ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 21.12.2021

COM(2021) 827 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά το θέμα της αμοιβαιότητας με τις Ηνωμένες Πολιτείες στον τομέα της πολιτικής θεωρήσεων

I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει τις κύριες εξελίξεις από τον Δεκέμβριο του 2020 όσον αφορά την κατάσταση της αμοιβαιότητας με τις ΗΠΑ στον τομέα των θεωρήσεων. Αποτελεί συνέχεια της πολιτικής δέσμευσης που εκφράστηκε στην τελευταία ανακοίνωση 1 , στην οποία η Επιτροπή δεσμεύτηκε να τηρεί ενήμερο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο και να υποβάλει έκθεση σχετικά με τις περαιτέρω εξελίξεις στον τομέα αυτό έως τον Δεκέμβριο του 2021.

Η αμοιβαιότητα της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης αποτελεί αρχή της κοινής πολιτικής θεωρήσεων της ΕΕ και στόχο που θα πρέπει να επιδιώξει η Ένωση με προορατικό τρόπο στις σχέσεις της με τρίτες χώρες, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη βελτίωση της αξιοπιστίας και της συνέπειας των εξωτερικών σχέσεων της Ένωσης.  
Η αρχή αυτή σημαίνει ότι η ΕΕ, όταν αποφασίζει σχετικά με την άρση της υποχρέωσης θεώρησης για τους πολίτες μιας τρίτης χώρας, λαμβάνει υπόψη κατά πόσον η εν λόγω τρίτη χώρα χορηγεί αμοιβαία απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης στους υπηκόους όλων των κρατών μελών.

Το 2014 η Επιτροπή έλαβε κοινοποιήσεις για καταστάσεις μη αμοιβαιότητας από πέντε κράτη μέλη: Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρο, Πολωνία και Ρουμανία. Οι εν λόγω κοινοποιήσεις αφορούσαν τον Καναδά, τις ΗΠΑ, την Αυστραλία, το Μπρουνέι και την Ιαπωνία.

Στις 12 Απριλίου 2016 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Τρέχουσα κατάσταση και πιθανή μελλοντική πορεία όσον αφορά την κατάσταση μη αμοιβαιότητας με ορισμένες τρίτες χώρες στον τομέα της πολιτικής θεωρήσεων» 2 . Στην εν λόγω ανακοίνωση σημειωνόταν ότι, με την ενεργό υποστήριξη της Επιτροπής, είχαν διευθετηθεί, στη μεγάλη τους πλειονότητα, οι περιπτώσεις μη αμοιβαιότητας που είχαν κοινοποιηθεί σε σχέση με τρίτες χώρες 3 . Κατά τον χρόνο έκδοσης της παρούσας ανακοίνωσης, η κατάσταση μη αμοιβαιότητας αφορά τις ΗΠΑ, καθώς οι πολίτες της Βουλγαρίας, της Κύπρου και της Ρουμανίας εξακολουθούν να υποχρεούνται να διαθέτουν θεώρηση όταν ταξιδεύουν στις ΗΠΑ.

Η ανακοίνωση του Απριλίου του 2016 προέβαινε σε αξιολόγηση των συνεπειών και του αντικτύπου που θα είχε η αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ΕΕ, καθώς και για τους υπηκόους των ενδιαφερόμενων τρίτων χωρών, και καλούσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εξετάσουν τον καταλληλότερο τρόπο μελλοντικής δράσης. Η Επιτροπή, εν συνεχεία, εξέδωσε επτά επακόλουθες ανακοινώσεις: τον Ιούλιο 4 και τον Δεκέμβριο 5 του 2016, τον Μάιο 6 και τον Δεκέμβριο 7 του 2017, τον Δεκέμβριο του 2018 8 , καθώς και τον Μάρτιο 9 και τον Δεκέμβριο του 2020 10 , στις οποίες παρείχε επισκόπηση της ενημέρωσης από την Επιτροπή και σχετικές εξελίξεις, καθώς και αξιολόγηση των συνεπειών μιας πιθανής αναστολής. Η τελευταία ανακοίνωση καθόριζε επίσης τη θέση της Επιτροπής έπειτα από το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 22ας Οκτωβρίου 2020 σχετικά με τις υποχρεώσεις της Επιτροπής στον τομέα της αμοιβαιότητας των θεωρήσεων σε σχέση με την έκκληση που διατυπωνόταν στο εν λόγω ψήφισμα προς την Επιτροπή για έκδοση κατ’ εξουσιοδότηση πράξης σύμφωνα με το άρθρο 7 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1806 11 και κατέγραφε την πρόοδο που είχε επιτευχθεί. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρέπεμψε, ωστόσο, την Επιτροπή στο Δικαστήριο της ΕΕ, ασκώντας προσφυγή κατά παραλείψεως δυνάμει του άρθρου 265 της ΣΛΕΕ στις 4 Μαρτίου 2021 12 και η διαδικασία εκκρεμεί.

III. ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

1.Επισκόπηση των επαφών και της συνέχειας που δόθηκε σ’ αυτές

Από την έκδοση της τελευταίας ανακοίνωσης, το θέμα της αμοιβαιότητας των θεωρήσεων εξετάστηκε σε όλες τις σχετικές συνόδους και βιντεοδιασκέψεις μεταξύ της Ένωσης και των ΗΠΑ. Ήταν, κυρίως, στην ημερήσια διάταξη των τακτικών υπουργικών συνόδων στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων ΕΕ-ΗΠΑ, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στις 21-22 Ιουνίου 2021 και στις 16 Δεκεμβρίου 2021. Συζητήθηκε επίσης διεξοδικά στη σύνοδο ανώτατων υπαλλήλων του τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων ΕΕ-ΗΠΑ στις 14-15 Απριλίου 2021 και στις 20 Σεπτεμβρίου 2021 και στις τριμερείς συνόδους (που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ της Επιτροπής, των ΗΠΑ και των ενδιαφερόμενων κρατών μελών) στις 9-10 Ιουνίου 2021 και στις 8 Δεκεμβρίου 2021.

Επαφές υψηλού επιπέδου: Η ενεργός πολιτική συνεργασία με τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ έγινε εντατικότερη. Η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων κ. Ylva Johansson, κατά την πρώτη της βιντεοδιάσκεψη με τον νεοδιορισθέντα, τότε, υπουργό Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, κ. Alejandro Mayorkas, στις 23 Φεβρουαρίου 2021, υπογράμμισε τη σημασία της επίτευξης πλήρους αμοιβαιότητας όσον αφορά την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης και της στενής συνεργασίας για τη σημείωση προόδου προς την επίτευξη αυτού του στόχου.

Έπειτα από τη βιντεοδιάσκεψη αυτή, η επίτροπος κ. Johansson διοργάνωσε σειρά συνεδριάσεων, τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2021, με υπουργούς των τεσσάρων ενδιαφερόμενων κρατών μελών (με τους αντίστοιχους υπουργούς Εξωτερικών και/ ή Εσωτερικών) για να συζητηθούν οι μελλοντικοί χειρισμοί για την επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων με τις ΗΠΑ 13 . Κατά τις αντίστοιχες συνεδριάσεις οι υπουργοί επανέλαβαν τη συνολική τους δέσμευση να εργαστούν από κοινού με εποικοδομητικό και θετικό πνεύμα, σε στενό συντονισμό με την Επιτροπή και τις ΗΠΑ, ώστε να επιτευχθεί πλήρης αμοιβαιότητα στον τομέα των θεωρήσεων το συντομότερο δυνατόν.

Η σημασία του ζητήματος των ταξιδιών χωρίς υποχρέωση θεώρησης τονίστηκε στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο κατά την πρώτη σύνοδο κορυφής ΕΕ-ΗΠΑ με τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 15 Ιουνίου 2021, με τη συμμετοχή του νέου Προέδρου των ΗΠΑ κ. Joe Biden, του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Charles Michel και της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ursula von der Leyen. Στην κοινή δήλωση της συνόδου κορυφής οι δύο πλευρές ανέφεραν τα εξής: «εκφράζουμε την ικανοποίησή μας για την πρόοδο που σημείωσαν οι ΗΠΑ και η ΕΕ, ώστε και άλλα κράτη μέλη της ΕΕ να εκπληρώσουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για ταξίδια προς τις ΗΠΑ χωρίς υποχρέωση θεώρησης και σκοπεύουμε να συνεχίσουμε τον διάλογό μας για την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης» 14 .

Τριμερής σύνοδος (Ιούνιος του 2021): Στις 9-10 Ιουνίου 2021 πραγματοποιήθηκε τριμερής βιντεοδιάσκεψη με θέμα την αμοιβαιότητα των θεωρήσεων. Συμμετείχαν εκπρόσωποι από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Επιτροπή και τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη —τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Κύπρο και τη Ρουμανία. Οι συμμετέχοντες συζήτησαν σχετικά με την πρόοδο που σημειώθηκε όσον αφορά τις εκκρεμείς απαιτήσεις ασφάλειας του προγράμματος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ και τα ποσοστά απόρριψης αιτήσεων θεώρησης. Κατά τη βιντεοδιάσκεψη αυτή, όλα τα μέρη υπογράμμισαν τη δέσμευσή τους να προσπαθήσουν ενεργά να επιτύχουν αμοιβαιότητα όσον αφορά την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης.

