Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για την επανεισδοχή προσώπων που διαμένουν χωρίς άδεια

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πεδίο εφαρμογής

• Η συμφωνία αφορά τα πρόσωπα που δεν πληρούν, ή δεν πληρούν πλέον, τους όρους εισόδου ή διαμονής στην Τουρκία ή σε μία χώρα της ΕΕ (ανάλογα με την «αιτούσα χώρα»).
• Εδαφικός περιορισμός: η συμφωνία δεν εφαρμόζεται στην Ιρλανδία, εκτός αν ασκήσει το δικαίωμα συμμετοχής της, και στη Δανία. Το Ηνωμένο Βασίλειο (¹) επέλεξε να ασκήσει το δικαίωμα συμμετοχής του.

Υποχρεώσεις όσον αφορά την επανεισδοχή

Εφόσον ζητηθεί από μια χώρα της ΕΕ και ανεξαρτήτως της βούλησης των συγκεκριμένων προσώπων, η Τουρκία πρέπει να επιτρέψει την επανεισδοχή:

• των ημεδαπών και των παρακάτω προσώπων που σχετίζονται ή εμπίπτουν στην ίδια κατηγορία:
  • των ανήλικων και άγαμων τέκνων τους που δεν έχουν αυτοτελές δικαίωμα διαμονής ή δικαίωμα διαμονής μέσω του άλλου γονέα στην αιτούσα χώρα της ΕΕ,
  • των συζύγων τους (εφόσον ο γάμος αναγνωρίζεται από την Τουρκία) που έχουν ή αποκτούν το δικαίωμα εισόδου και διαμονής στην Τουρκία, εκτός αν διαθέτουν αυτοτελές δικαίωμα διαμονής στην αιτούσα χώρα της ΕΕ και
  • προσώπων τα οποία, σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία, έχουν χάσει ή αποποιηθεί την τουρκική ιθαγένεια από τη στιγμή της εισόδου τους στην επικράτεια μιας χώρας της ΕΕ, εκτός αν έχουν λάβει τουλάχιστον διαβεβαίωση πολιτογράφησης από την εν λόγω χώρα της ΕΕ·
• υπηκόων τρίτων χωρών και ανιθαγενών¹:
  • που διαθέτουν θεώρηση για την Τουρκία και εισήλθαν στην επικράτεια μιας χώρας της ΕΕ απευθείας από την Τουρκία ή διαθέτουν άδεια διαμονής στην Τουρκία ή εισήλθαν παράνομα και απευθείας στην επικράτεια μιας χώρας της ΕΕ, αφού διέμειναν ή διήλθαν από την Τουρκία,
  • εκτός εάν το πρόσωπο:
    • τελούσε απλώς υπό καθεστώς διέλευσης σε διεθνή αερολιμένα της Τουρκίας ή
    • είχε χρησιμοποιήσει θεώρηση ή άδεια διαμονής που εκδόθηκε από την αιτούσα χώρα της ΕΕ για την είσοδο σε αυτήν τη χώρα (χωρίς να έχει τώρα στην κατοχή του τουρκική θεώρηση ή άδεια διαμονής με μεγαλύτερη διάρκεια ισχύος) ή
    • τυγχάνει απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για την είσοδο στην αιτούσα χώρα της ΕΕ ή
    • εγκατέλειψε την επικράτεια της Τουρκίας για περισσότερα από 5 έτη πριν λάβει γνώσει για αυτά τα πρόσωπα η αιτούσα χώρα της ΕΕ, εκτός αν οι όροι που απαιτούνται για την επανεισδοχή τους στην Τουρκία μπορούν να αποδειχθούν.

Κατ’ αμοιβαιότητα, οι χώρες της ΕΕ αναλαμβάνουν τις αντίστοιχες δεσμεύσεις απέναντι στην Τουρκία, υπό τους ίδιους όρους και περιορισμούς και, εφόσον ζητείται από την Τουρκία, θα επιτρέπουν την επανεισδοχή των ημεδαπών ή των προσώπων που σχετίζονται ή εμπίπτουν στην ίδια κατηγορία ή των υπηκόων τρίτων χωρών ή των μη τουρκικής καταγωγής υπηκόων ή των ανιθαγενών.

