30.4.2004   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 110/127

1.1.

Επιδοκιμάζεται, επίσης, η μέθοδος της ειδικής ομάδας εργασίας να καταλήξει μέσω της συγκριτικής μελέτης και της ανάδειξης βέλτιστων πρακτικών, σε συγκεκριμένες προτάσεις για τη βελτίωση των μέτρων της πολιτικής για την απασχόληση. Τα σημαντικότερα μέτρα που προτείνει η ειδική ομάδα εργασίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο κατά τρόπο που να εδραιώνει την κοινωνική σταθερότητα και την αύξηση της απασχόλησης είναι, κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, τα ακόλουθα:

1.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η ειδική ομάδα εργασίας αναφέρεται και στην υλοποίηση των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων. Σε πολλές περιπτώσεις θα πρέπει να καταβληθούν αυξημένες προσπάθειες για το σκοπό αυτό. Θα πρέπει να πεισθεί σε μεγαλύτερο βαθμό η κοινή γνώμη ότι οι ισορροπημένες από οικονομική και κοινωνική άποψη διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα καταστήσουν την Ευρώπη ισχυρότερη και θα βελτιώσουν την κατάσταση στην αγορά εργασίας.

Συγχρόνως η ΕΟΚΕ επιθυμεί να ασκήσει κριτική σε ορισμένες πτυχές της έκθεσης της ειδικής ομάδας εργασίας.

1.3.

Η εξέλιξη της απασχόλησης αποτελεί για την ΕΟΚΕ θέμα καίριας σημασίας και σκοπεύει γι αυτό να συνοδεύσει και να παρακολουθήσει δραστήρια την πορεία της. Ευελπιστεί ότι οι παρατηρήσεις που διατυπώνονται στο παρόν έγγραφο θα ληφθούν υπόψη στα πλαίσια περαιτέρω συζητήσεων σχετικά με το θέμα αυτό.

1.4.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει σε αυτό το πλαίσιο την πεποίθησή της, πεποίθηση που έχει επαληθευτεί επανειλημμένα κατά το παρελθόν, ότι ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί κυρίως μέσω της εντατικότερης συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων, εντός των ορίων της αυτονομίας τους, σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις φάσεις της ανάπτυξης της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση, από το σχεδιασμό έως την υλοποίηση και την αξιολόγησή της, καθώς και μέσω της συμμετοχής των εθνικών κοινοβουλίων στις αντίστοιχες εθνικές διαδικασίες. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να εναρμονιστούν κατάλληλα οι επιμέρους χρονοδιαγράμματα.

2.1.

Η επίτευξη υψηλού επιπέδου απασχόλησης αποτελεί καθοριστικό στοιχείο της βιώσιμης ανάπτυξης κάθε κοινωνίας. Η απασχόληση αποτελεί όχι μόνο ουσιαστική προϋπόθεση για την ένταξη πολυάριθμων κοινωνικών ομάδων σε ένα αποτελεσματικό κοινωνικό σύστημα αλλά και σημαντική συμβολή στην κοινωνική επανένταξη. Γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ νέων και ηλικιωμένων ανθρώπων αλλά και μεταξύ ανθρώπων από διαφορετικές περιφέρειες και διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Η διασφάλιση της απασχόλησης καθώς και ποιοτική η και ποσοτική ανάπτυξή της αποτελούν επείγουσα ανάγκη, λόγω της υψηλής ανεργίας που σημειώνεται σε ολόκληρη την Ένωση.

2.2.

Ο σταθερά υψηλός και τελευταία αυξανόμενος αριθμός ανέργων που παρατηρείται σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ προκαλεί πιεστικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα και προβλήματα που αφορούν την κοινωνία συνολικά. Όλα τα κράτη μέλη οφείλουν να δώσουν απόλυτη προτεραιότητα στη βελτίωση της κατάστασης στην αγορά εργασίας μέσω της προώθησης της οικονομικής ανάπτυξης και της αύξησης της απασχόλησης καθώς και μέσω της δραστικής μείωσης του υψηλού ποσοστού ανεργίας Στόχος είναι να γίνουν πραγματικότητα οι προσανατολισμοί που χάραξε η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2000 στη Λισσαβώνα. Σύμφωνα με τους προσανατολισμούς αυτούς, η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να έχει μεταβληθεί έως το 2010 στην ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη παγκοσμίως οικονομία, βασιζόμενη στη γνώση, ικανή να επιτύχει βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή. Οι στρατηγικοί αυτοί στόχοι περιλαμβάνουν τρεις πτυχές: την οικονομική ανάπτυξη (3 % ετησίως) θέσεις εργασίας (και κυρίως ποσοστό απασχόλησης της τάξης του 70 %) και την κοινωνική συνοχή.

