Ποινικές διαδικασίες — Τεκμήριο αθωότητας και το δικαίωμα παράστασης στη δίκη

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πεδίο εφαρμογής

• Η οδηγία εφαρμόζεται για οποιοδήποτε άτομο (φυσικό πρόσωπο) που είναι ύποπτο ή κατηγορούμενο στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών.
• Εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας, από τη στιγμή που ένα άτομο είναι ύποπτο ή κατηγορούμενο ότι έχει διαπράξει ποινικό αδίκημα μέχρι την τελική δικαστική απόφαση.

Δικαιώματα

Η οδηγία θεσπίζει θεμελιώδη δικαιώματα για ένα άτομο κατηγορούμενο ή ύποπτο στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας:

• αθώο μέχρι να αποδειχθεί ένοχο
  • Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι οι δημόσιες δηλώσεις αρχών και οι δικαστικές αποφάσεις (εκτός από τις αποφάσεις περί ενοχής) δεν αναφέρουν το άτομο ως ένοχο.
  • Οι χώρες της ΕΕ πρέπει επίσης να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα άτομα που είναι ύποπτα ή κατηγορούμενα δεν παρουσιάζονται ως ένοχα στο δικαστήριο ή δημόσια μέσα από περιορισμό των κινήσεών τους·
• το βάρος της απόδειξης της ενοχής φέρεται από την εισαγγελική αρχή·
• το δικαίωμα της σιωπής και της μη αυτοενοχοποίησης·
• το δικαίωμα ένα άτομο να παρίσταται στη δίκη του — μια δίκη μπορεί να διεξαχθεί ερήμην του ύποπτου ή κατηγορούμενου ατόμου όταν πληροίται μία από τις παρακάτω προϋποθέσεις:
  • το άτομο έχει ενημερωθεί έγκαιρα για τη δίκη και για τις συνέπειες της μη παράστασης
  • το άτομο εκπροσωπείται από εξουσιοδοτημένο δικηγόρο ο οποίος διορίστηκε είτε από τον ύποπτο ή κατηγορούμενο είτε από το κράτος.

Μέσα ένδικης προστασίας

• Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διασφαλίζουν ότι έχουν θεσπιστεί αποτελεσματικά ένδικα μέσα προστασίας σε περίπτωση παραβίασης αυτών των δικαιωμάτων τους.
• Σε περίπτωση παραβίασης του δικαιώματος της σιωπής ή του δικαιώματος της μη αυτοενοχοποίησης, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα δικαιώματα της υπεράσπισης και της δίκαιης διεξαγωγής της δίκης λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση των σχετικών δηλώσεων.
• Όταν ένα ύποπτο ή κατηγορούμενο άτομο δεν είναι παρόν στη δίκη του και δεν πληρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις, έχει το δικαίωμα σε νέα δίκη ή σε άλλο ένδικο μέσο που να επιτρέπει τον επαναπροσδιορισμό της ουσίας της υπόθεσης (συμπεριλαμβανομένης της παρουσίασης νέων αποδεικτικών στοιχείων).