52008DC0186

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 7.4.2008

COM(2008) 186 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με την έκθεση της ειδικής ομάδας για τη Βόρεια Ιρλανδία

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με την έκθεση της ειδικής ομάδας για τη Βόρεια Ιρλανδία

1. Εισαγωγή

Η εδραίωση της ειρήνης στη Βόρεια Ιρλανδία είναι ένα ζήτημα που αφορά πρωτίστως τους κατοίκους αυτής της περιοχής. Ταυτόχρονα, όμως, είναι προφανές ότι το ζήτημα αυτό έχει σημαντική ευρωπαϊκή διάσταση, δεδομένου ότι οι κάτοικοι της Βόρειας Ιρλανδίας είναι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θεμελιώνεται στις αρχές της ειρήνης, της σταθερότητας και της ευημερίας. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή δέχθηκε με μεγάλη ικανοποίηση την πρόσκληση να υποστηρίξει την ειρηνευτική διαδικασία στη Βόρεια Ιρλανδία, ιδίως μέσω της στήριξης των προσπαθειών της περιοχής για βελτίωση της οικονομικής της ανταγωνιστικότητας και για δημιουργία βιώσιμης απασχόλησης για το λαό της. Η Επιτροπή θεώρησε ιδιαίτερα ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η πολιτική ηγεσία δίνει στο εξής προτεραιότητα στην οικονομική ανάπτυξη της Βόρειας Ιρλανδίας.

Καθοριστικό σημείο για την ειρηνευτική διαδικασία ήταν η επαναλειτουργία, το Μάιο του 2007, μιας αποκεντρωμένης δημόσιας διοίκησης αρμόδιας για τη Βόρεια Ιρλανδία, με βάση την κατανομή της εξουσίας μεταξύ των κοινοτήτων που ήταν βαθιά διαιρεμένες τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό το ιστορικό γεγονός δείχνει ότι η Βόρεια Ιρλανδία διαθέτει το δυναμικό ώστε να γίνει παράδειγμα οριστικής υπέρβασης της βαθιάς πολιτικής διαίρεσης και αποκαλύπτει πως, ακόμη και υπό τις δυσκολότερες συνθήκες, είναι δυνατό να οικοδομηθεί μια πιο ανοικτή, ανεκτική και δημοκρατική κοινωνία. Το Μάιο του 2007, επίσης, στη διάρκεια επίσκεψης στη Βόρεια Ιρλανδία, ο Πρόεδρος της Επιτροπής κ. José Manuel Barroso ανακοίνωσε την απόφασή του για την ίδρυση ειδικής ομάδας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπό την επίτροπο κ. Danuta Hübner, για να δοθεί στήριξη στην ειρηνευτική διαδικασία, με ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία μεγαλύτερης ανάπτυξης και περισσότερων θέσεων εργασίας σύμφωνα με τη γενική στρατηγική της Λισαβόνας που εφαρμόζει η Ένωση[1]. Η ΕΟΒΙ, πράγματι, αντιπροσωπεύει μια νέα και στενότερη εταιρική σχέση μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και των υπηρεσιών της Επιτροπής καθώς η μακρά περίοδος κατά την οποία η περιοχή αυτή υπήρξε μείζων αποδέκτης των ευρωπαϊκών περιφερειακών ενισχύσεων φτάνει σταδιακά στο τέλος της και η περιοχή θα βασίζεται πλέον όλο και περισσότερο στους ίδιους πόρους.

