De EU-afvalstoffenbeheerwet

SAMENVATTING VAN:

Richtlijn 2008/98/EG betreffende afvalstoffen en tot intrekking van een aantal richtlijnen

WAT IS HET DOEL VAN DE RICHTLIJN?

Bij de richtlijn wordt een juridisch kader vastgesteld voor de behandeling van afval in de Europese Unie (EU).
Het kader is ontworpen om het milieu en de menselijke gezondheid te beschermen door het belang te benadrukken van goed afvalbeheer en technieken voor nuttige toepassing en recycling om de druk op hulpbronnen te verminderen en hun gebruik te verbeteren.

KERNPUNTEN

Richtlijn 2008/98/EG

In de richtlijn wordt een afvalhiërarchie vastgesteld:
- preventie;
- voorbereiding voor hergebruik;
- recycling;
- andere nuttige toepassingen (bv. energieterugwinning); en
- verwijdering.
Deze bevestigt het “beginsel dat de vervuiler betaalt”, waarbij de oorspronkelijke producent van de afvalstoffen moet betalen voor de kosten van afvalstoffenbeheer.
Ze introduceert het begrip “uitgebreide verantwoordelijkheid voor producenten”.
Ze maakt onderscheid tussen afvalstoffen en bijproducten*.
Afvalstoffenbeheer moet worden uitgevoerd zonder enig risico voor water, lucht, bodem, fauna en flora, zonder geluids- of geurhinder te veroorzaken of schade te berokkenen aan natuur- en landschapsschoon.
Producenten en houders van afvalstoffen moeten die zelf verwerken of laten behandelen door een officieel erkende exploitant. Ze hebben een vergunning nodig en worden aan periodieke inspecties onderworpen.
De bevoegde nationale instanties moeten afvalstoffenbeheerplannen en afvalpreventieprogramma’s vaststellen.
Er zijn speciale voorwaarden van toepassing op gevaarlijke afvalstoffen, afgewerkte olie en biologisch afval.
De richtlijn voorziet in streefcijfers inzake recycling en nuttige toepassing die tegen 2020 moeten worden gehaald voor huishoudelijk afval (50 %) en bouw- en sloopafval (70 %).
De wetgeving heeft geen betrekking op bepaalde soorten afvalstoffen zoals radioactieve elementen, afgedankte explosieven, uitwerpselen, afvalwater en kadavers van dieren.

Wijzigingsrichtlijn (EU) 2018/851

Als onderdeel van een pakket maatregelen voor de circulaire economie strekt Richtlijn (EU) 2018/851 tot wijziging van Richtlijn 2008/98/EG.
De richtlijn bevat operationele minimumvereisten voor regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid*. Deze kunnen ook een organisatorische verantwoordelijkheid inhouden en een verantwoordelijkheid om bij te dragen aan afvalpreventie en de herbruikbaarheid en recycleerbaarheid van producten.
De regels inzake afvalpreventie worden erdoor aangescherpt. Met betrekking tot afvalproductie moeten de lidstaten van de EU maatregelen nemen om:
- duurzame productie- en consumptiemodellen te ondersteunen;
- het ontwerp, de fabricage en het gebruik van producten aan te moedigen die hulpbronnenefficiënt, duurzaam, repareerbaar, herbruikbaar en opwaardeerbaar zijn;
- de producten in kaart te brengen die kritieke grondstoffen bevatten om te voorkomen dat die materialen afval worden;
- de beschikbaarheid aan te moedigen van losse onderdelen, handleidingen, technische informatie of andere middelen die de reparatie en het hergebruik van producten mogelijk maken, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit en veiligheid ervan;
- de productie van levensmiddelenafval te verminderen als bijdrage aan de doelstelling van de Verenigde Naties inzake duurzame ontwikkeling om tegen 2030 de hoeveelheid levensmiddelenafval per hoofd van de bevolking wereldwijd op het niveau van de detailhandel en de consument te halveren en het levensmiddelenverlies in de gehele productie- en toeleveringsketen terug te dringen;
- de vermindering van het gehalte aan gevaarlijke stoffen in materialen en producten te bevorderen;
- de productie van zwerfvuil in zee een halt toe te roepen.
De richtlijn bevat daarnaast nieuwe doelstellingen inzake de recycling van stedelijk afval: tegen 2025 moet ten minste 55 gewichtsprocent van het stedelijk afval worden gerecycleerd. Deze doelstelling stijgt naar 60 gewichtsprocent tegen 2030 en 65 gewichtsprocent tegen 2035.
De lidstaten moeten:
- uiterlijk 1 januari 2025 gescheiden inzameling van textiel en gevaarlijk huishoudelijk afval invoeren;
- ervoor zorgen dat bioafval uiterlijk 31 december 2023 gescheiden wordt ingezameld of aan de bron wordt gerecycleerd (bijvoorbeeld via compostering).
In de richtlijn wordt ook de aandacht gevestigd op voorbeelden van prikkels voor de toepassing van de afvalstoffenhiërarchie, zoals heffingen op het storten en verbranden van afval en gedifferentieerde afvaltarieven.

