο αθλητισμός αντιπροσωπεύει ένα εργαλείο για τη βελτίωση και ενίσχυση της υγείας και των δεξιοτήτων των εργαζομένων και, δεδομένου, ότι βασίζεται ουσιαστικά στην ανθρώπινη συνεισφορά, αποτελεί έναν αποτελεσματικό μοχλό για την προώθηση της απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο.

3.3.

Όσον αφορά την κοινωνική διάσταση, ο αθλητισμός χαρακτηρίζεται από την ικανότητα να αλληλεπιδρά με ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών ομάδων, να γεφυρώνει τις διαφορές και να φέρνει κοντά τις τοπικές κοινότητες, καθώς και να προωθεί τη συμμετοχή ευπαθών και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων στη ζωή της κοινότητας. Επιπλέον, τα αθλητικά σχέδια μπορούν να συμβάλουν στην κοινωνική αναζωογόνηση σε εδαφικές περιοχές που χαρακτηρίζονται από «μειονεκτήματα», όπως οι αστικές περιφέρειες, οι αγροτικές περιοχές των ευρωπαϊκών περιοχών και αυτές που βρίσκονται στην ενδοχώρα.

3.4.

Όσον αφορά την περιβαλλοντική διάσταση, ο αθλητισμός αντιπροσωπεύει ένα στρατηγικό εργαλείο για την επίτευξη στόχων ως απάντηση στις προκλήσεις που θέτει η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Ο αθλητισμός αντιπροσωπεύει ένα εργαλείο για την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας και της περιβαλλοντικής αναγέννησης των αστικών περιοχών με σκοπό την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Οι αθλητικές υποδομές, εάν μετατραπούν σε αθλητικές εγκαταστάσεις με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας (1), θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, σε συνδυασμό με τη διοργάνωση εκδηλώσεων χαμηλού αποτυπώματος άνθρακα. Τέλος, οι αθλητικές εκδηλώσεις αποτελούν ιδανικό μέσο για τη διάδοση θετικών περιβαλλοντικών μηνυμάτων.

3.5.

Παρά το γεγονός ότι σε όλες τις κύριες υπερεθνικές στρατηγικές (Ατζέντα 2030, πολιτική συνοχής 2021-2027, παγκόσμιο σχέδιο δράσης του ΠΟΥ για τη σωματική άσκηση για τα έτη 2018-2030), ο αθλητισμός προσδιορίζεται ως εργαλείο προτεραιότητας για την επίτευξη των στόχων ανάπτυξης, βιωσιμότητας και συνοχής, δυστυχώς αποδεικνύεται ότι σε πολλά κράτη μέλη αυτή η προσέγγιση δεν έχει ακόμη υιοθετηθεί πλήρως, υποβιβάζοντας, σε πολλές περιπτώσεις, την αθλητική δραστηριότητα και πρακτική σε παιχνίδι και ψυχαγωγική λειτουργία.

3.6.

Στον τομέα του αθλητισμού, η κρίση της νόσου COVID-19 είναι πιθανό να οδηγήσει σε μείωση ή ακόμα και σε αδυναμία αθλητικής δραστηριότητας. Ελλείψει συγκεκριμένων και «καινοτόμων» παρεμβάσεων ικανών να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά προβλήματα και να παράξουν λύσεις, η συνάφεια που χαρακτηρίζει την κοινωνική και οικονομική διάσταση αυτού του κρίσιμου θέματος θα έχει καταστροφικό αντίκτυπο, περιορίζοντας ορισμένες βασικές δραστηριότητες που διασφαλίζουν την ποιότητα ζωής, την ευεξία και την υγεία των ανθρώπων. Η κατάσταση αυτή, εκτός από το ότι θα θέσει σε κίνδυνο την «επιβίωση» πολλών φορέων, ενώσεων και εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον χώρο του αθλητισμού, θα δημιουργήσει κοινωνικό πρόβλημα που σχετίζεται με την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, καθώς και οικονομικό πρόβλημα που αφορά την έλλειψη πηγής εισοδήματος για όσους αντλούν τα προς το ζην από αυτές τις δραστηριότητες. Ομοίως, η οικονομική δυσπραγία που προκάλεσε η κρίση θα καταστήσει αδύνατο για πολλούς ανθρώπους να μπορούν να επωμιστούν το κόστος για τις αθλητικές δραστηριότητες των παιδιών τους ή για τον εαυτό τους, με αρνητικό αντίκτυπο στη σωματική ευεξία και υγεία.

