Bestrijding van de verspreiding van massavernietigingswapens

 

SAMENVATTING VAN:

Besluit (GBVB) 2023/654 ter ondersteuning van de uitvoering van Resolutie 1540 (2004) van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties inzake de non-proliferatie van massavernietigingswapens en de overbrengingsmiddelen daarvoor

WAT IS HET DOEL VAN HET BESLUIT?

• Het algemene doel is bij te dragen aan internationale vrede en veiligheid door de uitvoering van Resolutie 1540 van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VN) van 28 april 2004 te ondersteunen.
• Dit is in overeenstemming met de strategie tegen de verspreiding van massavernietigingswapens van de Europese Unie (EU) die op 12 december 2003 is aangenomen.

KERNPUNTEN

Resolutie 1540 (2004) van de VN-Veiligheidsraad

Dit was het eerste internationale instrument dat MVW’s uitgebreid behandelde. Het bevat bindende verplichtingen voor landen om:

• nationale controles uit te voeren en wetgeving aan te nemen om de verspreiding van nucleaire, chemische of biologische wapens en hun overbrengingsmiddelen te voorkomen;
• alle steun te weigeren aan niet op staatsniveau opererende personen of instanties die proberen MVW’s te ontwikkelen, te verwerven, te vervaardigen, te bezitten, te vervoeren, over te dragen of te gebruiken.

Op 30 november 2022 heeft de VN-Veiligheidsraad Resolutie 2663 aangenomen, waarbij het mandaat van het overeenkomstig Resolutie 1540 opgerichte Comité (het Comité 1540) met een periode van tien jaar wordt verlengd tot 30 november 2032. De commissie werkt actief samen met landen en relevante internationale, regionale en subregionale organisaties aan manieren om Resolutie 1540 uit te voeren.

EU-strategie

De in 2003 aangenomen strategie is bedoeld om wereldwijd MVW-programma’s te voorkomen, af te schrikken, te stoppen en waar mogelijk te elimineren. De basisprincipes zijn de volgende.

• Multilateralisme. Versterking van internationale non-proliferatiemechanismen en werken aan betere systemen om schendingen van regels in multilaterale verdragen te verifiëren.
• Preventie. Het bevorderen van een stabiele internationale en regionale omgeving door het versterken van ontwapeningsprogramma’s en door de non-proliferatiedoelstelling op te nemen in alle politieke diplomatieke en economische activiteiten van de EU.
• Internationale samenwerking. Nauwe samenwerking met de VN en andere internationale organisaties en belangrijke partners zoals de NAVO en de Verenigde Staten, en hulp aan niet-EU-landen bij het verbeteren van hun procedures en het nakomen van hun verplichtingen in het kader van multilaterale verdragen en regelingen.

Besluit (GBVB) 2023/654 van de Raad

Dit besluit past de volgende principes toe:

• optimaal gebruikmaken van de ervaring die is opgedaan met eerdere gemeenschappelijke optredens van de Raad van de Europese Unie en met besluiten van de Raad ter ondersteuning van de uitvoering van Resolutie 1540 (2004) van de VN-Veiligheidsraad;
• rekening houden met de specifieke behoeften van landen en ondersteuning op maat maken;
• het stimuleren van nationale en regionale verantwoordelijkheid voor de activiteiten om de duurzaamheid ervan op de lange termijn te waarborgen;
• het opbouwen van partnerschappen tussen EU-lidstaten en niet-EU-landen om te zorgen voor synergie en complementariteit;
• zich richten op activiteiten die concrete resultaten opleveren bij de versterking van de nationale uitvoering, verbeterde bijstand, bewustmaking en betrokkenheid bij Resolutie 1540 (2004) van de VN-Veiligheidsraad.

