Ten dokument pochodzi ze strony internetowej EUR-Lex
Dokument 52023AE5678
Opinion of the European Economic and Social Committee – Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions – Towards a more resilient, competitive and sustainable Europe (COM(2023) 558 final)
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego – Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – W kierunku Europy bardziej odpornej, konkurencyjnej i zrównoważonej (COM(2023) 558 final)
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego – Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – W kierunku Europy bardziej odpornej, konkurencyjnej i zrównoważonej (COM(2023) 558 final)
EESC 2023/05678
Dz.U. C, C/2024/4062, 12.7.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2024/4062/oj (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
|
Dziennik Urzędowy |
PL Seria C |
|
C/2024/4062 |
12.7.2024 |
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów
W kierunku Europy bardziej odpornej, konkurencyjnej i zrównoważonej
(COM(2023) 558 final)
(C/2024/4062)
Sprawozdawca:
Alain COHEURWspółsprawozdawca:
Alain TACCOEN|
Doradca |
Olivier LEMAITRE (z ramienia sprawozdawcy, Grupa III) |
|
Wniosek o konsultację |
13.11.2023 |
|
Podstawa prawna |
Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
|
Sekcja odpowiedzialna |
Komisja Konsultacyjna ds. Przemian w Przemyśle |
|
Data przyjęcia przez sekcję |
8.4.2024 |
|
Data przyjęcia na sesji plenarnej |
24.4.2024 |
|
Sesja plenarna nr |
587 |
|
Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) |
163/0/1 |
1. Wnioski i zalecenia
|
1.1. |
EKES postanowił wypowiedzieć się na temat komunikatu Komisji Europejskiej COM(2023) 558 final, przyjętego z myślą o szczycie w Grenadzie, ponieważ chce, by stanowisko zwarte w niniejszej opinii zostało uwzględnione w przygotowaniach do następnej europejskiej kadencji ustawodawczej. Z uwagi na różnorodność kwestii poruszonych w dokumencie Komisji w opinii położono nacisk na cztery sektory o zasadniczym znaczeniu dla przyszłej europejskiej autonomii strategicznej: energetykę, technologię cyfrową, obronność i przemysł kosmiczny. Przedstawiono konkretne propozycje, aby ponownie podkreślić znaczenie siły gospodarczej i politycznej dla Unii Europejskiej. |
|
1.2. |
EKES jest głęboko zaniepokojony opóźnieniem UE w stosunku do Stanów Zjednoczonych i Chin w tak strategicznych sektorach jak te, które są przedmiotem niniejszej opinii. Powoduje ono dalsze osłabienie niezależności, suwerenności i modelu społeczeństwa UE. Przy tak ogromnym niedoinwestowaniu – w porównaniu z naszymi konkurentami – UE ma bardzo słabą pozycję w tych sektorach przemysłu i nie odgrywa roli przywódczej w kontekście geostrategicznym. Chęć powrotu przez UE do ścisłej kontroli wydatków publicznych jeszcze bardziej przyczyni się do trwałego osłabienia jej modelu gospodarczego i społecznego. |
|
1.3. |
System energetyczny UE będzie w przyszłości wysoce zelektryfikowany i zdominowany przez odnawialne źródła energii o zmiennej wydajności. Będzie musiał pokrywać zmienne zapotrzebowanie i bezwzględnie trzeba zagwarantować niezależność i autonomię energetyczną. Dopasowanie podaży i popytu opiera się obecnie w dużej mierze na elektrowniach wodnych, jądrowych, cieplnych i opalanych paliwem kopalnym. Wyważanie popytu i podaży w przyszłości będzie jeszcze bardziej skomplikowane. Jednocześnie trzeba będzie zwiększyć bezpieczeństwo energetycznego UE dzięki ogromnym inwestycjom dokonywanym przy korzystnych ramach regulacyjnych. |
|
1.4. |
Zapewnienie transformacji energetycznej w Europie wymaga utrzymania wielu godnych miejsc pracy i dostępności nowych umiejętności. Ponadto UE będzie musiała opracować ścieżki kształcenia dla obywateli, ułatwiające im rozpoznawanie schematów dezinformacji i – tym samym – lepsze im przeciwdziałanie. |
|
1.5. |