Διαδικασία επανεισδοχής

• Η συμφωνία και τα παραρτήματά της καθορίζουν τα παραδεκτά αποδεικτικά στοιχεία ιθαγένειας (σχετικά με την υποχρέωση επανεισδοχής ημεδαπών) και τους όρους για την υποχρέωση επανεισδοχής υπηκόων τρίτων χωρών ή ανιθαγενών.
• Κάθε αίτηση επανεισδοχής θα πρέπει να απαντηθεί εγγράφως σε σύντομο χρονικό διάστημα και τυχόν απόρριψη της αίτησης επανεισδοχής θα πρέπει να αιτιολογηθεί.
• Προβλέπεται μια διαδικασία για την ταχεία παράδοση του απαραίτητου ταξιδιωτικού εγγράφου με την αναγκαία διάρκεια ισχύος, συμπεριλαμβανομένης μιας προθεσμίας για την πραγματική μεταγωγή από την αιτούσα χώρα του προσώπου του οποίου γίνεται επανεισδοχή. Η συμφωνία αφορά επίσης θέματα μεταγωγής και μεταφοράς.
• Σε περίπτωση επανεισδοχής εκ σφάλματος, το μέρος στο οποίο απευθύνεται η αίτηση έχει ακόμα τη δυνατότητα να ζητήσει την επιστροφή του συγκεκριμένου προσώπου.
• Μια αίτηση επανεισδοχής θα πρέπει να έχει την κοινή μορφή που παρουσιάζεται σε ένα από τα παραρτήματα της συμφωνίας, η οποία περιέχει τις απαραίτητες πληροφορίες.

Διέλευση

• Οι χώρες της ΕΕ και η Τουρκία συμφωνούν να περιορίσουν τη διέλευση των υπηκόων τρίτων χωρών και των μη τουρκικής καταγωγής υπηκόων ή των ανιθαγενών — δηλ. τη διέλευσή τους μέσω της επικράτειας της χώρας προς την οποία απευθύνεται η αίτηση, ενώ ταξιδεύουν από την αιτούσα χώρα προς τη χώρα προορισμού —στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τα πρόσωπα αυτά δεν μπορούν να επιστρέψουν απευθείας στη χώρα προορισμού.
• Από την άλλη πλευρά, δεσμεύονται αμοιβαία να επιτρέπουν τη διέλευση, εάν εξασφαλίζεται η περαιτέρω μετακίνηση και δεν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι (καθορίζονται στη συμφωνία) για την άρνησή της.
• Η συμφωνία καθορίζει μια διαδικασία διέλευσης με βάση τις προϋποθέσεις υποβολής αιτήσεων οι οποίες είναι παρόμοιες με αυτές για την επανεισδοχή.

Η συμφωνία δεν θίγει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των χωρών της ΕΕ και της Τουρκίας, ιδιαίτερα όσον αφορά τις διαδικαστικές εγγυήσεις που απορρέουν από τα εξής:

• το διεθνές δίκαιο, ιδίως από ορισμένες νομικές πράξεις που αναφέρονται στη συμφωνία·
• τις ακόλουθες πράξεις του δικαίου της ΕΕ:
  • τη συμφωνία συνδέσεως, της 12ης Σεπτεμβρίου 1963, μεταξύ της ΕΟΚ και της Τουρκίας, των πρόσθετων πρωτοκόλλων της, των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου Σύνδεσης και της σχετικής νομολογίας² του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
  • Οδηγία 2008/115/ΕΚ σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών, ιδίως όσον αφορά την πρόσβαση σε νομικές συμβουλές, πληροφορίες, προσωρινή αναστολή της εκτέλεσης των αποφάσεων επιστροφής, καθώς και την πρόσβαση σε ένδικα μέσα,
  • Οδηγία 2003/109/ΕΚ σχετικά με το καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες και
  • Οδηγία 2003/86/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης.