Wymogi ostrożnościowe dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Rozporządzenie ustanawia jednolity zbiór zharmonizowanych zasad ostrożnościowych, których muszą przestrzegać banki w całej UE. Ten jednolity zbiór przepisów ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania światowych standardów (Bazylea III) we wszystkich państwach członkowskich UE.

Akt ten był wielokrotnie zmieniany w celu dostosowania go do zmieniających się międzynarodowych standardów regulacyjnych ustanawianych przez Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego.

Najważniejsze innowacje wprowadzone rozporządzeniem (UE) nr 575/2013 to między innymi:

• Wyższe i lepsze wymogi kapitałowe. Banki muszą utrzymywać całkowitą kwotę kapitału odpowiadającą co najmniej 8 % ich aktywów i mierzoną według ich ryzyka. Na przykład niektóre aktywa, np. gotówkę, uważa się za bezpieczne i nie mają one wpływu na wymogi kapitałowe, natomiast inne aktywa – takie jak kredyty udzielane innym bankom, przedsiębiorstwom lub konsumentom – uznaje się za bardziej ryzykowne, w związku z czym wiążą się z nimi wymogi kapitałowe. Im bardziej ryzykowne są aktywa posiadane przez instytucję, tym większy musi być jej kapitał.
• Środki wsparcia płynności. Aby banki miały dostateczną płynność, rozporządzenie wprowadza dwa wymogi dotyczące płynności:
  • wskaźnik pokrycia płynności, który ma zagwarantować, że banki dysponują wystarczającymi aktywami płynnościowymi (np. gotówką lub innymi aktywami, które można szybko zamienić na gotówkę bez utraty lub przy nieznacznej utracie wartości) w perspektywie krótkoterminowej;
  • wymóg dotyczący stabilnego finansowania netto, który ma zagwarantować, że banki nie będą wykorzystywały nadmiernie źródeł finansowania krótkoterminowego do finansowania swoich aktywów średnio- i długoterminowych.
• Ograniczenie dźwigni finansowej. Rozporządzenie ustanawia wiążący wskaźnik dźwigni, którego celem jest uniemożliwienie bankom finansowania długiem zbyt dużej części ich działalności.

Przepisy zmieniające

• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2016/1014 wydłuża okres, przez który podmiotom prowadzącym handel towarami przysługuje odstępstwo od wymogów w zakresie dużych ekspozycji i od wymogów w zakresie funduszy własnych ustanowionych w rozporządzeniu (UE) nr 575/2013, do 31 grudnia 2020 r. lub do dnia wejścia w życie jakichkolwiek zmian, w zależności od tego, która z tych dat przypada wcześniej.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2017/2395 wprowadziło rozwiązania przejściowe w celu złagodzenia wpływu wprowadzenia przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości standardu sprawozdawczego nr 9 (MSSF 9)¹ na fundusze własne oraz na traktowanie dużych ekspozycji niektórych ekspozycji sektora publicznego denominowanych w walucie krajowej dowolnego państwa członkowskiego. Zobowiązuje ono banki korzystające z MSSF przy sporządzaniu sprawozdań finansowych do stosowania MSSF 9 od 1 stycznia 2018 roku. Ponieważ może to doprowadzić do nagłego znacznego zwiększenia rezerw na oczekiwane straty kredytowe – a w konsekwencji do nagłego spadku kapitału podstawowego Tier I² instytucji – rozporządzenie to daje instytucjom możliwość uwzględniania, jako dodatkowego kapitału, w ich kapitale podstawowym Tier I pewnej części zwiększonych rezerw na oczekiwane straty kredytowe przez okres przejściowy trwający pięć lat do 31 grudnia 2022 roku.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2017/2401 ustanawia zmienione wymogi kapitałowe dotyczące pozycji sekurytyzacyjnych³. Zmienia ono wymogi dotyczące kapitału regulacyjnego mające zastosowanie wobec instytucji pełniących rolę inicjatorów, sponsorów lub inwestorów w transakcjach sekurytyzacyjnych, aby odpowiednio odzwierciedlić szczególne cechy prostych, przejrzystych i standardowych sekurytyzacji.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2019/630 zmienia rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do minimalnego pokrycia strat z tytułu ekspozycji nieobsługiwanych. Jego celem jest zapobieżenie w przyszłości nadmiernej kumulacji kredytów zagrożonych⁴ bez dostatecznego pokrycia strat bilansowych banków. Ma ono zagwarantować, że banki będą rezerwować dostateczne środki własne, gdy nowe kredyty staną się zagrożone. Rozporządzenie ustanawia ostrożnościowy mechanizm ochronny, dzięki któremu instytucje będą w stanie pokryć, do wspólnych minimalnych poziomów, straty poniesione lub oczekiwane w związku z nowo udzielonymi kredytami, gdy kredyty te staną się zagrożone. Jeśli bank nie spełni stosownego wymogu dotyczącego minimalnego pokrycia strat, konieczne będzie dokonanie odliczeń z jego funduszy własnych.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2019/876 wprowadza zmiany w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, wskaźnika stabilnego finansowania netto, wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rynkowego, ekspozycji wobec kontrahentów centralnych, ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, dużych ekspozycji, wymogów dotyczących sprawozdawczości i ujawniania informacji.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2019/2033 określa europejskie ramy ostrożnościowe dla firm inwestycyjnych. Wcześniej wszystkie firmy inwestycyjne podlegały tym samym zasadom dotyczącym kapitału, płynności i zarządzania ryzykiem co banki.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2020/873 wprowadza kilka ukierunkowanych zmian w rozporządzeniu (UE) nr 575/2013 w odpowiedzi na pandemię COVID-19. Ich celem jest tymczasowe złagodzenie wymogów kapitałowych, aby zmaksymalizować zdolność banków do udzielania kredytów i pokrywania strat związanych z pandemią przy jednoczesnym zapewnieniu ich odporności. Zmiany te obejmują między innymi dostosowanie dat wdrożenia niektórych międzynarodowych standardów rachunkowości oraz tymczasowe rozszerzenie zakresu preferencyjnego traktowania na kredyty zagrożone, które korzystają z gwarancji rządowych udzielonych w ramach środków łagodzących ekonomiczne skutki pandemii.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2021/558 wprowadza zmiany zwiększające ogólną wrażliwość na ryzyko unijnych ram sekurytyzacji, by zagwarantować, że stosowanie sekurytyzacji stanie się bardziej ekonomicznie opłacalne dla instytucji stanowiących część ram nadzorczych chroniących stabilność finansową UE.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2022/2036 wprowadza zmiany w odniesieniu do skonsolidowanych obliczeń dla globalnych instytucji o znaczeniu systemowym z wieloma podmiotami restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, aby lepiej zapewnić, że absorpcja strat i dokapitalizowanie banków odbywa się za pośrednictwem środków prywatnych, gdy banki te stają się nierentowne, a następnie są objęte restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2023/2869 wymaga, aby przy podawaniu do wiadomości publicznej jakichkolwiek informacji instytucje objęte rozporządzeniem (UE) nr 575/2013 przekazywały te informacje w tym samym czasie odpowiedniemu podmiotowi gromadzącemu dane w celu udostępnienia ich w europejskim pojedynczym punkcie dostępu ustanowionym na mocy rozporządzenia (UE) 2023/2859.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2024/1623 zawiera dalsze przepisy mające na celu poprawę odporności banków na wstrząsy gospodarcze poprzez wzmocnienie regulacji, nadzoru i aspektów zarządzania ryzykiem. Zmiany mają na celu ograniczenie wpływu wewnętrznych modeli banków na obliczanie wymogów kapitałowych, usprawnienie pomiaru ryzyka kredytowego, operacyjnego i rynkowego oraz wprowadzenie systemu ostrożnościowego dla ekspozycji instytucji kredytowych na kryptoaktywa.

Akty delegowane i wykonawcze

Na mocy rozporządzenia (UE) nr 575/2013 Komisja Europejska ma prawo przyjmować akty delegowane i wykonawcze, aby umożliwić pełne wdrożenie jednolitego zbioru przepisów dotyczących banków. Pełen wykaz takich aktów jest dostępny tutaj.