« 1)

Συμβιβάζεται προς τις διατάξεις περί της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων (άρθρα 30 και 36 της Συνθήκης ΕΟΚ), λαμβανομένου υπόψη και του άρθρου 222 της Συνθήκης ΕΟΚ, το γεγονός ότι μια επιχείρηση εγκατεστημένη στο κράτος μέλος Α, στηριζόμενη στα δικαιώματα επί της επωνυμίας και του σήματος που έχει στο κράτος αυτό, εναντιώνεται στην εισαγωγή ομοειδών εμπορευμάτων επιχειρήσεως εγκατεστημένης στο κράτος μέλος Β, εφόσον επί των εμπορευμάτων αυτών έχει τεθεί νομίμως στο κράτος Β ένα διακριτικό γνώρισμα, το οποίο

2)

Σε περίπτωση αρνητικής απαντήσεως στο ερώτημα 1:

3)

Επίσης (εναλλακτικά) σε περίπτωση αρνητικής απαντήσεως στο ερώτημα 1 :

4)

Σε περίπτωση αρνητικής απαντήσεως και στα τρία ανωτέρω ερωτήματα:

—

στις 7 Απριλίου 1989 η ανώνυμη εταιρία SA CNL-SUCAL NV, εναγομένη και αναιρεσείουσα, εκπροσωπουμένη από την Gisela Wild, δικηγόρο Αμβούργου, και τον καθηγητή Ernst-Joachim Mestmäcker,

—

στις 14 Απριλίου 1989 η Κυβέρνηση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, εκπροσωπούμενη από τους Horst Teske και Alexander von Mühlendahl, Ministerialrat και Regierungsdirektor αντίστοιχα στο Υπουργείο Δικαιοσύνης,

—

στις 17 Απριλίου 1989 η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπουμένη από τον νομικό της σύμβουλο Jörn Sack,

—

στις 21 Απριλίου 1989 η ανώνυμη εταιρία HAG GF AG, ενάγουσα και αναιρεσίβλητη, εκπροσωπουμένη από τους Bruckhaus, Kreifels, Winkhaus και Lieberknecht, δικηγόρους Ντύσσελντορφ,

—

στις 25 Απριλίου 1989 η Κυβέρνηση του Βασιλείου των Κάτω Χωρών, εκπροσωπουμένη από τον Η. J. Heinemann, αναπληρωτή γενικό γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών,

—

στις 28 Απριλίου 1989 η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας, εκπροσωπούμενη από την S. J. Hay, του Treasury Solicitor's Department,

—

στις 3 Μαΐου 1989 η Κυβέρνηση του Βασιλείου της Ισπανίας, εκπροσωπούμενη από τον Javier Conde de Saro, γενικό διευθυντή της Υπηρεσίας Κοινοτικού Νομικού και Θεσμικού Συντονισμού, και τον Rafael García-Valdecasas y Fernández, abogado del Estado, προϊστάμενο της Νομικής Υπηρεσίας για τις υποθέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

1.

Μόνο η εταιρία CNL-SUCAL προτείνει να δοθεί αρνητική απάντηση στο πρώτο ερώτημα, δηλαδή ότι η HAG AG δεν μπορεί να επικαλεστεί τα δικαιώματά της επί της εμπορικής επωνυμίας και του σήματος για να εμποδίσει την εισαγωγή στη Γερμανία του καφέ που φέρει το σήμα HAG Benelux.

Η CNL-SUCAL επικαλείται καταρχάς την προαναφερθείσα απόφαση της 3ης Ιουλίου 1974 (στο εξής: απόφαση HAG Ι). Κατά τη CNL-SUCAL, η συλλογιστική της αποφάσεως αυτής, η οποία βασίζεται στην « ίδια προέλευση » των σημάτων HAG στις χώρες Benelux και στη Γερμανία και βάσει της οποίας κρίθηκε ασυμβίβαστη προς τα άρθρα 30 και 36 της Συνθήκης η δυνάμει του σήματος Benelux απαγόρευση εμπορίας του γερμανικού καφέ HAG στο Βέλγιο και στο Λουξεμβούργο ισχύει και στην αντίστροφη περίπτωση, δηλαδή εν προκειμένω. Η CNL-SUCAL ισχυρίζεται ότι με την απόφαση της 22ας Ιουνίου 1976, Terrapin κατά Terranova (119/75, Sig 1976, σ. 1039), το Δικαστήριο διασαφήνισε την έννοια της ίδιας προελεύσεως εφαρμόζοντάς την σε κάθε « κατάτμηση του δικαιώματος επί σήματος που ανήκε αρχικά στο ίδιο πρόσωπο, ανεξαρτήτως του αν η κατάτμηση αυτή υπήρξε αποτέλεσμα αυτόβουλης ενέργειας ή πράξεως εξαναγκασμού των αρχών » (σκέψη 6).

