Podział kompetencji

Traktat lizboński określa podział kompetencji (uprawnień) między Unią Europejską (UE) i jej państwami członkowskimi.

Obok zasad pomocniczości (zgodnie z którą UE może działać tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast mogą zostać osiągnięte lepiej na szczeblu UE) i proporcjonalności (zgodnie z którą działanie UE nie może, pod względem treści i zakresu, wykraczać poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów traktatów) funkcjonuje także zasada przyznania (art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej). Zasada przyznania oznacza, że UE może działać jedynie w granicach kompetencji, które zostały jej przyznane na mocy traktatów UE.

Podział kompetencji został określony w art. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) i doprecyzowany w jego artykułach 3–6. Istnieją trzy rodzaje kompetencji.

Wyłączne (art. 3 TFUE). Dziedziny, w których działania może podejmować wyłącznie UE – na przykład unia celna i polityka handlowa.
Dzielone między UE i państwa członkowskie UE (art. 4 TFUE). Dziedziny, w których państwa członkowskie mogą działać wyłącznie wtedy, gdy UE rezygnuje z działania – na przykład transport, polityka spójności, energia i środowisko. Państwa członkowskie mogą zwrócić się do Komisji Europejskiej o uchylenie przyjętego aktu ustawodawczego w jednej z dziedzin, których dotyczą kompetencje dzielone, aby zapewnić wyższy poziom zgodności z zasadami pomocniczości i proporcjonalności (deklaracja nr 18 załączona do traktatu lizbońskiego).
UE może wspierać, koordynować lub uzupełniać działania państw członkowskich (art. 6 TFUE), na przykład w dziedzinie kultury i turystyki. W tych dziedzinach UE nie może przyjmować wiążących prawnie aktów, które wymagają od państw członkowskich harmonizacji krajowych przepisów ustawowych i wykonawczych.

UE może podejmować kroki w celu zapewnienia, by państwa członkowskie koordynowały swoje polityki gospodarcze, społeczne i zatrudnienia na szczeblu UE (art. 5 TFUE).

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa UE charakteryzuje się szczególnymi cechami instytucjonalnymi. Ta polityka jest określana i wdrażana przez Radę Europejską i Radę Unii Europejskiej. Parlament Europejski i Komisja odgrywają w tym zakresie ograniczoną rolę. Przewodniczący Rady Europejskiej i Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa reprezentują UE w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

ZOBACZ TEŻ:

Top