Όσον αφορά τις απαιτήσεις ασφάλειας, κατά την τριμερή σύνοδο διεξήχθη ακόμη ένας γύρος συζητήσεων σχετικά με τα ειδικά προσαρμοσμένα προγράμματα εργασίας που παρείχαν οι αρχές των ΗΠΑ σε καθένα από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Όλα τα κράτη μέλη επέδειξαν περαιτέρω πρόοδο σε σειρά τομέων εργασίας. Ωστόσο, ορισμένα πιο ολιστικά ζητήματα θα πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω. Η ανάγκη ενίσχυσης της ακεραιότητας των εθνικών συστημάτων έκδοσης διαβατηρίων επισημάνθηκε εκ νέου από τις αρχές των ΗΠΑ, σε διαφορετικό βαθμό, για καθένα από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Οι τομείς ιδιαίτερου ενδιαφέροντος περιλάμβαναν: την ύπαρξη επενδυτικών συστημάτων που προσφέρουν ταχείς τρόπους απόκτησης της ιθαγένειας, την ύπαρξη περιστατικών απάτης στα γραφεία διαβατηρίων, διάφορα ζητήματα με τη διαχείριση βιομετρικών στοιχείων και την ύπαρξη υποθέσεων διαφθοράς στον δημόσιο τομέα.

Στο πλαίσιο της τριμερούς συνόδου, οι υπηρεσίες της Επιτροπής πραγματοποίησαν παρουσίαση του μηχανισμού αξιολόγησης Σένγκεν, με σκοπό την ευαισθητοποίηση των αρχών των ΗΠΑ σχετικά με την ύπαρξη ενωσιακών κανόνων και μηχανισμών ελέγχου στον τομέα αυτό. Ήταν επίσης μια ευκαιρία να εξηγηθεί το ζήτημα του κατά πόσον ένα κράτος μέλος εφαρμόζει πλήρως το κεκτημένο του Σένγκεν και γιατί οι αξιολογήσεις Σένγκεν θα πρέπει να θεωρούνται ως κάτι ξεχωριστό από τη συζήτηση σχετικά με την αμοιβαιότητα των θεωρήσεων.

Ως αποτέλεσμα της συνόδου, όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν την υλοποίηση των ενεργειών που προτείνονται στα αντίστοιχα προγράμματα εργασίας τους. Οι ΗΠΑ δεσμεύτηκαν να εξειδικεύσουν ακόμη περισσότερο τα αντίστοιχα προγράμματα εργασίας, εφόσον χρειάζεται, με βάση τις ενέργειες που έχουν ήδη ξεκινήσει.

Οι επαφές υψηλού επιπέδου συνεχίστηκαν με επίσκεψη της Επιτρόπου κ. Johansson στην Ουάσινγκτον στις 27 Αυγούστου 2021 και στις 2 Σεπτεμβρίου 2021, όπου πραγματοποιήθηκαν διάφορες συναντήσεις, ιδίως με τον υπουργό Εσωτερικής Ασφάλειας, κ. Alejandro Mayorkas, και με την υφυπουργό Μη Στρατιωτικής Ασφάλειας, Δημοκρατίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Υπουργείο Εξωτερικών, κ. Uzra Zeya. Κατά τις συναντήσεις αναφέρθηκε επανειλημμένα η ανάγκη επίτευξης πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων και επανεξετάστηκε η πρόοδος.

Υπουργική σύνοδος στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων ΕΕ-ΗΠΑ (Ιούνιος 2021): Κατά την υπουργική σύνοδο στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων ΕΕ-ΗΠΑ που πραγματοποιήθηκε στις 21-22 Ιουνίου 2021 στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας, τόσο η Πορτογαλική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και η Επιτροπή επανέλαβαν τη σημασία της ένταξης όλων των κρατών μελών της ΕΕ στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ. Παράλληλα με την υπενθύμιση της προόδου που σημειώθηκε, τονίστηκε ότι η εξασφάλιση της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τα υπόλοιπα κράτη μέλη εξακολουθεί να αποτελεί πολιτική προτεραιότητα και για τις δύο πλευρές. Η κοινή δήλωση 15 που εκδόθηκε μετά την υπουργική σύνοδο αναφέρει τα εξής: «οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή εκφράζουν την ικανοποίησή τους για την πρόοδο που σημείωσαν τα τέσσερα κράτη μέλη της ΕΕ που δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης και επανέλαβαν τη βούλησή τους να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους στο πλαίσιο της τριμερούς διαδικασίας και των διμερών συζητήσεων». Επιπλέον, ο αντιπρόεδρος κ. Σχοινάς και η επίτροπος κ. Johansson έθεσαν το ζήτημα και σε διμερείς συναντήσεις με τον υπουργό Εσωτερικής Ασφάλειας, κ. Alejandro Mayorkas, που πραγματοποιήθηκαν στο περιθώριο της υπουργικής συνόδου.