Στο παράρτημα της παρούσας ανακοίνωσης παρατίθεται η έκθεση σχετικά με τα αποτελέσματα των εργασιών της ειδικής ομάδας για τη Βόρεια Ιρλανδία (ΕΟΒΙ). Γενικά, στην έκθεση επιβεβαιώνεται ότι η Βόρεια Ιρλανδία, στο τέλος μιας παρατεταμένης περιόδου συγκρούσεων, αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις κοινωνικοοικονομικού χαρακτήρα. Παρόλο που πολλοί από τους κύριους οικονομικούς δείκτες, που αφορούν π.χ. τα ποσοστά ανεργίας ή το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ, είναι σήμερα καλύτεροι σε σύγκριση με τους μέσους όρους της Ένωσης, η περίοδος των συγκρούσεων έχει αφήσει το στίγμα της στην περιοχή: υψηλή εξάρτηση από το δημόσιο τομέα, τάση αποφυγής της ανάληψης κινδύνων και χαμηλό επίπεδο επιχειρηματικότητας, αρνητική εικόνα της περιοχής για τους διεθνείς επενδυτές, καθώς και μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που δεν εμπλέκεται σε οικονομική δραστηριότητα. Ταυτόχρονα, η σταθερότητα που έχει πλέον επιτευχθεί παρέχει μια ευκαιρία για ριζοσπαστική αλλαγή των οικονομικών επιδόσεων. Με βάση τα ανωτέρω, η ΕΟΒΙ εξέτασε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αυξηθεί η συμμετοχή της περιοχής στις πολιτικές της ΕΕ προκειμένου να δοθεί ώθηση στην αναβάθμιση της οικονομίας και για την είσοδό της στην ομάδα των κορυφαίων καινοτόμων περιοχών. Όπως εξηγείται στη συνέχεια, παράλληλα με τις εργασίες ανάλυσης, ήδη έχουν δρομολογηθεί ορισμένες πρωτοβουλίες.

2. Η εντολή της ειδικής ομάδας για τη Βόρεια Ιρλανδία

Η ειδική εντολή της ΕΟΒΙ είναι να στηρίζει τις προσπάθειες της Βόρειας Ιρλανδίας για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και δημιουργία βιώσιμης απασχόλησης, κινητοποιώντας τις υπηρεσίες της Επιτροπής που είναι καθεαυτό αρμόδιες για το πρόγραμμα ανταγωνιστικότητας και βιώσιμης απασχόλησης[2]. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στη μείωση της εξάρτησης από το δημόσιο τομέα και στη δημιουργία ενός πιο δυναμικού ιδιωτικού τομέα. Κατά την άσκηση της εντολής αυτής και κατά την προετοιμασία της παρούσας έκθεσης, η ΕΟΒΙ είναι το σύμβολο μιας νέας εταιρικής σχέσης μεταξύ της διοίκησης της περιοχής και της Επιτροπής, ενώ αποτελεί και απόπειρα ενθάρρυνσης μιας ποιοτικής αλλαγής της κατάστασης που επικρατεί στην περιοχή. Όσον αφορά τη λειτουργία της, η ΕΟΒΙ:

- έχει αναλάβει, με βάση μια ανάλυση του κοινωνικοοικονομικού προφίλ της περιοχής, λεπτομερή καταγραφή των επιτευγμάτων της Βόρειας Ιρλανδίας σε διάφορες πολιτικές της ΕΕ, ιδίως κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο 2000-2006, την οποία πραγματοποιεί, όπου κρίνεται σκόπιμο, πραγματοποιώντας συγκρίσεις με άλλα τμήματα της ΕΕ·

- έχει διατυπώσει, με βάση την προαναφερόμενη καταγραφή, υποδείξεις και συστάσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η δημόσια διοίκηση, ο ιδιωτικός τομέας, τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα και άλλοι οικονομικοί συντελεστές μπορούν να συνεισφέρουν στην Ευρώπη – και να αποκομίσουν οφέλη από την Ευρώπη.

Η διαβούλευση με τις αρχές της Βόρειας Ιρλανδίας κάλυψε όλη την περίοδο μετά την ίδρυση της ΕΟΒΙ, καθώς και την προετοιμασία της παρούσας έκθεσης. Οι αρχές της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας συμμετείχαν στενά στη διαβούλευση. Συμμετείχαν επίσης κύριοι συντελεστές της Βόρειας Ιρλανδίας, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών ευρωβουλευτών, του τομέα του εθελοντισμού, και των κοινωνικών εταίρων.