3.7.

Για τις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, όπως τα άτομα με αναπηρία, οι κίνδυνοι της στέρησης της αθλητικής δραστηριότητας θα επιδεινώσουν ήδη κρίσιμες καταστάσεις που σε ορισμένα κράτη μέλη συνιστούν συστημικούς περιορισμούς. Ειδικά όσον αφορά την ψυχική υγεία, η πανδημία έχει μειώσει σημαντικά την ενεργό συμμετοχή των χρηστών, των μελών της οικογένειας, των επαγγελματιών, των πολιτών και των αθλητικών ενώσεων σε εξειδικευμένες υπηρεσίες και τμήματα, στερώντας από τα άτομα με ψυχικές διαταραχές την άθληση που αποτελεί εργαλείο για την οικοδόμηση και τη διατήρηση σχέσεων αλληλεγγύης που εξουδετερώνουν την απομόνωση και την περιθωριοποίηση που προκύπτει από τη νόσο. Η συλλογική ευημερία είναι παράμετρος που μας επηρεάζει όλους, όχι μόνο αυτούς που παρέχουν φροντίδα, αλλά και αυτούς που λαμβάνουν.

3.8.

Δεδομένου επίσης του σοβαρού περιορισμού των ευκαιριών κοινωνικοποίησης που επηρέασαν σημαντικά τα παιδιά και τους νέους, είναι απαραίτητο να αξιοποιηθούν εκ νέου οι ευκαιρίες για άθληση και σωματική άσκηση, εκπαίδευση και κατάρτιση με έμφαση στην ασφάλεια των χώρων άθλησης για την προστασία των παιδιών και των εφήβων. Ο αθλητισμός είναι ένας τομέας στον οποίο πολύ μεγάλος αριθμός παιδιών και νέων συναντώνται καθημερινά με τους εκπαιδευτικούς, τους τεχνικούς και τους προπονητές τους. Ο εν λόγω χώρος είναι από τους πιο ευαίσθητους όσον αφορά την ψυχοσωματική ανάπτυξη των αθλουμένων και απαιτεί την υιοθέτηση συγκεκριμένων πολιτικών, ώστε να δίνεται στους τελευταίους η ευκαιρία να αδράξουν όλα τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει η δραστηριότητα σε ένα προστατευμένο περιβάλλον. Ο αθλητισμός για όλους δεν πρέπει να σημαίνει αθλητισμός με κάθε κόστος.

3.9.

Η τακτική σωματική άσκηση ευνοεί επίσης την ενεργό γήρανση και μπορεί να διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο στη βελτίωση των λειτουργικών ικανοτήτων των ηλικιωμένων και της ποιότητας ζωής τους. Επιπλέον, οι θετικές επιπτώσεις της σωματικής άσκησης ενισχύονται εάν υπάρχει ταυτόχρονη συμμετοχή των ηλικιωμένων σε κοινωνικές και παραγωγικές δραστηριότητες. Ο αθλητισμός, επομένως, δρα προληπτικά φροντίζοντας οι εργαζόμενοι να εξελιχθούν σε υγιείς συνταξιούχους με καλή φυσική κατάσταση.

3.10.