2.2.1.

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την άποψή της ότι, με κριτήριο τους στόχους της Λισαβόνας —στόχους τους οποίους η ΕΟΚΕ αποδέχεται και στηρίζει—, σε πολλά κράτη μέλη υφίστανται ακόμη σημαντικές αδυναμίες και ελλείμματα (1) στο επίπεδο της απασχόλησης, καθώς όσον αφορά την καταπολέμηση της ανεργίας και την παραγωγικότητα. Προκειμένου να καλυφθούν οι ελλείψεις αυτές, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τα αίτια που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση. Ένας από τους υπεύθυνους παράγοντες είναι η αυξανόμενη ταχύτητα με την οποία σημειώνονται οι τεχνολογικές μεταβολές, η οποία απαιτεί την αδιάλειπτη προσαρμογή της γνώσης στα νέα δεδομένα. Ένα άλλο αίτιο είναι η διευρυνόμενη παγκοσμιοποίηση, η οποία αναγκάζει τις επιχειρήσεις επίσης να προσαρμόζουν τη δομή τους ολοένα συχνότερα και ταχύτερα προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η αδυναμία να προβλέψουμε σε επαρκώς πρώιμο στάδιο τις μελλοντικές ανάγκες σε επαγγελματικές ειδικότητες, ώστε να προσαρμόσουμε ανάλογα τον επαγγελματικό προσανατολισμό των πολιτών.

2.2.2.

Προκειμένου να είμαστε σε θέση να αντιδρούμε κατάλληλα στα υφιστάμενα προβλήματα, είναι απαραίτητο να ασχοληθούμε σε βάθος με τον ακόλουθο κύκλο θεμάτων:

2.3.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τη σύσταση της ειδικής ευρωπαϊκής ομάδας εργασίας «απασχόληση» πρόεδρος της οποίας είναι ο Wim KOK. Η ευρωπαϊκή ειδική ομάδα εργασίας «απασχόληση» συστάθηκε κατά την τελευταία Εαρινή Σύνοδο κορυφής του Συμβουλίου. Η αποστολή της είναι να εντοπίσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζονται στην πολιτική απασχόλησης και να προτείνει μεταρρυθμίσεις που μπορούν να εφαρμοστούν τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, ώστε να συμπληρωθεί αναλόγως η ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση. Εφιστά την προσοχή των κρατών μελών στην επιτακτική ανάγκη να πραγματοποιηθούν ριζικές μεταρρυθμίσεις και καλεί τόσο τα σημερινά όσο και τα μελλοντικά κράτη μέλη να τις υλοποιήσουν πραγματικά.

2.3.1.

Το Νοέμβριο 2003 η ειδική ομάδα εργασίας παρουσίασε την έκθεσή της στην οποία εξετάζειτις ακόλουθες πτυχές:

2.3.2.

Η έκθεση της ειδικής ομάδας εργασίας προσδιορίζει τέσσερις παράγοντες κλειδιά οι οποίοι αποτελούν την προϋπόθεση της αύξησης της απασχόλησης και της παραγωγικότητας:

2.3.3.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσης που κατήρτισε η ειδική ομάδα εργασίας. Η ειδική ομάδα εργασίας «απασχόληση» επέτυχε μια σε μεγάλο βαθμό ισορροπημένη ανάλυση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει σήμερα η πολιτική απασχόλησης. Ωστόσο η ΕΟΚΕ δεν συμφωνεί με ορισμένες πτυχές.

Η έκθεση της ειδικής ομάδας εργασίας «απασχόληση» προειδοποιεί τους πολιτικούς ιθύνοντες, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πόσο επείγουσες είναι οι μεταρρυθμίσεις και η υλοποίησή τους προκειμένου να επιτύχει η Ευρωπαϊκή Ένωση το στόχο που έθεσε στη Λισαβόνα, ότι θα πρέπει έως το 2010 να γίνει η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης ανά την υφήλιο, ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή.

2.4.

Προκειμένου να ενισχυθεί η διαδικασία της Λισαβόνας, είναι σημαντικό και ορθό να διεξαχθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση μια συγκριτική μελέτη με τη μορφή μαθησιακής διαδικασίας, και να ανατεθεί η αρμοδιότητα αυτή στα κράτη μέλη (5). Η Ευρώπη μπορεί να προτείνει το κατάλληλο πλαίσιο το οποίο θα μπορούν τα κράτη μέλη να συμπληρώσουν. Η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση, εντοπίζοντας τα προβλήματα που υφίστανται στις αγορές εργασίας της ΕΕ καθώς και μέσω του συντονισμού των μέτρων της πολιτικής για την αγορά εργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συμβάλλει με ουσιαστικό τρόπο στην δημιουργία κατάλληλου πλαισίου αλλά και σημαντικών κινήτρων για την απάντηση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζονται σε εθνικό επίπεδο και τοπικό επίπεδο. Τα κράτη μέλη καλούνται να ενσωματώσουν τα κίνητρα αυτά το συντομότερο δυνατό στις εθνικές τους πολιτικές.

2.4.1.

Ο νέος μεσοπρόθεσμος προσανατολισμός των κατευθυντήριων γραμμών της πολιτικής για την απασχόληση προς το όριο του 2010 κρίνεται αναγκαίος και ορθός (6). Η ύπαρξη μεγαλύτερης σταθερότητας και μιας πιο μακροπρόθεσμης προοπτικής ενισχύουν την πολιτική αυτή, η οποία εκτός από την εφαρμογή βραχυπρόθεσμων μέτρων στοχεύει και σε έναν μακροπρόθεσμο προσανατολισμό ο οποίος επιτρέπει την πραγματοποίηση βασικών για το μέλλον επιλογών. Η ενίσχυση της συνοχής και της συμπληρωματικότητας των κατευθυντήριων γραμμών της πολιτικής για την απασχόληση και των γενικών προσανατολισμών της οικονομικής πολιτικής καθώς και άλλων διαδικασιών που εφαρμόζονται στο πλαίσιο της ανοικτής διαδικασίας συντονισμού (κοινωνική ένταξη, συντάξεις κ.λπ.) προωθεί την επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας. H EΟΚΕ θεωρεί επειγόντως απαραίτητη τη διασύνδεση των διαδικασιών συντονισμού. Συγχρόνως θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην υλοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών στα κράτη μέλη, στα αποτελέσματα και στην αξιολόγηση. Δεν πρέπει να λησμονείται το γεγονός ότι μια επιτυχημένη ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση, η οποία οδηγεί στην αύξηση της απασχόλησης αποτελεί σημαντική συμβολή στην κοινωνική επανένταξη. Σε αυτό το πλαίσιο η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι οι στόχοι για την οικονομική και κοινωνική πολιτική και την πολιτική απασχόλησης, αποτελούν μια ενιαία ενότητα και δεν θα πρέπει να εξετασθούν χωριστά.

2.5.

Λόγω και της επικείμενης διεύρυνσης, η Ευρώπη βρίσκεται στα πρόθυρα μεγάλων μεταβολών. Μια ενιαία αγορά άνω των 450 εκατομμυρίων κατοίκων, η ανάπτυξη νέων αγορών αλλά και των διασυνοριακών υποδομών προσθέτουν νέο οικονομικό δυναμισμό σε ολόκληρη την Ευρώπη και θα επηρεάσουν αισθητά την εξέλιξη της απασχόλησης. Συνεπώς, οι στόχοι της Λισαβόνας και ιδιαίτερα οι στόχοι που αφορούν την απασχόληση θα χρειαστεί να αντέξουν αυτή τη μεγάλη δοκιμασία. Τα κράτη μέλη καλούνται συνεπώς να διαμορφώσουν από τώρα τις εθνικές προδιαγραφές στον τομέα της πολιτικής για την απασχόληση κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι οπλισμένα για τις νέες προκλήσεις. Συγχρόνως, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να λάβει ιδιαίτερα υπόψη τις ανάγκες των νέων κρατών μελών κατά τη διαμόρφωση της στρατηγικής της για την απασχόληση, ώστε να είναι τα κράτη αυτά σε θέση να εκπληρώσουν τους κοινοτικούς στόχους για την απασχόληση. Η ΕΟΚΕ εξέτασε τα θέματα αυτά λεπτομερώς στο πλαίσιο των ισομερών συμβουλευτικών επιτροπών με εκπροσώπους της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών των υπό ένταξη χωρών (7).

3.1.

Η οικονομική ανάπτυξη και η εξέλιξη της απασχόλησης είναι αλληλένδετες. Η οικονομική ανάπτυξη και η ύπαρξη κατάλληλου επενδυτικού κλίματος αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για τη δημιουργία νέων και τη διασφάλιση υφιστάμενων θέσεων εργασίας. Η επιχειρηματική επιτυχία αποτελεί τη βάση για την αειφόρο δημιουργία και διασφάλιση θέσεων εργασίας. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επάνοδο της ευρωπαϊκής οικονομίας σε μία αναπτυξιακή πορεία, η οποία να επιτρέπει τη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση του δυναμικού της Ένωσης όσον αφορά την ανάπτυξη και την απασχόληση, είναι η επίτευξη ενός ευνοϊκού για την απασχόληση μακροοικονομικού συνδυασμού μέτρων της νομισματικής φορολογικής και μισθολογικής πολιτικής ο οποίος να ενισχύει την ανταγωνιστικότητα σε διεθνές επίπεδο.

3.2.

Για το σκοπό αυτό θα πρέπει, κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, να δημιουργηθούν για τις επιχειρήσεις συνθήκες που συμβάλουν στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητάς τους και οι οποίες τους επιτρέπουν να επικεντρωθούν στην κύρια δραστηριότητά τους και να δημιουργούν θέσεις εργασίας και συγχρόνως να ανταποκρίνονται στην κοινωνικής τους ευθύνη (8). Σχετικά με την ικανότητα των επιχειρήσεων να αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητες για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την προσέγγιση της ειδικής ομάδας εργασίας «απασχόληση», σύμφωνα με την οποία αφενός θα πρέπει να περιοριστούν τα υπερβολικά εμπόδια διοικητικού και ρυθμιστικού χαρακτήρα ώστε να απλουστευθεί η ίδρυση και η διοίκηση επιχειρήσεων και αφετέρου θα πρέπει να δημιουργηθούν υπηρεσίες άμεσης εξυπηρέτησης (One-Shop-Stops) προκειμένου να διατίθεται στις επιχειρήσεις αυτές συγκεντρωμένη παροχή συμβουλών και υποστήριξης.

3.3.

Παράλληλα με την ενίσχυση υφιστάμενης επιχειρηματικής δραστηριότητας και ιδιαίτερα των ΜΜΕ, θα πρέπει, κατά την γνώμη της ΕΟΚΕ, να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στην ανάπτυξη του επιχειρηματικού πνεύματος και στην ενθάρρυνση της ίδρυσης νέων επιχειρήσεων (9). Οι βάσεις για την ανάπτυξη του επιχειρηματικού πνεύματος θα μπορούσαν να θεμελιωθούν ήδη στο πλαίσιο της κατάρτισης. Από το 2000 ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Μικρών Επιχειρήσεων περιλαμβάνει σημαντικούς όρους η υλοποίηση των οποίων θα συμβάλει στην ενίσχυση των μικρών επιχειρήσεων (10). Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η ειδική ομάδα εργασίας «απασχόληση» εξετάζει εμπεριστατωμένα τις προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για τη διευκόλυνση της ίδρυσης επιχειρήσεων. Όπως δικαίως τονίζεται στην έκθεση έχει ιδιαίτερη σημασία να μειωθεί ο χρόνος αλλά και το κόστος που απαιτείται για την ίδρυση μιας επιχείρησης. Σε αυτό το θέμα διαπιστώνονται μεγάλες διαφορές στα κράτη μέλη οι οποίες θα πρέπει να εξαλειφθούν. Η έκθεση της ειδικής ομάδας αναφέρει σημαντικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των ΜΜΕ, όπως η πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Επιπροσθέτως θα πρέπει να αξιοποιηθεί και να διευρυνθεί το μεγάλο δυναμικό απασχόλησης που διαθέτουν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην προώθηση της απασχόλησης σε πολύ μικρές επιχειρήσεις. Προκειμένου ο καθένας που επιθυμεί να αναπτύξει ανεξάρτητη επιχειρηματική δραστηριότητα να μπορεί να προετοιμαστεί κατάλληλα για τη δραστηριότητα αυτή, είναι απαραίτητο να προσφέρεται στους ενδιαφερόμενους κατάλληλη εκπαίδευση αλλά υποστήριξη π.χ. μέσω συγκεντρωμένης πληροφόρησης που θα παρέχεται σε ορισμένες υπηρεσίες. Οι νέοι επιχειρηματίες θα ήταν σκόπιμο να εστιάσουν την προσοχή τους στις αναπτυξιακές δυνατότητες κλάδων όπως η περίθαλψη ή το περιβάλλον. Η ΕΟΚΕ έχει επισημάνει σχετικά τις αυξανόμενες δυνατότητες απασχόλησης που προσφέρει ο κοινωνικός τομέας (11). Η έκκληση που διατυπώνει η ειδική ομάδα εργασίας στην έκθεσή της προς τα κράτη μέλη να προωθήσουν την ανάπτυξη του επιχειρηματικού πνεύματος και να εμποδίζουν τον στιγματισμό αποτυχημένων, έχει, κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ ιδιαίτερη σημασία.

3.4.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί επίσης με το αίτημα της ειδικής ομάδας εργασίας για την προώθηση της καινοτομίας και της έρευνας και τη διάδοσή τους, διότι αποτελούν σημαντικό στοιχείο για την αύξηση της ικανότητας προσαρμογής και τη βελτίωση της ποιότητας της εργασίας. Ενόψει της αυξανόμενης οικονομικής παγκοσμιοποίησης, η ικανότητα για καινοτομία αποτελεί σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα προς όφελος τόσο των επιχειρήσεων όσο και των εργαζομένων. Υπό το πρίσμα αυτό η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την έκκληση της ειδικής ομάδας εργασίας να αυξηθούν τα κονδύλια που διατίθενται στα κράτη μέλη για την Έρευνα και την Ανάπτυξη, με βάση τους στόχους που χάραξε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάρτιο 2003 (3 % του ΑΕγχΠ). Συγχρόνως, θα πρέπει να καλλιεργηθεί η ανάπτυξη ενός κλίματος το οποίο να ευνοεί την μετατροπή ιδεών και έρευνας σε καινοτομία.

3.5.

Τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, ανάλογα με τις εθνικές τους διαρθρώσεις, για την καλύτερη προετοιμασία των επιχειρήσεων και των εργαζομένων ώστε να προσαρμοστούν στη επιτάχυνση του ρυθμού με τον οποίο σημειώνονται οι μεταβολές. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι έχει σημασία να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και ασφάλειας στην αγορά εργασίας, ώστε αφενός οι επιχειρήσεις να έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν με επιτυχία περισσότερη απασχόληση και αφετέρου οι εργαζόμενοι να διαθέτουν κατάλληλη ασφάλεια. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την ισορροπημένη προσέγγιση που προτείνει η ειδική ομάδα εργασίας στο κεφάλαιο «προώθηση της ευελιξίας και της ασφάλειας στην αγορά εργασίας». Μολονότι διαφέρουν οι κοινωνικές και διαρθρωτικές συνθήκες στα επιμέρους κράτη μέλη, διακρίνονται στον τομέα αυτό ορισμένα κοινά σημεία τα οποία, κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, θα πρέπει να ληφθούν ιδιαίτερα υπόψη:

4.1.

Η ειδική ομάδα εργασίας θίγει ένα σημαντικό θέμα όταν κάνει λόγο για «ανταμοιβή της εργασίας». Τα φορολογικά συστήματα και τα συστήματα κοινωνικών εισφορών των κρατών μελών θα πρέπει να διαμορφωθούν κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αξίζει για τους εργαζόμενους η ένταξή τους στην αγορά εργασίας, η παραμονή τους σε αυτήν και η ανέλιξή τους. Παρόμοια πολιτική μπορεί όμως κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ να έχει επιτυχία μόνον όταν συνδυάζεται με μέτρα που συμβάλουν στην αύξηση των διαθέσιμων θέσεων εργασίας και τα οποία, όπως αναφέρει και η ειδική ομάδα εργασίας, «εμποδίζουν τον εγκλωβισμό ανθρώπων σε κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας ή θέσης εργασίας χαμηλής ειδίκευσης ή σε διαδοχικές φάσεις ανεργίας». Από αυτή την άποψη, έχει ιδιαίτερη σημασία η μετατροπή της αδήλωτης εργασίας σε νόμιμη απασχόληση, που μπορεί να επιτευχθεί μέσω του συνδυασμού μέτρων ελέγχου και κινήτρων αλλά και μέσω του περιορισμού της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, όπως έχει ήδη τονίσει η ΕΟΚΕ στη γνωμοδότησή της για το μέλλον της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση (12). Οι φόροι και οι κοινωνικές εισφορές καθώς και το επίπεδο των υπηρεσιών που παρέχουν τα ασφαλιστικά συστήματα, πρέπει να προσαρμόζονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε, αφενός, να μην διακυβεύεται η οικονομική σταθερότητα των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως και, αφετέρου, να μην διαμφισβητούνται οι υποχρεώσεις του κράτους όσον αφορά τις υποδομές.

4.2.