3. Η Βόρεια Ιρλανδία στο πλαίσιο της πολιτικής της ΕΕ

Στους συγκεκριμένους τομείς πολιτικής που εξετάζονται αναλυτικά στην έκθεση, το γενικό συμπέρασμα είναι ότι η Βόρεια Ιρλανδία, παρ’ ότι φαίνεται να συμμετέχει στις πολιτικές της ΕΕ σε μικρότερο βαθμό απ’ ό,τι το υπόλοιπο ΗΒ και η Ιρλανδία, έχει γενικά αξιόπιστες προηγούμενες επιδόσεις. Πρώτον και κύριον, η περιοχή άντλησε με επιτυχία σημαντική οικονομική ενίσχυση για επενδύσεις στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ. Η Βόρεια Ιρλανδία λαμβάνει εδώ και πολλά χρόνια οικονομική ενίσχυση βάσει της προτεραιότητας των περιφερειών του «στόχου 1». Κατά την περίοδο 2000-2006, τα έξι προγράμματα (συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων «Δημιουργία Αειφόρου Ευημερίας» και PEACE II) έλαβαν ενίσχυση από την ΕΕ ύψους περίπου 2,2 δισεκατομμυρίων ευρώ, στα οποία προστέθηκε η συνεισφορά της ΕΕ στο Διεθνές Ταμείο για την Ιρλανδία. Ένα από τα καινοτόμα χαρακτηριστικά της πολιτικής συνοχής της ΕΕ στη Βόρεια Ιρλανδία ήταν το πρόγραμμα PEACE, που ξεκίνησε για πρώτη φορά το 1995 και ήταν στοχοθετημένο ειδικά στην παροχή στήριξης για κοινά σχέδια κοινωνικοοικονομικού χαρακτήρα τα οποία αποσκοπούσαν στην ενίσχυση της ειρήνης και της συμφιλίωσης ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο 2007-2013, η Βόρεια Ιρλανδία διαθέτει 6 προγράμματα με οικονομική συμβολή 1,1 δισεκατομμυρίου ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της συνέχισης του προγράμματος PEACE. Μέσω των προγραμμάτων, η Ένωση κατόρθωσε – και θα συνεχίσει – να συνεισφέρει στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού.

Η περιοχή έχει δραστηριοποιηθεί και σε άλλους τομείς πολιτικής της ΕΕ, που περιγράφονται αναλυτικά στο παράρτημα. Ενδεικτικά, μπορούν να τονιστούν ορισμένα σημαντικά επιτεύγματα. Στον τομέα της πολιτικής των επιχειρήσεων, η Βόρεια Ιρλανδία δραστηριοποιήθηκε στην υποστήριξη της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας μέσω της υπηρεσίας της INVEST-NI, των κέντρων Euro Info και των Innovation Relay Centres (Κέντρων Διάδοσης της Καινοτομίας). Tο Κέντρο Διάδοσης της Καινοτομίας του Μπέλφαστ θεωρείται ένα από τα πέντε κέντρα με τις καλύτερες επιδόσεις στο δίκτυο που καλύπτει όλη την ΕΕ, με βάση το βαθμό προώθησης της διακρατικής μεταφοράς τεχνολογίας. Παρόλο που αποτελείται από μια ολιγομελή ομάδα, το κέντρο έχει ενεργήσει ως διαμεσολαβητής σε είκοσι οκτώ περιπτώσεις διακρατικής μεταφοράς τεχνολογίας.

Όσον αφορά την πολιτική στον τομέα της έρευνας, με βάση το έκτο πρόγραμμα-πλαίσιο (2000-2006) η Βόρεια Ιρλανδία συμμετείχε, μαζί με 161 εταίρους, σε 146 συμβόλαια έρευνας, αντλώντας 33,4 εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Στον τομέα του περιβάλλοντος, στις επιτυχημένες ενέργειες συγκαταλέγονται το σχέδιο δράσης για τη μείωση των νιτρικών αλάτων και, σε συνεργασία με την Ιρλανδία, η προληπτική δράση στον τομέα των παράνομων εξαγωγών αποβλήτων.

Στον τομέα της απασχόλησης και των ίσων ευκαιριών, με δεδομένη τη μοναδική εμπειρία της Βόρειας Ιρλανδίας, τα μέλη της οικείας υπηρεσίας για την ισότητα συμμετέχουν στη διοικούσα επιτροπή που επιβλέπει την κοινοτική μελέτη για τις πολλαπλές διακρίσεις, ενώ ΜΚΟ της περιοχής δραστηριοποιούνται σε δίκτυα καταπολέμησης των διακρίσεων.

