Tweevoudige kwaliteit van producten — Het specifieke geval van levensmiddelen

KERNPUNTEN

De Europese Commissie heeft klachten ontvangen van consumenten uit verschillende EU-landen dat de kwaliteit van sommige levensmiddelen in hun eigen land naar verluidt lager is dan de kwaliteit van op het oog identieke producten die door hetzelfde levensmiddelenbedrijf onder hetzelfde merk in andere EU-landen worden verkocht.

Hoewel het vrije verkeer van goederen in de EU niet noodzakelijkerwijs betekent dat elk product in de hele interne markt identiek moet zijn, is het zorgwekkend wanneer producten met verschillende samenstelling zo op de markt worden gebracht, dat de consument daardoor misleid kan worden en ervan uitgaat dat het product in de hele eengemaakte markt van de EU hetzelfde is, terwijl dit niet het geval is.

Gezien het belang van deze kwestie heeft de Commissie resoluut actie ondernomen om het vertrouwen van de burgers in de eengemaakte markt van de EU te herstellen.

Deze actie bestaat uit twee onderdelen:

• dialoog met de levensmiddelenindustrie, consumentenorganisaties en nationale autoriteiten via het Forum op hoog niveau voor een beter werkende voedselvoorzieningsketen;
• nationale autoriteiten op het gebied van consumentenbescherming en levensmiddelen de bevoegdheid geven om een onderzoek in te stellen naar degenen die de wet overtreden, en hen te vervolgen.

Met het oog hierop heeft de Commissie een interpretatieve mededeling uitgebracht waarin wordt erkend dat levensmiddelenbedrijven het recht hebben de samenstelling van hun producten te wijzigen om ze bijvoorbeeld beter aan te passen aan de lokale voorkeuren van consumenten of aan verschillen die het gevolg zijn van geografische en/of seizoensgebonden beschikbaarheid, mits aan alle wettelijke vereisten van de EU-regelgeving inzake levensmiddelen en consumentenbescherming wordt voldaan. Het allerbelangrijkste is dat de consumenten niet mogen worden misleid door het idee dat producten die onder hetzelfde merk op de markt worden gebracht en/of op dezelfde of zeer vergelijkbare wijze worden verpakt, in de hele eengemaakte markt hetzelfde zijn, terwijl dit niet het geval is. In de mededeling wordt deze redenering toegelicht en verduidelijkt hoe de nationale voedsel- en consumentenbeschermingsautoriteiten gebruik kunnen maken van de bestaande EU-wetgeving om het probleem van de tweevoudige kwaliteit van producten aan te pakken.

Bij onderzoek naar mogelijke gevallen van tweevoudige kwaliteit beoordelen de nationale handhavingsautoriteiten eerst of een levensmiddel aan de EU-levensmiddelenwetgeving voldoet.

Algemene levensmiddelenverordening

De algemene levensmiddelenverordening zorgt ervoor dat alleen veilige levensmiddelen op de EU-markt worden gebracht en dat consumenten naar behoren worden ingelicht en niet worden misleid over de samenstelling en de eigenschappen van de levensmiddelen die te koop worden aangeboden.

Voedselinformatieverordening

In het kader van de verordening inzake de etikettering van levensmiddelen mag voedselinformatie niet misleidend zijn:

• ten aanzien van de kenmerken (aard, identiteit, eigenschappen, samenstelling, oorsprong of herkomst, wijze van vervaardiging of productie), of
• door via de presentatie, beschrijving of afbeelding de aanwezigheid van een bepaald ingrediënt te suggereren, terwijl in feite een van nature aanwezig bestanddeel of normaliter gebruikt ingrediënt is vervangen.

Bij de verordening is ook een lijst van verplichte gegevens vastgesteld voor levensmiddelen die in een duidelijk, nauwkeurig en voor de consument gemakkelijk te begrijpen vorm moeten worden verstrekt.

Na beoordeling of levensmiddelenbedrijven hebben voldaan aan de EU-levensmiddelenwetgeving, moeten de handhavingsautoriteiten als tweede stap onderzoeken of ook de marketingpraktijken met betrekking tot hun levensmiddelen aan de EU-wetgeving inzake consumentenbescherming voldoen.

Richtlijn oneerlijke handelspraktijken

Een handelspraktijk is in strijd met de richtlijn oneerlijke handelspraktijken indien:

• de consument op basis van een referentieproduct² bepaalde gerechtvaardigde verwachtingen heeft van een product en dat het product in kwestie sterk afwijkt van deze verwachtingen;
• het levensmiddelenbedrijf de consument geen of onvoldoende informatie heeft verstrekt en deze daardoor niet beseft dat er een verschil kan zijn met zijn verwachtingen;
• dit gebrek aan informatie de consument waarschijnlijk zal misleiden en hem ertoe zal brengen een product te kopen dat hij anders niet had gekocht.

Wanneer oneerlijke handelspraktijken gevolgen hebben of kunnen hebben voor consumenten in een of meer EU-landen, naast het land waar het levensmiddelenbedrijf is gevestigd, moeten de bevoegde nationale instanties voor consumentenbescherming in het kader van de verordening betreffende samenwerking met betrekking tot consumentenbescherming ook hun werkzaamheden coördineren met die van hun tegenhangers in andere EU-landen. In het kader van deze verordening moeten de nationale instanties voor consumentenbescherming elkaar wederzijds bijstaan, zodat de autoriteiten in het land waar het levensmiddelenbedrijf is gevestigd, alle nodige maatregelen kunnen nemen om een einde te maken aan inbreuken op de EU-consumentenwetgeving.

Naast deze richtsnoeren heeft de Commissie haar interne wetenschappelijke dienst, het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek, opdracht gegeven een geharmoniseerde testaanpak te ontwikkelen en uit te voeren, en verstrekt zij de EU-landen in het kader van het consumentenprogramma een specifieke financiering van 1 miljoen EUR om de nodige handhavingscapaciteit te ontwikkelen.