Η προώθηση ενεργών και προληπτικών μέτρων για τους άνεργους και τα άτομα χωρίς επαγγελματική δραστηριότητα, αποτελεί κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ σημαντικό στόχο. Τα μέσα της πολιτικής για την αγορά εργασίας πρέπει να στοχεύουν με συνέπεια στην επανένταξη ανέργων στην πρώτη αγορά εργασίας. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην αξιολόγηση των μέτρων αυτών. Συγχρόνως είναι σημαντικό να ενθαρρύνονται οι άνεργοι να αναζητούν ενεργά, με δική τους πρωτοβουλία, μια θέση εργασίας. Τα εμπόδια που δυσχεραίνουν παρόμοια δραστήρια προσέγγιση πρέπει να αρθούν π.χ. μέσω της προσφοράς υπηρεσιών προσαρμοσμένων στις προσωπικές ανάγκες του ενδιαφερόμενου. Τα γραφεία ευρέσεως εργασίας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό το πλαίσιο. Είναι απαραίτητο να επιδιώκεται η στενή συνεργασία μεταξύ των γραφείων ευρέσεως εργασίας και των επιχειρήσεων, ώστε να διευκολύνεται η ευέλικτη προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει επίσης τις συστάσεις της ειδικής ομάδας εργασίας για την πρόληψη και την δραστηριοποίηση και τονίζει ότι σε περίπτωση αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε μέτρα ενεργού και όχι σε μέτρα παθητικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένης και της πληροφόρησης των εργαζομένων καθώς και της διαβούλευσης με αυτούς. Οι ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι, με το έγγραφό τους «Orientations for reference in managing change and its social consequences», το οποίο επιδοκιμάζει η ΕΟΚΕ, προσέφεραν μια πρώτη και σημαντική συμβολή (13).

4.3.

Ωστόσο, θα ήταν ευκταίο να είχε εξετάσει η ειδική ομάδα εργασίας σε μεγαλύτερο βάθος τη λήψη ειδικών μέτρων για την ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας και για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων. Ιδιαίτερα όταν η οικονομική κατάσταση είναι δύσκολη και η αγορά εργασίας διανύει κρίση, οι νέοι χρειάζονται κάθε υποστήριξη προκειμένου να ενταχθούν στην αγορά εργασίας. Γι' αυτό όλοι οι παράγοντες που είναι αρμόδιοι για την αγορά εργασίας οφείλουν να επανεξετάσουν τις πολιτικές τους και τα μέτρα τους για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων. Όλοι οι κύκλοι κατάρτισης των νέων, ιδιαίτερα η κατάρτιση για τα παραδοσιακά επαγγέλματα, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν την ανάπτυξη δεξιοτήτων που είναι σημαντικές για την αναπτυσσόμενη κοινωνία της γνώσης. Η ΕΟΚΕ έχει ασχοληθεί επανειλημμένα και με εμπεριστατωμένο τρόπο, σε διάφορες γνωμοδοτήσεις της, με το θέμα αυτό (14).

4.4.

Ορισμένες κατηγορίες ατόμων όπως μειονεκτούντα άτομα, άτομα με αναπηρία, εργαζόμενοι με χαμηλό επίπεδο κατάρτισης, αλλά και ορισμένες κατηγορίες μεταναστών οι οποίοι αντιμετωπίζουν στην αγορά εργασίας πρόσθετες δυσκολίες, χρειάζονται ιδιαίτερες προϋποθέσεις οι οποίες να διευκολύνουν την ένταξη και τη παραμονή τους στον επαγγελματικό βίο. Η ένταξη των ανθρώπων αυτών αποτελεί σημαντικό καθήκον της κοινωνίας. Απαιτείται επομένως η χάραξη αποτελεσματικής πολιτικής για την επανένταξή τους. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η πρόσβαση και η παραμονή των ατόμων αυτών στην αγορά εργασίας δεν αρκεί μόνο η αλλαγή νοοτροπίας όλων των κοινωνικών στρωμάτων, αλλά χρειάζεται να δημιουργηθούν και κατάλληλες βασικές προϋποθέσεις στο πλαίσιο της οικονομικής πολιτικής αλλά και της πολιτικής προσωπικού. Η ειδίκευση των ατόμων αυτών αποτελεί βασικό όρο ώστε να είναι σε θέση να επιβάλλονται στην αγορά εργασίας. Η βιώσιμη ένταξή τους στην αγορά εργασίας, με οποιαδήποτε μορφή απασχόλησης, θα πρέπει από αυτή την άποψη να έχει απόλυτη προτεραιότητα.

4.5.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η ειδική ομάδα εργασίας «απασχόληση» εξέτασε το θέμα της μεγαλύτερης συμμετοχής των γυναικών στον επαγγελματικό βίο. Η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση προς τα κράτη μέλη να προωθήσουν ακόμη περισσότερο τις δυνατότητες συνδυασμού της οικογενειακής ζωής με την επαγγελματική δραστηριότητα. Στη Λισαβόνα τέθηκε ο στόχος να αυξηθεί το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών από 54 % (2000) σε 60 %. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, είναι απαραίτητο να βελτιωθούν οι βασικές προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν στις γυναίκες να αναλάβουν επαγγελματική δραστηριότητα. Η προσφορά δυνατοτήτων φύλαξης των παιδιών συμβάλει ιδιαίτερα στο συμβιβασμό οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων, στην παραμονή στον επαγγελματικό βίο ή στην σύντομη επιστροφή στην αγορά εργασίας μετά από μια διακοπή. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την έκκληση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τα κράτη μέλη να εξαλείψουν κάθε εμπόδιο που καθιστά αδύνατη τη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και συγχρόνως να δημιουργήσουν για το σκοπό αυτό θέσεις για τη φύλαξη των παιδιών (15). Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει επίσης και την έκκληση της ειδικής ομάδας εργασίας προς τις δημόσιες αρχές να μεριμνήσουν ώστε να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές ευρύτατα στρώματα του πληθυσμού και να είναι προσιτές από άποψη κόστους. Από την άλλη πλευρά, έχει σημασία να εξετάσει η ειδική ομάδα εργασίας και τις δυνατότητες ευέλικτης διαμόρφωσης του χρόνου εργασίας, όπως η εργασία με μερική απασχόληση. Επίσης, οι κοινωνικοί εταίροι οφείλουν να λάβουν υπόψη κατά τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων την αρχή της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών.

4.6.

Λόγω της μείωσης αλλά και της συνεχιζόμενης γήρανσης του ενεργού πληθυσμού, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να διατηρήσουν ακέραιη την ικανότητά τους να καινοτομούν αλλά και την ανταγωνιστικότητά τους, εξαρτώνται περισσότερο από ποτέ από τις γνώσεις, την πείρα και την τεχνογνωσία που διαθέτουν ηλικιωμένοι εργαζόμενοι. Η ΕΟΚΕ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ενθάρρυνση της δραστηριοποίησης ηλικιωμένων. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση της ειδικής ομάδας εργασίας «απασχόληση» να δημιουργηθούν κίνητρα τόσο για τους εργαζόμενους, ώστε να αναβάλουν τη συνταξιοδότησή τους, όσο και για τους εργοδότες ώστε να προσλαμβάνουν ή να κρατούν στην επιχείρησή τους ηλικιωμένους εργαζόμενους. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν οικονομικές και πολιτικές προϋποθέσεις οι οποίες να προσφέρουν κίνητρα για πιο μακροχρόνια επαγγελματική δραστηριότητα και ταυτόχρονα να ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν ηλικιωμένους εργαζόμενους. Η απασχόληση ηλικιωμένων εργαζομένων προϋποθέτει μια αγορά εργασίας η οποία να επιτρέπει την απασχόληση ηλικιωμένων εργαζομένων, γεγονός το οποίο συνεπάγεται ανάλογη προσαρμογή των παραγόντων που δρουν στην αγορά εργασίας, προσαρμογή που πρέπει να συμπεριλαμβάνει την συνεχή κατάρτιση με στόχο τη βελτίωση των δεξιοτήτων αλλά και την ελαστικότερη οργάνωση της εργασίας, όπως έδειξε σχετική έρευνα του Ιδρύματος του Δουβλίνου (16). Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην προστασία της ικανότητας εργασίας των ηλικιωμένων εργαζομένων. Από αυτή την άποψη, η κατάλληλη οργάνωση της εργασίας, προσαρμοσμένης στην ηλικία των εργαζομένων και η ανάλογη διοίκηση του προσωπικού έχει εξίσου μεγάλη σημασία όσο και η λήψη κατάλληλων μέτρων στον τομέα της ασφάλειας και της προστασίας της υγείας (17).

4.7.

Λαμβανομένης υπόψη της φθίνουσας εξέλιξης του ενεργού πληθυσμού στην Ευρώπη, η ΕΟΚΕ τόνισε πρόσφατα το ρόλο που διαδραματίζουν οι μετανάστες κατά τη διασφάλιση ικανοποιητικού δυναμικού σε ειδικευμένους εργαζόμενους στην αγορά εργασίας (18).

5.1.