Ταυτόχρονα, σε μια προοπτική μελλοντικών προβλέψεων, η περιοχή πρέπει να καταβάλει περισσότερες προσπάθειες για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα κοινωνικοοικονομικού χαρακτήρα και, στο θέμα αυτό, η μεγαλύτερη συμμετοχή στις πολιτικές της ΕΕ, μαζί με τις υπηρεσίες της Επιτροπής που εκπροσωπούνται στην ΕΟΒΙ, αποτελεί μια πηγή στήριξης. Συγκεκριμένα, η οικονομική ευημερία σήμερα, στη Βόρεια Ιρλανδία όπως και αλλού, δεν βασίζεται πλέον στο είδος περιφερειακής εξειδίκευσης που ανέδειξε τη Βόρεια Ιρλανδία σε μια από τις δυναμικότερες περιοχές παγκοσμίως στα τέλη του δέκατου ένατου και στις αρχές του εικοστού αιώνα. Αυτή η κλασική οικονομία των τόπων έχει υποκατασταθεί από την οικονομία των ροών εργατικού δυναμικού, κεφαλαίων, ιδεών και γνώσεων με συνέπεια σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, τα ευρωπαϊκά και τα παγκόσμια δίκτυα να έχουν μεγάλη σημασία για την οικονομική ανταγωνιστικότητα.

Για να αυξηθούν τα επίπεδα της ανταγωνιστικότητας, μια καίρια πρόκληση είναι η κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα και η ενθάρρυνση της ίδρυσης και της ανάπτυξης νέων επιχειρήσεων. Παρά τη μεγάλη πρόοδο που έχει επιτελεστεί στον τομέα αυτό στη Βόρεια Ιρλανδία, κρίνεται ότι θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερα όχι μόνο για τη στήριξη των νεοσύστατων επιχειρήσεων, αλλά και για την παροχή βοήθειας ώστε οι επιχειρήσεις να διατηρήσουν μακροπρόθεσμα την ανταγωνιστικότητά τους.

Ένα μέρος των προσπαθειών για το ζήτημα αυτό αφορά τη σφυρηλάτηση στενότερων δεσμών μεταξύ των επιχειρήσεων και των κύριων πηγών καινοτομίας: πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και άλλες πηγές γνώσης και έρευνας, όχι μόνο στην περιοχή αλλά στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Επιπροσθέτως, η αύξηση της ανταγωνιστικότητας εξαρτάται κυρίως από το ειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης γλωσσικών και άλλων δεξιοτήτων που απαιτούνται για την εμβάθυνση των σχέσεων με την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και πέρα από αυτήν. Μολονότι τα εκπαιδευτικά πρότυπα της Βόρειας Ιρλανδίας είναι υψηλά, υπάρχουν μόνιμες ανησυχίες όσον αφορά το χάσμα του μορφωτικού επιπέδου μεταξύ των ατόμων που αποφοιτούν με χαμηλά ή περιορισμένα προσόντα και των ατόμων με υψηλές επιδόσεις. Στο πλαίσιο των προσπαθειών ενίσχυσης της οικονομίας της γνώσης στη Βόρεια Ιρλανδία, είναι προφανής η σημασία της εκμετάλλευσης του ανθρώπινου δυναμικού της περιοχής στο έπακρο. Αυτό συνδέεται με την ανάγκη προσέλκυσης μεγαλύτερου ποσοστού του πληθυσμού στην οικονομική δραστηριότητα, ιδίως με την αύξηση και την αναβάθμιση των επιπέδων δεξιοτήτων, την προώθηση της ανάληψης κινδύνων και της επιχειρηματικότητας και, κατά συνέπεια, με την ίδρυση νέων μικρών επιχειρήσεων ή την αυτοαπασχόληση. Σε συνδυασμό με τις τρέχουσες προσπάθειες για αύξηση της συμμετοχής των αέργων και περιθωριοποιημένων ομάδων στο εργατικό δυναμικό, τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν επίσης να βελτιώσουν την κατάσταση στη Βόρεια Ιρλανδία όσον αφορά την κοινωνική ένταξη και να συμβάλουν στην καταπολέμηση της φτώχειας.