Τριμερής σύνοδος (Δεκέμβριος 2021) Ακόμη ένας γύρος της τριμερούς συνόδου πραγματοποιήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου μέσω βιντεοδιάσκεψης, στον οποίο συμμετείχαν εκπρόσωποι από τις ΗΠΑ, την Επιτροπή και τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Έπειτα από την ένταξή της στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, η Κροατία κλήθηκε να μοιραστεί όσα διδάχθηκε, με ιδιαίτερη έμφαση στη χρησιμότητα των ειδικών προγραμμάτων εργασίας που παρείχαν οι αρχές των ΗΠΑ ως χάρτη πορείας για την επίτευξη προόδου. Όσον αφορά τις εκκρεμείς απαιτήσεις ασφάλειας του προγράμματος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ, τα υπόλοιπα τρία κράτη μέλη ήταν όλα σε θέση να επιδείξουν περαιτέρω πρόοδο σε σειρά τομέων εργασίας των αντίστοιχων προγραμμάτων εργασίας τους. Ωστόσο, ορισμένα πιο ολιστικά ζητήματα εξακολουθούν να εκκρεμούν. Για την αποτύπωση της προόδου που σημειώθηκε, οι αρχές των ΗΠΑ κάλεσαν τα τρία κράτη μέλη να παράσχουν επικαιροποιημένες απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο των ΗΠΑ, καθώς αυτό θα επιτρέψει στις ΗΠΑ να επαναξιολογήσουν τα προγράμματα εργασίας και να προσδιορίσουν τομείς στόχευσης στους οποίους απαιτείται ακόμη πρόοδος για την εκπλήρωση των απαιτήσεων του προγράμματος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ. Όσον αφορά τα ποσοστά απόρριψης αιτήσεων θεώρησης, οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και οι χαμηλοί αριθμοί έκδοσης θεωρήσεων εξακολουθούν να επηρεάζουν αρνητικά τα αριθμητικά στοιχεία.

Υπουργική σύνοδος στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων ΕΕ-ΗΠΑ (Δεκέμβριος 2021): Μετά από ένα έτος διπλωματικών επαφών σε διαρκή βάση, το ζήτημα της αμοιβαιότητας των θεωρήσεων συζητήθηκε κατά τη σύνοδο ΕΕ-ΗΠΑ στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων που πραγματοποιήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2021 στην Ουάσινγκτον. Εκφράστηκε ικανοποίηση για την ένταξη της Κροατίας στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ, καθώς αποδεικνύεται ότι η τριμερής διαδικασία και η στενή συνεργασία με βάση στοχευμένα προγράμματα εργασίας μπορούν να φέρουν απτά αποτελέσματα. Όλες οι πλευρές τόνισαν εκ νέου τη σημασία της ένταξης όλων των κρατών μελών της ΕΕ στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ.

2.Απαιτήσεις και εξελίξεις του προγράμματος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ

Ποσοστό απόρριψης αιτήσεων θεώρησης

Ενώ το ποσοστό απόρριψης αιτήσεων θεώρησης για το 2019 παρουσίασε μείωση και για τα τέσσερα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, τα ποσοστά απόρριψης αιτήσεων θεώρησης για το οικονομικό έτος 2020 16 παρουσίασαν διαφορετική εικόνα. Το ποσοστό της Κροατίας μειώθηκε από 4 % σε 2,69 %, δηλαδή κάτω από το απαιτούμενο εκ του νόμου κατώτατο όριο του 3 %. Από την άλλη πλευρά, τα εναπομένοντα τρία κράτη μέλη κατέγραψαν αυξήσεις. Η Κύπρος, μετά από αρκετά χρόνια κατά τα οποία τηρούσε με συνέπεια το κατώτατο όριο του 3 % για το ποσοστό απόρριψης, κατέγραψε αύξηση του ποσοστού σε 6,21 %. Για τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, οι οποίες κατέγραψαν και οι δύο ποσοστά κάτω του 10 % για πρώτη φορά το 2019, τα ποσοστά απόρριψης εμφάνισαν αύξηση για τις δύο χώρες το 2020: 10,14 % για τη Ρουμανία και 12,52 % για τη Βουλγαρία. Η αύξηση θα μπορούσε να οφείλεται στις στατιστικές ανωμαλίες ενός έτους που χαρακτηριζόταν από εκτεταμένους ταξιδιωτικούς περιορισμούς και χαμηλούς αριθμούς έκδοσης θεωρήσεων.

Απαιτήσεις ασφάλειας

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η Βουλγαρία, η Κύπρος και η Ρουμανία έχουν υπογράψει και έχουν κυρώσει τη συμφωνία για την πρόληψη και την καταπολέμηση σοβαρών μορφών εγκλήματος (PCSC) με τις Ηνωμένες Πολιτείες, και εργάζονται για την πλήρη εφαρμογή της.

Οι εργασίες για τη συνολική εκπλήρωση των απαιτήσεων ασφάλειας συνεχίζονται με βάση τα προγράμματα εργασίας τα οποία προσάρμοσαν εξατομικευμένα οι αρχές των ΗΠΑ για το κάθε ενδιαφερόμενο κράτος μέλος (βλ. σημείο ΙΙ.1), ενώ η Επιτροπή συντονίζει και ανταλλάσσει πληροφορίες με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, ώστε να εξασφαλιστεί κατάλληλη συνέχεια στους σχετικούς τομείς. Η επόμενη τριμερής σύνοδος, που έχει προγραμματιστεί για την άνοιξη του 2022, θα επικεντρωθεί στην αξιολόγηση της προόδου που έχει σημειωθεί όσον αφορά τις ενέργειες που προσδιορίζονται στα προγράμματα εργασίας.

3.Ένταξη της Κροατίας στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ

Έπειτα από πολυάριθμες επαφές τόσο της Επιτροπής όσο και της Κροατίας με τις ΗΠΑ σε διάφορα επίπεδα, στις 2 Αυγούστου 2021 ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Antony Blinken όρισε την Κροατία για ένταξη στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ και, στις 28 Σεπτεμβρίου 2021, αφού πιστοποίησε ότι η Κροατία πληροί τις αναγκαίες απαιτήσεις —τόσο τις εκ του νόμου απαιτήσεις όσο και τις απαιτήσεις σε επίπεδο πολιτικής—, ο υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας, κ. Mayorkas, ανακοίνωσε ότι η Κροατία εντάχθηκε στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ. Από τις 23 Οκτωβρίου 2021 οι Κροάτες υπήκοοι μπορούν να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ για τουριστικούς ή επαγγελματικούς λόγους έως και 90 ημέρες χωρίς να απαιτείται να λάβουν θεώρηση των ΗΠΑ για βραχεία διαμονή.

Η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για την ένταξη της Κροατίας στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, που είναι το αποτέλεσμα ενεργού διπλωματικής δέσμευσης και πλήρους συνεργασίας όλων των πλευρών που συνέβαλαν, αφενός, στην εκπλήρωση από την Κροατία των αναγκαίων απαιτήσεων σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, την επιβολή του νόμου, την επιβολή της μεταναστευτικής νομοθεσίας, την ασφάλεια των εγγράφων και τη διαχείριση των συνόρων και, αφετέρου, στην επίτευξη ποσοστού απόρριψης αιτήσεων θεώρησης κάτω των τριών εκατοστιαίων μονάδων. Η προσέγγιση αυτή ήταν καθοριστικής σημασίας για την επίλυση προηγούμενων περιπτώσεων μη αμοιβαιότητας, όπως ήταν η περίπτωση της Πολωνίας, της οποίας οι υπήκοοι μπορούν να ταξιδεύουν στις ΗΠΑ χωρίς να απαιτείται θεώρηση, από τις 11 Νοεμβρίου 2019. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν σαφώς ότι μπορεί να επιτευχθεί απτή πρόοδος στον τομέα αυτό, αν υπάρχει διαρκής δέσμευση και γίνονται διπλωματικές επαφές.

4.Δικαστικές ενέργειες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά της Επιτροπής

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρέπεμψε την Επιτροπή στο Δικαστήριο της ΕΕ, ασκώντας προσφυγή κατά παραλείψεως στις 4 Μαρτίου 2021 17 .