Η σωματική άσκηση για όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες προϋποθέτει επίσης κοινωνικές καινοτομίες τις οποίες θα πρέπει να προωθούν κυρίως η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών και οι κοινωνικοί εταίροι. Η καθημερινότητα, ο προβληματισμός για τους ρυθμούς των εργαζομένων, των μαθητών και των φοιτητών, καθώς και η προοπτική δημιουργίας χώρων όπου οι γονείς μπορούν να ασκούνται σωματικά ταυτόχρονα με τα παιδιά που συνοδεύουν είναι θεμελιώδους σημασίας. Η πανδημία οδήγησε στην εκ νέου ανακάλυψη του υπαίθριου γυμναστηρίου, το οποίο μπορεί να προωθήσει καινοτόμες τάσεις όπως ο αστικός και ο αγροτικός αθλητισμός, για την αναγέννηση των χώρων και την ευελιξία της κοινής χρήσης τους. Η ανάγκη για κοινωνική καινοτομία είναι τεράστια και πρέπει να αξιολογηθεί και να ενθαρρυνθεί προκειμένου να αντιμετωπιστεί η έλλειψη χρόνου των περισσότερων πολιτών για άθληση, ακόμη και όταν το επιθυμούν.

3.11.

Ο ρόλος των τοπικών ιδιωτικών δομών (αθλητικά κέντρα) που έχουν την ικανότητα να συνεργάζονται με εταιρείες και άλλες δομές (κέντρα υποδοχής για άτομα με αναπηρία, για παράδειγμα) των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, πρέπει να τονιστεί όσον αφορά την ανάπτυξη συλλογικών προγραμμάτων προς όφελος των εργαζομένων και όλων των πολιτών.

3.12.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι βασική η δράση της κοινωνίας των πολιτών και όλων των κοινωνικών εταίρων, οι οποίοι, εφόσον ενθαρρύνουν τους πολίτες και ενεργοποιήσουν τον κοινωνικό διάλογο, μπορούν να προωθήσουν στρατηγικές για την ποιότητα ζωής στον εργασιακό χώρο, ακόμη και στις συλλογικές συμβάσεις· να προτείνουν εκστρατείες υπέρ των εργαζομένων για εγγραφή στο γυμναστήριο και/ή σε αθλητικούς συλλόγους· να ενθαρρύνουν τους εργαζόμενους στον χώρο του αθλητισμού να προστατεύουν τα συμφέροντά τους· να καθιερώσουν διαλείμματα στην εργασία για σωματική άσκηση. Επιπλέον, θα πρέπει να τονιστεί και να ενισχυθεί ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας, καθώς και των εκπαιδευτικών που εργάζονται με μικρά παιδιά όσον αφορά την ευαισθητοποίηση και την προώθηση της αθλητικής πρακτικής, για την οικοδόμηση μιας νέας φιλοσοφίας άθλησης και για τη δημιουργία κινήτρων για τους εργοδότες.

3.13.

Όσον αφορά τη διάσταση του φύλου, ο ευρωπαϊκός χάρτης δικαιωμάτων των γυναικών στον αθλητισμό (2) αποτελεί ασφαλώς ένα σχέδιο εργασίας για τη συνέχιση της παροχής εκπαίδευσης σχετικής με τις διαφορές και τη δοκιμή νέων δραστηριοτήτων, καθώς και για τη συνέχιση της σύγκρισης και της συνεργασίας μεταξύ διαφόρων φορέων, ιδίως στο θέμα της επικοινωνίας. Εν προκειμένω, διαπιστώνεται, εδώ και καιρό, μια στενότερη σχέση μεταξύ των γυναικών και των μέσων μαζικής ενημέρωσης με σκοπό την καθιέρωση ενός πιο προσεκτικού δημοσιογραφικού λόγου που αποπνέει σεβασμό προς τις πρώτες, για έναν αθλητισμό που στοχεύει στην καταπολέμηση κάθε μορφής βίας, διακρίσεων, οικονομικών ανισοτήτων, καθώς και για την εμπέδωση μιας αντίληψης περί άθλησης όλο και πιο συμπεριληπτικής και προσιτής σε όλους.

4.   Ο αθλητισμός στην Ατζέντα 2030

4.1.