Η καλή βασική και επαγγελματική κατάρτιση αποτελεί το κλειδί κάθε επιτυχημένης επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Η Ευρώπη μεταβάλλεται σε «Ευρώπη της γνώσης». Η ΕΟΚΕ έχει τονίσει επανειλημμένα και επίμονα κατά το παρελθόν τη σημασία της κατάρτισης (19). Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την ιδιαίτερη σημασία που δίνει η ειδική ομάδα εργασίας «απασχόληση» στον τομέα της εκπαίδευσης. Το σχολείο θέτει τις βάσεις της εκπαίδευσης. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να μειωθεί ο αριθμός των μαθητών που διακόπτουν τη σχολική φοίτηση χωρίς να έχουν αποκτήσει ικανοποιητικό επίπεδο ειδίκευσης και δεξιοτήτων, όπως πολύ σωστά τονίζει η ειδική ομάδα εργασίας, ώστε να διαθέτουν οι νέοι τις βασικές ειδικές γνώσεις που είναι απαραίτητες για την επιτυχημένη ένταξή τους στον επαγγελματικό βίο. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει το σχολείο να καταστεί ελκυστικότερο, χωρίς να μειωθεί η ποιότητα της εκπαίδευσης. Και στον τομέα της επαγγελματικής κατάρτισης, στον οποίο οι κοινωνικοί εταίροι διαδραματίζουν κατά παράδοση σημαντικό ρόλο, χρειάζεται ένα αποτελεσματικό σύστημα, το οποίο να προσανατολίζεται προς τους γενικούς στόχους της βασικής κατάρτισης αλλά συγχρόνως και προς τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

5.2.

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της περαιτέρω ανάπτυξης της ανώτατης εκπαίδευσης. Η πρόταση της ειδικής ομάδας εργασίας να διευκολυνθεί η πρόσβαση ευρύτερου τμήματος του πληθυσμού στις ανώτατες σχολές αποτελεί πολύ θετικό βήμα. Σε καμία περίπτωση όμως αυτό δεν πρέπει να συνεπάγεται μείωση της ποιότητας της ανώτατης εκπαίδευσης. Άλλο ένα σημαντικό βήμα αποτελεί η δημιουργία του ευρωπαϊκού χώρου ανώτατης εκπαίδευσης. Η ΕΟΚΕ ζητεί από καιρό να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες για την δημιουργία ευρωπαϊκού χώρου της μάθησης (20). Οι ειδικεύσεις πρέπει να είναι αναγνωρίσιμες τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Για το λόγο αυτό η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την απόφαση των ευρωπαίων υπουργών επιστημών (21) να υλοποιήσουν την εισαγωγή των διεθνώς αναγνωρισμένων τίτλων «Master» και «Bachelor». Προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση των αποφοίτων στην αγορά εργασίας είναι απαραίτητο να εξετασθεί και σε αυτή την περίπτωση αν τα προγράμματα των σπουδών ανταποκρίνεται στο σύγχρονο κόσμο της εργασίας.

5.3.

Η δια βίου μάθηση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για όλες τις κατηγορίες εργαζομένων. Με τον όρο δια βίου μάθηση η ΟΚΕ αντιλαμβάνεται την εφόρου ζωής συστηματική και ενεργό μαθησιακή προσπάθεια των ευρωπαίων πολιτών να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες της καθημερινής ζωής (22). Η αναγνώριση και ανάπτυξη επαγγελματικών δεξιοτήτων συμφέρει όχι μόνο τους ίδιους τους εργαζόμενους αλλά και τους επιχειρηματίες. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η ειδική ομάδα εργασίας χαρακτηρίζει και τις δημόσιες αρχές ως βασικό παράγοντα σε αυτόν τον τομέα. Αλλά και οι κοινωνικοί εταίροι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό το πλαίσιο. Δεδομένου από τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η δια βίου μάθηση δεν επωφελούνται μόνο οι εργαζόμενοι και οι επιχειρήσεις αλλά ολόκληρη η κοινωνία, θα πρέπει να υπάρξει και ανάλογος καταμερισμός της ευθύνης αλλά και του κόστους που συνεπάγεται η την δια βίου μάθηση. Η απόκτηση βασικής και συνεχούς κατάρτισης υψηλού επιπέδου και η δυνατότητα των εργαζομένων να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες, περιορίζουν τον κίνδυνο της ανεργίας, αυξάνουν τις δυνατότητες απασχόλησης και συμβάλλουν, συνεπώς, στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού. Οι επενδύσεις στην αναβάθμιση της ειδίκευσης και στην ανάπτυξη στρατηγικών για τη δια βίου μάθηση έχουν καθοριστική σημασία για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης στο μέλλον και επομένως δικαίως κατέχουν θέση υψηλής προτεραιότητας στη ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση. Προκειμένου να βελτιωθούν οι δυνατότητες επαγγελματικής ανέλιξης των εργαζομένων καθώς και οι δυνατότητές τους στην αγορά εργασίας, είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η πτυχή της μεταβίβασης κατάλληλων δεξιοτήτων στον τομέα της βασικής και περαιτέρω κατάρτισης. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι οι κοινωνικοί εταίροι υιοθέτησαν αυτή την προσέγγιση στο «Πλαίσιο δράσης για την δια βίου ανάπτυξη των επαγγελματικών δεξιοτήτων και ειδικεύσεων» (23).