Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, Συνθήκη ΕΚΑΧ

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Συνθήκη των Παρισίων για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, (ΕΚΑΧ)

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ;

• Ίδρυσε την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), η οποία συγκέντρωσε έξι χώρες (το Βέλγιο, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο και τις Κάτω Χώρες), για να οργανώσει την ελεύθερη κυκλοφορία άνθρακα και χάλυβα και να ελευθερώσει την πρόσβαση στις πηγές παραγωγής.
• Σημαντικό στοιχείο ήταν η δημιουργία μιας κοινής Ανώτατης Αρχής για:
  • την εποπτεία της αγοράς,
  • την παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τους κανόνες ανταγωνισμού, και
  • τη διασφάλιση της διαφάνειας των τιμών.
• Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, με τη σημερινή τους μορφή, προέρχονται από τη Συνθήκη ΕΚΑΧ. Η ΕΚΑΧ δημιουργήθηκε το 1951, μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, και αποτέλεσε το πρώτο βήμα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Στόχοι

Στόχος της Συνθήκης ήταν να συμβάλει, χάρη στη δημιουργία κοινής αγοράς άνθρακα και χάλυβα, στην οικονομική ανάπτυξη, στην αύξηση της απασχόλησης και στην ανύψωση του βιοτικού επιπέδου, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 της Συνθήκης. Ως εκ τούτου, τα θεσμικά όργανα όφειλαν να μεριμνούν για τον τακτικό εφοδιασμό της κοινής αγοράς με άνθρακα και χάλυβα, διασφαλίζοντας ίση πρόσβαση στις πηγές παραγωγής, τη θέσπιση των χαμηλότερων δυνατών τιμών και τη βελτίωση των όρων διαβίωσης και εργασίας του εργατικού δυναμικού. Συγχρόνως, τα θεσμικά όργανα όφειλαν να προάγουν την ανάπτυξη διεθνών συναλλαγών και τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής.

Ενόψει της εγκαθίδρυσης της κοινής αγοράς, η Συνθήκη θέσπισε την ελεύθερη κυκλοφορία των προϊόντων δίχως την επιβολή δασμών ή φορολογικών επιβαρύνσεων. Επίσης, η Συνθήκη απαγόρευσε όλα τα μέτρα ή τις πρακτικές που εισάγουν διακρίσεις, τις επιδοτήσεις, τις ενισχύσεις ή τις ειδικές επιβαρύνσεις που επιβάλλονται από τα κράτη, καθώς και τις περιοριστικές πρακτικές.

Δομή

Η Συνθήκη χωρίστηκε σε τέσσερις τίτλους:

• 1.

  Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα

• 2.

  όργανα της Κοινότητας

• 3.

  οικονομικές και κοινωνικές διατάξεις, και

• 4.

  γενικές διατάξεις.

Περιείχε επίσης:

• δύο πρωτόκολλα, ένα για τον Οργανισμό του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα και ένα άλλο για τις σχέσεις της ΕΚΑΧ με το Συμβούλιο της Ευρώπης, και
• μια σύμβαση για τις μεταβατικές διατάξεις, οι οποίες αφορούσαν την εφαρμογή της Συνθήκης, τις σχέσεις της Κοινότητας με τις τρίτες χώρες και τα γενικά μέτρα διασφαλίσεως.

Θεσμικά όργανα

Η Συνθήκη εγκαθίδρυσε την Ανώτατη Αρχή, τη Συνέλευση, το Συμβούλιο Υπουργών και το Δικαστήριο. Η Κοινότητα διέθετε νομική προσωπικότητα.

• Η Ανώτατη Αρχή, ο πρόδρομος της σημερινής Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ήταν το ανεξάρτητο εκτελεστικό συλλογικό όργανο, που είχε αποστολή να μεριμνά για την υλοποίηση των στόχων που καθορίζονταν στη Συνθήκη και να ενεργεί προς το γενικό συμφέρον της Κοινότητας. Αποτελούνταν από εννέα μέλη (εκ των οποίων έως δύο μπορούσαν να έχουν την ίδια εθνικότητα) τα οποία διορίζονταν για έξι έτη. Επρόκειτο για μια πραγματικά υπερεθνική αρχή η οποία διέθετε εξουσία λήψης αποφάσεων. Μεριμνούσε για:
  • τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής και τη βελτίωση της ποιότητάς της,
  • τη διάθεση των προϊόντων υπό τις ίδιες συνθήκες,
  • την προώθηση των κοινών εξαγωγών, και
  • τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στις βιομηχανίες άνθρακα και χάλυβα.

