29.8.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 227/9

(1)

Στις 20 Δεκεμβρίου 2007 η Επιτροπή ενέκρινε την ανακοίνωση «Ευρωπαϊκή προσέγγιση σχετικά με τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας σε ψηφιακό περιβάλλον» (2), εστιαζόμενη στον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας για εμπορική επικοινωνία σε θέματα που αφορούν τη διαφήμιση, στον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας για οπτικοακουστικά έργα που εν μέρει αφορά την ευαισθητοποίηση για τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, και στον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας σε επιγραμμικό περιβάλλον, π.χ., για να αποκτήσουν οι πολίτες καλύτερη γνώση του τρόπου λειτουργίας των μηχανών αναζήτησης του Διαδικτύου (Ίντερνετ).

(2)

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην έκθεσή του για τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας στον ψηφιακό κόσμο (3), ενθάρρυνε την Επιτροπή να διευρύνει την πολιτική της για την προαγωγή του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας, σε συνεργασία με όλα τα όργανα της Ένωσης και τις αρχές της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης.

(3)

Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την παιδεία για τα μέσα επικοινωνίας (4) που ενέκρινε το Συμβούλιο για την εκπαίδευση, τη νεολαία και την παιδεία της 21ης/22ας Μαΐου 2008, υποστηρίζεται η στρατηγική άποψη που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με την οποία η παιδεία για τα μέσα επικοινωνίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ενεργό άσκηση της ιδιότητας του πολίτη στη σημερινή κοινωνία της πληροφορίας.

(4)

Η Επιτροπή των Περιφερειών ενέκρινε τον Οκτώβριο του 2008 συνολική γνωμοδότηση για το επιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο και τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας (5).

(5)

Το Συμβούλιο της Λισαβόνας (6) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι βιομηχανίες περιεχομένου δημιουργούν προστιθέμενη αξία με την αξιοποίηση και τη δικτύωση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής ποικιλομορφίας. Με το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για τον πολιτισμό που δρομολογήθηκε το 2007, καθιερώνεται στρατηγικό πλαίσιο πολιτικής για την αντιμετώπιση καίριων προβλημάτων στον τομέα του πολιτισμού, ενώ στα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Μαΐου 2009, για τον πολιτισμό ως καταλυτικό παράγοντα δημιουργικότητας και καινοτομίας, τονίζεται η ιδιαίτερη συνεισφορά που μπορεί να έχει ο πολιτισμός στη δημιουργικότητα και την καινοτομία, και ζητείται μια ευρεία θεώρηση της καινοτομίας ως τμήματος της στρατηγικής της Λισαβόνας μετά το 2010. Τούτο είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικό στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας i2010 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να δοθεί ώθηση στην ανταγωνιστικότητα του τομέα των ΤΠΕ και να δημιουργηθεί ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος πληροφοριών.

(6)

Η επίτευξη υψηλότερου επιπέδου γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας (παιδείας για τα Μέσα) θα συνέβαλλε σημαντικά στην προσέλκυση των στόχων που έθεσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και εκείνων της πρωτοβουλίας i2010, ιδίως όσον αφορά μια ανταγωνιστικότερη οικονομία της γνώσης, συμβάλλοντας παράλληλα στην κατεύθυνση της προώθησης μιας κοινωνίας της πληροφορίας με λιγότερους αποκλεισμούς.

(7)

Η δημόσια διαβούλευση που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2006 ανέδειξε τις διαφορετικές πρακτικές και επίπεδα γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας (παιδείας για τα Μέσα) σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αναγνωρίζεται, ταυτόχρονα, ότι δεν υφίστανται συμφωνημένα κριτήρια ή πρότυπα για την αξιολόγηση του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας (παιδείας για τα Μέσα), καθώς και ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για μακροπρόθεσμη έρευνα ευρύτερης κλίμακας για τη θέσπιση των εν λόγω κριτηρίων.

(8)

Όπως αναγνωρίζεται στη μελέτη «Current trends and approaches to media literacy in Europe» (Τρέχουσες τάσεις και προσεγγίσεις στον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας στην Ευρώπη) που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Επιτροπής στο δεύτερο εξάμηνο του 2007, υπάρχουν φραγμοί στην ανάπτυξη στο πεδίο του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ανάμεσά τους περιλαμβάνεται ιδίως η απουσία κοινής θεώρησης, η ελλιπής —σε ευρωπαϊκή κλίμακα— ορατότητα των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών πρωτοβουλιών, η απουσία ευρωπαϊκών δικτύων και η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων.

(9)

Θα ήταν εξαιρετικά σημαντική η δυνατότητα ανάλυσης, υπογράμμισης και διάδοσης ορθής πρακτικής στο συγκεκριμένο πεδίο σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς και δημιουργίας και ενίσχυσης ευρωπαϊκών δικτύων μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων.