Κατά το Κοινοβούλιο, η Επιτροπή όφειλε να εκδώσει κατ’ εξουσιοδότηση πράξη για την προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους τρίτων χωρών οι οποίες δεν έχουν άρει την υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες ορισμένων κρατών μελών, σύμφωνα με το άρθρο 7 του κανονισμού 2018/1806. Με το ψήφισμα της 22ας Οκτωβρίου 2020 18 , το Κοινοβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να εκδώσει την εν λόγω πράξη έως τις 22 Δεκεμβρίου 2020 το αργότερο. Η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στην έκκληση του Κοινοβουλίου για ανάληψη δράσης, καθορίζοντας τη θέση της στην ανακοίνωση της 22ας Δεκεμβρίου 2020. Ωστόσο, το Κοινοβούλιο αποφάσισε να ασκήσει προσφυγή κατά παραλείψεως δυνάμει του άρθρου 265 της ΣΛΕΕ.

Η Επιτροπή θα παρουσιάσει τη θέση της για την υπόθεση που εκκρεμεί στο Δικαστήριο, ενώ παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη με τις ΗΠΑ, διαδικασία η οποία είναι προσανατολισμένη στην επίτευξη αποτελεσμάτων, σε συντονισμό με τη Βουλγαρία, την Κύπρο και τη Ρουμανία, καθώς επίσης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ώστε να σημειωθεί πρόοδος προς την πλήρη αμοιβαιότητα των θεωρήσεων.

5.Τρέχουσα κατάσταση των διμερών σχέσεων ΕΕ-ΗΠΑ

Η σύνοδος κορυφής ΕΕ-ΗΠΑ της 15ης Ιουνίου 2021 όχι μόνο επιβεβαίωσε τη σημασία του θέματος των ταξιδιών χωρίς υποχρέωση θεώρησης στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο, αλλά και έδωσε νέα ώθηση στη διατλαντική εταιρική σχέση, εγκρίνοντας ένα ανανεωμένο διατλαντικό θεματολόγιο για την εποχή μετά την πανδημία και ανακοινώνοντας σειρά κοινών δράσεων και νέων πρωτοβουλιών. Αφορούν κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά την πανδημία COVID-19· θέματα εμπορίου και τεχνολογίας· το κλίμα, το περιβάλλον και την ενέργεια· καθώς και την εξωτερική πολιτική και ασφάλεια. Έχει σημειωθεί ικανοποιητική πρόοδος από τότε, ιδίως στον τομέα του εμπορίου και της τεχνολογίας, στο κλίμα, καθώς και στις κοινές προσπάθειες για την καταπολέμηση της πανδημίας και την αντιμετώπιση πιεστικών παγκόσμιων ζητημάτων και προκλήσεων εξωτερικής πολιτικής. Αυτό δείχνει τις γενικά θετικές εξελίξεις σε διάφορους τομείς με τις ΗΠΑ. Οι διαπροσωπικές επαφές αποτελούν σημαντικό μέρος της στρατηγικής εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΗΠΑ και των υφιστάμενων πλαισίων συνεργασίας. Για να μπορέσουν όλοι οι πολίτες της ΕΕ να επωφεληθούν απρόσκοπτα από τις διαπροσωπικές επαφές, η επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων με τις ΗΠΑ για όλα τα κράτη μέλη παραμένει προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

III. ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η Επιτροπή επαναλαμβάνει την πρόθεσή της να εξακολουθήσει να υποστηρίζει ενεργά τα τρία ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, ώστε να τα βοηθήσει να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του προγράμματος για την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ. Οι προσεχείς συνεδριάσεις, τόσο οι τεχνικές όσο και οι πολιτικές (σε τριμερή και διμερή σύνθεση), θα προσφέρουν ευκαιρίες για τη διατήρηση της δυναμικής, σε συνέχεια όχι μόνο της εισδοχής της Κροατίας στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ, αλλά επίσης των γενικά θετικών εξελίξεων σε φάσμα τομέων με τις ΗΠΑ γενικά. Η επόμενη τακτική τριμερής σύνοδος που έχει προγραμματιστεί για την άνοιξη του 2022 θα προωθήσει τις τεχνικές εργασίες βάσει των προγραμμάτων εργασίας που παρείχαν οι ΗΠΑ σε καθένα από τα εναπομείναντα κράτη μέλη, δίνοντάς τους έτσι τη δυνατότητα να επιτύχουν συμμόρφωση με τις απαιτήσεις ασφάλειας του προγράμματος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ.