Υπάρχουν επίσης ανάγκες και σε πιο παραδοσιακούς τομείς. Μεταξύ εκείνων που έχουν υπογραμμιστεί είναι η ανάγκη να συνεχιστεί η διαδικασία εκσυγχρονισμού του κλάδου της γεωργίας και των τροφίμων, που εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική δραστηριότητα για το μέλλον της περιοχής. Επιπροσθέτως, το παρελθόν έχει κληροδοτήσει μια πρακτική χαμηλότερων πόρων για επενδύσεις σε ορισμένες υποδομές από εκείνες που θα μπορούσαν να έχουν πραγματοποιηθεί. Σε αυτές περιλαμβάνεται η υποδομή των μεταφορών και η περιβαλλοντική υποδομή, λόγω των αυξανόμενων ανησυχιών για τη μείωση της παραδοσιακά υψηλής ποιότητας του νερού, ενώ υπάρχουν ανάγκες στους τομείς της διαχείρισης των υδάτων και των αποβλήτων και των επενδύσεων στην οικολογική καινοτομία και στην περιβαλλοντική έρευνα.

4. Tο έργο της ειδικής ομάδας για τη Βόρεια Ιρλανδία, Mάιος 2007 – Mάρτιος 2008

Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, η ΕΟΒΙ, παράλληλα με τις αναλυτικές της εργασίες, συνεργάστηκε στενά με τις αρχές της Βόρειας Ιρλανδίας από το Μάιο του 2007 για την εφαρμογή της ατζέντας για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Σε πρώτο στάδιο, οι υπηρεσίες της Επιτροπής έδωσαν προτεραιότητα στη λήψη γρήγορων αποφάσεων σχετικά με τη νέα γενιά των προγραμμάτων κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης για την περίοδο 2007-2013:

- Στα τέλη του 2007, πέντε από τα έξι προγράμματα είχαν εγκριθεί: το πρόγραμμα PEACE III, το πρόγραμμα ανταγωνιστικότητας και απασχόλησης, το πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, το πρόγραμμα εδαφικής συνεργασίας με τη Δυτική Σκοτία και την Ιρλανδία, και το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης. Η απόφαση για το πρόγραμμα αλιείας, το οποίο οργανώνεται σε εθνική βάση για ολόκληρο το ΗΒ, αναμένεται να ληφθεί τους προσεχείς μήνες, εφόσον το πρόγραμμα υποβληθεί σύμφωνα με το εγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.

- Η συνολική χρηματοδοτική ενίσχυση από την ΕΕ για τα έξι προγράμματα υπερβαίνει το 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Οι αποφάσεις που ελήφθησαν για τα προγράμματα έχουν μεγάλη σημασία δεδομένου ότι προετοίμασαν το έδαφος για την πληρωμή προκαταβολών, το 2007, ποσού 42 εκατ. ευρώ, που θα βοηθήσει την περιοχή να ξεκινήσει το νέο γύρο επενδύσεων.

- Το πιο ενθαρρυντικό γεγονός είναι ότι το νέο πρόγραμμα του ΕΤΠΑ για την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση, που είναι το μεγαλύτερο από τα έξι με οικονομική ενίσχυση από την ΕΕ ύψους 473 εκατ. ευρώ, μαζί με το πρόγραμμα του Κοινωνικού Ταμείου με ενίσχυση της ΕΕ ύψους 165 εκατ. ευρώ, έχουν εδραιωθεί στο πλαίσιο της ατζέντας της Λισαβόνας κατά την έννοια ότι ποσοστό άνω του 85% των πόρων έχει δεσμευτεί για επενδύσεις που στοχεύουν άμεσα στην ανταγωνιστικότητα. Η Επιτροπή αναμένει την υλοποίηση των σημαντικών αυτών ευρωπαϊκών προγραμμάτων με προοπτική η Βόρεια Ιρλανδία να καταστεί παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής στην ΕΕ όσον αφορά τη χρησιμοποίηση της ευρωπαϊκής περιφερειακής πολιτικής για την εφαρμογή της ατζέντας ανάπτυξης και απασχόλησης.

- Σε μια προσπάθεια αύξησης του επιπέδου των διαθέσιμων πόρων για επενδύσεις, η Επιτροπή έχει ενθαρρύνει τις αρχές να διερευνήσουν τις πιθανότητες οικονομικής ενίσχυσης βάσει δανείων, μέσω των πρωτοβουλιών JEREMIE και JESSICA για τις ΜΜΕ και την αστική ανάπτυξη, αντίστοιχα. Ήδη έχουν πραγματοποιηθεί επαφές με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (JESSICA) και με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (JEREMIE) προκειμένου να διερευνηθούν οι πιθανότητες.