Europejska niezależność cyfrowa będzie się opierać na kilku elementach: zdolności do opracowywania komputerów o dużej mocy obliczeniowej, do przechowywania danych na swoim terytorium oraz do pobudzania rozwoju prawdziwych podmiotów przemysłowych. |
|
1.6. |
Przemysł kosmiczny UE będzie musiał stawić czoła wielu wyzwaniom pod względem zrównoważoności i suwerenności: fragmentacja, dublowanie i nieduża wielkość głównych rynków instytucjonalnych UE osłabiają jej pozycję, podczas gdy pogłębia się różnica w finansowaniu w stosunku do USA i Chin, a UE musi konkurować z prywatnymi gigantami, którzy optymalizują swoje wewnętrzne łańcuchy dostaw. Kryzys występujący w europejskim przemyśle rakiet nośnych uwydatnia te słabe punkty i rozciąga się na segment satelitów. Zdolności UE są nadal oceniane z zawężonej perspektywy polityki krajowej i nie odpowiadają europejskiej skali dużych wyzwań związanych z przestrzenią kosmiczną. Oznacza to mniejszą wielkość produkcji dla wszystkich podmiotów i wyższe koszty jednostkowe dla klientów. |
|
1.7. |
W nadchodzących latach przemysł obronny UE będzie musiał zapewnić państwom członkowskim i ich siłom zbrojnym sprzęt oraz dostosowane do nowego środowiska strategicznego zdolności obronne wysokiej jakości, a także będzie musiał dostarczać ciągłej pomocy wojskowej Ukrainie i innym partnerom. Oprócz tego konieczne będzie zagwarantowanie przystosowalności, trwałości, zdolności, odporności i konkurencyjności europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego. |
2. Uwagi ogólne
2.1. Zagwarantowanie bezpieczeństwa energetycznego UE
|
2.1.1. |
UE jest importerem netto: w 2020 r. 58 % zasobów energetycznych dostępnych w UE pochodziło z państwa trzeciego. Należy zauważyć, że Europa przestawiła się z silnej zależności od zakupu gazu od jednego dostawcy – Rosji – na zależność w tym zakresie od Stanów Zjednoczonych. Chiny utrzymują dominującą pozycję w dużej części przemysłowych energetycznych łańcuchów wartości. |
|
2.1.2. |
Aby przeciwdziałać zagrożeniom związanym ze zmianą klimatu, UE zobowiązała się do osiągnięcia do 2050 r. neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla. W tym celu Komisja Europejska zaproponowała redukcję emisji gazów cieplarnianych o 85–95 % do 2040 r. poprzez ograniczenie popytu, obniżenie emisyjności zastosowań końcowych dzięki silnej elektryfikacji oraz renowację energetyczną budynków, która obecnie przebiega w zdecydowanie zbyt wolnym tempie. |
|
2.1.3. |
W przyszłości bardzo szybko musi rozwinąć się elektryfikacja: produkcja musi wzrosnąć z 2 901 TWh w 2021 r. do 3 362 TWh w 2030 r. Aby zaspokoić to zapotrzebowanie końcowe, produkcja musi opierać się na dynamicznym rozwoju niskoemisyjnego wytwarzania energii elektrycznej oraz na przyspieszeniu procedur udzielania zezwoleń na wytwarzanie energii. |
|
2.1.4. |
Ogrzewanie i chłodzenie, mobilność oraz przemysł to trzy wielkie sektory zużycia energii. UE postanowiła przejść na bezpośrednią elektryfikację (pompy ciepła, baterie itp.), elektryfikację pośrednią (za pomocą wodoru elektrolitycznego) oraz paliwa odnawialne i niskoemisyjne, a przy tym prowadzić wychwytywanie dwutlenku węgla. |
|
2.1.5. |
EKES ma wątpliwości co do scenariuszy odniesienia Komisji, które nie pozwalają przemysłowi na strategiczne planowanie inwestycji. W 2009 r. uznano, że kluczowe jest wprowadzenie wychwytywania dwutlenku węgla do 2030 r., a w 2013 r. przesunięto ten termin na 2035 r. Następnie w 2016 r. postanowiono, że ma to nastąpić po 2040 r., w 2020 r. odstąpiono od tego pomysłu, by znowu do niego powrócić i nadać mu kluczowe znaczenie w 2024 r. Podobnie jest z celem dotyczącym wodoru w 2030 r.: w pakiecie „Gotowi na 55” przewidywano 233 TWh, w REPowerEU – 670 TWh, a w 2024 r. poziom docelowy obniżono do 105 TWh. |
|
2.1.6. |
