Pakt stabilności i wzrostu

Pakt stabilności i wzrostu został przyjęty jako część trzeciej fazy unii gospodarczej i walutowej. Miał on na celu zapewnienie, aby państwa członkowskie UE utrzymały dobry stan finansów publicznych po wprowadzeniu wspólnej waluty.

W ujęciu formalnym pakt początkowo składał się z rezolucji Rady Europejskiej (przyjętej w 1997 r.) oraz dwóch rozporządzeń Rady z dnia 7 lipca 1997 r. ustanawiających szczegółowe ustalenia techniczne (jedno w sprawie nadzoru pozycji budżetowych oraz koordynacji polityk gospodarczych, a drugie w sprawie wprowadzenia procedury nadmiernego deficytu).

W wyniku dyskusji nad funkcjonowaniem paktu stabilności i wzrostu te rozporządzenia zmieniono w 2005 r. Ich wykonywanie było jednak zbyt mało stanowcze i poskutkowało poważnymi zaburzeniami równowagi budżetowej w niektórych państwach członkowskich, które stały się szczególnie narażone na skutki kryzysu gospodarczego i finansowego w 2008 r.

Od czasu tego kryzysu unijne przepisy dotyczące zarządzania gospodarczego zostały wzmocnione przez osiem rozporządzeń UE i jeden traktat międzynarodowy:

• sześciopak (który wprowadził system monitorowania ogólnych polityk gospodarczych, tak aby umożliwić wczesne wykrywanie takich problemów jak bańki spekulacyjne na rynku nieruchomości lub spadki konkurencyjności);
• dwupak (nowy cykl monitorowania strefy euro, w ramach którego kraje – z wyjątkiem tych, które dysponują programami dostosowań makroekonomicznych – każdej jesieni przedkładają Komisji Europejskiej projekty planu budżetowego);
• Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu z 2012 r. (pakt fiskalny), w którym wprowadzono bardziej rygorystyczne przepisy fiskalne niż w pakcie stabilności i wzrostu.

Ten zestaw środków stanowi obecnie integralną część europejskiego semestru, czyli unijnego mechanizmu koordynacji polityki gospodarczej.

Po przeprowadzonym w styczniu 2015 r. przeglądzie Komisja wydała szczegółowe wytyczne dotyczące stosowania obowiązujących przepisów paktu stabilności i wzrostu, tak aby wzmocnić powiązanie między reformami strukturalnymi, inwestycjami (w szczególności w odniesieniu do ustanowionego niedawno Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych) i odpowiedzialnością fiskalną w zakresie wspierania zatrudnienia i wzrostu.

W lutym 2020 r. Komisja opublikowała przegląd mający na celu przeprowadzenie oceny skuteczności obowiązujących ram nadzoru gospodarczego i budżetowego, zwłaszcza reform wprowadzonych w drodze sześciopaku i dwupaku, i rozpoczęła debatę publiczną.

W listopadzie 2022 r. Komisja przedstawiła swoje kierunki (wytyczne) dotyczące reformy ram zarządzania gospodarczego, w których zaproponowała szeroko zakrojoną reformę struktury i funkcjonowania paktu stabilności i wzrostu.

W marcu 2023 r. Komisja przyjęła komunikat zawierający przeznaczone dla państw członkowskich wytyczne dotyczące sposobu postępowania i koordynowania polityki fiskalnej w 2024 r.

ZOBACZ TEŻ:

• Ogólne wytyczne polityki gospodarczej (OWPG)
• Kryteria konwergencji
• Rada Unii Europejskiej
• Unia gospodarcza i walutowa (UGW)
• Zarządzanie gospodarką
• Polityka gospodarcza
• Euro
• Komisja Europejska
• Semestr europejski
• Procedura nadmiernego deficytu (EDP)
• Rozporządzenie
• Wprowadzenie zasad dotyczących zarządzania gospodarczego po kryzysie finansowym i gospodarczym – przegląd (streszczenie)
• Monitorowanie polityki budżetowej (streszczenie)
• Część naprawcza: procedura nadmiernego deficytu (streszczenie)
• Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej (nazywany także paktem fiskalnym) (streszczenie)
• Pakt stabilności i wzrostu (Komisja Europejska).