(1)

Μετά τον απρόκλητο και αδικαιολόγητο επιθετικό πόλεμο που εξαπέλυσε η Ρωσία κατά της Ουκρανίας στις 24 Φεβρουαρίου 2022, η Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να στηρίξει την ουκρανική οικονομία, θέσπισε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/870 μέτρα ελευθέρωσης του εμπορίου τα οποία συμπληρώνουν τις εμπορικές παραχωρήσεις που εφαρμόζονται στα ουκρανικά προϊόντα βάσει της συμφωνίας σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Ουκρανίας, αφετέρου (2).

(2)

Με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2023/903 της Επιτροπής, η Ένωση θέσπισε προληπτικά μέτρα για ορισμένα προϊόντα καταγωγής Ουκρανίας (3). Τα μέτρα αυτά ήταν αναγκαία για την αντιμετώπιση εξαιρετικών περιστάσεων που κινδυνεύουν να πλήξουν την οικονομική βιωσιμότητα των τοπικών παραγωγών στη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία.

(3)

Τόσο ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/870 όσο και ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2023/903 έπαψαν να ισχύουν στις 5 Ιουνίου 2023.

(4)

Η Ένωση, προκειμένου να συνεχίσει να στηρίζει την ουκρανική οικονομία, θέσπισε τον κανονισμό (ΕΕ) 2023/1077 για τα μέτρα ελευθέρωσης του εμπορίου τα οποία συμπληρώνουν τις εμπορικές παραχωρήσεις που εφαρμόζονται στα ουκρανικά προϊόντα βάσει της συμφωνίας σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Ουκρανίας, αφετέρου (4) (στο εξής: συμφωνία σύνδεσης).

(5)

Ενόψει της λήξης του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2023/903, η Επιτροπή αξιολόγησε κατά πόσον εξακολουθούν να υφίστανται οι εξαιρετικές περιστάσεις που αναφέρονται στην αιτιολογική σκέψη 2 του εν λόγω κανονισμού και απαιτείται, ως εκ τούτου, η λήψη νέων και στοχοθετημένων προληπτικών μέτρων σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2023/1077.

(6)

Η αξιολόγηση έδειξε ότι παραμένουν σημαντικά εμπόδια όσον αφορά την υλικοτεχνική υποστήριξη. Ειδικότερα, οι υποδομές στη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία παραμένουν ανεπαρκείς για να αντιμετωπίσουν την αύξηση της κυκλοφορίας, ιδίως στα σύνορα μεταξύ της Ουκρανίας και των εν λόγω κρατών μελών. Εξακολουθεί να υπάρχει επείγουσα ανάγκη για παροχή εξοπλισμού και η ικανότητα αποθήκευσης είναι περιορισμένη, κάτι που συνεπάγεται υψηλό κόστος υλικοτεχνικής υποστήριξης, ενώ υπάρχει παράλληλα υψηλός κίνδυνος ανεπαρκούς ικανότητας αποθήκευσης στα πληττόμενα κράτη μέλη.

(7)

Οι έκτακτες αυτές περιστάσεις εξακολουθούν να πλήττουν την οικονομική βιωσιμότητα των τοπικών παραγωγών σε αυτά τα κράτη μέλη. Επομένως, συντρέχουν ακόμα οι εξαιρετικές περιστάσεις που θίγουν τους τοπικούς παραγωγούς της Ένωσης. Υπό το πρίσμα των περιστάσεων αυτών, η Επιτροπή έκρινε ότι η κατάσταση εξακολουθεί να δικαιολογεί την ανάληψη άμεσης δράσης σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2023/1077.

(8)

Παραμένει αναγκαίο να εξασφαλιστεί ότι συγκεκριμένα το σιτάρι, το καλαμπόκι, η αγριογογγύλη (αγριοκράμβη) και οι ηλιόσποροι καταγωγής Ουκρανίας, που όλα ανταγωνίζονται για τις ίδιες ικανότητες αποθήκευσης, τίθενται σε ελεύθερη κυκλοφορία ή υπάγονται σε καθεστώς τελωνειακής αποταμίευσης, ελεύθερης ζώνης ή τελειοποίησης προς επανεξαγωγή, όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 952/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), μόνο σε κράτη μέλη εκτός της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας ή της Σλοβακίας.

(9)

Ωστόσο, ο περιορισμός αυτός δεν επηρεάζει τη διακίνηση των εν λόγω εμπορευμάτων εντός ή μέσω της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας ή της Σλοβακίας, στο πλαίσιο του τελωνειακού καθεστώτος διαμετακόμισης που προβλέπεται στο άρθρο 226 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 952/2013, προς άλλο κράτος μέλος ή προς χώρα ή έδαφος εκτός του τελωνειακού εδάφους της Ένωσης. Ωστόσο, αν η εν λόγω διακίνηση επηρεαστεί αρνητικά, η Επιτροπή θα αξιολογήσει, κατά περίπτωση, κατά πόσον εξακολουθούν να υφίστανται οι εξαιρετικές περιστάσεις που απαιτούν την ανάληψη άμεσης δράσης και θα ενεργήσει αναλόγως.

(10)

Για να αντιμετωπιστούν άμεσα οι εξαιρετικές περιστάσεις που καθιστούν τον παρόντα κανονισμό αναγκαίο, δημιουργήθηκε κοινή πλατφόρμα συντονισμού, η οποία θα συντονίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής, της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας και της Σλοβακίας καθώς και της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, προκειμένου να βελτιωθεί η ροή του εμπορίου μεταξύ της Ένωσης και της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της διαμετακόμισης κατά μήκος των διαδρόμων γεωργικών προϊόντων. Η κοινή πλατφόρμα συντονισμού θα παρέχει λειτουργικές λύσεις για τη βελτίωση των διαδικασιών, των υποδομών και της υλικοτεχνικής υποστήριξης μεταξύ της Ουκρανίας και της Ένωσης, με την επιτάχυνση και τη βελτίωση των διαδικασιών ελέγχου στα σύνορα, τον καλύτερο συντονισμό της διαμετακόμισης, τις αποτελεσματικότερες υποδομές και το μειωμένο συνολικό κόστος υλικοτεχνικής υποστήριξης, ώστε να διασφαλιστεί ότι το σιτάρι, το καλαμπόκι, η αγριογογγύλη (αγριοκράμβη) και οι ηλιόσποροι καταγωγής Ουκρανίας μπορούν να μεταφερθούν σε μεγαλύτερη απόσταση εντός της Ένωσης και πέραν αυτής, ανάλογα με τις ανάγκες. Είναι εύλογο να αναμένεται ότι οι εργασίες που θα διεξαχθούν στο πλαίσιο της κοινής πλατφόρμας συντονισμού θα οδηγήσουν σε βελτιώσεις τους προσεχείς μήνες. Καθώς θα προκύπτουν κοινές λύσεις για την αντιμετώπιση των εξαιρετικών περιστάσεων που αναφέρονται στην αιτιολογική σκέψη 6, η ισχύς των προληπτικών μέτρων που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό θα είναι δυνατόν να λήξει έως τον Σεπτέμβριο του 2023.

(11)

Η Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2023/1077, ενημέρωσε την επιτροπή διασφαλίσεων που έχει συσταθεί με το άρθρο 3 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2015/478.

(12)

Για να αποτραπεί η κερδοσκοπική συμπεριφορά φορέων της αγοράς, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την ημέρα της δημοσίευσής του. Καθώς αναμένεται ότι η κοινή πλατφόρμα συντονισμού θα βελτιώσει την κατάσταση επιτόπου κατά τους προσεχείς μήνες, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμοστεί μόνο έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2023,