(10)

Η ικανότητα των ευρωπαίων πολιτών ως καταναλωτών μέσων επικοινωνίας να προβαίνουν σε ενημερωμένες και διαφοροποιημένες επιλογές θα συνέβαλλε στην ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού κλάδου και του κλάδου περιεχομένου.

(11)

Ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) αναφέρεται στην ικανότητα πρόσβασης στα μέσα επικοινωνίας, κατανόησης και κριτικής αξιολόγησης διαφόρων πτυχών των μέσων και του περιεχομένου τους, καθώς και η δυνατότητα έκφρασης (επικοινωνίας) σε διαφορετικές επικοινωνιακές συνθήκες.

(12)

Η διάδοση ψηφιακού δημιουργικού περιεχομένου και ο πολλαπλασιασμός των επιγραμμικών και κινητών πλατφόρμων διανομής συνιστούν νέες προκλήσεις για τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας. Στον σημερινό κόσμο, οι πολίτες πρέπει να αναπτύξουν αναλυτικές δεξιότητες που παρέχουν τη δυνατότητα καλύτερης διανοητικής και συναισθηματικής αντίληψης των ψηφιακών μέσων επικοινωνίας.

(13)

Ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) περιλαμβάνει όλα τα μέσα επικοινωνίας. Αποβλέπει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης των πολιτών σχετικά με τις πολλές μορφές εμφάνισης των επικοινωνιακών μηνυμάτων που απαντούν στην καθημερινή τους ζωή. Επικοινωνιακά μηνύματα είναι τα προγράμματα, οι ταινίες, οι εικόνες, τα κείμενα, οι ήχοι και οι ιστότοποι που μεταδίδονται μέσω διαφόρων μορφών επικοινωνίας.

(14)

Ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αύξηση της ευαισθητοποίησης όσον αφορά την ευρωπαϊκή οπτικοακουστική κληρονομιά και τις πολιτιστικές ταυτότητες, καθώς και για τη διεύρυνση των γνώσεων και του ενδιαφέροντος στην οπτικοακουστική κληρονομιά και σε πρόσφατα ευρωπαϊκά πολιτιστικά έργα.

(15)

Ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) αποτελεί μια πτυχή της κοινωνικής ένταξης και της ιδιότητας του πολίτη στη σημερινή κοινωνία της πληροφορίας. Πρόκειται για θεμελιώδη δεξιότητα, όχι μόνο για τους νέους, αλλά επίσης για τους ενήλικες και τους ηλικιωμένους, γονείς, διδάσκοντες και επαγγελματίες των μέσων επικοινωνίας. Χάρη στο Διαδίκτυο και την ψηφιακή τεχνολογία, ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι μπορούν πλέον να δημιουργήσουν και να διαδώσουν εικόνες, πληροφορίες και περιεχόμενο. Ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) θεωρείται σήμερα ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα για την ενεργό και ολοκληρωμένη άσκηση της ιδιότητας του πολίτη με σκοπό την αποφυγή και ελαχιστοποίηση των κινδύνων κοινωνικού αποκλεισμού.

(16)

Μια επικοινωνιακά εγγράμματη κοινωνία αποτελεί ταυτόχρονα κίνητρο και προϋπόθεση για την πολυφωνία και την ανεξαρτησία στα μέσα επικοινωνίας. Η διατύπωση διαφορετικής γνώμης και ιδεών, σε διάφορες γλώσσες, εκπροσωπώντας διαφορετικές ομάδες, στο εσωτερικό και μεταξύ κοινωνιών, έχει θετικό αντίκτυπο στις αξίες της διαφορετικότητας, της ανοχής, της διαφάνειας, της δικαιότητας και του διαλόγου. Επομένως η ανάπτυξη του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας (παιδείας για τα Μέσα) σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας πρέπει να προωθηθεί και να παρακολουθείται στενά η πρόοδός της.

(17)

Η δημοκρατία εξαρτάται από την ενεργό συμμετοχή όλων στη ζωή της εκάστοτε κοινότητας και ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) παρέχει τις απαραίτητες δεξιότητες για τη νοηματοδότηση της καθημερινής ροής πληροφοριών, οι οποίες διαδίδονται μέσω των νέων επικοινωνιακών τεχνολογιών.

(18)

Ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) πρέπει να αντιμετωπίζεται με διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικά επίπεδα. Οι λεπτομέρειες όσον αφορά την ενσωμάτωση του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας στα σχολικά προγράμματα, σε όλα τα επίπεδα, είναι κυρίως αρμοδιότητα των κρατών μελών. Ο ρόλος των τοπικών αρχών είναι επίσης πολύ σημαντικός, δεδομένου ότι βρίσκονται κοντά στους πολίτες και υποστηρίζουν πρωτοβουλίες στην άτυπη πλευρά της εκπαίδευσης. Η κοινωνία των πολιτών πρέπει επίσης να συμβάλει ενεργά στην προώθηση του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας (παιδείας για τα Μέσα), από κάτω προς τα πάνω.

(19)

Κοινοτικές πρωτοβουλίες, όπως η MEDIA 2007 [απόφαση αριθ. 1718/2006/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Νοεμβρίου 2006, περί εφαρμογής προγράμματος υποστήριξης του ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού τομέα (MEDIA 2007) (7)] και η οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων επικοινωνίας [οδηγία 2007/65/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2007, για την τροποποίηση της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ για τον συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων (8)] που στοχεύουν στην ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού οπτικοακουστικού κλάδου και κλάδου περιεχομένου, θα συμβάλουν στην επίτευξη του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας (παιδείας για τα Μέσα).

(20)

Η Επιτροπή προτίθεται να παρακολουθήσει τις προσπάθειες που καταβάλλονται για τον οπτικοακουστικό γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας και τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας για εμπορική επικοινωνία, όπως προβλέπεται στην αιτιολογική σκέψη 37 της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων επικοινωνίας, ιδίως στο πλαίσιο της επιτροπής επαφών για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων επικοινωνίας και στο πλαίσιο της υποχρέωσης για υποβολή εκθέσεων, όπως προβλέπεται στο άρθρο 26 της οδηγίας.

(21)

Η Επιτροπή θα ενθαρρύνει ερευνητικά έργα σχετικά με τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) στο πλαίσιο υφιστάμενων προγραμμάτων. Ειδικότερα, προτίθεται να δρομολογήσει μελέτη σχετικά με το επίπεδο επίγνωσης των κινδύνων που συνδέονται με την κοινοποίηση των προσωπικών δεδομένων στο διαδικτυακό περιβάλλον, καθώς και μελέτη για τρόπους βελτίωσης της χρήσης των μηχανών αναζήτησης.

(22)

Στις πρωτοβουλίες για τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) πρέπει επίσης να περιληφθεί μια διάσταση συνειδητοποίησης του ρόλου της πνευματικής ιδιοκτησίας.

(23)

Η επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σε δίκτυα πληροφοριών και επικοινωνιών, ιδίως με σκοπό την παροχή εξατομικευμένων προσφορών σε καταναλωτές, καθώς και οι συναφείς προκλήσεις αναφορικά με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο πρωτοβουλιών για τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα). Πράγματι, τα δίκτυα πληροφοριών και επικοινωνιών διανοίγουν νέες δυνατότητες για τους χρήστες· ωστόσο, μπορεί επίσης να προκύψουν νέοι κίνδυνοι για τα άτομα, όπως η υποκλοπή ταυτότητας, οι διακρίσεις βάσει χαρακτηριστικών ή η συνεχής επιτήρηση. Στην ανακοίνωσή της για την προώθηση της προστασίας των δεδομένων μέσω τεχνολογιών για τη βελτίωση της προστασίας της ιδιωτικότητας (PET), η Επιτροπή επιλήφθηκε αυτών των ανησυχιών και των ενδεχόμενων λύσεων (9).

(24)

Οι τυχόν πρωτοβουλίες για τον ψηφιακό γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) πρέπει να εξασφαλίζουν την ενεργό συμμετοχή των παραδοσιακών εκδοτών, λαμβάνοντας υπόψη την εξαιρετικά πολύτιμη πείρα του εκδοτικού κλάδου όσον αφορά τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας εκτός Διαδικτύου και δεδομένης της αυξανόμενης στροφής της βιομηχανίας προς την παραγωγή και διανομή ψηφιακού περιεχομένου.

(25)

Η Επιτροπή προτίθεται να εργαστεί για την επίτευξη συναίνεσης σε βασικές πτυχές του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας (ορισμοί, στόχοι) και να υποστηρίξει την ανάλυση και την ανταλλαγή ορθής πρακτικής σχετικά με τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα) σε ψηφιακό περιβάλλον, μεταξύ άλλων και για την οικονομία του τομέα των μέσων επικοινωνίας στην Ευρώπη, ιδίως μέσω της διοργάνωσης συνεδριάσεων της επιτροπής επαφών για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων επικοινωνίας (10), της προώθησης και υποστήριξης εκδηλώσεων στο πλαίσιο του MEDIA 2007 (11), της συνεργασίας με τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τους διεθνείς οργανισμούς, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Unesco ή/και η Συμμαχία για τον Πολιτισμό των Ηνωμένων Εθνών και της προώθησης της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σχετικά με τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας (παιδεία για τα Μέσα).

I.

Τα κράτη μέλη, σε συνεργασία με τις αρχές που είναι επιφορτισμένες με τη ρύθμιση των οπτικοακουστικών και ηλεκτρονικών επικοινωνιών και, κατά περίπτωση, σε συνεργασία με τις εποπτικές αρχές προστασίας των δεδομένων:

II.

Ο κλάδος των μέσων επικοινωνίας αναλαμβάνει περαιτέρω δέσμευση να παράσχει τα απαραίτητα εργαλεία για βελτίωση του επιπέδου γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας (παιδείας για τα Μέσα) με:

ΙΙΙ.

Η παρούσα σύσταση απευθύνεται στα κράτη μέλη.