Κατά τη CNL-SUCAL το πνεύμα και ο σκοπός της νομολογίας του Δικαστηρίου δεν επιτρέπουν να γίνεται διάκριση ανάλογα με το αν το εμπόδιο στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων είναι αποτέλεσμα ενεργειών του αρχικού δικαιούχου του σήματος με την ίδια προέλευση ή ενός μεταγενέστερου δικαιούχου. Εν πάση περιπτώσει, η ίδια η κατάτμηση του αρχικού δικαιώματος καθιστά αδύνατη την επιτέλεση της βασικής λειτουργίας του σήματος (προαναφερθείσα απόφαση της 22ας Ιουνίου 1976, Terrapin ), η οποία συνίσταται, κατά πάγια νομολογία, στο αποκλειστικό δικαίωμα του κατόχου του σήματος να χρησιμοποιεί το σήμα αυτό όταν πρόκειται να διατεθεί για πρώτη φορά το προϊόν στην αγορά και στην εγγύηση που παρέχει στον καταναλωτή ότι η προέλευση του προϊόντος είναι η ίδια.

Επομένως, η εφαρμογή του άρθρου 30 της Συνθήκης στα περιστατικά της προκειμένης υποθέσεως συμπίπτει, κατά τη CNL-SUCAL, με την οριοθέτηση των εννοιών της υπάρξεως του δικαιώματος επί του σήματος και της ασκήσεως του δικαιώματος αυτού, τις οποίες έχει αναπτύξει το Δικαστήριο, δεδομένου ότι το άρθρο 36 εγγυάται μόνο την ύπαρξη ή το ειδικό αντικείμενο του δικαιώματος. Η απαγόρευση εμπορίας όμως σ' ένα κράτος μέλος ενός προϊόντος που προστατεύεται από σήμα που έχει κατατεθεί σε άλλο κράτος μέλος, για τον λόγο και μόνο ότι στο κράτος μέλος εισαγωγής υφίσταται όμοιο σήμα ίδιας προελεύσεως, δεν εμπίπτει στο ειδικό αντικείμενο του σήματος, καθόσον στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει πλέον κανείς σύνδεσμος μεταξύ προϊόντος και παραγωγού.

Η CNL-SUCAL φρονεί ότι η απόφαση της 9ης Ιουλίου 1985, Pharmon κατά Hoechst ( 19/84, Συλλογή 1985, σ. 2281 ), δεν εφαρμόζεται στα εμπορικά σήματα. Στην απόφαση εκείνη, το Δικαστήριο έκρινε ότι ο κάτοχος διπλώματος ευρεσιτεχνίας μπορεί να εμποδίσει την εισαγωγή και την εμπορία των προϊόντων που έχουν παραχθεί σε άλλο κράτος μέλος από τον κάτοχο δεσμευτικής άδειας εκμεταλλεύσεως που αφορά παράλληλο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας που έχει λάβει ο ίδιος κάτοχος του διπλώματος, διότι δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει συναινέσει στην παραγωγή και την εμπορία στην οποία προβαίνει ο κάτοχος της δεσμευτικής αυτής άδειας.

Κατά τη CNL-SUCAL, οι διαφορές μεταξύ των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και των εμπορικών σημάτων απαγορεύουν την εφαρμογή της αποφάσεως αυτής στα εμπορικά σήματα. Το ειδικό αντικείμενο του διπλώματος ευρεσιτεχνίας έγκειται στο γεγονός ότι στον εφευρέτη παρέχεται το αποκλειστικό δικαίωμα να αποφασίσει να διαθέσει στην αγορά το οικείο προϊόν, ώστε να υπάρξει δίκαιη ανταμοιβή της προσπάθειάς του. Αντίθετα, το ειδικό αντικείμενο του εμπορικού σήματος, το οποίο συνίσταται στην εγγύηση ότι το εμπόρευμα έχει ορισμένη ταυτότητα, αναιρείται ήδη από την κατάτμηση του αρχικού σήματος, ανεξάρτητα από τη βούληση του κατόχου του δικαιώματος αυτού.

Η CNL-SUCAL επικαλείται τη νομολογία του Δικαστηρίου, το οποίο τόνισε τις διαφορές μεταξύ του εμπορικού σήματος και των άλλων δικαιωμάτων εμπορικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας ( απόφαση της 18ης Φεβρουαρίου 1971 στην υπόθεση 40/70, Sirena κατά Eda, Sig 1971, σ. 69, και απόφαση HAG Ι). Συνέπεια των διαφορών αυτών είναι ότι η τήρηση των προϋποθέσεων της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων με παράλληλη προστασία των δικαιωμάτων εμπορικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας παρουσιάζει, στην περίπτωση των εμπορικών σημάτων, σημαντικές ιδιαιτερότητες. Έτσι είναι δυνατή η συνύπαρξη κατατμημένων σημάτων της ίδιας προελεύσεως, στα οποία έχουν προστεθεί ορισμένα διακριτικά γνωρίσματα.

Όσον αφορά το άρθρο 222 της Συνθήκης, κατά το οποίο η Συνθήκη δεν προδικάζει με κανένα τρόπο το καθεστώς της ιδιοκτησίας στα κράτη μέλη, η CNL-SUCAL ισχυρίζεται ότι από την απόφαση της 13ης Ιουλίου 1966, Consten-Grundig ( 56/64 και 58/64, Sig 1966, σ. 429 ), προέκυπτε ήδη ότι οι κοινοτικοί περιορισμοί της ασκήσεως των δικαιωμάτων που αναφέρονται στο άρθρο 36 συμβιβάζονται με την εγγύηση που παρέχουν στην ιδιοκτησία τα κράτη μέλη. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται από τη νομολογία του Δικαστηρίου επί των περιορισμών των θεμελιωδών δικαιωμάτων ( πρβλ. απόφαση της 14ης Μαΐου 1974, Noid, 4/73, Sig 1974, σ. 491 ).