Λαμβανομένης υπόψη της προόδου που συντελέστηκε με τις ΗΠΑ όσον αφορά την ένταξη της Πολωνίας και της Κροατίας στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ καθώς και της διαρκούς προόδου που σημειώνουν τα εναπομένοντα τρία κράτη μέλη, η Επιτροπή εμμένει στη θέση της ότι η προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες των ΗΠΑ θα ήταν αντιπαραγωγική. Επιπλέον, η πανδημία COVID-19 δημιούργησε έκτακτες συνθήκες που επηρέασαν αρνητικά τα ταξίδια και τη συνολική εφαρμογή των πολιτικών για τις θεωρήσεις παγκοσμίως, Μολονότι η κατάσταση βελτιώνεται, ο αντίκτυπος στα ταξίδια δεν έχει ακόμη παρέλθει και η προσωρινή αναστολή ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα επιζήμια για τη συνολική διατλαντική οικονομική δραστηριότητα.

Επιπλέον, η εν λόγω αναστολή θα είχε εκτεταμένες αρνητικές πολιτικές, οικονομικές, δημοσιονομικές, κοινωνικές και άλλες επιπτώσεις για τα κράτη μέλη, καθώς και για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Δεν θα εξυπηρετούσε την επίτευξη του στόχου της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για όλους τους πολίτες της ΕΕ που επιθυμούν να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ και μπορεί να έθετε σε κίνδυνο την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης όλων των άλλων πολιτών της ΕΕ που επιθυμούν να ταξιδέψουν στις ΗΠΑ, αν οι ΗΠΑ έδιναν συνέχεια σε επανειλημμένες ενδείξεις με βάση τις οποίες το γεγονός και μόνο της έκδοσης από την Επιτροπή κατ’ εξουσιοδότηση πράξης σχετικά με την αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες των ΗΠΑ θα είχε ως άμεση συνέπεια τη λήψη μέτρων αντιποίνων από την πλευρά των ΗΠΑ και την επαναφορά της υποχρέωσης θεώρησης για όλους τους πολίτες της ΕΕ. Τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν με την πρόσφατη συμπερίληψη της Κροατίας στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των ΗΠΑ δείχνουν ότι μπορεί να επιτευχθεί απτή πρόοδος προς την κατεύθυνση της πλήρους αμοιβαιότητας όσον αφορά την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης μέσω διαρκούς δέσμευσης και κοινών διπλωματικών επαφών.

Κατά την εφαρμογή του μηχανισμού αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων, η Επιτροπή πρέπει να λάβει υπόψη τα αποτελέσματα των μέτρων που έλαβαν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη και τις πιθανές συνέπειες στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ και των κρατών μελών της. Η Επιτροπή αξιολόγησε, επομένως, τα θετικά αποτελέσματα των ενεργειών που έχουν γίνει σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, ιδίως το γεγονός ότι η Κροατία και η Πολωνία έχουν επιτύχει την πρόσβαση χωρίς υποχρέωση θεώρησης το 2021 και το 2019 αντιστοίχως, καθώς και τη διαρκή πρόοδο που συντελείται από τα υπόλοιπα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη.

Η Επιτροπή εξέτασε επίσης τις αναμενόμενες αρνητικές συνέπειες της αναστολής των θεωρήσεων σε ευρύ φάσμα πεδίων και τομέων πολιτικής, καθώς και τις αρνητικές επιπτώσεις στη διατλαντική συνεργασία και στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ με έναν βασικό στρατηγικό εταίρο, στο πλαίσιο της ανανεωμένης δυναμικής και των γενικά θετικών εξελίξεων σε διάφορους τομείς με τις ΗΠΑ, όπως εξηγείται ανωτέρω. Στον βαθμό που η Επιτροπή εξακολουθεί να διαπιστώνει σταθερή πρόοδο μέσω της συνεργασίας της με τις ΗΠΑ, θεωρεί ότι η πλήρης αμοιβαιότητα στον τομέα των θεωρήσεων για όλους τους υπηκόους της ΕΕ μπορεί να επιτευχθεί μέσω της συνεχούς διπλωματικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ και σε στενό συντονισμό με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Οι ΗΠΑ παραμένουν σταθερά προσηλωμένες σ’ αυτή τη συνεχή συνεργασία, ιδίως στο πλαίσιο διμερών επαφών υψηλού επιπέδου, καθώς και ειδικών τριμερών συνόδων, για την επίτευξη αμοιβαία επωφελών στόχων.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη συμφωνούν να συνεχίσουν τον διάλογο με σκοπό να επιτύχουν αποτελέσματα με τις ΗΠΑ, μέσω εποικοδομητικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ, και ότι κανένα απ’ αυτά δεν επικοινώνησε με την Επιτροπή σχετικά με την έκδοση κατ’ εξουσιοδότηση πράξης για την προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους των ΗΠΑ.

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θεωρεί ότι η έκδοση κατ’ εξουσιοδότηση πράξης για την προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες των ΗΠΑ θα ήταν αντιπαραγωγική την παρούσα χρονική στιγμή και δεν θα εξυπηρετούσε την επίτευξη του στόχου ο οποίος είναι να ταξιδεύουν όλοι οι πολίτες της ΕΕ στις Ηνωμένες Πολιτείες χωρίς να απαιτείται θεώρηση. Θα επηρέαζε επίσης αρνητικά τις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ με έναν βασικό στρατηγικό εταίρο σε μια συγκυρία γενικά θετικών εξελίξεων σε διάφορους τομείς με τις ΗΠΑ.

Το 2022 η σύνοδος ανώτατων υπαλλήλων στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων ΕΕ-ΗΠΑ, μετά την οποία θα διεξαχθεί υπουργική σύνοδος ΕΕ-ΗΠΑ στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, θα αξιολογήσει περαιτέρω την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.

Η Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη κατά προτεραιότητα στην επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας των θεωρήσεων για όλα τα κράτη μέλη. Θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται με τις ΗΠΑ και τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη με σκοπό να επιτευχθεί πρόοδος προς την πλήρη αμοιβαιότητα στον τομέα των θεωρήσεων.

Γι’ αυτόν τον σκοπό, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται στενά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και με το Συμβούλιο για την επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας των θεωρήσεων και θα ενημερώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τις περαιτέρω εξελίξεις. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να υποβάλλει τακτικά εκθέσεις σχετικά με τις περαιτέρω εξελίξεις.

(1)      COM(2020) 851 final της 22ας Δεκεμβρίου 2020.

(2)      COM(2016) 221 final της 12ης Απριλίου 2016.

(3)    Οι καταστάσεις μη αμοιβαιότητας με τον Καναδά, την Αυστραλία, το Μπρουνέι και την Ιαπωνία επιλύθηκαν όλες με την επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας όσον αφορά την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης.

(4)      COM(2016) 481 final της 12ης Ιουλίου 2016.

(5)      COM(2016) 816 final της 21ης Δεκεμβρίου 2016.

(6)      COM(2017) 227 final της 2ας Μαΐου 2017. Η ανακοίνωση αυτή καθόριζε τη θέση της Επιτροπής μετά το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 2ας Μαρτίου 2017 σχετικά με τις υποχρεώσεις της Επιτροπής στον τομέα της αμοιβαιότητας των θεωρήσεων και κατέγραφε την πρόοδο που είχε επιτευχθεί.

(7)      COM(2017) 813 final της 20ής Δεκεμβρίου 2017.

(8)      COM(2018) 855 final της 19ης Δεκεμβρίου 2018.

(9)      COM(2020) 119 final της 23ης Μαρτίου 2020.

(10)      COM(2020) 851 final της 22ας Δεκεμβρίου 2020.

(11)      Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1806 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Νοεμβρίου 2018, περί του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών, και του καταλόγου των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή (κωδικοποίηση) (ΕΕ L 303 της 28.11.2018, σ. 39).

(12)      Στοιχεία αναφοράς της υπόθεσης C-137/21.

(13)      Οι συνεδριάσεις πραγματοποιήθηκαν ως εξής: με τον υπουργό Εσωτερικών της Κροατίας, κ. Davor Bozinovic, στις 18 Φεβρουαρίου 2021· με τον υπουργό Εσωτερικών της Βουλγαρίας, κ. Hristo Terziyski, στις 26 Φεβρουαρίου 2021 και με την υπουργό Εξωτερικών της Βουλγαρίας, κ. Ekaterina Zaharieva, την 1η Μαρτίου 2021· με τον υπουργό εξωτερικών της Ρουμανίας, κ. Bogdan Aurescu, στις 26 Φεβρουαρίου 2021· με τον υπουργό Εσωτερικών της Κύπρου, κ. Νίκο Νουρή, την 1η Μαρτίου 2021.

(14)    Σύνδεσμος προς τη δήλωση της συνόδου κορυφής: https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2021/06/15/eu-us-summit-statement-towards-a-renewed-transatlantic-partnership/

(15)    Σύνδεσμος προς την κοινή δήλωση: https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2021/06/22/joint-eu-us-statement-following-the-eu-us-justice-and-home-affairs-ministerial-meeting/

(16)      Τα ποσοστά απόρριψης που δημοσιεύονται από τις αρχές των ΗΠΑ είναι διαθέσιμα στη διεύθυνση: https://travel.state.gov/content/dam/visas/Statistics/Non-Immigrant-Statistics/RefusalRates/FY20.pdf

(17)      Στοιχεία αναφοράς της υπόθεσης C-137/21.

(18)      P9_TA(2020)0283.