Η Ανώτατη Αρχή λάμβανε αποφάσεις και διατύπωνε συστάσεις και γνώμες. Στηριζόταν στο έργο της από μια Συμβουλευτική Επιτροπή (πρόδρομος της σημερινής Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής) που απαρτιζόταν από εκπροσώπους των παραγωγών, των εργαζομένων, των καταναλωτών και των εμπόρων.

• Η Συνέλευση, ο πρόδρομος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, απαρτιζόταν από 78 βουλευτές, αντιπροσώπους των εθνικών κοινοβουλίων. Υπήρχαν 18 από τη Γερμανία, 18 από τη Γαλλία, 18 από την Ιταλία, 10 από το Βέλγιο, 10 από τις Κάτω Χώρες και 4 από το Λουξεμβούργο. Βάσει της Συνθήκης, η Συνέλευση είχε ελεγκτικές αρμοδιότητες.
• Το Συμβούλιο, πρόδρομος του σημερινού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαρτιζόταν από έξι αντιπροσώπους των εθνικών κυβερνήσεων. Η προεδρία ασκείτο εκ περιτροπής από κάθε κράτος μέλος του Συμβουλίου για περίοδο τριών μηνών. Ρόλος του Συμβουλίου ήταν να εναρμονίζει τη δράση της Ανώτατης Αρχής και τη γενικότερη οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων. Η σύμφωνη γνώμη του ήταν αναγκαία για τις σημαντικές αποφάσεις που λάμβανε η Ανώτατη Αρχή.
• Το Δικαστήριο, πρόδρομος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελούνταν από επτά δικαστές οι οποίοι διορίζονταν κατόπιν κοινής συμφωνίας των κυβερνήσεων των κρατών μελών για περίοδο έξι ετών. Το δικαστήριο εξασφάλιζε την τήρηση του δικαίου κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή της Συνθήκης.

Αποστολή

• Για την εκπλήρωση της αποστολής της, η ΕΚΑΧ:
  • συνέλλεγε πληροφορίες από τις επιχειρήσεις και τις ενώσεις άνθρακα και χάλυβα,
  • διαβουλευόταν με τα διάφορα μέρη (επιχειρήσεις άνθρακα και χάλυβα, εργαζόμενοι κ.λπ.), και
  • είχε την εξουσία να διενεργεί ελέγχους για να ελέγξει τις πληροφορίες που της παρέχονταν.
• Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι επιχειρήσεις δεν τηρούσαν τις υποχρεώσεις τους έναντι της Ανώτατης Αρχής, η τελευταία είχε το δικαίωμα να επιβάλλει κυρώσεις, μεταξύ άλλων, πρόστιμα (το ανώτατο ποσό των οποίων ήταν 1 % του ετήσιου κύκλου εργασιών) και χρηματικές ποινές (5 % του μέσου ημερησίου κύκλου εργασιών για κάθε ημέρα καθυστέρησης).
• Με βάση αυτές τις πληροφορίες, πραγματοποιούνταν προβλέψεις για τον προσανατολισμό της δράσης των ενδιαφερομένων και για τον καθορισμό της δράσης της ΕΚΑΧ. Η ΕΚΑΧ διεξήγε, από την πλευρά της, μελέτες για την εξέλιξη των τιμών και των αγορών προκειμένου να συμπληρώνει τις πληροφορίες που της παρείχαν οι επιχειρήσεις και οι διάφορες ενώσεις.

Χρηματοδότηση

• Η χρηματοδότηση της ΕΚΑΧ προερχόταν από εισφορές επί της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα και από τη σύναψη δανείων. Οι εισφορές προορίζονταν για την κάλυψη διοικητικών δαπανών και της μη επιστρεπτέας ενίσχυσης που προβλεπόταν για ενέργειες αναπροσαρμογής, καθώς και για την κάλυψη δαπανών που διατίθεντο για την ενθάρρυνση της τεχνικής και οικονομικής έρευνας. Τα κεφάλαια δανείων δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν παρά μόνο για τη χορήγηση δανείων.
• Στον τομέα των επενδύσεων, εκτός από τη χορήγηση δανείων, η ΕΚΑΧ μπορούσε να χορηγεί εγγυήσεις για τα δάνεια που έκαναν οι επιχειρήσεις με τρίτους. Επίσης, η ΕΚΑΧ είχε τη δυνατότητα να κατευθύνει τις επενδύσεις τις οποίες δεν χρηματοδοτούσε.

