Polityka gospodarcza

Polityka gospodarcza dotyczy szerokiego wachlarza działań podejmowanych przez rządy w celu zarządzania swoimi gospodarkami. Składają się na nią polityka monetarna (popyt i podaż pieniądza), podatki, budżet, tworzenie miejsc pracy itp.

Mimo że polityka gospodarcza leży w zakresie odpowiedzialności każdego państwa członkowskiego, w Unii Europejskiej (UE) istnieje znaczny stopień wielostronnej koordynacji polityki gospodarczej między poszczególnymi państwami, zwłaszcza tymi, które należą do strefy euro, w celu zapewnienia jak najlepszego funkcjonowania europejskiej unii walutowej oraz dopilnowania, by państwa członkowskie dostosowały się do wspólnych celów i obowiązków.

• W art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej określono cele UE, które obejmują zrównoważony wzrost gospodarczy, stabilność cen oraz unię gospodarczą i walutową.
• Artykuł 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) nadaje UE wyłączne kompetencje w zakresie polityki pieniężnej państw członkowskich należących do strefy euro.
• Artykuł 5 TFUE stanowi, że polityki gospodarcze powinny być koordynowane w ramach Unii.
• Tytuł VIII TFUE dotyczy polityki gospodarczej i pieniężnej. Określono w nim zasady koordynacji polityki gospodarczej oraz nałożono na państwa członkowskie obowiązek prowadzenia swoich polityk gospodarczych „w taki sposób, aby przyczynić się do osiągnięcia celów Unii”.

Koordynacja polityki gospodarczej obejmuje: przyjęcie ogólnych wytycznych polityki gospodarczej oraz wytycznych dotyczących polityki zatrudnienia, monitorowanie rozwoju gospodarczego w celu wykrycia i skorygowania ryzykownych lub niezrównoważonych polityk, a także dialog makroekonomiczny między Radą, Europejskim Bankiem Centralnym, Komisją Europejską i partnerami społecznymi. W pakcie stabilności i wzrostu ustanowiono przepisy mające zapewnić, by państwa członkowskie dążyły do zapewnienia zdrowych finansów publicznych oraz koordynowały swoje polityki fiskalne.

Od 2008 r. wprowadzono szereg reform w związku z trudnościami, jakie państwa członkowskie (zwłaszcza te należące do strefy euro) napotkały podczas walki z kryzysem gospodarczym, finansowym i zadłużeniowy:

1. Postanowienia paktu stabilności i wzrostu zostały zaostrzone na mocy Traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu, który wszedł w życie w 2013 r. Przyjęto sześć przepisów („sześciopak”), które zaostrzają postanowienia paktu stabilności i wzrostu oraz nadzór makroekonomiczny nad państwami członkowskimi, a także dwa dodatkowe przepisy („dwupak”), które przewidują dodatkową koordynację i monitorowanie w strefie euro.
2. Opracowano europejski semestr – roczne ramy koordynacji polityki. Ma to na celu wskazanie i skorygowanie zakłóceń równowagi makroekonomicznej między państwami członkowskimi oraz wprowadzenie nadzoru polityki budżetowej. Ponadto Komisja analizuje strukturalne reformy każdego z państw członkowskich, a następnie wydaje zalecenia działań dla poszczególnych krajów.
3. Utworzenie zintegrowanej unii bankowej w celu zbliżenia odpowiedzialności za nadzór, restrukturyzację i finansowanie na szczeblu unijnym oraz dopilnowanie, by wszystkie banki strefy euro prowadziły działalność wedle tych samych przepisów. Za ewentualne straty odpowiadają banki i ich akcjonariusze, nie podatnicy.