- Επιπροσθέτως, με δεδομένη την παύση λειτουργίας μεγάλης βιομηχανίας (εργοστάσιο Seagate), η ΕΟΒΙ επέστησε την προσοχή στο νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση, το οποίο, εάν πληρούνται τα αναγκαία κριτήρια, μπορεί να βοηθήσει στη χρηματοδότηση των δαπανών επανεκπαίδευσης κ.λπ.

Δεύτερον, η ΕΟΒΙ έχει συνεργαστεί στενά με τη δημόσια διοίκηση της Βόρειας Ιρλανδίας σε μια προσπάθεια καλύτερης ενσωμάτωσης της περιοχής στα δίκτυα της ΕΕ:

- Δικτύωση με την Επιτροπή . Έχουν καθιερωθεί τακτικότερες επαφές με τις υπηρεσίες της Επιτροπής, γεγονός που οδήγησε σε βελτίωση της ευαισθητοποίησης στη Βόρεια Ιρλανδία ως προς τις διαφορετικές δυνατότητες που προσφέρουν οι πολιτικές της ΕΕ και ως προς τον τρόπο διεκδίκησης ενισχύσεων σε διάφορους τομείς. Ορισμένες σχετικές δράσεις μελετώνται ή έχουν ήδη δρομολογηθεί:

- Ένα πρώτο παράδειγμα ήταν η πρόσκληση υποβολής προσφορών στο πλαίσιο της πολιτικής των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών της Ένωσης (ΔΔΜ), για τα οποία το ενδιαφέρον που είχε εκδηλώσει η περιοχή στο παρελθόν ήταν σχετικά περιορισμένο. Με την υποβολή προσφοράς στο πλαίσιο της πρότασης του ΗΒ για το πρόγραμμα ΔΔΜ-Μεταφορές 2007-2013, η περιοχή εξασφάλισε ενίσχυση για ένα έργο κατασκευής τμημάτων του οδικού δικτύου με κοινοτική επιδότηση ποσού 10,64 εκατ. ευρώ. Tο ποσοστό ενίσχυσης - 16% του συνολικού κόστους - θα είναι το υψηλότερο στο ΗΒ σε σύγκριση με το 5% που χορηγείται για άλλα τμήματα του οδικού δικτύου στο ΗΒ.

- Στον τομέα της οικονομίας της γνώσης , οι δυνατότητες που προσφέρει το έβδομο πρόγραμμα-πλαίσιο για τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και τον ιδιωτικό τομέα αποτελούν ιδιαίτερη προτεραιότητα για την περιοχή. Η Επιτροπή στηρίζει τις αρχές της Βόρειας Ιρλανδίας όσον αφορά την αρχή της συγκέντρωσης της συμμετοχής στις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων σε τομείς στους οποίους η περιοχή έχει μεγάλα πλεονεκτήματα: αεροναυπηγική βιομηχανία, νανοτεχνολογίες, κοινωνία της πληροφορίας, ποιότητα των τροφίμων και υπηρεσίες. Στον κλάδο των μικρών επιχειρήσεων, οι δυνατότητες που προσφέρονται στις επιχειρήσεις βάσει του προγράμματος ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας τονίστηκαν, ιδίως, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας οικολογικής καινοτομίας και στον τομέα της χρηματοοικονομικής τεχνικής . Παράλληλα, με δεδομένη τη σημαντική διάσταση του ανθρώπινου δυναμικού για την ανάπτυξη της οικονομίας της γνώσης, δόθηκε προσοχή στην αύξηση της συμμετοχής της Βόρειας Ιρλανδίας στις διάφορες κοινοτικές πρωτοβουλίες για την εκπαίδευση, την κατάρτιση και τη νεολαία. Οι επιδόσεις δείχνουν ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα στον τομέα της προετοιμασίας των φοιτητών της Βόρειας Ιρλανδίας για συμμετοχή στο πρόγραμμα ERASMUS , το οποίο προσφέρει στους φοιτητές της περιοχής τη δυνατότητα να αναπτύξουν γλωσσικές και άλλες δεξιότητες μέσω της πραγματοποίησης μέρους των σπουδών τους σε ιδρύματα άλλων κρατών μελών της ΕΕ.