De specifieke doelstellingen ervan zijn:

• de relevante nationale en regionale inspanningen en capaciteiten voor de uitvoering van Resolutie 1540 van de VN-Veiligheidsraad versterken, voornamelijk door middel van opleiding, capaciteitsopbouw en bijstandsverlening;
• de capaciteit van contactpunten, de samenwerking en de interactie tussen landen en het Comité 1540 versterken;
• de uitvoering van vrijwillige nationale implementatieactieplannen verbeteren door de ontwikkeling ervan te ondersteunen;
• subregionale, regionale en internationale samenwerking ontwikkelen;
• het bewustzijn en de betrokkenheid van relevante belanghebbenden vergroten en de praktische uitvoering van specifieke aanbevelingen ondersteunen.

Het besluit ondersteunt de volgende activiteiten:

• thematische workshops en trainingen voor capaciteitsopbouw gericht op Latijns-Amerikaanse, Caribische, Afrikaanse en Aziatische landen en overheidsfunctionarissen;
• het opleiden van regionale contactpunten, door hen grondige kennis van Resolutie 1540 bij te brengen en de samenwerking en communicatie tussen landen te versterken;
• het ontwikkelen van nationale actieplannen met duidelijke doelen, tijdschema’s en verdeling van verantwoordelijkheden en het afstemmen van de hulp op het identificeren en corrigeren van mogelijke hiaten;
• een virtuele regionale bijstandsconferentie om ervaringen uit te wisselen over het ontwikkelen van nationale plannen en het identificeren van kansen, geleerde lessen en effectieve werkwijzen;
• twee regionale outreach-conferenties om het bewustzijn onder beleidsmakers en maatschappelijke organisaties te vergroten;
• het genereren en verspreiden van kennis door het produceren van publicaties en webinars over implementatie, potentiële en opkomende bedreigingen en het delen van beste praktijken.

Het VN-Bureau voor ontwapeningszaken (UNODA) koppelt het EU-project aan het Comité 1540 en onderhoudt contacten en coördineert met andere relevante EU-programma’s en -projecten uit hoofde van de volgende besluiten van de Raad:

• Besluiten (GBVB) 2016/51, 2019/97, 2021/2072 en 2023/123 van de Raad ter ondersteuning van het Verdrag inzake biologische en toxinewapens;
• Besluit (GBVB) 2019/1296 van de Raad ter ondersteuning van de versterking van de biologische veiligheid en beveiliging in Oekraïne;
• Besluit (GBVB) 2019/2108 van de Raad ter ondersteuning van de versterking van de biologische veiligheid en beveiliging in Latijns-Amerika;
• Besluit (GBVB) 2020/732 van de Raad ter ondersteuning van het mechanisme van de secretaris-generaal van de VN voor het onderzoeken van vermeend gebruik van chemische, biologische of toxinewapens;
• Besluit (GBVB) 2021/2072 van de Raad ter ondersteuning van het opbouwen van veerkracht op het gebied van bioveiligheid en biobeveiliging door middel van het Verdrag inzake biologische en toxinewapens.

De hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid/vicevoorzitter van de Europese Commissie is verantwoordelijk voor de uitvoering van het besluit. Hij rapporteert aan de Raad over de implementatie aan de hand van regelmatige rapporten van UNODA.

Het besluit wijst een budget van 2.368.769,46 EUR toe aan het project.

VANAF WANNEER IS HET BESLUIT VAN TOEPASSING?

De begroting is sinds 20 maart 2023 van toepassing.

ACHTERGROND

De VN heeft verschillende andere resoluties over Resolutie 1540 aangenomen: 1673 (2006), 1977 (2011) en 2325 (2016).

De EU-steun voor de uitvoering van Resolutie 1540 is gekanaliseerd via Gemeenschappelijke Optredens 2006/419/GBVB en 2008/368/GBVB en de Besluiten 2013/391/GBVB en (GBVB) 2017/809 van de Raad.