W przyszłym europejskim systemie energetycznym, który będzie musiał zaspokajać zmienne zapotrzebowanie, dominować będą odnawialne źródła energii o zmiennej wydajności. Dopasowanie podaży i popytu opiera się obecnie na elektrowniach jądrowych, elektrowniach opalanych paliwem kopalnym i elektrowniach wodnych. Szczególną uwagę należy poświęcić tym ostatnim w kontekście zasad i działań Niebieskiego Ładu zaproponowanego przez EKES. Zapewnienie tej równowagi będzie w przyszłości bardziej skomplikowanym zadaniem, gdyż będzie wymagać nowej elastyczności (popytu, składowania). |
|
2.1.7. |
Bezpieczeństwo energetyczne UE wymaga dokonania ogromnych inwestycji oraz wprowadzenia sprzyjających im ram. Będą to musiały być w większości inwestycje prywatne, choć państwa członkowskie mogą udzielać pomocy. |
|
2.1.8. |
W transformacji energetycznej potrzebne są godne miejsca pracy o najróżniejszych wymaganiach oraz umiejętności dla wszystkich powiązanych rodzajów działalności. W ramach paktu na rzecz umiejętności Komisja zachęca wszystkie zainteresowane strony do podjęcia działań na rzecz podnoszenia i zmiany kwalifikacji siły roboczej. Niezbędna jest lokalna lub regionalna koordynacja między przedsiębiorstwami, związkami zawodowymi, władzami lokalnymi, uczelniami i szkołami. |
|
2.1.9. |
EKES zwraca też uwagę na naturalne, choć niskie, ryzyko rozbłysków słonecznych, których skutki, obecnie traktowane zbyt mało poważnie, byłyby katastrofalne i które mogą zakłócić funkcjonowanie satelitów, sieci elektroenergetycznych i systemów cyfrowych. |
|
2.1.10. |
EKES wzywa Komisję do:
|
2.2. Zapewnienie bezpieczeństwa cyfrowego UE
|
2.2.1. |
Cyfryzacja rewolucjonizuje nasze życie i przynosi wiele niezaprzeczalnych korzyści, takich jak natychmiastowa komunikacja lub natychmiastowy dostęp do informacji. Ułatwia to wykonywanie wielu codziennych zadań. Aby wszyscy mogli z tego korzystać, trzeba nasilić szkolenia w zakresie technologii cyfrowych dla obywatelek i obywateli; jest to również konieczne, by stawić czoła wyzwaniom związanym z dezinformacją i z rynkiem pracy. EKES z zadowoleniem przyjmuje także niedawne postępy w dziedzinie sztucznej inteligencji. |
|
2.2.2. |
Technologie cyfrowe, gdy są nadużywane, ułatwiają rozpowszechnianie informacji wprowadzających w błąd, co ma poważne konsekwencje dla naszych społeczeństw. EKES z zadowoleniem przyjmuje środki europejskie, takie jak europejski akt o usługach cyfrowych czy kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji. Kodeks jest instrumentem samoregulacji, który opiera się na dobrowolnym zobowiązaniu sygnatariuszy. Komitet nalega na jego monitorowanie zgodnie z planem KE. |
|
2.2.3. |
Ochrona instytucji demokratycznych wymaga kształcenia i szkolenia ustawicznego Europejek i Europejczyków, które ułatwi im rozpoznawanie schematów dezinformacji i – tym samym – lepsze im przeciwdziałanie. Szkolenie powinno zapewniać umiejętności niezbędne do konstruktywnego udziału w komunikacji społecznej, a także do rozpoznawania i przeciwdziałania dezinformacji. |
|
2.2.4. |
Dane europejskie są przechowywane w różnych krajach. Powodem do niepokoju jest to, że w 2021 r. 35 % ośrodków przetwarzania danych na świecie mieściło się w Stanach Zjednoczonych (1). Choć przepisy UE umożliwiają wybór miejsca przechowywania danych, dominacja zagranicznych podmiotów cyfrowych prowadzi w rzeczywistości do uzależnienia UE od państw pozaeuropejskich. Komitet wyraża zaniepokojenie ekstraterytorialnością amerykańskiej ustawy CLOUD, która jest sprzeczna z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych (RODO). Podkreśla znaczenie projektu Gaia-X, którego celem jest stworzenie europejskiego ekosystemu w chmurze w oparciu o wspólne podejście. |
|
2.2.5. |
Główne zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa to te, które mogą narazić bezpieczeństwo, poufność, integralność lub dostępność danych i systemów informatycznych. Mogą mieć poważne konsekwencje: sektor zdrowia zmaga się z niepokojącym wzrostem liczby cyberataków, o czym donosi Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) w sprawozdaniu dotyczącym zagrożeń dla tego sektora „ENISA Threat Landscape: Health Sector”. EKES z uwagą przygląda się wdrażaniu aktu o cyberbezpieczeństwie i z zadowoleniem przyjmuje nowy europejski program certyfikacji cyberbezpieczeństwa. |
|
2.2.6. |
Jeśli chodzi o sektor cyfrowy, należy dokonać rozróżnienia między produkcją urządzeń a aplikacjami informatycznymi. Chociaż prawie wszystkie urządzenia pochodzą z Azji, Europa posiada silne branże przemysłowe kontrolujące kluczowe elementy łańcucha, takie jak sprzęt do litografii ultrafioletowej. EKES popiera europejski akt w sprawie czipów, który ma zasadnicze znaczenie dla cyfrowej reindustrializacji Europy, i podkreśla znaczenie istnienia w Europie przedsiębiorstw będących liderami na światowych rynkach. |
|
2.2.7. |
Niezależność cyfrowa Europy opiera się na jej zdolnościach obliczeniowych i na cyberbezpieczeństwie. Pod koniec grudnia zainaugurowano MareNostrum (2) – jeden z dziesięciu najpotężniejszych superkomputerów na świecie, który jest w 50 % finansowany ze środków europejskich. Tę inicjatywę trzeba kontynuować w następnej kadencji. |
|
2.2.8. |
EKES wzywa Komisję do:
|
2.3. Zapewnienie przyszłości europejskiego przemysłu kosmicznego
|
2.3.1. |
Usługi kosmiczne nabrały strategicznego znaczenia dla europejskich społeczeństw i gospodarek, a przestrzeń kosmiczna jest kluczowa dla swobody działania oraz niezależności decyzyjnej UE. Jest wiele sektorów gospodarki i obszarów polityki publicznej zależnych od przestrzeni kosmicznej: transport, pozycjonowanie, telekomunikacja, meteorologia, monitoring środowiska, rozumienie zmiany klimatu oraz obserwacja Ziemi do celów obronności i bezpieczeństwa. |
|
2.3.2. |
Głównymi klientami i operatorami infrastruktury kosmicznej są organy publiczne posiadające mandat do świadczenia usług publicznych. Podmiotami zapewniającymi infrastrukturę niezbędną do dostarczania takich danych i usług są prywatne przedsiębiorstwa przemysłowe. Przemysł kosmiczny odgrywa strategiczną rolę. |
|
2.3.3. |
Przemysł kosmiczny wniósł pozytywny wkład do bilansu handlowego w Europie: w ostatnim dziesięcioleciu średnia nadwyżka netto wynosiła 900 mln USD rocznie, a także rozwijał się eksport systemów satelitarnych i usług wynoszenia na orbitę. Zależność europejskiego przemysłu kosmicznego od jego zdolności do zdobywania zamówień na (bardzo małych) rynkach otwartych jest jedną z jego podstawowych cech, która odróżnia go od innych potęg kosmicznych (obroty na tych otwartych rynkach wynoszą 30–50 %). |
|
2.3.4. |
Europejski sektor kosmiczny stoi w obliczu coraz większej liczby zagrożeń:
EKES wzywa Komisję do:
|
2.4. Zapewnienie przyszłości europejskiej obronności
|
2.4.1. |
Europejski przemysł obronny ma kluczowe znaczenie dla:
|
|
2.4.2. |
Unijny przemysł obronny musi stawić czoła dwojakiemu wyzwaniu, które rosyjska napaść na Ukrainę jeszcze bardziej spotęgowała: w nadchodzących latach konieczne będzie zapewnienie państwom członkowskim i ich siłom zbrojnym sprzętu oraz rentownych i dostosowanych do nowego środowiska strategicznego zdolności obronnych wysokiej jakości, a także dostarczanie ciągłej pomocy wojskowej Ukrainie i innym partnerom. W dłuższej perspektywie niezbędne będzie zagwarantowanie przystosowalności, zrównoważoności, zdolności, odporności i konkurencyjności europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego. |
|
2.4.3. |
Ponadto silny europejski filar NATO nie jest możliwy bez wiarygodnej, autonomicznej i zrównoważonej bazy przemysłowej. NATO dostrzega, że sojusz wymaga silnego i wydajnego przemysłu obronnego opartego na pogłębionej współpracy europejskiej.
EKES wzywa Komisję, by:
|
Bruksela, dnia 24 kwietnia 2024 r
Przewodniczący
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
Oliver RÖPKE
ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2024/4062/oj
ISSN 1977-1002 (electronic edition)