Parlament Europejski

Parlament Europejski (PE) jest jedynym organem UE wybieranym w sposób bezpośredni, a zarazem jednym z największych demokratycznych zgromadzeń na świecie. W jego skład wchodzi 705 członków, którzy reprezentują 450 milionów obywateli UE. Deputowani są wybierani co 5 lat przez wyborców w 27 państwach członkowskich Unii Europejskiej. Osoby wybrane do Parlamentu Europejskiego nazywane są członkami Parlamentu Europejskiego.

Liczba członków PE wybranych w każdym z państw członkowskich UE określana jest na podstawie liczby ludności w danym państwie. Podział mandatów do końca kadencji parlamentarnej 2019–2024 przedstawia się następująco: Belgia: 21, Bułgaria: 17, Republika Czeska: 21, Dania: 14, Niemcy: 96, Estonia: 7, Irlandia: 13, Grecja: 21, Hiszpania: 59, Francja: 79, Chorwacja: 12, Włochy: 76, Cypr: 6, Łotwa: 8, Litwa: 11, Luksemburg: 6, Węgry: 21, Malta: 6, Królestwo Niderlandów: 29, Austria: 19, Polska: 52, Portugalia: 21, Rumunia: 33, Słowenia: 8, Słowacja: 14, Finlandia: 14 i Szwecja: 21.

Podział mandatów na kadencję parlamentarną 2024–2029 zostanie poddany aktualizacji zgodnie z decyzją Rady Europejskiej (UE) 2023/2061, a całkowita liczba wybranych członków PE ma wynieść 720.

Kobiety stanowią około 40 % członków Parlamentu Europejskiego. Parlamentarzyści mogą tworzyć ugrupowania w zależności od poglądów politycznych, a nie kraju pochodzenia.

Zgodnie z danymi na 15 marca 2024 roku podział mandatów pomiędzy siedmioma ugrupowaniami politycznymi przedstawiał się następująco:

• Europejska Partia Ludowa (178 członków Parlamentu Europejskiego),
• Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim (140),
• Odnówmy Europę (102),
• Zieloni – Wolny Sojusz Europejski (71),
• Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (68),
• Tożsamość i Demokracja (59),
• Zjednoczona Lewica Europejska – Nordycka Zielona Lewica (37).

Według tych samych danych 49 posłów nie należało do żadnego z ugrupowań politycznych.

Główne zadania Parlamentu Europejskiego są następujące.

• Władza ustawodawcza: w przypadku większości unijnych aktów prawnych PE współdzieli władzę ustawodawczą z Radą Unii Europejskiej, zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą.
• Władza budżetowa: PE współdzieli uprawnienia budżetowe z Radą podczas głosowania nad rocznym budżetem, wprowadzając go w życie na mocy podpisu przewodniczącego Parlamentu Europejskiego i nadzorując jego implementację.
• Uprawnienia kontrolne nad instytucjami UE, a zwłaszcza Komisją Europejską: PE może zatwierdzać lub odmawiać zatwierdzenia komisarzy, a także ma uprawnienia do zdymisjonowania Komisji jako organu przez przegłosowanie wotum nieufności. Parlament ma również uprawnienia do kontroli działań UE za pośrednictwem pisemnych i ustnych pytań przedkładanych Komisji oraz Radzie. PE powołuje komisje nadzwyczajne i komisje śledcze, których kompetencje nie muszą być ograniczone do działalności instytucji unijnych, ale mogą też obejmować działania podejmowane przez państwa członkowskie w związku z wdrażaniem unijnej polityki.

Traktat lizboński wzmocnił rolę PE, dając mu uprawnienia równorzędne z Radą, jako że:

• rozszerza zwykłą procedurę ustawodawczą na 40 nowych dziedzin, takich jak rolnictwo, bezpieczeństwo energetyczne, imigracja, wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne, zdrowie i fundusze strukturalne;
• zwiększa rolę PE w procesie przyjmowania budżetu Unii Europejskiej – PE wspólnie z Radą odpowiada za przyjęcie całego budżetu,
• daje członkom PE możliwość wyrażenia zgody na różne umowy międzynarodowe negocjowane przez UE, takie jak międzynarodowe umowy handlowe;
• wprowadza nowe prawa dotyczące dostępu do informacji na temat działań Rady Europejskiej, rotacyjnej prezydencji Rady i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych;
• daje PE prawo do proponowania zmian w traktacie;
• zwiększa uprawnienia kontrolne PE przez wybieranie przewodniczącego Komisji Europejskiej i zatwierdzanie członków Komisji poprzez przegłosowanie zgody.

Członkowie PE uczestniczą w sesjach plenarnych w Strasburgu i Brukseli oraz w spotkaniach komisji i ugrupowań politycznych w Brukseli.

Na mocy art. 223 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej PE musi przyjąć status dla jego członków, który określa warunki pełnienia przez nich funkcji.

Kodeks postępowania nakazuje członkom PE działać wyłącznie w interesie publicznym i wykonywać swoją pracę bezinteresownie, rzetelnie, otwarcie, sumiennie, uczciwie, odpowiedzialnie i z poszanowaniem reputacji PE.

Na mocy art. 232 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej PE musi uchwalić regulamin dotyczący wewnętrznych zasad organizacji i funkcjonowania PE.

ZOBACZ TAKŻE

• Budżet UE
• Procedura zgody
• Procedura konsultacji
• Rada Unii Europejskiej
• Komisja Europejska
• Rada Europejska
• Instytucje Unii Europejskiej
• Europejskie partie polityczne
• Parlamenty narodowe i podejmowanie decyzji w UE
• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
• Prezydencja Rady Unii Europejskiej
• Przewodniczący Komisji Europejskiej
• Zwykła procedura ustawodawcza (współdecydowanie)
• Komisje parlamentarne
• Specjalna procedura ustawodawcza
• Statut posła do Parlamentu Europejskiego
• Traktaty
• Jednolita procedura wyborcza Parlamentu Europejskiego
• Europejska Służba Działań Zewnętrznych (streszczenie)
• Regulamin Parlamentu Europejskiego (streszczenie)
• Procedury ustawodawcze (streszczenie)
• Parlament Europejski (streszczenie)
• Traktat z Lizbony (streszczenie)
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (streszczenie)
• Prawa głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego (streszczenie).