- Στον τομέα του περιβάλλοντος και της ενέργειας, κατά τις επαφές με την Επιτροπή διαπιστώθηκε ότι υπάρχει δυνητικά ενδιαφέρον για τα κοινοτικά προγράμματα μεταφορών και ενέργειας ( Concerto, Ευφυής Ενέργεια, Civitas ) τα οποία θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ενίσχυση των σημαντικών βημάτων προόδου που έχει ήδη πραγματοποιήσει η περιοχή στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης. Επίσης, υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο για συμμετοχή στο πλαίσιο της στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη, μέσω έργων που λαμβάνουν οικονομική ενίσχυση βάσει του χρηματοδοτικού μέσου για το περιβάλλον ( Life+) .

- Ανάμεσα σε άλλες δράσεις που έχουν δρομολογηθεί, τον Απρίλιο του 2008 προγραμματίζεται ένα σεμινάριο ομαδικής μάθησης για την πολιτική απασχόλησης και την κοινωνική πολιτική της ΕΕ. Ακόμη, έχουν προχωρήσει οι προπαρασκευαστικές εργασίες για μια διάσκεψη με θέμα την καταπολέμηση των διακρίσεων η οποία θα πραγματοποιηθεί στις αρχές Ιουνίου του 2008 στο Μπέλφαστ.

- Επιπροσθέτως, στο σημαντικό για τη Βόρεια Ιρλανδία κλάδο της γεωργικής πολιτικής , η προώθηση της ποιότητας των τροφίμων αναγορεύτηκε σε προτεραιότητα με τη χρήση γεωγραφικών ονομασιών. Ομοίως, έχουν προετοιμαστεί αιτήσεις για προγράμματα ποιότητας των τροφίμων και επίκειται η υποβολή τους στην Επιτροπή.

- Προγράμματα για δίκτυα συνεργασίας που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Επισημάνθηκαν στη Βόρεια Ιρλανδία οι ευκαιρίες συμμετοχής στα προγράμματα για δίκτυα συνεργασίας της ΕΕ. Συγκεκριμένα, η περιοχή εξέφρασε ενδιαφέρον να τεθεί επικεφαλής ενός δικτύου το οποίο λαμβάνει ενίσχυση βάσει της πρωτοβουλίας Περιφέρειες για την Οικονομική Αλλαγή που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Είναι η πρώτη φορά που η Βόρεια Ιρλανδία εμφανίζεται ως κύριος παίκτης, γεγονός που αντικατοπτρίζει την αύξηση της εμπιστοσύνης της περιοχής στις δικές της ικανότητες μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.

- Ανταλλαγή εμπειριών με άλλες περιοχές. Η Βόρεια Ιρλανδία παροτρύνεται να ανταλλάσσει τις ειδικές - και από πολλές απόψεις, μοναδικές – εμπειρίες της στον τομέα της επίλυσης των διαφορών με άλλες περιοχές. Ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έγινε με την οργάνωση, τον Οκτώβριο του 2007, ειδικού εργαστηρίου στο πλαίσιο της περιφερειακής εκδήλωσης Open Days, που πραγματοποιείται στις Βρυξέλλες, με θέμα την εμπειρία του προγράμματος PEACE στη Βόρεια Ιρλανδία σε σύγκριση με την αντίστοιχη εμπειρία στην Κύπρο και στα Δυτικά Βαλκάνια. Όπως αναφέρεται και κατωτέρω, στη Βόρεια Ιρλανδία υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για μετατροπή αυτού του τομέα δραστηριοτήτων σε ένα είδος ευρωπαϊκού θεσμικού φορέα επίλυσης διαφορών.

- Συνδυασμός δυνάμεων με άλλες περιοχές. Στο πλαίσιο της ενσωμάτωσης της Βόρειας Ιρλανδίας στα επίσημα δίκτυα που χαρακτηρίζουν την κοινοτική οικονομία, η ΕΟΒΙ ενθάρρυνε την περιοχή να συμμετέχει στο διάλογο και να ανταλλάσσει εμπειρίες με άλλες περιοχές με δική της πρωτοβουλία. Για να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία, η ΕΟΒΙ οργάνωσε επαφές με την επιτυχημένη στρατηγική καινοτομίας του Ελσίνκι.