Όσον αφορά το δικαίωμα επί της εμπορικής επωνυμίας, η CNL-SUCAL υποστηρίζει ότι πρέπει να αντιμετωπίζεται όπως ακριβώς και το εμπορικό σήμα. Αυτό δε προκύπτει τόσο από τη νομολογία του Δικαστηρίου ( απόφαση της 22ας Ιουνίου 1976, Terrapin, όπ. π.) όσο και από τη θεωρία.

Η CNL-SUCAL προτείνει να δοθεί η εξής απάντηση στο πρώτο ερώτημα:

« Υπό τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στα στοιχεία α έως γ, είναι ασυμβίβαστο προς τις διατάξεις περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων το γεγονός ότι μια επιχείρηση εγκατεστημένη στο κράτος μέλος Α, στηριζόμενη στα δικαιώματα επί της επωνυμίας και του εμπορικού σήματος που έχει στο κράτος αυτό, εναντιώνεται στην εισαγωγή ομοειδών εμπορευμάτων επιχειρήσεως εγκατεστημένης στο κράτος μέλος Β, εφόσον επί των εμπορευμάτων αυτών έχει τεθεί νομίμως στο κράτος μέλος Β ένα διακριτικό γνώρισμα που συμπίπτει και έχει την ίδια προέλευση με το ανωτέρω σήμα. »

2.

Η HAG AG, οι Κυβερνήσεις της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, των Κάτω Χωρών, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ισπανίας, καθώς και η Επιτροπή φρονούν ότι στο πρώτο ερώτημα πρέπει να δοθεί καταφατική απάντηση, δηλαδή ότι το κοινοτικό δίκαιο επιτρέπει στην HAG AG να εμποδίσει την εισαγωγή του βελγικού καφέ HAG στη Γερμανία.

Το Ηνωμένο Βασίλειο προτείνει την ακόλουθη απάντηση στο πρώτο ερώτημα:

« Αν στο κράτος μέλος Α της Κοινότητας η επιχείρηση Α είναι δικαιούχος ενός σήματος και στο κράτος μέλος Β η επιχείρηση Β έχει δικαίωμα επί του ίδιου σήματος ή παρόμοιου σήματος που θα μπορούσε να δημιουργήσει σύγχυση, η επιχείρηση Α μπορεί να εμποδίσει την εισαγωγή στο κράτος μέλος Α προϊόντων επί των οποίων το σήμα αυτό έχει τεθεί νομίμως στο κράτος μέλος Β, υπό την προϋπόθεση ότι

οδηγία δηλαδή δεν ελήφθη καθόλου υπόψη η ανωτέρω θεωρία, η οποία θεωρήθηκε κρίσιμη στην απόφαση HAG Ι.

Επικουρικά η Γερμανική Κυβέρνηση προσθέτει ότι η απόφαση HAG Ι δεν εφαρμόζεται στην αντίστροφη περίπτωση' ο δικαιούχος του πλέον πρόσφατου σήματος δεν μπορεί να επικαλεστεί την κοινή προέλευση των σημάτων. Εξάλλου, η μεταγενέστερη νομολογία του Δικαστηρίου στηρίχθηκε πάντοτε στην αρχή της οικειοθελούς συγκαταθέσεως, η οποία δεν υφίσταται εν προκειμένω. Η τοπική δε ισχύς της απαλλοτριώσεως πρέπει, όπως και στην υπόθεση Pharmon ( απόφαση της 9ης Ιουλίου 1985, όπ. π. ), να περιορίζεται στο κράτος που αποφάσισε την απαλλοτρίωση.

1.

Όσον αφορά τα ερωτήματα που υποβάλλονται επικουρικά, δηλαδή για την περίπτωση αρνητικής απαντήσεως στο πρώτο ερώτημα, η εταιρία HAG AG καθώς και οι Κυβερνήσεις της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου προτείνουν να δοθεί η απάντηση ότι η εταιρία HAG AG μπορεί να απαιτήσει την παύση της εισαγωγής του βελγικού καφέ HAG, εφόσον δεν μπορεί να διασφαλιστεί η πληροφόρηση των καταναλωτών ως προς την προέλευση των εμπορευμάτων ( ερώτημα 2 ) ή ως προς τις ιδιότητες του εμπορεύματος (ερώτημα 3) με κανένα άλλο τρόπο. Όλοι οι ανωτέρω ενδιαφερόμενοι συμφωνούν ότι η εκτίμηση των κρίσιμων πραγματικών περιστατικών εμπίπτει στην αρμοδιότητα των εθνικών δικαστηρίων.