Παραγωγή

Η ΕΚΑΧ διαδραμάτιζε κυρίως έμμεσο, επικουρικό ρόλο μέσω της συνεργασίας με τις κυβερνήσεις και τις παρεμβάσεις στον τομέα των τιμών και της εμπορικής πολιτικής. Ωστόσο, σε περίπτωση μείωσης της ζήτησης ή ανεπαρκούς παραγωγής, η ΕΚΑΧ μπορούσε να παρεμβαίνει άμεσα με την επιβολή ποσοστώσεων με στόχο την οργανωμένη μείωση της παραγωγής, είτε, σε περίπτωση ανεπαρκούς παραγωγής, με τον καθορισμό προτεραιοτήτων κατανάλωσης, την κατανομή των πόρων και τον καθορισμό του επιπέδου των εξαγωγών στο πλαίσιο των προγραμμάτων παραγωγής.

Καθορισμός των τιμών και ανταγωνισμός

• Η Συνθήκη απαγόρευε κάθε πρακτική που εισάγει διακρίσεις σχετικά με τις τιμές, κάθε αθέμιτη πρακτική ανταγωνισμού και κάθε πρακτική που εισάγει διακρίσεις υπό μορφή εφαρμογής άνισων όρων σε συγκρίσιμες συναλλαγές. Οι κανόνες αυτοί εφαρμόζονται επίσης στον τομέα των μεταφορών.
• Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως όταν διαπιστωνόταν ότι υφίστατο ή επέκειτο έκδηλη κρίση, η Ανώτατη Αρχή μπορούσε να καθορίζει ανώτατες ή ελάχιστες τιμές εξαγωγής στο εσωτερικό της Κοινότητας.
• Προκειμένου να διασφαλίζει τον ελεύθερο ανταγωνισμό, η Ανώτατη Αρχή έπρεπε να είναι ενήμερη για όλες τις δράσεις των κρατών μελών που θα μπορούσαν να τον θέσουν σε κίνδυνο. Επίσης, η συνθήκη πραγματευόταν τρεις συγκεκριμένες περιπτώσεις που ήταν δυνατό να στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό:
  • τις συμπράξεις,
  • τις συγκεντρώσεις και
  • τις καταχρήσεις δεσπόζουσας θέσης.

Η Ανώτατη Αρχή μπορούσε να απαγορεύει τις συμπράξεις ή τις ενώσεις επιχειρήσεων εάν διαπίστωνε ότι αυτές έτειναν άμεσα ή έμμεσα να παρεμποδίσουν, να περιορίσουν ή να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό.

Μισθοί και διακίνηση του εργατικού δυναμικού

• Αν και οι μισθοί ενέπιπταν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, η Ανώτατη Αρχή μπορούσε να παρεμβαίνει σε περιπτώσεις ασυνήθιστα χαμηλών μισθών ή μειώσεων των μισθών, υπό ορισμένους όρους που ορίζονται ρητά στη Συνθήκη.
• Η Ανώτατη Αρχή μπορούσε να χορηγεί χρηματοδοτική βοήθεια για προγράμματα που αποσκοπούσαν στην εξάλειψη των αρνητικών επιπτώσεων από την εισαγωγή νέων τεχνολογικών μεθόδων ή νέου εξοπλισμού στη βιομηχανία και επηρεάζουν το εργατικό δυναμικό (αποζημιώσεις, επιδόματα και επαγγελματική επιμόρφωση).
• Όσον αφορά την κινητικότητα του εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, η Συνθήκη προέβλεπε από την πλευρά των κρατών την κατάργηση των περιορισμών στην εργασία λόγω εθνικότητας. Για άλλες κατηγορίες εργαζομένων, και σε περίπτωση έλλειψης εργατικού δυναμικού, τα κράτη μέλη καλούνταν να προβαίνουν στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της μετανάστευσης προκειμένου να διευκολύνουν την πρόσληψη αλλοδαπών εργαζομένων.

