Umowa między UE a Szwajcarią w sprawie uproszczenia kontroli i formalności przy przewozie towarów oraz środków bezpieczeństwa stosowanych przez organy celne

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Umowa ma zastosowanie do obszaru celnego UE i Szwajcarii, w tym do enklaw, a także do obszaru celnego Liechtensteinu, tak długo jak będzie on związany unią celną ze Szwajcarią.

UE i Szwajcaria zgadzają się postąpić w sposób następujący.

• Realizować:
  • kontrole i formalności przy jak najmniejszym opóźnieniu oraz, na ile to możliwe, w jednym miejscu;
  • kontrole wyrywkowe, na podstawie liczby przesyłek przechodzących przez przejście graniczne, a nie na podstawie wszystkich towarów w każdej przesyłce, chyba że zaistnieją okoliczności uzasadniające odmienne postępowanie.
• Rozlokować urzędy celne na swoim terytorium, aby uwzględnić potrzeby podmiotów gospodarczych.
• Przekazywać właściwym służbom uprawnienia do kontrolowania ważności i autentyczności dokumentów i towarów.
• Uznawać wyniki kontroli przeprowadzonej przez drugą stronę oraz ważność dokumentów wystawionych przez drugą stronę.
• Dopilnować, by przejścia graniczne były otwarte, tam gdzie wielkość ruchu na to pozwala, tak by:
  • przejścia można było przekraczać przez całą dobę oraz by można było przeprowadzać wszelkie kontrole i dopełniać formalności w odniesieniu do towarów transportowanych na mocy celnej procedury tranzytowej;
  • kontrole i formalności w odniesieniu do towarów nieobjętych celną procedurą tranzytową mogły być realizowane, z wyjątkiem świąt państwowych, przez ciągłe okresy czasu (10 godzin od poniedziałku do piątku, 6 godzin w soboty).
• Stworzyć pasy szybkiej odprawy przy przejściach granicznych, tam gdzie jest to technicznie możliwe i gdzie uzasadnia to wielkość ruchu, dla towarów objętych celną procedurą tranzytową.
• Nawiązywać współpracę na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym pomiędzy organami i działami przeprowadzającymi kontrole i dopełniającymi formalności po każdej stronie granicy.
• Informować siebie nawzajem o planowanym wprowadzeniu nowych kontroli lub formalności.
• Podejmować działania mające zapobiec nadmiernie wydłużonemu czasowi oczekiwania podczas kontroli.
• Przekazywać sobie nawzajem, na wniosek drugiej strony lub z własnej inicjatywy, wszystkie dostępne informacje w celu zapewnienia sprawnego przepływu handlu.

Umowa ustanawia następujące organy.

• Wspólny komitet, który:
  • działa na zasadzie konsensusu;
  • zbiera się przynajmniej raz w roku;
  • jest odpowiedzialny za zarządzanie umową i jej właściwe stosowanie;
  • formułuje zalecenia i podejmuje decyzje;
  • monitoruje oraz – tam, gdzie to konieczne – zmienia postanowienia umowy dotyczące środków bezpieczeństwa stosowanych przez organy celne (rozdział III) oraz stosownych załączników;
  • poszukuje polubownego sposobu rozstrzygnięcia wszelkich sporów pomiędzy UE a Szwajcarią dotyczących interpretacji lub stosowania umowy.
• Grupy ds. uzgodnień mające zajmować się sprawami praktycznymi, technicznymi lub organizacyjnymi.

Postanowienia dotyczące zmian prawa wymagają:

• aby UE, opracowując ustawodawstwo dotyczące obszarów wymienionych w rozdziale II, zasięgnęła nieformalnych opinii szwajcarskich ekspertów, tak jak rutynowo zasięga opinii ekspertów będących obywatelami UE;
• aby Komisja wysłała kopię projektu ustawodawstwa do Szwajcarii;
• wstępnej wymiany poglądów, jeśli zażąda tego którakolwiek ze stron;
• jak najszybszego uzgodnienia zmian rozdziału III wynikających ze zmian unijnego ustawodawstwa, aby obie te zmiany można było wdrożyć jednocześnie.

UE zezwala szwajcarskim ekspertom na udział jako obserwatorzy w pracach Komitetu Kodeksu Celnego podczas omawiania kwestii zawartych w rozdziale III.

UE i Szwajcaria potwierdzają, że ewentualna umowa, którą każda ze stron może podpisać z państwem trzecim w odniesieniu do kwestii zawartych w rozdziale III, nie utworzy zobowiązań dla drugiej strony, chyba że wspólny komitet tak zadecyduje.