Η Βρετανική Κυβέρνηση προτείνει την εξής απάντηση:

«Τα άρθρα 30 και 36 της Συνθήκης ΕΟΚ έχουν την έννοια ότι τα μέτρα περιορισμού της εισαγωγής των προϊόντων που φέρουν συγκεκριμένο σήμα και έχουν διαφορετική ποιότητα και/ή διαφορετική προέλευση απ' ό,τι αναμένουν οι καταναλωτές του κράτους μέλους εισαγωγής από τα προϊόντα που φέρουν το σήμα αυτό δικαιολογούνται προς καταπολέμηση του αθέμιτου ανταγωνισμού και προς προστασία των καταναλωτών. »

2.

Η CNL-SUCAL και η Επιτροπή ( επικουρικά, διότι η Επιτροπή φρονεί ότι, ενόψει της απαντήσεως που προτείνει να δοθεί στο πρώτο ερώτημα, το δεύτερο, τρίτο και τέταρτο ερώτημα έχουν καταστεί άνευ αντικειμένου ) προτείνουν να δοθεί η απάντηση ότι οι περιστάσεις που αναφέρονται στο δεύτερο και το τρίτο ερώτημα δεν επηρεάζουν την απάντηση που πρέπει να δοθεί στο πρώτο.

Αναφερόμενες στην απόφαση HAG Ι, κατά την οποία η ενημέρωση των καταναλωτών μπορεί να εξασφαλιστεί — χωρίς να απαγορευθεί η εισαγωγή υπό το σήμα HAG — με άλλα μέσα, τα οποία να μην εμποδίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων (σκέψη 14), η CNL-SUCAL και η Επιτροπή φρονούν ότι η προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών είναι πάντοτε δυνατή με την αναγραφή πρόσθετων ενδείξεων δίπλα στο σήμα.

Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα, η CNL-SUCAL προσθέτει ότι, εφόσον ο κίνδυνος συγχύσεως οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι τα σήματα είναι ίδια, ο κίνδυνος αυτός πρέπει να γίνει δεκτός προς το συμφέρον της κοινής αγοράς. Η συνύπαρξη ίδιων σημάτων με την ίδια προέλευση οφείλεται στο γεγονός ότι τα ίδια τα σήματα δεν παρέχουν ενδείξεις ως προς την προέλευση των εμπορευμάτων. Για τον λόγο αυτό η ενημέρωση που να ανταποκρίνεται στη λειτουργία του σήματος ως στοιχείου εξατομικεύσεως πρέπει να εξασφαλίζεται με άλλα μέσα.

Κατά τη CNL-SUCAL το σήμα HAG είναι επίσης πασίγνωστο στις χώρες της Benelux, και ιδιαίτερα στο Βέλγιο. Το κοινοτικό δίκαιο πρέπει να επιτρέπει τη συνύπαρξη ακόμη και πολύ γνωστών σημάτων. Η ανάγκη προσαρμογής των καταναλωτών στην κατάσταση αυτή αποτελεί μέρος της εξελίξεως της κοινής αγοράς.

Το δεύτερο ερώτημα, όπως τίθεται από το Bundesgerichtshof, στηρίζεται επομένως, κατά την άποψη της CNL-SUCAL, στην εσφαλμένη υπόθεση ότι η ανάγκη προστασίας του θεμιτού ανταγωνισμού και η ανάγκη προστασίας της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων δεν μπορούν να συμπίπτουν, όταν το σήμα είναι πολύ γνωστό. Αν επιπλέον γινόταν δεκτό ότι είναι αδύνατη η προσθήκη διακριτικών γνωρισμάτων, τότε το κοινοτικό δίκαιο δεν θα ίσχυε για τα πολύ γνωστά σήματα.

Κατόπιν αυτών η CNL-SUCAL προτείνει να αναδιατυπωθεί το δεύτερο ερώτημα και να δοθεί η ακόλουθη απάντηση:

« Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα δεν είναι διαφορετική, ακόμη και όταν το διακριτικό γνώρισμα που προστατεύεται στο κράτος Α έχει καταστεί πολύ γνωστό σήμα, η δε φήμη του είναι ασυνήθως μεγάλη. »

Όσον αφορά το τρίτο ερώτημα — που αφορά την εφαρμογή της απαγορεύσεως των ψευδών ενδείξεων κατά το άρθρο 3 του γερμανικού νόμου κατά του αθέμιτου ανταγωνισμού —, η CNL-SUCAL θεωρεί ότι το άρθρο αυτό, αν εφαρμοσθεί εν προκειμένω, θα αφορά μόνο τη χρήση του σήματος HAG Benelux και επομένως θα αποτελούσε διάταξη της οποίας η εφαρμογή θα οδηγούσε σε διακρίσεις. Η εφαρμογή δηλαδή της διατάξεως αυτής θα αφορούσε την κατά το κοινοτικό δίκαιο θεμιτή χρήση εκ μέρους της CNL-SUCAL του σήματος HAG που έχει την ίδια προέλευση με το σήμα της HAG AG.

Ακόμη όμως και αν πρόκειται για διάταξη που εφαρμόζεται αδιακρίτως στα εγχώρια και τα εισαγόμενα προϊόντα, η CNL-SUCAL ισχυρίζεται ότι η νομολογία του Δικαστηρίου ( ιδίως η απόφαση της 13ης Μαρτίου 1984 στην υπόθεση 16/83, Prantl — « Bocksbeutel », Συλλογή 1984, σ. 1299 ) επιβάλλει τη διευκόλυνση, με την προσθήκη των κατάλληλων διακριτικών γνωρισμάτων, της συνυπάρξεως των σημάτων επί των οποίων το δικαίωμα έχει κτηθεί νόμιμα, ακόμη και σε σχέση με την εφαρμογή των διατάξεων κατά του αθέμιτου ανταγωνισμού. Οι συσκευασίες που χρησιμοποιούνται από τις δύο εταιρίες και προσκομίστηκαν στο Δικαστήριο αποδεικνύουν ότι υφίσταται πράγματι η δυνατότητα αυτή.

Επιπλέον, η CNL-SUCAL ισχυρίζεται ότι οι προσδοκίες των καταναλωτών σε σχέση με ορισμένο προϊόν, ακόμη και όσον αφορά την ποιότητα του, μεταβάλλονται ανάλογα με την εξέλιξη της κοινής αγοράς. Επομένως, κανένα άλλο συμπέρασμα δεν δικαιολογείται από το γεγονός ότι τα εισαγόμενα εμπορεύματα έχουν διαφορετική ποιότητα απ' ό,τι τα εγχώρια.

Η CNL-SUCAL προτείνει να δοθεί η εξής απάντηση στο τρίτο ερώτημα:

« Στο πρώτο ερώτημα πρέπει να δοθεί αρνητική απάντηση, ακόμη και όταν οι καταναλωτές στο κράτος Α δεν συσχετίζουν με το διακριτικό γνώρισμα που προστατεύεται στο κράτος αυτό την προέλευση μόνο του προϊόντος, αλλά και ορισμένες προσδοκίες σε σχέση με τις ιδιότητες, και ιδίως με την ποιότητα, των προϊόντων επί των οποίων έχει τεθεί το διακριτικό αυτό γνώρισμα, έστω και αν τα προϊόντα που εισάγονται από το κράτος Β και επί των οποίων έχει τεθεί το ίδιο διακριτικό γνώρισμα δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες αυτές. »

—

η SA CNL-SUCAL NV, εκπροσωπουμένη από την Gisela Wild, δικηγόρο Αμβούργου, και τον καθηγητή Ernst-Joachim Mestmäcker,

—

η HAG GF AG, εκπροσωπουμένη από τους Bruckhaus, Kreifels, Winkhaus και Lieberknecht, δικηγόρους Ντύσσελντορφ,

—

η Κυβέρνηση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, εκπροσωπουμένη από τους Horst Teske και Alexander von Mühlendahl, Ministerialrat και Regierungsdirektor αντίστοιχα στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, και τον Μ. Seidel, στο Υπουργείο Οικονομικών,

—

η Κυβέρνηση του Βασιλείου των Κάτω Χωρών, εκπροσωπουμένη από τον Η. J. Heinemann, αναπληρωτή γενικό γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών,

—

η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας, εκπροσωπουμένη από την S. J. Hay, του Treasury Solicitor's Department, και τον Ν. Pumfrey,

—

η Κυβέρνηση του Βασιλείου της Ισπανίας, εκπροσωπουμένη από τον Javier Conde de Saro, γενικό διευθυντή της υπηρεσίας κοινοτικού νομικού και θεσμικού συντονισμού, και τον Rafael García-Valdecasas y Fernández, abogado del Estado, προϊστάμενο της νομικής υπηρεσίας για τις υποθέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων,

—

η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπουμένη από τον νομικό της σύμβουλο Jörn Sack,

1

Με Διάταξη της 24ης Νοεμβρίου 1988, που περιήλθε στο Δικαστήριο στις 13 Ιανουαρίου 1989, το Bundesgerichtshof υπέβαλε, δυνάμει του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, διάφορα προδικαστικά ερωτήματα ως προς την ερμηνεία των άρθρων 30, 36 και 222 της Συνθήκης ΕΟΚ, σε σχέση με το δίκαιο περί σημάτων.

2

Τα ερωτήματα αυτά ανέκυψαν κατά την εκδίκαση διαφοράς μεταξύ της βελγικής εταιρίας CNL-SUCAL και της γερμανικής εταιρίας HAG GF AG, η οποία παράγει και εμπορεύεται καφέ από τον οποίο έχει αφαιρεθεί η καφεΐνη σύμφωνα με μία μέθοδο που έχει εφεύρει η ίδια. Στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας είναι δικαιούχος διαφόρων σημάτων — το παλαιότερο κατατέθηκε το 1907 — των οποίων το κύριο στοιχείο είναι η λέξη HAG, η οποία αναφέρεται επίσης στην εμπορική της επωνυμία.

3

Το 1908η HAG GF AG κατέθεσε στο Βέλγιο δύο σήματα, που περιελάμβαναν τις λέξεις Kaffee HAG. Το 1927 ίδρυσε στο Βέλγιο θυγατρική εταιρία υπό την επωνυμία Café HAG SA, που της ανήκε πλήρως και τελούσε υπό τον πλήρη έλεγχό της. Η εταιρία αυτή κατέθεσε δύο τουλάχιστον εμπορικά σήματα, το ένα από τα οποία περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, τις λέξεις Café HAG. Το 1935η εταιρία HAG GF AG μεταβίβασε στη θυγατρική αυτή εταιρία και τα σήματα που είχε καταθέσει για λογαριασμό της στο Βέλγιο.

4

Το 1944η εταιρία Café HAG SA τέθηκε υπό μεσεγγύηση ως εχθρική περιουσία. Στη συνέχεια οι βελγικές αρχές πώλησαν όλες τις μετοχές στην οικογένεια Van Oevelen. Το 1971 η εταιρία Café HAG SA μεταβίβασε τα δικαιώματα επί των σημάτων της στις χώρες Benelux προς την ετερόρρυθμη εταιρία Van Zuylen Frères της Λιέγης.

5

Η εταιρία SA CNL-SUCAL NV δημιουργήθηκε από τη μεταβολή της νομικής μορφής και της εταιρικής επωνυμίας της ετερόρρυθμης εταιρίας Van Zuylen Frères, άρχισε δε να εισάγει στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας καφέ χωρίς καφεΐνη υπό την ονομασία HAG.

6

Με σκοπό να ματαιώσει τις εισαγωγές αυτές, η εταιρία HAG AG, η οποία ισχυρίζεται ότι το « Kaffee HAG » είναι στη Γερμανία πασίγνωστο σήμα και ότι το χωρίς καφεΐνη προϊόν που πωλεί η ίδια με την ονομασία αυτή υπερέχει, λόγω μιας νέας μεθόδου παρασκευής, από τον χωρίς καφεΐνη καφέ που εισάγει στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας η CNL-SUCAL, άσκησε αγωγή ενώπιον των γερμανικών δικαστηρίων.

7

Στο πλαίσιο της διαφοράς αυτής το Bundesgerichtshof, ενώπιον του οποίου ασκήθηκε αναίρεση, ανέστειλε, κατ' εφαρμογή του άρθρου 177 της Συνθήκης, τη διαδικασία μέχρις ότου το Δικαστήριο αποφανθεί προδικαστικώς επί των εξής ερωτημάτων:

8

Στην έκθεση για την επ' ακροατηρίου συζήτηση αναπτύσσονται διεξοδικώς τα πραγματικά περιστατικά της διαφοράς της κύριας δίκης, η εξέλιξη της διαδικασίας, καθώς και οι έγγραφες παρατηρήσεις που κατατέθηκαν στο Δικαστήριο. Τα στοιχεία αυτά της δικογραφίας δεν επαναλαμβάνονται κατωτέρω παρά μόνο καθόσον απαιτείται για τη συλλογιστική του Δικαστηρίου.

9

Με το πρώτο ερώτημα το εθνικό δικαστήριο ερωτά κατ' ουσίαν αν αντιβαίνει προς τα άρθρα 30 και 36 της Συνθήκης ΕΟΚ η εθνική νομοθεσία που επιτρέπει σε μια επιχείρηση, κάτοχο ενός δικαιώματος επί σήματος εντός κράτους μέλους, να εμποδίζει την εισαγωγή από άλλο κράτος μέλος ομοειδών προϊόντων επί των οποίων έχει τεθεί νομίμως στο τελευταίο αυτό κράτος το ίδιο σήμα ή σήμα που δημιουργεί σύγχυση με το προστατευόμενο σήμα, ακόμη και όταν το δικαίωμα επί του σήματος υπό το οποίο εισάγονται τα επίμαχα προϊόντα ανήκε αρχικά σε θυγατρική εταιρία της επιχειρήσεως που εμποδίζει τις εισαγωγές, κατόπιν δε της απαλλοτριώσεως της θυγατρικής αυτής εταιρίας περιήλθε σε τρίτη επιχείρηση.

10

Ενόψει του σκεπτικού της Διατάξεως περί παραπομπής και της συζητήσεως που διεξήχθη ενώπιον του Δικαστηρίου όσον αφορά την κρισιμότητα της αποφάσεως του Δικαστηρίου της 3ης Ιουλίου 1974, Van Zuylen κατά Hag ( 192/73, Slg. 1974, σ. 731 ), για την απάντηση που πρέπει να δοθεί στο ερώτημα του εθνικού δικαστηρίου, πρέπει να τονιστεί ευθύς εξαρχής ότι το Δικαστήριο κρίνει αναγκαία την επανεξέταση της ερμηνείας που δόθηκε με την απόφαση εκείνη, βάσει της νομολογίας που έχει διαμορφωθεί βαθμιαία όσον αφορά τη σχέση μεταξύ της εμπορικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας και των γενικών κανόνων της Συνθήκης, και συγκεκριμένα στον τομέα της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων.

11

Στο σημείο αυτό πρέπει να υπενθυμιστεί ότι οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί των εισαγωγών που δικαιολογούνται από λόγους προστασίας της βιομηχανικής και εμπορικής ιδιοκτησίας επιτρέπονται από το άρθρο 36, υπό τη ρητή προϋπόθεση ότι οι απαγορεύσεις ή οι περιορισμοί αυτοί δεν αποτελούν ούτε μέσο αυθαιρέτων διακρίσεων ούτε συγκαλυμμένο περιορισμό του εμπορίου μεταξύ των κρατών μελών.

12

Κατά πάγια νομολογία, το άρθρο 36 δεν επιτρέπει αποκλίσεις από τη θεμελιώδη αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων στην κοινή αγορά, παρά μόνο καθόσον οι αποκλίσεις αυτές δικαιολογούνται για την προστασία των δικαιωμάτων που αποτελούν το ειδικό αντικείμενο της εμπορικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας και ότι συνεπώς ο κάτοχος δικαιώματος εμπορικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας που προστατεύεται από τη νομοθεσία ενός κράτους δεν μπορεί να επικαλείται τη νομοθεσία αυτή για να εμποδίζει την εισαγωγή ή την εμπορία προϊόντος το οποίο έχει διατεθεί νομίμως στην αγορά άλλου κράτους μέλους από τον ίδιο τον δικαιούχο, με τη συναίνεση του ή από πρόσωπο το οποίο συνδέεται με αυτόν με δεσμούς νομικής ή οικονομικής εξαρτήσεως (βλέπε, μεταξύ άλλων, τις αποφάσεις της 8ης Ιουνίου 1971, Deutsche Grammophon, 78/70, Sig. 1971, σ. 487· της 31ης Οκτωβρίου 1974, Centrafarm κατά Winthrop, 16/74, Slg. 1974, σ. 1183· και της 9ης Ιουλίου 1985, Pharmon κατά Hoechst, 19/84, Συλλογή 1985, σ. 2281 ).

13

Σε σχέση με το δικαίωμα επί του σήματος, πρέπει να τονιστεί ότι το δικαίωμα αυτό αποτελεί ουσιώδες στοιχείο του συστήματος ανόθευτου ανταγωνισμού, στη δημιουργία και διατήρηση του οποίου αποβλέπει η Συνθήκη. Στο πλαίσιο αυτού του συστήματος οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι σε θέση να προσελκύουν την πελατεία με την ποιότητα των προϊόντων τους ή των υπηρεσιών τους, πράγμα που είναι δυνατό μόνο χάρη στην ύπαρξη διακριτικών γνωρισμάτων που εξατομικεύουν τα προϊόντα αυτά και τις υπηρεσίες αυτές. Για να μπορεί το εμπορικό σήμα να επιτελεί τη λειτουργία αυτή, πρέπει να παρέχει την εγγύηση ότι όλα τα προϊόντα επί των οποίων έχει τεθεί έχουν κατασκευαστεί ή παραχθεί υπό τον έλεγχο μιας μόνο επιχειρήσεως, η οποία έχει την ευθύνη για την ποιότητα τους.

14

Κατά συνέπεια, όπως έχει επανειλημμένα κρίνει το Δικαστήριο, το ειδικό αντικείμενο του δικαιώματος επί του σήματος συνίσταται κυρίως στην παροχή του δικαιώματος χρήσεως του σήματος για την πρώτη διάθεση του προϊόντος στην αγορά και στην προστασία επομένως του δικαιούχου κατά των ανταγωνιστών που θα ήθελαν να εκμεταλλευθούν τη θέση και'τη φήμη του σήματος πωλώντας προϊόντα επί των οποίων έχει τεθεί παρανόμως το εν λόγω σήμα. Για να καθοριστεί η ακριβής έκταση του αποκλειστικού αυτού δικαιώματος του δικαιούχου του σήματος, πρέπει να ληφθεί υπόψη η βασική λειτουργία του σήματος, η οποία συνίσταται στην εγγύηση που παρέχει στον καταναλωτή ή στον τελικό χρήστη σε σχέση με την προέλευση του προϊόντος επί του οποίου έχει τεθεί το σήμα, αφού του δίνει τη δυνατότητα να διακρίνει, χωρίς κίνδυνο συγχύσεως, το προϊόν αυτό από τα προϊόντα που έχουν άλλη προέλευση ( βλέπε, ιδίως, τις αποφάσεις της 23ης Μαΐου 1978, Hoffmann-La Roche, 102/77, Sig. 1978, σ. 1139, σκέψη 7, και της 10ης Οκτωβρίου 1978, Centrafarm κατά American Home Products Corporation, 3/78, Sig. 1978, σ. 1823, σκέψεις 11 και 12).

15

Για την εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών που περιγράφει το εθνικό δικαστήριο βάσει των ανωτέρω σκέψεων, το κρίσιμο στοιχείο είναι ότι ο κάτοχος του δικαιώματος επί του σήματος που προστατεύεται από την εθνική νομοθεσία ουδόλως έχει δώσει τη συγκατάθεση του προκειμένου να τεθεί στην αγορά άλλου κράτους μέλους, υπό το ίδιο σήμα ή υπό σήμα που δημιουργεί σύγχυση, ένα ομοειδές προϊόν που κατασκευάζεται ή παράγεται και διατίθεται προς πώληση από επιχείρηση που δεν έχει κανένα δεσμό νομικής ή οικονομικής εξαρτήσεως με τον ανωτέρω κάτοχο του δικαιώματος.