De EU heeft ook het volgende aangenomen:

• Besluit (GBVB) 2022/597 van de Raad ter bevordering van het Europees netwerk van onafhankelijke denktanks op het gebied van non-proliferatie en ontwapening; en
• Besluit (GBVB) 2023/124 van de Raad ter ondersteuning van de Haagse Gedragscode.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Besluit (GBVB) 2023/654 van de Raad van 20 maart 2023 ter ondersteuning van de uitvoering van Resolutie 1540 (2004) van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties inzake de non-proliferatie van massavernietigingswapens en de overbrengingsmiddelen daarvoor (PB L 81 van 21.3.2023, blz. 29-36)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Besluit (GBVB) 2023/124 van de Raad van 17 januari 2023 ter ondersteuning van de Haagse Gedragscode en de non-proliferatie van ballistische raketten in het kader van de uitvoering van de strategie van de EU tegen de verspreiding van massavernietigingswapens (PB L 16 van 18.1.2023, blz. 36-41)

Besluit (GBVB) 2022/597 van de Raad van 11 april 2022 ter bevordering van het Europees netwerk van onafhankelijke denktanks inzake non-proliferatie en ontwapening (PB L 114 van 12.4.2022, blz. 75-87)

Besluit (GBVB) 2021/2072 van de Raad van 25 november 2021 tot ondersteuning van de opbouw van weerbaarheid op het gebied van bioveiligheid en biobeveiliging door middel van het Verdrag inzake biologische en toxinewapens (PB L 421 van 26.11.2021, blz. 56-64)

Besluit (GBVB) 2020/732 van de Raad van 2 juni 2020 ter ondersteuning van het mechanisme van de secretaris-generaal van de VN voor het onderzoeken van beweerd gebruik van chemische en biologische of toxinewapens (PB L 172 I van 3.6.2020, blz. 5-14)

Besluit (GBVB) 2019/1296 van de Raad van 31 juli 2019 ter ondersteuning van de aanscherping van de biologische veiligheid en beveiliging in Oekraïne in overeenstemming met de uitvoering van Resolutie 1540 (2004) van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties inzake de non-proliferatie van massavernietigingswapens en de overbrengingsmiddelen daarvoor (PB L 204 van 2.8.2019, blz. 29-35)

Achtereenvolgende wijzigingen van Besluit (GBVB) 2019/1296 zijn verwerkt in de basistekst. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

Besluit (GBVB) 2019/2108 van de Raad van 9 december 2019 ter ondersteuning van de aanscherping van de biologische veiligheid en beveiliging in Latijns-Amerika in overeenstemming met de uitvoering van Resolutie 1540 (2004) van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties inzake de non-proliferatie van massavernietigingswapens en de overbrengingsmiddelen daarvoor (PB L 318 van 10.12.2019, blz. 123-133)

Zie de geconsolideerde versie.

Besluit (GBVB) 2019/97 van de Raad van 21 januari 2019 betreffende de ondersteuning van het Verdrag inzake biologische en toxinewapens in het kader van de strategie van de EU tegen de verspreiding van massavernietigingswapens (PB L 19 van 22.1.2019, blz. 11-19)

Zie de geconsolideerde versie.

Besluit (GBVB) 2016/51 van de Raad van 18 januari 2016 betreffende de ondersteuning van het Verdrag inzake biologische en toxinewapens (BTWC) in het kader van de strategie van de EU tegen de verspreiding van massavernietigingswapens (PB L 12 van 19.1.2016, blz. 50-59)

Conclusies van de Raad en nieuwe actielijnen voor de Europese Unie in de strijd tegen de proliferatie van massavernietigingswapens en de overbrengingsmiddelen daarvoor, Raad van de Europese Unie, 17 december 2008.

Gemeenschappelijk optreden 2008/368/GBVB van de Raad van 14 mei 2008 ter ondersteuning van de uitvoering van Resolutie 1540 (2004) van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties en in het kader van de uitvoering van de strategie van de Europese Unie ter bestrijding van de verspreiding van massavernietigingswapens (PB L 127 van 15.5.2008, blz. 78-83)

Strategie van de EU ter bestrijding van de verspreiding van massavernietigingswapens, Raad van de Europese Unie, 10 december 2003.

Laatste bijwerking 14.06.2023