5. Βόρεια Ιρλανδία και Ειδική Ομάδα για τη Βόρεια Ιρλανδία: επόμενα βήματα

Ως αποτέλεσμα των εργασιών της ΕΟΒΙ, όπως προαναφέρθηκε, προσδιορίστηκαν ορισμένες σημαντικές κατευθύνσεις προς τις οποίες πρέπει να στραφεί η περιοχή. Η Επιτροπή προτείνει να διατηρηθεί η ΕΟΒΙ, προκειμένου να έχει συνοδευτικό ρόλο στις εργασίες της περιοχής και να παρακολουθεί την πρόοδο. Στην προσπάθεια να εξασφαλιστεί η επιτυχία, προβλέπεται η ανταλλαγή στελεχών, μεταξύ άλλων για σύντομες χρονικές περιόδους. Η αντιπροσωπεία της Βόρειας Ιρλανδίας στις Βρυξέλλες πρέπει επίσης να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο θέμα αυτό.

Η ΕΟΒΙ θα συνεχίσει επίσης να καταβάλλει προσπάθειες για αύξηση της ευαισθητοποίησης στη Βόρεια Ιρλανδία σχετικά με νέα ευρωπαϊκά προγράμματα, εκδηλώσεις και φόρα που είναι πιθανό να παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την περιοχή.

Η ΕΟΒΙ θα στηρίξει, επίσης, την περιοχή σε σχέση με το στόχο που η τελευταία έχει θέσει για μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαμόρφωση των πολιτικών της ΕΕ. Αυτό συνεπάγεται μια αλλαγή προοπτικής και ρόλου από το καθεστώς περιοχής που είναι αποδέκτης οικονομικής συνδρομής της ΕΕ στο καθεστώς συντελεστή στην ανάπτυξη της ατζέντας πολιτικής της ΕΕ. Η επιτυχία της αλλαγής αυτής θα εξαρτηθεί από το εθνικό πλαίσιο μέσω του οποίου οργανώνεται η διαβούλευση για την πολιτική της ΕΕ, παρόλο που η ΕΟΒΙ μπορεί να βοηθήσει ώστε οι αρχές και οι άλλοι συντελεστές να τηρούνται ενήμεροι, π.χ. μέσω της αντιπροσωπείας της Επιτροπής στο Μπέλφαστ.

Τέλος, όπως προαναφέρθηκε, οι αρχές της Βόρειας Ιρλανδίας έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την προώθηση της δημιουργίας ενός φορέα που θα πραγματοποιεί έρευνα και θα παρέχει συμβουλές για την επίλυση διαφορών. Ο ρόλος ενός τέτοιου φορέα, η οργάνωσή του και οι πηγές χρηματοδότησής του βρίσκονται σε στάδιο εξέτασης στη Βόρεια Ιρλανδία, ενώ συνεκτιμάται το γεγονός ότι ήδη υπάρχουν πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση στο εσωτερικό της ίδιας της περιοχής και στην Ιρλανδία. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν αναγνωρίσει ότι η εμπειρία της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Βόρεια Ιρλανδία είναι δυνατό να αποτελέσει πολύτιμη συμβολή στην πρόληψη και επίλυση των διαφορών και στην οικοδόμηση της ειρήνης σε άλλα σημεία του κόσμου, και έχουν ανταποκριθεί θετικά στο αίτημα των αρχών να εξετάσουν από κοινού τις προοπτικές. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο του συνεχούς πολιτικού διαλόγου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών και των κανόνων που διέπουν τα τρέχοντα προγράμματα στήριξης, καθώς επίσης και στο ειδικό πλαίσιο του διαλόγου με χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Βραζιλία για την περιφερειακή πολιτική, η Επιτροπή θα επιστήσει την προσοχή στη συγκεκριμένη συμβολή των προγραμμάτων PEACE στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Εκτιμάται ότι κατ’ αυτό τον τρόπο θα εδραιωθεί συνεργασία με τρίτες χώρες ειδικά για τα θέματα ειρήνης και συμφιλίωσης που προωθούν τα προγράμματα PEACE, και ότι μέσω της συνεργασίας αυτής θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η εμπειρία που αποκτήθηκε στη Βόρεια Ιρλανδία.

[1] http://ec.europa.eu/growthandjobs/pdf/integrated_guidelines_en.pdf

[2] ΓΔ AGRI, EAC, EMPL, ENTR, ENV, FISH, RTD, TREN, SG μαζί με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων