Wydanie tymczasowe

WYROK TRYBUNAŁU (szósta izba)

z dnia 29 lipca 2024 r.(*)

Odesłanie prejudycjalne – Wspólna polityka rolna – Rozporządzenie (UE) 2016/1012 – Zwierzęta hodowlane czystorasowe – Procedura uznawania związków hodowców – Procedura zatwierdzenia programów hodowlanych – Możliwość odmowy zatwierdzenia kolejnego programu hodowlanego dla tej samej rasy dotyczącego tego samego terytorium, jeżeli zatwierdzenie to może zagrozić już istniejącemu programowi hodowlanemu – Prawo hodowców zwierząt czystorasowych do wyboru spośród różnych istniejących programów hodowlanych

W sprawie C‑286/23

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Curtea de Apel Braşov (sąd apelacyjny w Braszowie, Rumunia) postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2023 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 3 maja 2023 r., w postępowaniu:

Asociaţia Crescătorilor de Vaci „Bălţată Românească” Tip Simmental

przeciwko

Genetica din Transilvania Cooperativă Agricolă,

Agenãia Naãională pentru Zootehnie „Prof. dr. G.K. Constantinescu”,

TRYBUNAŁ (szósta izba),

w składzie: T. von Danwitz, prezes izby, P.G. Xuereb (sprawozdawca) i A. Kumin, sędziowie,

rzecznik generalny: J. Richard de la Tour,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

–        w imieniu Asociaţia Crescătorilor de Vaci „Bălţată Românească” Tip Simmental – N.‑G. Comşa‑Fulga, avocată,

–        w imieniu Genetica din Transilvania Cooperativă Agricolă – A.‑A. Arseni, D. Dobrev i L. Dobrinescu, avocaţi,

–        w imieniu rządu rumuńskiego – E. Gane i L. Ghiţă, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu Komisji Europejskiej – L. Radu Bouyon, B. Rechena i F. Thiran, w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 4 ust. 3 lit. b), art. 8, 10 i 13, a także pkt 4 części 1 sekcji A załącznika I oraz pkt 2 lit. a) części 1 załącznika I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1012 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie zootechnicznych i genealogicznych warunków dotyczących hodowli zwierząt hodowlanych czystorasowych i mieszańców świń, handlu nimi i wprowadzania ich na terytorium Unii oraz handlu ich materiałem biologicznym wykorzystywanym do rozrodu i jego wprowadzania na terytorium Unii oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 652/2014, dyrektywy Rady 89/608/EWG i 90/425/EWG i uchylającego niektóre akty w dziedzinie hodowli zwierząt (rozporządzenie w sprawie hodowli zwierząt) (Dz.U. 2016, L 171, s. 66) w związku z motywami 21 i 24 tego rozporządzenia.

2        Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy Asociaãia Crescătorilor de Vaci „Bălãată Românească” Tip Simmental, stowarzyszeniem hodowców bydła „Bălțată Românească” typu Simmental (zwanym dalej „stowarzyszeniem BR”), a Agenția Națională pentru Zootehnie „Prof. dr. G.K. Constantinescu (krajową agencją zootechniczną „Prof. dr. G.K. Constantinescu”, Rumunia) (zwaną dalej „agencją zootechniczną”) oraz Genetica din Transilvania Cooperativă Agricolă, spółdzielnią rolniczą (zwaną dalej „GT”), w przedmiocie uznania tej spółdzielni za związek hodowców do celów realizacji programu hodowlanego dla rasy bydła „Bălțată Românească”.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

3        Motywy 1, 20, 21, 24, 31, 32 i 34 rozporządzenia 2016/1012 brzmią następująco:

„(1)      Hodowla zwierząt gatunków bydła, świń, owiec, kóz i koniowatych zajmuje w […] rolnictwie [Unii Europejskiej] strategiczne miejsce pod względem gospodarczym i społecznym oraz wnosi wkład w dziedzictwo kulturowe Unii. Ta działalność rolnicza, która przyczynia się do bezpieczeństwa żywnościowego Unii, jest źródłem dochodów dla ludności wiejskiej. Najlepszym wsparciem dla hodowli zwierząt tych gatunków jest zachęcanie do wykorzystywania do niej zwierząt hodowlanych czystorasowych lub mieszańców świń o udowodnionej wysokiej jakości genetycznej.

[…]

(20)      Realizacja programów hodowlanych dotyczących zwierząt hodowlanych czystorasowych ma ogólnie na celu udoskonalenie w sposób zrównoważony cech produkcyjnych i pozaprodukcyjnych zwierząt danej rasy lub zachowanie danej rasy. Te programy hodowlane powinny obejmować dostatecznie dużą liczbę zwierząt hodowlanych czystorasowych hodowanych przez hodowców, którzy – poprzez hodowlę i selekcję – wspierają i rozwijają u tych zwierząt pożądane cechy lub gwarantują zachowanie rasy zgodnie z celami przyjętymi powszechnie przez hodowców uczestniczących w tych programach […]. Zwierzęta hodowlane (czystorasowe lub mieszańce) uczestniczące w programie hodowlanym wpisuje się do księgi hodowlanej lub do rejestru hodowlanego z podaniem informacji o ich przodkach oraz poddaje się – w zależności od celów hodowlanych określonych w programie hodowlanym – ocenie wartości użytkowej lub innej ocenie, których efektem jest gromadzenie danych o cechach powiązanych z celami tego programu hodowlanego […].

(21)      Prawo do bycia uznanym za związek hodowców lub przedsiębiorstwo hodowlane spełniające określone kryteria powinno stanowić fundamentalną zasadę prawa Unii w zakresie hodowli zwierząt oraz fundamentalną zasadę rynku wewnętrznego. Ochrona działalności gospodarczej istniejącego uznanego związku hodowców nie powinna uzasadniać odmowy uznania przez właściwy organ kolejnego związku hodowców dla tej samej rasy ani naruszania zasad regulujących rynek wewnętrzny. To samo ma zastosowanie do zatwierdzenia kolejnego programu hodowlanego lub zatwierdzenia geograficznego rozszerzenia istniejącego programu hodowlanego realizowanego dla tej samej rasy lub dla zwierząt hodowlanych tej samej rasy, które mogą zostać pozyskane z populacji hodowlanej związku hodowców realizującego już program hodowlany dla tej rasy. Jednakże w przypadku gdy w państwie członkowskim jeden lub większa liczba uznanych związków hodowców realizują już zatwierdzony program hodowlany dla danej rasy, właściwy organ tego państwa członkowskiego powinien w pewnych określonych przypadkach mieć możliwość odmowy zatwierdzenia kolejnego programu hodowlanego dla tej samej rasy, nawet jeżeli ten program hodowlany spełnia wszystkie wymogi niezbędne do jego zatwierdzenia. Jednym z powodów odmowy może być sytuacja, w której zatwierdzenie kolejnego programu hodowlanego dla tej samej rasy zagrażałoby zachowaniu tej rasy lub różnorodności genetycznej w ramach tej rasy w tym państwie członkowskim. Zachowanie tej rasy mogłoby być w szczególności zagrożone w wyniku fragmentacji populacji hodowlanej mogącej prowadzić do większego chowu wsobnego, zwiększenia liczby przypadków odnotowanych wad genetycznych, strat w zakresie potencjału selekcyjnego lub do ograniczenia dostępu hodowców do zwierząt hodowlanych czystorasowych lub do ich materiału biologicznego wykorzystywanego do rozrodu. Inny powód odmowy może być związany z niespójnościami w określonych cechach rasy lub w głównych celach tych programów hodowlanych. Niezależnie bowiem od celu programu hodowlanego, a mianowicie zachowania rasy czy doskonalenia rasy, właściwy organ powinien mieć możliwość odmowy zatwierdzenia kolejnego programu hodowlanego w odniesieniu do tej samej rasy, jeżeli różnice w głównych celach obu programów hodowlanych lub w zasadniczych cechach rasy określonych w tych programach hodowlanych spowodowałyby utratę skuteczności pod względem postępu genetycznego związanego z tymi celami lub pod względem tych cech lub powiązanych z nimi jakichkolwiek innych cech lub jeżeli wymiana osobników między obiema populacjami hodowlanymi wiązałaby się z ryzykiem selekcji zewnętrznej lub krzyżowania tych zasadniczych cech w pierwotnej populacji hodowlanej. Wreszcie w przypadku rasy zagrożonej lub rasy autochtonicznej niespotykanej powszechnie na jednym lub większej liczbie obszarów Unii właściwy organ powinien mieć możliwość odmowy zatwierdzenia kolejnego programu hodowlanego dla tej samej rasy również na podstawie tego, że ten kolejny program hodowlany utrudniłby skuteczną realizację dotychczasowego programu hodowlanego, w szczególności z powodu braku koordynacji lub wymiany informacji genealogicznych i zootechnicznych, co powodowałoby utratę korzyści wynikających ze wspólnej oceny danych zgromadzonych na temat danej rasy. W przypadku odmowy zatwierdzenia programu hodowlanego właściwy organ powinien zawsze przedstawiać wnioskodawcom uzasadnione wyjaśnienie i dawać im prawo odwołania się od decyzji odmownej.

[…]

(24)      Stowarzyszenia hodowców, organizacje hodowlane, w tym również organizacje hodowlane będące prywatnymi przedsiębiorstwami, lub podmioty publiczne powinny być uznawane jako związki hodowców tylko wówczas, gdy w ich programach hodowlanych uczestniczą hodowcy i kiedy zapewniają one, aby ich hodowcy mieli swobodę wyboru w zakresie selekcji i hodowli swoich zwierząt hodowlanych czystorasowych, prawo wpisywania potomstwa pochodzącego od tych zwierząt do swoich ksiąg hodowlanych oraz możliwość posiadania prawa własności tych zwierząt.

[…]

(31)      Należy ułatwiać współpracę transgraniczną między związkami hodowców oraz między przedsiębiorstwami hodowlanymi, które chcą do tej współpracy przystąpić, zapewniając jednocześnie swobodę przedsiębiorczości i wyeliminowanie przeszkód utrudniających swobodny przepływ zwierząt hodowlanych i ich materiału biologicznego wykorzystywanego do rozrodu.

(32)      Ponieważ właściwy organ mógłby być zmuszony do zatwierdzenia większej liczby programów hodowlanych realizowanych przez jeden związek hodowców lub jedno przedsiębiorstwo hodowlane, które uznał, i ponieważ właściwy organ mógłby być zmuszony do rozszerzenia na swoich obszarach programów hodowlanych realizowanych przez związek hodowców lub przedsiębiorstwo hodowlane uznane w innym państwie członkowskim, uznanie związku hodowców lub przedsiębiorstwa hodowlanego należy oddzielić od zatwierdzenia jego programów hodowlanych. Jednakże złożeniu wniosku o uznanie za związek hodowców lub przedsiębiorstwo hodowlane rozpatrywanemu przez właściwy organ powinno towarzyszyć też dostarczenie wniosku o zatwierdzenie co najmniej jednego programu hodowlanego.

[…]

(34)      Niezbędne jest bardziej precyzyjne określenie relacji między hodowcami a związkami hodowców, w szczególności w celu zapewnienia im prawa do uczestniczenia w programie hodowlanym na obszarze geograficznym, dla którego jest on zatwierdzony, oraz, jeżeli przewiduje się członkostwo, w celu zapewnienia, aby hodowcom tym przysługiwało prawo do członkostwa. W związkach hodowców powinny obowiązywać zasady umożliwiające rozstrzyganie sporów z hodowcami uczestniczącymi w ich programach hodowlanych oraz zapewniające równe tratowanie tych hodowców. Powinny one również określić swoje prawa i obowiązki, a także prawa i obowiązki hodowców uczestniczących w ich programach hodowlanych”.

4        Artykuł 1 tego rozporządzenia, zatytułowany „Cel i zakres stosowania”, stanowi w ust. 1 lit. b):

„Niniejsze rozporządzenie określa:

[…]

b)      zasady uznawania związków hodowców i przedsiębiorstw hodowlanych oraz zatwierdzania ich programów hodowlanych”.

5        Artykuł 2 tego rozporządzenia, zatytułowany „Definicje”, przewiduje w pkt 5, 8, 9, 12 i 26:

„Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

[…]

5)      »związek hodowców« oznacza każde stowarzyszenie hodowców, organizację hodowlaną lub podmiot publiczny, inne niż właściwe organy, uznane przez właściwy organ państwa członkowskiego zgodnie z art. 4 ust. 3 do celów realizacji programu hodowlanego w odniesieniu do zwierząt hodowlanych czystorasowych wpisanych do ksiąg hodowlanych prowadzonych lub założonych przez ten związek;

[…]

8)      »właściwe organy« oznaczają organy państwa członkowskiego, które są odpowiedzialne, zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, za:

a)      uznawanie związków hodowców i przedsiębiorstw hodowlanych oraz zatwierdzanie programów hodowlanych realizowanych przez nie w odniesieniu do zwierząt hodowlanych;

[…]

9)      »zwierzę hodowlane czystorasowe« oznacza zwierzę, które jest wpisane lub zarejestrowane i kwalifikuje się do wpisania w sekcji głównej księgi hodowlanej;

[…]

12)      »księga hodowlana« oznacza:

a)      każdą księgę hodowlaną, księgę stadną, dokumentację lub nośnik danych, utrzymywane przez związek hodowców, składające się z sekcji głównej oraz, jeżeli związek hodowców tak postanowi, z jednej lub większej liczby sekcji dodatkowych dla zwierząt tych samych gatunków, które nie kwalifikują się do wpisania do sekcji głównej;

[…]

26)      »program hodowlany« oznacza szereg systematycznych działań, w tym rejestrowanie, selekcję, hodowlę i wymianę zwierząt hodowlanych i ich materiału biologicznego wykorzystywanego do rozrodu, które to działania są opracowane i realizowane w celu zachowania lub ulepszenia pożądanych fenotypowych lub genetycznych cech w populacji będącej celem hodowli”.

6        Rozdział II przedmiotowego rozporządzenia, zatytułowany „Uznawanie związków hodowców i przedsiębiorstw hodowlanych w państwach członkowskich oraz zatwierdzanie programów hodowlanych”, obejmuje art. 4–12.

7        Artykuł 4 rozporządzenia 2016/1012, zatytułowany „Uznawanie związków hodowców i przedsiębiorstw hodowlanych”, ma następujące brzmienie:

„1.      W odniesieniu do zwierząt hodowlanych czystorasowych stowarzyszenia hodowców, organizacje hodowlane lub podmioty publiczne mogą składać wnioski do właściwych organów o uznanie za związek hodowców.

[…]

3.      Właściwe organy oceniają wnioski, o których mowa w ust. 1. Właściwe organy uznają za związek hodowców każdego wnioskodawcę, o którym mowa w ust. 1 akapit pierwszy, oraz za przedsiębiorstwo hodowlane każdego wnioskodawcę, o którym mowa w ust. 1 akapit drugi, którzy spełniają następujące wymogi:

a)      mają główną siedzibę na terytorium państwa członkowskiego, w którym znajduje się właściwy organ;

b)      wykażą w swoim wniosku, że spełniają wymogi określone w załączniku I część 1 w odniesieniu do programów hodowlanych, co do których zamierzają złożyć wniosek o zatwierdzenie zgodnie z art. 8 ust. 3 […];

c)      w odniesieniu do każdego planowanego programu hodowlanego ich wniosek zawiera projekt programu hodowlanego obejmujący informacje, o których mowa w załączniku I część 2 […];

d)      składając wniosek, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, składają wniosek o zatwierdzenie co najmniej jednego z tych planowanych programów hodowlanych zgodnie z art. 8 ust. 2”.

8        Zgodnie z art. 8 tego rozporządzenia, zatytułowanym „Zatwierdzanie programów hodowlanych realizowanych przez związki hodowców i przedsiębiorstwa hodowlane”:

„1.      Związek hodowców lub przedsiębiorstwo hodowlane przedkłada wnioski o zatwierdzenie swoich programów hodowlanych właściwemu organowi, który uznał ten związek hodowców lub to przedsiębiorstwo hodowlane zgodnie z art. 4 ust. 3.

[…]

3.      Właściwy organ, o którym mowa w ust. 1, ocenia te programy hodowlane i zatwierdza je, pod warunkiem że programy te:

a)      mają jeden lub większą liczbę następujących celów:

i)      w przypadku zwierząt hodowlanych czystorasowych:

–        doskonalenie rasy,

–        zachowanie rasy,

–        […]

[…]

b)      szczegółowo opisują cele w zakresie selekcji i hodowli;

c)      spełniają wymogi określone w załączniku I część 2 […]

[…]

5.      W przypadku gdy przez okres co najmniej 24 miesięcy żaden z hodowców uczestniczących w programie hodowlanym zatwierdzonym zgodnie z ust. 3 nie prowadzi gospodarstwa, w którym utrzymuje swoje zwierzęta hodowlane, na określonej części obszaru geograficznego, właściwy organ, o którym mowa w ust. 1, może wymagać, aby dany związek hodowców lub dane przedsiębiorstwo hodowlane dopasowało obszar geograficzny swojego programu hodowlanego tak, aby nie obejmował on tej określonej części”.

9        Artykuł 10 wspomnianego rozporządzenia, zatytułowany „Odstępstwa od art. 8 ust. 3 dotyczące zatwierdzania programów hodowlanych”, stanowi:

„1.      Na zasadzie odstępstwa od art. 8 ust. 3 właściwy organ, który uznał związek hodowców zgodnie z art. 4 ust. 3, może odmówić zatwierdzenia programu hodowlanego tego związku hodowców, spełniającego wymogi określone w załączniku I część 2 […], jeżeli program hodowlany zagroziłby programowi hodowlanemu realizowanemu przez inny związek hodowców dla tej samej rasy, już zatwierdzonemu w tym samym państwie członkowskim, w odniesieniu do co najmniej jednego z poniższych:

a)      zasadniczych cech rasy lub głównych celów tego programu hodowlanego;

b)      zachowania tej rasy lub różnorodności genetycznej w obrębie tej rasy; lub

c)      w przypadku gdy celem tego programu hodowlanego jest zachowanie tej rasy – skutecznego wdrożenia tego programu hodowlanego:

i)      w przypadku rasy zagrożonej; lub

ii)      w przypadku rasy autochtonicznej, która nie występuje powszechnie na co najmniej jednym obszarze Unii.

2.      Do celów ust. 1 właściwy organ należycie uwzględnia następujące kryteria:

a)      liczbę programów hodowlanych już zatwierdzonych dla danej rasy w danym państwie członkowskim;

b)      wielkość populacji hodowlanych objętych programami hodowlanymi;

c)      ewentualny wkład genetyczny programów hodowlanych realizowanych przez inne związki hodowców dla tej samej rasy w innych państwach członkowskich lub przez podmioty zajmujące się hodowlą w państwach trzecich”.

10      Artykuł 13 przedmiotowego rozporządzenia, zatytułowany „Prawa hodowców uczestniczących w programach hodowlanych zatwierdzonych zgodnie z art. 8 ust. 3 […]”, stanowi:

„1.      Hodowcy mają prawo uczestniczyć w programie hodowlanym zatwierdzonym zgodnie z art. 8 ust. 3 […], pod warunkiem że:

a)      ich zwierzęta hodowlane są utrzymywane w gospodarstwach znajdujących się na obszarze geograficznym tego programu hodowlanego;

b)      ich zwierzęta hodowlane należą do rasy – w przypadku zwierząt hodowlanych czystorasowych […], które są objęte tym programem hodowlanym

2.      Hodowcy uczestniczący w programie hodowlanym zatwierdzonym zgodnie z art. 8 ust. 3 […] mają prawo do:

a)      wpisania swoich zwierząt hodowlanych czystorasowych do sekcji głównej księgi hodowlanej założonej dla danej rasy przez związek hodowców zgodnie z art. 18 i 20;

[…]

3.      Oprócz praw określonych w ust. 1 i 2, w przypadku gdy regulamin związku hodowców lub przedsiębiorstwa hodowlanego przewiduje członkostwo, hodowcy, o których mowa w ust. 1, mają również prawo:

a)      zostać członkiem tego związku hodowców lub przedsiębiorstwa hodowlanego;

b)      uczestniczyć w określaniu i rozwijaniu programu hodowlanego zgodnie z regulaminem, o którym mowa w załączniku I część 1 pkt B pkt 1 lit. b)”.

11      Artykuł 18 ust. 2 rozporządzenia 2016/1012 przewiduje:

„Związki hodowców nie mogą odmówić wpisania zwierzęcia hodowlanego czystorasowego do sekcji głównej swoich ksiąg hodowlanych z takiego powodu, że zwierzę to jest już wpisane do sekcji głównej księgi hodowlanej tej samej rasy […]”.

12      Załącznik I do tego rozporządzenia, zatytułowany „Uznawanie związków hodowców i przedsiębiorstw hodowlanych oraz zatwierdzanie programów hodowlanych, o których mowa w rozdziale II”, składa się z trzech części.

13      Część 1 tego załącznika, zatytułowana „Wymogi dotyczące uznawania związków hodowców i przedsiębiorstw hodowlanych, o których mowa w art. 4 ust. 3 lit. b)”, przewiduje:

„A.      Stowarzyszenia hodowców, organizacje hodowlane, prywatne przedsiębiorstwa prowadzące działalność w zamkniętych systemach produkcji oraz podmioty publiczne muszą:

[…]

4.      posiadać, w odniesieniu do każdego programu hodowlanego, wystarczająco dużą populację zwierząt hodowlanych na obszarach geograficznych, które mają zostać objęte tymi programami hodowlanymi;

[…]

B.      Poza wymogami, o których mowa w pkt A:

1.      stowarzyszenia hodowców, organizacje hodowlane i podmioty publiczne muszą:

a)      posiadać odpowiednią liczbę hodowców uczestniczących w każdym z ich programów hodowlanych;

b)      przyjąć regulamin:

i)      regulujący rozstrzyganie sporów z hodowcami uczestniczącymi w ich programach hodowlanych;

ii)      zapewniający równe traktowanie hodowców uczestniczących w ich programach hodowlanych;

iii)      określający prawa i obowiązki hodowców uczestniczących w ich programach hodowlanych oraz prawa i obowiązki związku hodowców lub przedsiębiorstwa hodowlanego;

iv)      określający prawa i obowiązki hodowców będących członkami, w przypadkach gdy przewiduje się członkostwo hodowców;

2.      żadne z postanowień regulaminu, o którym mowa w pkt 1 lit. b), nie może uniemożliwiać hodowcom uczestniczącym w programach hodowlanych:

a)      korzystania ze swobody w zakresie selekcji i hodowli swoich zwierząt hodowlanych;

[…]”.

14      Zgodnie z częścią 2 tego załącznika, zatytułowaną „Wymogi dotyczące zatwierdzania programów hodowlanych realizowanych przez związki hodowców i przedsiębiorstwa hodowlane, o których mowa w art. 8 ust. 3 […]”:

„1.      Program hodowlany, o którym mowa w ust. 3 […], musi zawierać:

a)      informacje o jego celu, którym jest zachowanie rasy, doskonalenie rasy, linii lub krzyżówki, tworzenie nowej rasy, linii lub krzyżówki, odtworzenie rasy, lub połączenie tych celów;

[…]

2.      Program hodowlany musi obejmować wystarczająco dużą populację zwierząt hodowlanych oraz wystarczającą liczbę hodowców na obszarze geograficznym, na którym jest lub ma być prowadzony”.

 Prawo rumuńskie

15      Legea zootehniei nr.°32/2019 (ustawa o hodowli zwierząt nr 32/2019) z dnia 16 stycznia 2019 r. (Monitorul Oficial al României, część I, nr 53 z dnia 21 stycznia 2019 r.), w brzmieniu obowiązującym w chwili zaistnienia okoliczności faktycznych w postępowaniu głównym, przewidywał w art. 7:

„Związki hodowców/przedsiębiorstwa hodowlane i stowarzyszenia/organizacje hodowców są uznawane przez ministerstwo rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich za pośrednictwem krajowego organu ds. zootechniki za partnerów w kształtowaniu polityki, strategii, programów hodowlanych i polityki w zakresie produktów”.

16      Zgodnie z art. 21 tej ustawy:

„Organizowanie i prowadzenie działań związanych z hodowlą i reprodukcją zwierząt odbywa się zgodnie z przepisami prawa Unii i prawa krajowego”.

17      Artykuł 24 wspomnianej ustawy stanowi:

„1.      Właściwy organ krajowy ds. zootechniki uznaje związki hodowców i przedsiębiorstwa hodowlane oraz zatwierdza programy hodowlane zgodnie z przepisami prawa Unii.

2.      Właściwy organ krajowy ds. zootechniki ocenia i zatwierdza programy hodowlane przedstawione przez związek hodowców/przedsiębiorstwo hodowlane wyłącznie pod warunkiem, że:

a)      realizują one co najmniej jeden z poniższych celów:

1.      doskonalenie rasy, linii lub krzyżówki,

2.      zachowanie rasy/linii,

[…]

3.      Właściwy organ krajowy ds. zootechniki, który uznał związek hodowców, może odmówić zatwierdzenia programu hodowlanego na tej podstawie, że dany program hodowlany zagrażałby już zatwierdzonemu programowi hodowlanemu realizowanemu przez inny związek hodowców dla tej samej rasy w odniesieniu do co najmniej jednego z następujących elementów:

a)      zasadniczych cech rasy lub głównych celów tego programu hodowlanego;

b)      zachowania rasy lub różnorodności genetycznej w obrębie tej rasy;

c)      w przypadku rasy zagrożonej lub rasy autochtonicznej, która nie występuje powszechnie.

4.      Do celów ust. 3 właściwy organ krajowy ds. zootechniki uwzględnia należycie następujące kryteria:

a)      liczbę programów hodowlanych już zatwierdzonych dla danej rasy;

b)      wielkość populacji hodowlanych objętych tymi programami hodowlanymi”.

18      Hotărârea Guvernului nr.° 1188/2014 privind organizarea și funcționarea Agenției Naționale pentru Zootehnie „Prof. dr. G.K. Constantinescu” (decyzja rządu nr 1188/2014 w sprawie organizacji i funkcjonowania krajowej agencji zootechnicznej „Prof. dr. G.K. Constantinescu” z dnia 29 grudnia 2014 r. (Monitorul Oficial al României, część I, nr 21 z dnia 12 stycznia 2015 r.), w brzmieniu obowiązującym w chwili zaistnienia okoliczności faktycznych w postępowaniu głównym, przewidywał w art. 1 ust. 1:

„[Agencja zootechniczna], ustanowiona na mocy art. 8 [Legea nr.°139/2014 privind unele măsuri pentru reorganizarea Ministerului Agriculturii și Dezvoltării Rurale, precum și a unor structuri aflate în subordinea acestuia (ustawy nr 139/2014 w sprawie określonych środków reorganizacji ministerstwa rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich oraz niektórych podległych mu struktur) z dnia 15 października 2014 r. (Monitorul Oficial al României, część I, nr 758 z dnia 20 października 2014 r.)], z późniejszymi zmianami, jest wyspecjalizowanym organem centralnej administracji publicznej, posiadającym osobowość prawną, finansowanym w całości z budżetu państwa, podległym ministerstwu rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich”.

19      Artykuł 5 tej decyzji rządu stanowił w lit. a) oraz i):

„Zgodnie ze swoim zakresem działalności [agencja zootechniczna] na warunkach przewidzianych w ustawie:

a)      uznaje związki hodowców i przedsiębiorstwa hodowlane do celów realizacji programu hodowlanego w odniesieniu do zwierząt hodowlanych czystorasowych wpisanych do księgi lub ksiąg hodowlanych lub programu hodowlanego w odniesieniu do mieszańców świń zarejestrowanych w rejestrze lub rejestrach hodowlanych zarządzanych lub utworzonych przez tę agencję;

[…]

i)      zatwierdza programy hodowlane w odniesieniu do zwierząt hodowlanych realizowane przez uznane związki hodowców lub przedsiębiorstwa hodowlane”.

 Postępowanie główne i pytania prejudycjalne

20      Decyzją z dnia 24 listopada 2020 r. agencja zootechniczna uznała GT za związek hodowców na podstawie art. 4 ust. 3 rozporządzenia 2016/1012 do celów realizacji programu hodowlanego w odniesieniu do czystej rasy bydła „Bălțată Românească” (zwanego dalej „programem hodowlanym GT”). Decyzją z dnia 2 grudnia 2020 r. (zwaną dalej, łącznie z decyzją z dnia 24 listopada 2020 r., „spornymi decyzjami”) agencja ta zatwierdziła ten program.

21      Stowarzyszenie BR, będące związkiem hodowców uznanym przez agencję zootechniczną, którego program hodowlany dla tej samej rasy bydła „Bălțată Românească” został zatwierdzony w 2011 r. i był nadal realizowany, wniosło skargę na sporne decyzje do Curtea de Apel Brașov (sądu apelacyjnego w Braszowie, Rumunia), który jest sądem odsyłającym.

22      Na poparcie skargi stowarzyszenie to podniosło zasadniczo, że program hodowlany GT, który dotyczył tej samej rasy zwierząt hodowlanych na tym samym obszarze geograficznym, to jest na terytorium Rumunii, i któremu przyświecał ten sam cel polegający na doskonaleniu danej rasy co jego własnemu programowi hodowlanemu, mógł zagrozić temu ostatniemu programowi, ponieważ zatwierdzenie programu hodowlanego GT pociągnęło za sobą wycofanie się znacznej liczby hodowców z programu hodowlanego stowarzyszenia BR i spowodowało poważną szkodę finansową.

23      Sąd odsyłający wyjaśnił na wstępie, że w niniejszej sprawie, zgodnie z wnioskiem przedstawionym w ekspertyzie sporządzonej przez wewnętrzną służbę agencji zootechnicznej, „program hodowlany [GT] zagraża programowi hodowlanemu [stowarzyszenia BR] ze względu na rozdrobnienie populacji będącej przedmiotem hodowli, która to populacja, im bardziej jest mała, tym bardziej prowadzi do chowu wsobnego, co skutkuje zmniejszeniem postępu genetycznego; te dwa programy nie są identyczne, są one realizowane w dużej mierze na tym samym obszarze geograficznym Rumunii [oraz] pokrywają się one w pewnym zakresie, ale istnienie jednego programu hodowlanego dla tej samej rasy jest bardziej efektywne niż współistnienie kilku programów tego rodzaju”.

24      Ów sąd zwrócił również uwagę na to, że stowarzyszenie BR złożyło do izby do spraw administracyjnych i podatkowych tego sądu wniosek o zawieszenie wykonania spornych decyzji oraz że wniosek ten został oddalony decyzją z dnia 4 czerwca 2021 r. z tego względu, iż wbrew twierdzeniom tego stowarzyszenia, po pierwsze, postępowania w sprawie uznania związku hodowców oraz w sprawie zatwierdzenia jego programu hodowlanego/programów hodowlanych nie są przeprowadzane jednocześnie, gdyż drugie z tych postępowań musi mieć miejsce – zgodnie z art. 8 ust. 1 rozporządzenia 2016/1012 – po pierwszym z nich, a po drugie, program hodowlany GT spełnił należycie przewidziany w pkt 4 części 1 sekcji A załącznika I do tego rozporządzenia wymóg dotyczący istnienia wystarczająco dużej liczby zwierząt hodowlanych na obszarze geograficznym objętym tym programem, o czym świadczy w niniejszym przypadku okoliczność, że GT przekazało agencji zootechnicznej wykaz zwierząt, których hodowcy wnieśli o udział w jego programie hodowlanym. Z postanowienia odsyłającego wynika również, że skarga kasacyjna wniesiona na to orzeczenie przez wspomniane stowarzyszenie do Înalta Curte de Casație şi Justiție (najwyższego sądu kasacyjnego, Rumunia) została oddalona przez ten sąd wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2022 r.

25      Sąd odsyłający podkreślił jednak, że w sprawie analogicznej do sprawy rozpatrywanej w postępowaniu głównym izba do spraw administracyjnych i podatkowych tego sądu przyjęła odmienne podejście, uwzględniając wnioski, w których to samo stowarzyszenie zakwestionowało uznanie innego stowarzyszenia hodowców bydła za związek hodowców, jak również zatwierdzenie programu selekcji owego stowarzyszenia. Skarga kasacyjna wniesiona do Înalta Curte de Casație şi Justiție (najwyższego sądu kasacyjnego) jest obecnie w toku w tej sprawie.

26      W świetle powyższych rozważań sąd odsyłający zastanawia się, po pierwsze, nad warunkami regulującymi uznawanie związków hodowców. Sąd ten zastanawia się w szczególności, czy przepisy art. 4 ust. 3 lit. b) rozporządzenia 2016/1012 w związku z motywem 21 i pkt 4 części 1 sekcji A załącznika I do tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że podmiot może zostać uznany za związek hodowców, jeżeli w chwili składania wniosku o uznanie realizuje on jedynie plan polegający na pozyskaniu dla swojego programu hodowlanego – poprzez podpisanie wniosków lub podjęcie zobowiązań w tym względzie – hodowców, którzy uczestniczą już w innym zatwierdzonym programie hodowlanym realizowanym przez inny związek hodowlany, lub w ten sposób, że uznanie za związek hodowców może zostać uzyskane tylko wtedy, gdy hodowcy ci rzeczywiście wchodzą w skład „portfela” podmiotu ubiegającego się o uznanie za związek hodowców w dniu złożenia wniosku o takie uznanie.

27      Po drugie, sąd odsyłający zastanawia się nad warunkami regulującymi zatwierdzanie programów hodowlanych. W tym względzie, opierając się na przepisach art. 13 rozporządzenia nr 2016/1012 w związku z motywem 24 i pkt 2 lit. a) części 1 sekcji B załącznika I do tego rozporządzenia, sąd ten zastanawia się w pierwszej kolejności, czy hodowcy zwierząt czystorasowych mają swobodę wyboru co do opuszczenia już zatwierdzonego programu hodowlanego w celu wzięcia udziału w innym programie hodowlanym, który jest w trakcie zatwierdzania. W przypadku gdyby swoboda ta istniała, należałoby ustalić, w jakim zakresie mogłaby ona zostać ewentualnie ograniczona – przewidzianą w art. 10 ust. 1 rozporządzenia 2016/1012 w związku z motywem 21 tego rozporządzenia – koniecznością uniknięcia narażania na szwank realizowanego już programu hodowlanego.

28      W drugiej kolejności sąd ten zastanawia się nad wykładnią wyrażenia „może odmówić” użytego w tym art. 10 ust. 1. Zadaje on sobie w szczególności pytanie, czy wyrażenie to sugeruje, że właściwy organ krajowy dysponuje pewnym zakresem uznania do celów zatwierdzania programów hodowlanych, czy też organ ten jest zobowiązany odmówić zatwierdzenia nowego programu hodowlanego, jeżeli może on zagrozić istniejącemu już programowi.

29      W trzeciej i ostatniej kolejności sąd ten zastanawia się nad możliwością współistnienia kilku programów hodowlanych dla tej samej rasy zwierząt hodowlanych i dla tego samego obszaru geograficznego, realizujących podobne cele związane z doskonaleniem danej rasy.

30      W tych okolicznościach Curtea de Apel Brașov (sąd apelacyjny w Braszowie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy przepisy art. 4 ust. 3 lit. b) rozporządzenia [2016/1012] w związku z pkt 4 części 1 sekcji A załącznika I do tego rozporządzenia oraz motywem 24 owego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że związek hodowców może zostać uznany, nawet jeśli jego celem jest jedynie przyciągnięcie, poprzez podpisanie wniosków lub podjęcie zobowiązań w tym względzie, hodowców już zarejestrowanych w zatwierdzonym programie hodowlanym innego związku, czy też konieczne jest, aby w dniu złożenia wniosku o uznanie hodowcy ci faktycznie wchodzili w skład portfela związku składającego wniosek o uznanie?

2)      Czy przepisy art. 13 rozporządzenia [2016/1012] oraz pkt 2 lit. a) części 1 sekcji B załącznika I do tego rozporządzenia w związku z motywem 24 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że hodowcom przyznaje się swobodę wyboru spośród programów hodowlanych mających na celu doskonalenie rasy, do których mogą oni zapisywać swoje zwierzęta hodowlane czystorasowe, oraz, w przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej, czy swoboda ta może zostać ograniczona koniecznością uniknięcia szkody lub zagrożenia programowi hodowlanemu, w którym hodowcy ci już uczestniczą, poprzez przystąpienie lub obietnicę przystąpienia tych hodowców do innego programu hodowlanego, który ma zostać zatwierdzony?

3)      Czy przepisy art. 10 ust. 1 w związku z motywem 21 rozporządzenia [2016/1012] należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy stwierdzone zostanie wystąpienie jednego z przypadków, o których mowa w art. 10 ust. 1 lit. a)–c), właściwy organ, który uznał związek hodowców, jest zobowiązany odmówić zatwierdzenia programu hodowlanego, który może zagrozić innemu programowi w odniesieniu do aspektów wskazanych w tym artykule, czy też użycie wyrażenia »może odmówić« oznacza przyznanie organowi zakresu uznania w tym względzie?

4)      Czy przepisy art. 8 i 10 rozporządzenia [2016/1012] w związku z motywem 21 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy program hodowlany, którego głównym celem jest doskonalenie rasy, jest już realizowany w państwie członkowskim, dopuszczalne jest zatwierdzenie nowego programu hodowlanego w odniesieniu do tej samej rasy w tym samym państwie (dla tego samego obszaru geograficznego), którego głównym celem jest także doskonalenie rasy i w ramach którego mogą być pozyskane zwierzęta hodowlane objęte realizowanym już programem hodowlanym?”.

 W przedmiocie pytań prejudycjalnych

 W przedmiocie pytania pierwszego

31      Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 4 ust. 3 lit. b) rozporządzenia 2016/1012 w związku z częścią 1 załącznika I do tego rozporządzenia oraz w świetle motywu 24 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uznaniu za związek hodowców wnioskodawcy, który w celu wykazania, że posiada wystarczająco dużą populację zwierząt hodowlanych i dysponuje wystarczająco dużą liczbą hodowców, powołuje się na zobowiązania dotyczące uczestnictwa podpisane przez hodowców zarejestrowanych już w programie hodowlanym innego uznanego związku hodowców.

 W przedmiocie dopuszczalności

32      Rząd rumuński podnosi przede wszystkim, że pytanie pierwsze jest niedopuszczalne, ponieważ zasadniczo odpowiedź na to pytanie nie jest konieczna do rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym. Zdaniem tego rządu sąd odsyłający będzie zobowiązany dokonać weryfikacji okoliczności faktycznych i ponadto dysponuje informacjami istotnymi do dokonania oceny spełnienia wymogów ustalonych w rozporządzeniu 2016/1012 w odniesieniu do liczby hodowców i zwierząt wymaganych w celu uznania za związek hodowców. Co więcej, pytanie to jest zbędne w świetle trzeciego i czwartego pytania prejudycjalnego.

33      W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE współpracy między Trybunałem i sądami krajowymi wyłącznie do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i który powinien przyjąć na siebie odpowiedzialność za mające zapaść orzeczenie sądowe, należy dokonanie oceny, w świetle szczególnych okoliczności sprawy, zarówno konieczności wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym po to, aby tenże sąd krajowy był w stanie wydać swoje orzeczenie, jak i znaczenia dla sprawy pytań zadanych Trybunałowi. W konsekwencji jeśli postawione pytania dotyczą wykładni lub ważności przepisu prawa Unii, Trybunał jest co do zasady zobowiązany do wydania orzeczenia (wyrok z dnia 18 kwietnia 2024 r., Girelli Alcool, C‑509/22, EU:C:2024:341, pkt 32 i przytoczone tam orzecznictwo).

34      Oznacza to, że pytania dotyczące prawa Unii korzystają z domniemania posiadania znaczenia dla sprawy. Odmowa wydania przez Trybunał orzeczenia w przedmiocie pytania prejudycjalnego zadanego przez sąd krajowy jest możliwa tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia lub ocena ważności zasady prawa Unii, o którą wniesiono, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem postępowania głównego, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje informacjami w zakresie stanu faktycznego lub prawnego niezbędnymi do udzielenia użytecznej odpowiedzi na postawione mu pytania (wyrok z dnia 18 kwietnia 2024 r., Girelli Alcool, C‑509/22, EU:C:2024:341, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

35      W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że pytanie pierwsze dotyczy wykładni rozporządzenia 2016/1012 i ma na celu wyjaśnienie wymogów dowodowych wymaganych do celów uznania za związek hodowców.

36      W tym względzie wykładnia prawa Unii, o której dokonanie wniesiono, wydaje się mieć związek z przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, który dotyczy uznania GT za związek hodowców na podstawie tego rozporządzenia. Przedstawione pytanie ma właśnie na celu wyjaśnienie wymogów określonych w tym rozporządzeniu. Ponadto z akt sprawy przedłożonych Trybunałowi w żaden sposób nie wynika, by problem miał charakter hipotetyczny. Co więcej, wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zawiera informacje w zakresie stanu faktycznego lub prawnego niezbędne do udzielenia przez Trybunał odpowiedzi na zadane pytanie. Wreszcie okoliczność, że to samo pytanie miałoby być zbędne w świetle innych pytań postawionych w tym samym wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, nie ma wpływu na jego dopuszczalność. W tych okolicznościach przypomniane w pkt 34 niniejszego wyroku domniemanie posiadania znaczenia dla sprawy nie może zostać podważone.

37      Wobec powyższego pytanie pierwsze jest dopuszczalne.

 Co do istoty

38      Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem wykładnia przepisu prawa Unii wymaga uwzględnienia nie tylko jego brzmienia, lecz także kontekstu, w jaki się on wpisuje, oraz celów aktu, którego ów przepis stanowi część. Geneza przepisu prawa Unii może również dostarczyć informacji istotnych dla jego wykładni (wyrok z dnia 11 stycznia 2024 r., Inditex, C‑361/22, EU:C:2024:17, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo).

39      Zgodnie z art. 4 ust. 3 zdanie drugie rozporządzenia 2016/1012 właściwe organy uznają za związek hodowców każdego wnioskodawcę, który spełnia wymogi określone w lit. a)–d) tego przepisu.

40      Artykuł 4 ust. 3 lit. b) tego rozporządzenia przewiduje, że wniosek o uznanie za związek hodowców musi zawierać dowód na to, że wnioskodawca spełnia wymogi określone w części 1 załącznika I do owego rozporządzenia w odniesieniu do programów hodowlanych, co do których wnioskodawca ten zamierza złożyć wniosek o zatwierdzenie.

41      Zgodnie z pkt 4 części 1 sekcji A załącznika I do przedmiotowego rozporządzenia wnioskodawca musi posiadać wystarczająco dużą populację zwierząt hodowlanych na obszarach geograficznych objętych każdym programem hodowlanym. Ponadto zgodnie z pkt 1 lit. a) części 1 sekcji B załącznika I do rozporządzenia 2016/1012 wnioskodawca musi dysponować wystarczająco dużą liczbą hodowców uczestniczących w każdym z jego programów hodowlanych. W tym kontekście należy przypomnieć, że do sądu krajowego należy zbadanie, czy wymogi te zostały spełnione w każdym konkretnym przypadku.

42      Brzmienie art. 4 ust. 3 rozporządzenia 2016/1012 nie stoi zatem na przeszkodzie temu, by dowód posiadania do dyspozycji wystarczająco dużej populacji zwierząt hodowlanych i wystarczająco dużej liczby hodowców opierał się na zobowiązaniach dotyczących uczestnictwa podpisanych przez hodowców, którzy już są zarejestrowani w programie hodowlanym innego uznanego związku hodowców i którzy nie przystąpili zatem formalnie w charakterze członków do podmiotu będącego wnioskodawcą.

43      Co się tyczy kontekstu, w jaki wpisuje się ten przepis, należy zauważyć, że zgodnie z motywem 24 rozporządzenia 2016/1012 wnioskodawcy powinni być uznawani za związki hodowców tylko wtedy, „gdy w ich programach hodowlanych uczestniczą hodowcy”. Jednakże z art. 8 ust. 5 tego rozporządzenia wynika, że program hodowlany zatwierdzony przez właściwy organ krajowy może być realizowany przez co najmniej 24 miesiące bez udziału żadnego zwierzęcia.

44      Ponadto z motywu 34, art. 13 ust. 3 oraz pkt 1 lit. b) ppkt iv) części 1 sekcji B załącznika I do przedmiotowego rozporządzenia wynika również, że udział hodowców niekoniecznie wymaga ich członkostwa w charakterze członków w związku hodowców, w związku z czym formalna przynależność do takiego związku nie może mieć decydującego znaczenia dla oceny spełnienia przez taki związek warunków uznania przewidzianych w tym rozporządzeniu.

45      Wreszcie należy również stwierdzić, że z motywu 32 rozporządzenia 2016/1012 wynika, iż uznanie związku hodowców należy oddzielić od zatwierdzenia jego programu hodowlanego/programów hodowlanych.

46      Co się tyczy celów przyświecających rozporządzeniu 2016/1012, należy zauważyć, że w świetle jego motywu 1 zmierza ono do wspierania między innymi hodowli bydła poprzez zachęcanie w tym celu do wykorzystywania do niej zwierząt hodowlanych czystorasowych. Ponadto zgodnie z motywem 21 zdania pierwsze i drugie tego rozporządzenia prawo do bycia uznanym za związek hodowców lub przedsiębiorstwo hodowlane spełniające określone kryteria powinno stanowić fundamentalną zasadę prawa Unii w zakresie hodowli zwierząt oraz fundamentalną zasadę rynku wewnętrznego. Ochrona działalności gospodarczej istniejącego uznanego związku hodowców nie powinna uzasadniać odmowy uznania przez właściwy organ kolejnego związku hodowców dla tej samej rasy ani naruszania zasad regulujących rynek wewnętrzny. Z motywu 31 tego rozporządzenia wynika również, że ma ono na celu zapewnienie swobody przedsiębiorczości i wyeliminowanie przeszkód utrudniających swobodny przepływ zwierząt hodowlanych i ich materiału biologicznego wykorzystywanego do rozrodu.

47      Realizacja celów polegających na wspieraniu hodowli i rozwoju obrotu bydłem w handlu wewnątrzwspólnotowym zakłada zatem istnienie w różnych państwach członkowskich wystarczającej liczby związków hodowców. W tym kontekście rozporządzenie 2016/1012 sprzyja uznawaniu nowych związków hodowców (zob. analogicznie wyrok z dnia 11 listopada 2004 r., Zuchtverband für Ponys, C‑216/02, EU:C:2004:703, pkt 32, 33).

48      Gdyby zatem wniosek o uznanie mógł zostać odrzucony tylko z tego powodu, że opiera się on na zobowiązaniach dotyczących uczestnictwa podpisanych przez hodowców zarejestrowanych już w programie hodowlanym dla tej samej rasy realizowanym przez inny uznany już związek hodowców, osiągnięcie celów, o których mowa w motywach 1, 21 i 31 rozporządzenia 2016/1012, mogłoby być zagrożone.

49      W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 4 ust. 3 lit. b) rozporządzenia 2016/1012 w związku z częścią 1 załącznika I do tego rozporządzenia oraz w świetle motywu 24 owego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uznaniu za związek hodowców wnioskodawcy, który – w celu wykazania, że posiada wystarczająco dużą populację zwierząt hodowlanych i dysponuje wystarczająco dużą liczbą hodowców – powołuje się na zobowiązania dotyczące uczestnictwa podpisane przez hodowców, którzy zostali już zarejestrowani w programie hodowlanym innego uznanego związku hodowców.

 W przedmiocie pytań od drugiego do czwartego

50      Za pomocą pytań od drugiego do czwartego, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 10 rozporządzenia 2016/1012 w związku z art. 13 oraz pkt 2 lit. a) części 1 sekcji B załącznika I do tego rozporządzenia, a także w świetle motywów 21 i 24 wspomnianego rozporządzenia, należy interpretować w ten sposób, że z jednej strony, w przypadku gdy program hodowlany, którego głównym celem jest doskonalenie danej rasy zwierząt, jest w trakcie realizacji w państwie członkowskim, właściwy organ tego państwa może zatwierdzić nowy program hodowlany przedłożony przez inny związek hodowców, dotyczący tej samej rasy zwierząt i tego samego obszaru geograficznego, któremu to programowi przyświeca ten sam cel i w ramach którego zwierzęta hodowlane zostały wybrane spośród populacji hodowlanej programu hodowlanego będącego już w toku, a z drugiej strony, jeżeli zatwierdzenie to może zagrozić jednemu lub większej liczbie elementów, o których mowa w art. 10 ust. 1 lit. a)–c) rozporządzenia 2016/1012, ten sam organ ma obowiązek, a nie możliwość, odmówić zatwierdzenia nowego programu hodowlanego.

 W przedmiocie dopuszczalności

51      Rząd rumuński utrzymuje, że pytanie drugie jest niedopuszczalne, gdyż udzielenie odpowiedzi na to pytanie nie jest konieczne do celów rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym oraz z tego względu, że owo pytanie jest zbędne w świetle pytań trzeciego i czwartego.

52      Z tych samych powodów co te, które zostały przedstawione w pkt 36 niniejszego wyroku, należy stwierdzić, że nie można podważyć domniemania znaczenia dla sprawy pytania drugiego. Pytanie to jest zatem dopuszczalne.

 Co do istoty

53      W pierwszej kolejności należy zauważyć, że choć zgodnie z art. 8 ust. 3 rozporządzenia 2016/1012 właściwy organ zatwierdza przedłożone mu programy hodowlane, o ile spełnione są warunki wymienione w lit. a)–c) tego ustępu, o tyle art. 10 tego rozporządzenia przewiduje jednak odstępstwo w tym względzie, stanowiąc w ust. 1, że właściwy organ, który uznał związek hodowców, może odmówić zatwierdzenia programu hodowlanego tego związku hodowców ze względu na to, że program ten zagroziłby programowi hodowlanemu realizowanemu przez inny związek hodowców dla tej samej rasy i zatwierdzonemu już w danym państwie członkowskim w odniesieniu do co najmniej jednego z elementów, o których mowa w tym art. 10 ust. 1 lit. a)–c).

54      W art. 10 ust. 2 rozporządzenia 2016/1012 wymieniono kryteria, jakie organ ten powinien uwzględnić w celu dokonania oceny istnienia takiego ryzyka, wśród których znajdują się kryteria dotyczące, po pierwsze, liczby już zatwierdzonych programów hodowlanych dla tej samej rasy w danym państwie członkowskim, a po drugie, wielkości populacji hodowlanych objętych tymi programami hodowlanymi.

55      W drugiej kolejności należy jednak stwierdzić, że motyw 21 rozporządzenia 2016/1012 przewiduje wyraźnie możliwość zatwierdzenia „kolejnego programu hodowlanego” dotyczącego tej samej rasy zwierząt, obejmującego ten sam obszar geograficzny i mającego ten sam cel co cele istniejącego już programu hodowlanego. Z tego samego motywu wynika również, że prawodawca Unii zamierzał umożliwić przewidzenie takiego kolejnego programu dla zwierząt hodowlanych, które „mogą zostać pozyskane z populacji hodowlanej związku hodowców realizującego już program hodowlany dla tej [samej] rasy”.

56      W tym kontekście art. 18 wspomnianego rozporządzenia stanowi w ust. 2, że „[z]wiązki hodowców nie mogą odmówić wpisania zwierzęcia hodowlanego czystorasowego do sekcji głównej swoich ksiąg hodowlanych z takiego powodu, że zwierzę to jest już wpisane do sekcji głównej księgi hodowlanej tej samej rasy”.

57      Ponadto z art. 13 ust. 1 tego rozporządzenia wynika jednoznacznie, że hodowcy mają prawo uczestniczyć w zatwierdzonym programie hodowlanym, o ile spełniają warunki przewidziane w lit. a) i b) tego przepisu.

58      W trzeciej kolejności należy przypomnieć, że art. 10 ust. 1 rozporządzenia 2016/1012 stanowi wyjątek od ogólnej zasady określonej w art. 8 ust. 3 tego rozporządzenia, zgodnie z którą właściwy organ zatwierdza przedłożone mu programy hodowlane, jeżeli spełniają one warunki wymienione w lit. a)–c) tego ostatniego przepisu. Tymczasem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem wyjątki należy wykładać ściśle, tak aby nie pozbawić znaczenia przepisów ogólnych [wyrok z dnia 28 października 2022 r., Generalstaatsanwaltschaft München (Ekstradycja i ne bis in idem), C‑435/22 PPU, EU:C:2022:852, pkt 120 i przytoczone tam orzecznictwo].

59      Ponadto w art. 10 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia użyto wyrażenia „może odmówić”. Dodatkowo motyw 21 tego rozporządzenia przewiduje odmowę zatwierdzenia nowego programu hodowlanego w ograniczony sposób, ponieważ zgodnie z jego brzmieniem właściwy organ państwa członkowskiego „powinien w pewnych określonych przypadkach mieć możliwość odmowy zatwierdzenia kolejnego programu hodowlanego”.

60      Wynika z tego, że rozporządzenie 2016/1012 przyznaje właściwym organom państw członkowskich zakres uznania pozwalający im odmówić zatwierdzenia nowego programu hodowlanego, nawet jeśli spełnia on warunki przewidziane w załączniku I do tego rozporządzenia, jeżeli taki program może zagrozić istniejącemu już programowi hodowlanemu w odniesieniu do jednego lub kilku elementów wymienionych wyczerpująco w art. 10 ust. 1 lit. a)–c) tego rozporządzenia, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego. Poza tymi okolicznościami, zgodnie z art. 8 ust. 3 rozporządzenia 2016/1012, właściwe organy są zobowiązane zatwierdzić przedłożone im programy hodowlane, o ile programy te spełniają warunki wymienione w art. 8 ust. 3 lit. a)–c) tego rozporządzenia.

61      W świetle powyższych rozważań na pytania od drugiego do czwartego należy odpowiedzieć, że art. 10 rozporządzenia 2016/1012 w związku z art. 13 oraz pkt 2 lit. a) części 1 sekcji B załącznika I do tego rozporządzenia, w świetle motywów 21 i 24 owego rozporządzenia, należy interpretować w ten sposób, że z jednej strony, w przypadku gdy program hodowlany, którego głównym celem jest doskonalenie danej rasy zwierząt, jest w trakcie realizacji w państwie członkowskim, właściwy organ tego państwa może zatwierdzić nowy program hodowlany przedłożony przez inny związek hodowców, dotyczący tej samej rasy zwierząt i tego samego obszaru geograficznego, któremu to programowi przyświeca ten sam cel i w ramach którego zwierzęta hodowlane zostały wybrane spośród populacji hodowlanej programu hodowlanego będącego już w toku, a z drugiej strony, jeżeli zatwierdzenie to może zagrozić jednemu lub większej liczbie elementów, o których mowa w art. 10 ust. 1 lit. a)–c) rozporządzenia 2016/1012, ten sam organ ma możliwość odmowy zatwierdzenia nowego programu hodowlanego.

 W przedmiocie kosztów

62      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje:

1)      Artykuł 4 ust. 3 lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1012 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie zootechnicznych i genealogicznych warunków dotyczących hodowli zwierząt hodowlanych czystorasowych i mieszańców świń, handlu nimi i wprowadzania ich na terytorium Unii oraz handlu ich materiałem biologicznym wykorzystywanym do rozrodu i jego wprowadzania na terytorium Unii oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 652/2014, dyrektywy Rady 89/608/EWG i 90/425/EWG i uchylającego niektóre akty w dziedzinie hodowli zwierząt (rozporządzenie w sprawie hodowli zwierząt) w związku z częścią 1 załącznika I do tego rozporządzenia oraz w świetle motywu 24 owego rozporządzenia

należy interpretować w ten sposób, że:

nie stoi on na przeszkodzie uznaniu za związek hodowców wnioskodawcy, który – w celu wykazania, że posiada wystarczająco dużą populację zwierząt hodowlanych i dysponuje wystarczająco dużą liczbą hodowców – powołuje się na zobowiązania dotyczące uczestnictwa podpisane przez hodowców, którzy zostali już zarejestrowani w programie hodowlanym innego uznanego związku hodowców.

2)      Artykuł 10 rozporządzenia 2016/1012 w związku z art. 13 oraz pkt 2 lit. a) części 1 sekcji B załącznika I do tego rozporządzenia, w świetle motywów 21 i 24 owego rozporządzenia,

należy interpretować w ten sposób, że:

z jednej strony, w przypadku gdy program hodowlany, którego głównym celem jest doskonalenie danej rasy zwierząt, jest w trakcie realizacji w państwie członkowskim, właściwy organ tego państwa może zatwierdzić nowy program hodowlany przedłożony przez inny związek hodowców, dotyczący tej samej rasy zwierząt i tego samego obszaru geograficznego, któremu to programowi przyświeca ten sam cel i w ramach którego zwierzęta hodowlane zostały wybrane spośród populacji hodowlanej programu hodowlanego będącego już w toku, a z drugiej strony, jeżeli zatwierdzenie to może zagrozić jednemu lub większej liczbie elementów, o których mowa w art. 10 ust. 1 lit. a)–c) rozporządzenia 2016/1012, ten sam organ ma możliwość odmowy zatwierdzenia nowego programu hodowlanego.

Podpisy

*      Język postępowania: rumuński.