VANAF WANNEER TREEDT DIT REGLEMENT IN WERKING?

Richtlijn 2008/98/EG moest per 12 december 2010 in nationaal recht zijn omgezet.
Wijzigingsrichtlijn (EU) 2018/851 moest per 5 juli 2020 in nationaal recht zijn omgezet.

ACHTERGROND

De productie van afvalstoffen was vroeger een onvermijdelijk en ongelukkig bijverschijnsel van economische activiteit en groei. Met moderne technologie en zorgvuldig beheer kan dat cyclische verband worden verbroken.
Zie voor meer informatie:
- Afval en recycling (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

Bijproduct. Een stof die of een voorwerp dat het resultaat is van een productieproces dat niet in de eerste plaats bedoeld is voor de productie van die stof of dat voorwerp. De richtlijn bevat de voorwaarden waaronder een dergelijke stof of een dergelijk voorwerp niet als een afvalstof wordt aangemerkt.

Regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. Een reeks door de lidstaten vastgestelde maatregelen om ervoor te zorgen dat producenten van producten de financiële of financiële en organisatorische verantwoordelijkheid dragen voor het beheer van de afvalfase van de levenscyclus van een product.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad van 19 november 2008 betreffende afvalstoffen en tot intrekking van een aantal richtlijnen (PB L 312 van 22.11.2008, blz. 3-30)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Richtlijn 2008/98/EG werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Uitvoeringsbesluit (EU) 2021/19 van de Commissie van 18 december 2020 tot vaststelling van een gemeenschappelijke methode en een model voor verslaglegging over hergebruik overeenkomstig Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad (PB L 10 van 12.1.2021, blz. 1-7)

Uitvoeringsbesluit (EU) 2019/1004 van de Commissie van 7 juni 2019 tot vaststelling van voorschriften voor de berekening, de verificatie en de verslaglegging van gegevens over afvalstoffen overeenkomstig Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van Uitvoeringsbesluit C(2012) 2384 van de Commissie (PB L 163 van 20.6.2019, blz. 66-100)

Gedelegeerd Besluit (EU) 2019/1597 van de Commissie van 3 mei 2019 tot aanvulling van Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad met betrekking tot een gemeenschappelijke methode en minimale kwaliteitsvereisten voor de eenvormige meting van hoeveelheden levensmiddelenafval (PB L 248 van 27.9.2019, blz. 77-85)

Uitvoeringsbesluit (EU) 2019/2000 van de Commissie van 28 november 2019 tot vaststelling van een model voor de verslaglegging over gegevens over levensmiddelenafval en voor de indiening van het kwaliteitscontroleverslag overeenkomstig Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad (PB L 310 van 2.12.2019, blz. 39-45)

Richtlijn (EU) 2015/1127 van de Commissie van 10 juli 2015 tot wijziging van bijlage II bij Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende afvalstoffen en tot intrekking van een aantal richtlijnen (PB L 184 van 11.7.2015, blz. 13-15)

Beschikking 2000/532/EG van de Commissie van 3 mei 2000 tot vervanging van Beschikking 94/3/EG houdende vaststelling van een lijst van afvalstoffen overeenkomstig artikel 1, onder a), van Richtlijn 75/442/EEG van de Raad betreffende afvalstoffen en Beschikking 94/904/EG van de Raad tot vaststelling van een lijst van gevaarlijke afvalstoffen overeenkomstig artikel 1, lid 4, van Richtlijn 91/689/EEG van de Raad betreffende gevaarlijke afvalstoffen (PB L 226 van 6.9.2000, blz. 3-24)

Zie de geconsolideerde versie.

Laatste bijwerking 16.06.2022

Top