Εμπορική πολιτική

• Η Συνθήκη περιλάμβανε επίσης διατάξεις για την εμπορική πολιτική της ΕΚΑΧ έναντι τρίτων χωρών. Αν και δεν θιγόταν η αρμοδιότητα των κυβερνήσεων των κρατών μελών, η Κοινότητα είχε ορισμένα προνόμια, όπως ο καθορισμός μέγιστων και ελάχιστων δασμολογικών συντελεστών και ο έλεγχος της χορήγησης αδειών εξαγωγής ή εισαγωγής. Η ΕΚΑΧ είχε επίσης το δικαίωμα να ενημερώνεται σχετικά με τις εμπορικές συνθήκες που συνάπτονταν στον τομέα του άνθρακα και του χάλυβα.
• Η Ανώτατη Αρχή μπορούσε επίσης να παρεμβαίνει στις περιπτώσεις ντάμπινγκ, δηλαδή χρησιμοποίηση από επιχειρήσεις, που δεν υπάγονται στην αρμοδιότητα της Κοινότητας, μέσων ανταγωνισμού που αντιβαίνουν στη Συνθήκη ή σημαντικής αύξησης των εισαγωγών που μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή ζημία στην κοινοτική παραγωγή.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΣΤΗΚΕ Η ΣΥΝΘΗΚΗ;

Εφαρμόστηκε από το 1952, βρισκόταν σε ισχύ για 50 έτη και έληξε το 2002. Η κοινή αγορά που δημιουργήθηκε με τη Συνθήκη τέθηκε σε λειτουργία στις 10 Φεβρουαρίου 1953 για τον άνθρακα, τα σιδηρομεταλλεύματα και τα παλιοσίδερα και την 1η Μαΐου 1953 για τον χάλυβα.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

• Πριν τη λήξη της, η Συνθήκη ΕΚΑΧ τροποποιήθηκε με τις ακόλουθες συνθήκες:
  • Συνθήκη συγχώνευσης (Συνθήκη των Βρυξελλών 1965) — Η συνθήκη αυτή αντικατέστησε τα τρία Συμβούλια Υπουργών (ΕΟΚ, ΕΚΑΧ και Ευρατόμ)
  • Συνθήκες που επιφέρουν τροποποιήσεις σε ορισμένες δημοσιονομικές διατάξεις (1970 και 1975).
  • Συνθήκη για τη Γροιλανδία (1984).
  • Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ, Συνθήκη του Μάαστριχτ, 1992).
  • Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (1986).
  • Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997).
  • Συνθήκης της Νίκαιας (2001) και
  • Συνθήκες προσχώρησης (1972 (Δανία, Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο (1)), 1979 (Ελλάδα), 1985 (Ισπανία και Πορτογαλία) και 1994 (Αυστρία, Φινλανδία και Σουηδία).
• Μετά τη λήξη της Συνθήκης ΕΚΑΧ, οι κανόνες για τους τομείς του άνθρακα και του χάλυβα ενσωματώθηκαν στις Συνθήκες για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, στη Συνθήκη της Ρώμης.
• Ένα πρωτόκολλο σχετικά με τις οικονομικές συνέπειες της λήξης της Συνθήκης ΕΚΑΧ και το ταμείο έρευνας για τον άνθρακα και το χάλυβα επισυνάπτεται στη Συνθήκη της Νίκαιας. Το πρωτόκολλο αυτό προβλέπει τη μεταβίβαση όλων των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού της ΕΚΑΧ στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τη διάθεση της καθαρής αξίας των περιουσιακών αυτών στοιχείων για την έρευνα στους τομείς που συνδέονται με τη βιομηχανία άνθρακα και χάλυβα.
• Οι αποφάσεις του Φεβρουαρίου 2003 περιέχουν τα αναγκαία μέτρα για την εφαρμογή των διατάξεων του πρωτοκόλλου, τις δημοσιονομικές κατευθυντήριες γραμμές και τις διατάξεις που αφορούν το Ταμείο Έρευνας για τον Άνθρακα και τον Χάλυβα.

ΚΥΡΙΩΣ ΚΕΙΜΕΝΟ

Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα

τελευταία ενημέρωση 11.12.2017

---

(1) Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και γίνεται τρίτη χώρα (χώρα εκτός ΕΕ) από την 1η Φεβρουαρίου 2020.