Ο αθλητισμός είναι μια παγκόσμια γλώσσα που ενώνει ανθρώπους, λαούς και πολιτισμούς, οι δε αξίες του αθλητισμού είναι αξίες καθολικότητας και αρμονίας. Ο αθλητισμός αποτελεί θεμελιώδες εργαλείο για τη συνδρομή της δράσης που στοχεύει στη μετατροπή των κοινωνιών μας σε πιο στοχαστικά «περιβάλλοντα» προσανατολισμένα στη βιωσιμότητα. Ο αθλητισμός μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Ατζέντας 2030 επιβεβαιώνοντας τις αρχές του σεβασμού, της κατανόησης, της ένταξης και του διαλόγου, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη και την ολοκλήρωση των ατόμων ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο, καταγωγή, πεποιθήσεις και απόψεις.

4.2.

Παρά την προφανή σύνθετη φύση του αθλητισμού ως εργαλείου για την υποστήριξη της υιοθέτησης των αρχών που υπενθυμίζονται στην Ατζέντα 2030, είναι σαφές ότι από τους 17 στόχους της Ατζέντας 2030 υπάρχουν ορισμένοι που ευνοούνται περισσότερο από άλλους από τα πλεονεκτήματα που προσφέρει ο αθλητισμός.

4.3.

Ο αθλητισμός είναι ένας τομέας όπου οι αρμοδιότητες της ΕΕ είναι σχετικά νέες και εισήχθησαν μόλις με την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας. Η ΕΕ είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη πολιτικών που βασίζονται σε συγκεκριμένα στοιχεία, καθώς και για την προώθηση της συνεργασίας και τη διαχείριση πρωτοβουλιών για την υποστήριξη της σωματικής άσκησης και του αθλητισμού στην Ευρώπη. Την περίοδο 2014-2020, διατέθηκε για πρώτη φορά ειδικό κονδύλι από τον προϋπολογισμό του προγράμματος Erasmus+ (3) για την υποστήριξη έργων και δικτύων στον τομέα του αθλητισμού. Για την περίοδο 2021-2027, η παρέμβαση της ΕΕ για την υποστήριξη του αθλητισμού διατηρείται και ενισχύεται.

5.   Αθλητισμός και πολιτική συνοχής

5.1.

Η ΕΕ εργάζεται για την επίτευξη των στόχων για μεγαλύτερη δικαιοσύνη και διαφάνεια στους αθλητικούς αγώνες και μεγαλύτερη προστασία της ηθικής και σωματικής ακεραιότητας όσων αθλούνται, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την ιδιαίτερη φύση του αθλητισμού. Ειδικότερα, η ΕΕ καλύπτει τρεις τομείς δραστηριότητας στον τομέα του αθλητισμού: 1) τον κοινωνικό ρόλο του αθλητισμού, 2) την οικονομική του διάσταση, 3) το πολιτικό και νομικό πλαίσιο του κλάδου. Για τους τομείς αυτούς, εκτός από τη δράση που υποστηρίζεται με χρηματοδοτικά μέσα άμεσης διαχείρισης, η ΕΕ προωθεί τη χρήση και τη συμπληρωματικότητα των ευκαιριών που προσφέρει η πολιτική συνοχής.

5.2.

Ο αθλητισμός και η σωματική άσκηση έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να αλληλεπιδρούν με ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών ομάδων, να γεφυρώνουν τις διαφορές και να φέρνουν κοντά τις τοπικές κοινότητες, καθώς και να εντάσσουν αποκλεισμένες κοινωνικές ομάδες στη ζωή της κοινότητας. Επιπλέον, τα αθλητικά προγράμματα μπορούν να συμβάλουν σε μια σειρά από στόχους πολιτικής: προώθηση της καινοτομίας. δημιουργία αστικής αναζωογόνησης, υποστήριξη της αγροτικής ανάπτυξης και συμβολή στις τοπικές επενδύσεις στις ευρωπαϊκές περιφέρειες.

6.   Αθλητισμός και παγκόσμιο σχέδιο δράσης του ΠΟΥ για τη σωματική άσκηση για την περίοδο 2018-2030

6.1.

Το παγκόσμιο σχέδιο δράσης για τη σωματική άσκηση την περίοδο 2018-2030 (4) καθορίζει τους στρατηγικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν μέσω δράσεων πολιτικής για τη μείωση της παγκόσμιας εξάπλωσης της έλλειψης σωματικής άσκησης σε ενήλικες και εφήβους κατά 15 % έως το 2030. Στο εν λόγω σχέδιο υπογραμμίζεται η ανάγκη για διατομεακή και ολιστική προσέγγιση και η σημασία επενδύσεων σε κοινωνικές, πολιτιστικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές και εκπαιδευτικές πολιτικές, μεταξύ άλλων, προκειμένου να προωθηθεί η σωματική άσκηση και η επίτευξη πολλών από τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης για το 2030 (ΣΒΑ). Οι στρατηγικές για την εφαρμογή του σχεδίου πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όλους τους κύριους παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο ζωής και να στοχεύουν στην πραγματοποίηση αποτελεσματικών δράσεων προαγωγής της υγείας μέσω διατομεακής και ολοκληρωμένης προσέγγισης.

6.2.

Η προώθηση της σωματικής άσκησης αποτελεί σύνθετο ζήτημα το οποίο απαιτεί ισχυρή ηγεσία και πολιτική δράση από τον τομέα της υγείας σε εθνικό επίπεδο, αλλά και μεγάλη αλληλεπίδραση με άλλους τομείς, όπως η εκπαίδευση, ο πολιτισμός, οι μεταφορές, ο πολεοδομικός σχεδιασμός και η οικονομία. Για την αύξηση της σωματικής άσκησης και την αποθάρρυνση της καθιστικής ζωής, είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν οι περιβαλλοντικές, κοινωνικές και ατομικές κρίσιμες πτυχές της έλλειψης σωματικής άσκησης και να εφαρμοστούν αποτελεσματικές και βιώσιμες δράσεις μέσω της συνεργασίας πολλών τομέων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο σύμφωνα με τη διατομεακή προσέγγιση που επιτρέπει να εφαρμόζονται παρεμβάσεις για την αλλαγή ανθυγιεινών συμπεριφορών, στοχεύοντας τόσο στον ατομικό τρόπο ζωής όσο και στη δημιουργία περιβαλλοντικών και κοινωνικών συνθηκών που να ευνοούν την αλλαγή των εσφαλμένων συμπεριφορών.

7.   Από τις στρατηγικές στην πράξη

7.1.

Παρά τη σαφή συμβολή που μπορούν να έχουν ο αθλητισμός και η σωματική άσκηση στην επίτευξη των στόχων ανάπτυξης, βιωσιμότητας και συνοχής, εξακολουθεί να είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα να καταστούν τα ευρωπαϊκά κονδύλια επιλέξιμα και προσβάσιμα για πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην προώθηση και την ενίσχυση του αθλητισμού. Η κύρια αιτία αυτής της κατάστασης αποδίδεται στην απουσία του αθλητισμού ως σαφούς επενδυτικού τομέα στους κανονισμούς που διέπουν την πολιτική συνοχής για την περίοδο 2021-2027. Η σαφής αναφορά του αθλητισμού στα προγράμματα εφαρμογής της πολιτικής συνοχής όχι μόνο θα παρείχε σαφή κατεύθυνση της εν λόγω χρηματοδότησης προς τον αθλητισμό, αλλά θα μπορούσε επίσης να απλουστεύσει το έργο των αρχών διαχείρισης των κεφαλαίων όσον αφορά τη θετική αξιολόγηση έργων «αθλητισμού και σωματικής άσκησης».

7.2.

Προκειμένου να προβληθεί η στρατηγική φύση του αθλητισμού στην υλοποίηση των στρατηγικών ανάπτυξης και συνοχής, στο παράρτημα εξετάζονται, αφενός, η συνοχή μεταξύ των στόχων της Ατζέντας 2030 και αυτών της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2021-2027 και, αφετέρου, οι πιθανές δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν μέσω του αθλητισμού.

---

(1)  Πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με τη μάθηση για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

(2)  Ευρωπαϊκός Χάρτης για τα δικαιώματα των γυναικών στον αθλητισμό.

(3)  Erasmus + Επιδόσεις.

(4)  Παγκόσμιο σχέδιο δράσης για τη σωματική άσκηση 2018-2030.