Europese ruimte voor een leven lang leren

Om de overgang naar een kennismaatschappij te vergemakkelijken ondersteunt de Commissie de ontwikkeling van strategieën en concrete acties voor een leven lang leren met het oog op de totstandbrenging van een Europese ruimte voor een leven lang leren. Deze doelstelling staat centraal in de Lissabonstrategie en in het bijzonder in het programma "Onderwijs en opleiding 2010". De lidstaten hebben zich ertoe verbonden vóór 2006 passende strategieën vast te stellen.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie van 21 november 2001 betreffende de realisatie van een Europese ruimte voor een leven lang leren [COM(2001) 678 def. – Niet in het Publicatieblad verschenen].

SAMENVATTING

De toekomst van Europa hangt af van de mate waarin zijn burgers in staat zullen zijn om het hoofd te bieden aan economische en sociale uitdagingen. Een Europese ruimte voor een leven lang leren zal de Europese burgers in staat stellen om zich vrij tussen leeromgevingen, arbeidsplaatsen, regio's en landen te bewegen om daarbij zo veel mogelijk profijt te trekken van hun kennis en vaardigheden. Een leven lang leren legt niet alleen de nadruk op een doorlopend leerproces van de fase vóór de leerplicht tot na de pensionering ("van de wieg tot het graf"), maar ook op het hele scala aan formele, niet-formele en informele leeractiviteiten.

In de context van de tijdens de Europese Raad van Lissabon van maart 2000 vastgestelde strategische doelstelling om van de Europese Unie (EU) de meest concurrerende en meest dynamische kenniseconomie ter wereld te maken is een leven lang leren tot het leidend beginsel van het integrale kader voor beleidssamenwerking "Onderwijs en opleiding 2010" geworden, in synergie met de relevante elementen van het beleid op het gebied van jeugdzaken, werkgelegenheid, sociale integratie en onderzoek. In de nieuwe geïntegreerde richtsnoeren die in 2005 in het kader van de Lissabonstrategie zijn goedgekeurd is eveneens de doelstelling van een leven lang leren opgenomen.

De centrale rol van de lerende, het belang van gelijke kansen en de kwaliteit en relevantie van de leermogelijkheden moeten centraal staan in de strategieën voor de realisatie van de Europese ruimte voor een leven lang leren.

Elementen van een strategie voor een leven lang leren

Sinds de Europese Raad van Feira in 2000 is in de verschillende opeenvolgende Raden de noodzaak onderstreept om coherente en algemene strategieën voor een leven lang leren te implementeren. De lidstaten hebben zich ertoe verbonden dergelijke strategieën voor 2006 te verwezenlijken.

Deze mededeling geeft de elementen aan van dergelijke strategieën ter ondersteuning van de inspanningen van de lidstaten en andere betrokken actoren. De omvorming van de traditionele systemen is de eerste te zetten stap om iedereen toegang te geven tot een leven lang leren. Er worden ook andere elementen aangegeven, gezien de noodzaak van:

• de ontwikkeling van partnerschappen op alle niveaus van de overheidsadministratie (nationaal, regionaal en lokaal) alsook tussen de verleners van onderwijsdiensten (scholen, universiteiten, enz.) en de civiele samenleving in ruime zin (bedrijven, sociale partners, plaatselijke verenigingen, enz.);
• de vaststelling van de behoeften van de lerende en de arbeidsmarkt in de context van de kennismaatschappij (waaronder bijvoorbeeld de nieuwe informatietechnologieën);
• de vaststelling van de passende middelen door het aanmoedigen van de toename van publieke en particuliere investeringen en nieuwe investeringsmodellen;
• het toegankelijker maken van de leermogelijkheden, met name door het uitbreiden van de plaatselijke leercentra op het werk en door het vergemakkelijken van het leren aldaar. Er zijn specifieke inspanningen nodig voor kansarmen, inclusief gehandicapten, minderheden en mensen die op het platteland wonen;
• het scheppen van een leercultuur om (potentiële) lerenden te motiveren, hun participatie te vergroten en de noodzaak om een leven lang te leren op de voorgrond te plaatsen;
• het instellen van mechanismen voor evaluatie en kwaliteitsbewaking. De Commissie diende tegen begin 2003 een prijs in te stellen voor ondernemingen die in levenslang leren investeren, om goede praktijken op dit gebied te belonen en bekend te maken.

Prioritaire acties van een strategie ten gunste van een leven lang leren

De Commissie onderstreept dat de volgende punten noodzakelijk zijn om een Europese ruimte voor een leven lang leren te verwezenlijken:

• leren waarderen van onderwijs en opleiding. Dat betekent de waardering van officiële diploma's en certificaten alsook van niet formeel en informeel leren zodat alle vormen van leren kunnen worden erkend. Dat omvat de verbetering van de transparantie en de coherentie van de nationale onderwijs- en opleidingsstelsels, de uitwerking van een transnationaal mechanisme voor de accumulatie van de kwalificaties tegen 2003, de vaststelling van een gemeenschappelijk systeem voor de presentatie van de kwalificaties (naar het voorbeeld van het Europese curriculum vitae) tegen eind 2002 en de invoering van Europese diploma's en certificaten op vrijwillige basis;
• versterken van de diensten voor studie- en beroepskeuzevoorlichting, -begeleiding en -advisering op Europees niveau. De Commissie diende in 2002 een internetportaal over leermogelijkheden op Europees niveau op te zetten, alsook een Europees forum over studie- en beroepskeuzebegeleiding ter bevordering van de uitwisseling van informatie;
• meer tijd in leren investeren. De Commissie verzoekt de Europese Investeringsbank om het leren te ondersteunen, met name door de oprichting van lokale leercentra. Bovendien verzoekt zij het Europees Investeringsfonds om het risicokapitaal op dit gebied te ondersteunen, stelt zij de lidstaten voor om vaker een beroep te doen op het Europees Sociaal Fonds en verbindt zij zich ertoe om een balans op te maken van de belastingprikkels van de lidstaten;
• leermogelijkheden tot bij de lerenden brengen. Dit zal mogelijk zijn door de ontwikkeling van lokale centra voor de verwerving van kennis en door de aanmoediging van het leren op de werkplek;
• iedereen in staat stellen basisvaardigheden te verwerven;
• ondersteunen van innovatieve leermethoden voor docenten, opleiders en facilitators, rekening houdend met de steeds belangrijker rol die de informatie- en communicatietechnologieën spelen.

De Commissie, het Europees Parlement en de andere Europese instellingen, de lidstaten, de landen van de Europese Economische Ruimte (EER) en kandidaat-lidstaten, de sociale partners, de niet-gouvernementele organisaties en internationale instellingen wordt gevraagd om samen te werken om een leven lang leren te bevorderen. Daarom stelt de mededeling van de Commissie de oprichting voor van een gegevensbank voor goede praktijken, informatie en ervaringen op dit gebied, alsook de instelling van een groep op hoog niveau die is samengesteld uit vertegenwoordigers van de voor levenslang leren verantwoordelijke ministeries en die is belast met de follow-up van de coördinatie tussen de verschillende besluitvormingsniveaus (communautair, nationaal, regionaal en lokaal).

De tenuitvoerlegging zal geschieden aan de hand van programma's, instrumenten, netwerken en een beperkt aantal indicatoren.

Een bijdrage over dit onderwerp is aan de Raad van Barcelona van maart 2002 voorgelegd. In 2003 heeft de Commissie een verslag uitgebracht over de vooruitgang die in de lidstaten en op communautair niveau op het gebied van een leven lang leren is geboekt. Vervolgens is besloten dat door middel van een tweejaarlijks verslag over de tenuitvoerlegging van het werkprogramma "Onderwijs en opleiding 2010" de tenuitvoerlegging en de op dit gebied geboekte vooruitgang zullen worden gevolgd.

Context

De Europese Raad van Feira van juni 2000 heeft de Commissie en de lidstaten verzocht een coherente strategie vast te stellen om alle Europeanen toegang te bieden tot levenslang leren. Het memorandum over een leven lang leren heeft een brede raadpleging op Europese schaal op gang gebracht. Deze mededeling is het resultaat van dit debat, waaraan in 2000/2001 circa 12 000 personen uit de lidstaten, de landen van de EER, de kandidaat-lidstaten, de communautaire instellingen, de sociale partners en niet-gouvernementele organisaties hebben deelgenomen.

GERELATEERDE BESLUITEN

Resolutie van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen der lidstaten, in het kader van de Raad bijeen op 21 november 2008, over betere integratie van levenslange begeleiding in de strategieën voor een leven lang leren [Publicatiebureau C 319 van 13.12.2008]. In deze resolutie wordt benadrukt dat een actief begeleidingsbeleid ten uitvoer moet worden gelegd in het kader van de nationale strategieën voor een leven lang leren. Er worden vier prioritaire zwaartepunten op het gebied van levenslange begeleiding vastgesteld, die tot doel hebben:

• het aanleren van vaardigheden inzake loopbaanbeheer te bevorderen;
• de toegang tot begeleidingsdiensten te bevorderen, in het bijzonder voor kansarmen;
• de kwaliteit van de begeleidingsdiensten te verbeteren;
• de coördinatie en samenwerking van alle relevante betrokkenen op alle mogelijke niveaus aan te moedigen.

Met het oog op de verbetering van de levenslange begeleiding, dient de uitwisseling van informatie over nationale beleidsmaatregelen en praktijken te worden georganiseerd, moet werk worden gemaakt van een gepaste monitoring en dienen de ten uitvoer gelegde maatregelen en praktijken te worden geëvalueerd. Bovendien moet verdere samenwerking worden aangemoedigd op nationaal, Europees en internationaal niveau, waarvoor een beroep kan worden gedaan op het programma “Een leven lang leren”, de Europese Structuurfondsen, het Europees Centrum voor de ontwikkeling van de beroepsopleiding (Cedefop) en de Europese Stichting voor Opleiding.

Aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 18 december 2006 inzake kerncompetenties voor een leven lang leren [Publicatieblad L 394 van 30.12.2006]. In deze aanbeveling wordt een referentie-instrument aangereikt voor de vaststelling van kerncompetenties voor een leven lang leren.

Besluit nr. 1720/2006/EG van het Europees Parlement en de Raad van 15 november 2006 tot vaststelling van een op het gebied van een leven lang leren [Publicatieblad L 327 van 24.11.2006].

Resolutie van de Raad van 27 juni 2002 inzake een leven lang leren [Publicatieblad C 163 van 9.7.2002]. De Raad is ingenomen met de mededeling van de Commissie van november 2001, getiteld “Een Europese ruimte voor een leven lang leren realiseren”. De Raad is voorts verheugd dat in deze mededeling levenslang leren als een van de leidende beginselen voor onderwijs en opleiding wordt aangemerkt.

Laatste wijziging: 03.06.2009