Umowa:

• nie zapobiega zakazom ani ograniczeniom przywozowym, wywozowym lub tranzytowym uzasadnionym względami moralności publicznej, porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego, ochrony dóbr kultury narodowej oraz ochrony własności przemysłowej lub handlowej;
• nie ma zastosowania do kontroli ani formalności na statkach ani samolotach, jednak ma zastosowanie do pojazdów i przewożonych przez nie towarów.

Załącznik III określa szczegóły postępowania arbitrażowego.

Decyzja nr 1/2013 wprowadziła początkowe zmiany do załączników I i II oraz do umowy.

Decyzja nr 1/2021 wspólnego komitetu UE-Szwajcaria zastępuje art. 9–14 rozdziału III (środki bezpieczeństwa stosowane przez organy celne) oraz załączniki I i II do umowy.

UE i Szwajcaria:

• zapewniają taki sam poziom bezpieczeństwa i zabezpieczeń na swych granicach zewnętrznych poprzez zastosowanie identycznych środków bezpieczeństwa stosowanych przez organy celne do towarów wywożonych do państw trzecich i przywożonych z państw trzecich;
• nie stosują takich środków bezpieczeństwa stosowanych przez organy celne do towarów transportowanych pomiędzy nimi samymi;
• konsultują się ze sobą nawzajem przed poczynieniem ustaleń z państwem trzecim w celu zapewnienia spójności w zakresie wdrażania umowy z 2009 r.

Przywozowe i wywozowe deklaracje skrócone:

• są wymagane w przypadku transportu towarów do państw trzecich oraz z państw trzecich, z wyjątkiem towarów transportowanych drogą morską lub powietrzną;
• trzeba przekazać przed tym, jak towary zostaną wwiezione na obszar celny jednej ze strony lub wywiezione z takiego obszaru;
• są składane przez przewoźnika, importera lub osobę przedstawiającą towary (przywozowe deklaracje skrócone) oraz przez osoby wyznaczone przez UE i Szwajcarię (wywozowe deklaracje skrócone).

Załącznik I zawiera szczegóły dotyczące przywozowych i wywozowych deklaracji skróconych. Opisuje on następujące kwestie:

• wykorzystywany teleinformatyczny system kontroli importu 2 (ICS2);
• forma i szczegóły deklaracji;
• wyjątki niewymagające deklaracji;
• lokalizacja i limity czasowe dla składania deklaracji;
• ustalenia techniczne dotyczące systemów teleinformatycznych;
• ustalenia dotyczące finansowania systemu kontroli importu.

Każda ze stron wyznacza upoważniony podmiot gospodarczy w swojej jurysdykcji. W przypadku Szwajcarii dotyczy to również eksklaw celnych: Samnaun i Sampuoir. Podmioty te:

• korzystają z ułatwień w trakcie kontroli celnych związanych z bezpieczeństwem;
• są uznawane za upoważnione przez drugą stronę, szczególnie w przypadku wdrożenia umów z państwami trzecimi.

Załącznik II opisuje:

• kryteria przyznania statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego i warunki ubiegania się o taki status;
• rodzaj przyznanych ułatwień (tj. upoważnione podmioty gospodarcze podlegają mniejszej liczbie fizycznych i opartych na dokumentach środków bezpieczeństwa stosowanych przez organy celne niż inne podmioty);
• zasady zawieszania, anulowania i cofania statusu;
• ustalenia dotyczące wymiany informacji na temat upoważnionych podmiotów gospodarczych pomiędzy UE a Szwajcarią.

Kontrole celne w zakresie bezpieczeństwa i ochrony:

• opierają się głównie na analizie ryzyka z wykorzystaniem technik elektronicznego przetwarzania danych w celu ustalenia i oceny ryzyk oraz opracowania środków zaradczych;
• są realizowane w ramach wspólnego systemu zarządzania ryzykiem wykorzystywanego również przy wymianie informacji dotyczących ryzyka, z zastrzeżeniem tajemnicy zawodowej oraz zasad ochrony danych osobowych.

W marcu 2021 r. przyjęto decyzję nr 130/2021 wspólnego komitetu Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Decyzja ta:

• zmienia protokół 10 Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym w kwestii uproszczenia kontroli i formalności, aby umożliwić Norwegii dołączenie do unijnego systemu kontroli celnych ICS2 na zasadniczo takich samych warunkach jak Szwajcaria;
• uwzględnia decyzję wykonawczą Komisji (UE) 2019/2151 ustanawiającą program prac dotyczący rozwoju i wdrażania teleinformatycznych systemów celnych;
• nie ma zastosowania do Islandii i Liechtensteinu, ale może się to zmienić w przyszłości.