16

Υπό τις συνθήκες αυτές, επομένως, το σήμα δεν θα μπορούσε να επιτελέσει τη βασική του λειτουργία, αν ο κάτοχος του δικαιώματος δεν μπορούσε να ασκήσει τη δυνατότητα που του παρέχει η εθνική νομοθεσία να εμποδίζει την εισαγωγή ομοειδών προϊόντων υπό ονομασία που θα μπορούσε να δημιουργήσει σύγχυση με το σήμα του, διότι στην περίπτωση αυτή οι καταναλωτές δεν θα ήταν πλέον σε θέση να γνωρίζουν με βεβαιότητα την προέλευση του προϊόντος και ο κάτοχος του δικαιώματος θα μπορούσε να θεωρηθεί υπεύθυνος για την κακή ποιότητα ενός προϊόντος για το οποίο δεν έχει καμία ευθύνη.

17

Το συμπέρασμα αυτό δεν μεταβάλλεται από το γεγονός ότι το δικαίωμα επί του σήματος προστατεύεται από την εθνική νομοθεσία και το δικαίωμα επί του παρόμοιου σήματος που έχει τεθεί επί του εισαγομένου προϊόντος βάσει της νομοθεσίας του κράτους μέλους προελεύσεως ανήκαν αρχικά στο ίδιο πρόσωπο, το οποίο απώλεσε το ένα από τα δικαιώματα αυτά κατόπιν απαλλοτριώσεως σε ένα από τα δύο αυτά κράτη πριν από τη δημιουργία της Κοινότητας.

18

Πράγματι, κατόπιν της απαλλοτριώσεως και παρά την κοινή τους προέλευση, καθένα από τα σήματα επιτελεί ανεξάρτητα, εντός του πεδίου της εδαφικής ισχύος του, τη λειτουργία του, δηλαδή εγγυάται ότι τα προϊόντα που φέρουν το συγκεκριμένο σήμα προέρχονται από την ίδια πηγή.

19

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι στις περιπτώσεις όπως η προκειμένη, στην οποία το σήμα ανήκε αρχικά σε έναν δικαιούχο και η διάσπαση της ενότητας αυτής του δικαιούχου οφείλεται σε απαλλοτρίωση, καθένας από τους δικαιούχους του σήματος πρέπει να έχει το δικαίωμα να εμποδίζει την εισαγωγή και την εμπορία στο κράτος μέλος στο οποίο ισχύει το σήμα του των προϊόντων που προέρχονται από τον άλλο δικαιούχο, εφόσον πρόκειται για ομοειδή προϊόντα επί των οποίων έχει τεθεί πανομοιότυπο σήμα ή σήμα που δημιουργεί σύγχυση.

20

Κατά συνέπεια, στο πρώτο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι δεν αντιβαίνει προς τα άρθρα 30 και 36 της Συνθήκης ΕΟΚ η εθνική νομοθεσία που επιτρέπει σε μια επιχείρηση, κάτοχο δικαιώματος επί σήματος εντός κράτους μέλους, να εμποδίζει την εισαγωγή από άλλο κράτος μέλος ομοειδών προϊόντων επί των οποίων έχει τεθεί νομίμως στο τελευταίο αυτό κράτος το ίδιο σήμα ή σήμα που δημιουργεί σύγχυση με το προστατευόμενο σήμα, ακόμη και όταν το δικαίωμα επί του σήματος υπό το οποίο εισάγονται τα επίμαχα προϊόντα ανήκε αρχικά σε θυγατρική εταιρία της επιχειρήσεως που εμποδίζει τις εισαγωγές, κατόπιν δε της απαλλοτριώσεως της θυγατρικής αυτής εταιρίας περιήλθε σε τρίτη επιχείρηση.

21

Ενόψει της απαντήσεως που δόθηκε στο πρώτο ερώτημα, το δεύτερο, το τρίτο και το τέταρτο ερώτημα έχουν καταστεί άνευ αντικειμένου.

22

Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν οι Κυβερνήσεις της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, του Βασιλείου των Κάτω Χωρών, του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας και του Βασιλείου της Ισπανίας, καθώς και η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, οι οποίες υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, δεν αποδίδονται. Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος, που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων.

Για τους λόγους αυτούς,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ,

κρίνοντας επί των ερωτημάτων που του υπέβαλε με Διάταξη της 24ης Νοεμβρίου 1988 το Bundesgerichtshof, αποφαίνεται:

Δεν αντιβαίνει προς τα άρθρα 30 και 36 της Συνθήκης ΕΟΚ η εθνική νομοθεσία που επιτρέπει σε μια επιχείρηση, κάτοχο δικαιώματος επί σήματος εντός κράτους μέλους, να εμποδίζει την εισαγωγή από άλλο κράτος μέλος ομοειδών προϊόντων επί των οποίων έχει τεθεί νομίμως στο τελευταίο αυτό κράτος το ίδιο σήμα ή ένα σήμα που δημιουργεί σύγχυση με το προστατευόμενο σήμα, ακόμη και όταν το δικαίωμα επί του σήματος υπό το οποίο εισάγονται τα επίμαχα προϊόντα ανήκε αρχικά σε θυγατρική εταιρία της επιχειρήσεως που εμποδίζει τις εισαγωγές, κατόπιν δε της απαλλοτριώσεως της θυγατρικής αυτής εταιρίας περιήλθε σε τρίτη επιχείρηση.