Keywords
Summary

Keywords

1. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja Komisji w dziedzinie pomocy państwa

(art. 87 ust. 1 WE, art. 88 ust. 2 WE i art. 253 WE)

2. Pomoc przyznawana przez państwa – Postępowanie administracyjne – Prawo beneficjenta pomocy do przedstawienia stanowiska – Granice

(art. 88 ust. 2 WE)

3. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Kryterium oceny – Kryterium inwestora prywatnego – Swobodne uznanie Komisji – Kontrola sądowa – Granice

(art. 87 ust. 1 WE)

4. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Umorzenie przez podmiot prawa publicznego zadłużenia przedsiębiorstwa przeżywającego trudności– Kryterium oceny – Kryterium prywatnego wierzyciela

(art. 87 ust. 1 WE)

5. Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy – Odtworzenie sytuacji sprzed przyznania pomocy – Naruszenie zasady proporcjonalności – Brak – Postawienie w stan likwidacji przedsiębiorstwa będącego beneficjentem pomocy – Obowiązek zagwarantowania rzeczywistego odzyskania pomocy przez Państwo Członkowskie udzielające pomocy

(art. 88 ust. 2 WE)

6. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Pomoc, która może być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem – Swobodne uznanie Komisji – Kontrola sądowa – Granice

(art. 87 ust. 3 WE)

7. Pomoc przyznawana przez państwa – Postępowanie administracyjne – Obowiązek wysłuchania beneficjenta zasobów państwowych w przedmiocie dokonanej przez Komisję oceny prawnej – Brak

(art. 88 WE)

8. Prawo wspólnotowe – Zasady – Prawo do obrony – Zastosowanie do postępowania administracyjnego wszczętego przez Komisję – Badanie projektów pomocy – Zakres

(art. 88 ust. 2 WE)

9. Pomoc przyznawana przez państwa – Decyzja Komisji stwierdzająca niezgodność niezgłoszonej pomocy ze wspólnym rynkiem – Obowiązek uzasadnienia – Zakres

(art. 88 ust. 3 WE i art. 253 WE)

Summary

1. Uzasadnienie wymagane przez art. 253 WE powinno być dostosowane do natury danego aktu oraz opisywać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a właściwemu sądowi – dokonać jego kontroli. Wymóg uzasadnienia należy oceniać w odniesieniu do konkretnej sytuacji. Nie stawia się wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne elementy faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi art. 253 WE, winna opierać się nie tylko na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności jego wydania, jak również ogół przepisów prawa regulujących daną dziedzinę.

W szczególności w decyzji z dziedziny pomocy państwa Komisja nie jest zobowiązana do zajmowania stanowiska wobec wszystkich argumentów zainteresowanych stron w rozumieniu art. 88 ust. 2 WE, wystarczy bowiem przedstawienie faktów oraz odpowiednich rozważań prawnych o zasadniczym znaczeniu dla decyzji.

(por. pkt 59–60)

2. Procedura kontroli pomocy państwa jest postępowaniem wszczynanym wobec Państwa Członkowskiego odpowiedzialnego za przyznanie pomocy. Strony zainteresowane w rozumieniu art. 88 ust. 2 WE, pośród których znajduje się beneficjent pomocy, nie mogą rościć sobie prawa do postępowania o charakterze kontradyktoryjnym, takiego jak postępowanie wszczęte pomiędzy Komisją a danym Państwem Członkowskim, stąd też pełnią one zasadniczo rolę źródła informacji dla Komisji.

W tym zakresie żaden przepis postępowania w sprawie kontroli pomocy państwa nie przyznaje beneficjentowi pomocy szczególnej roli pośród zainteresowanych stron, biorąc pod uwagę, że postępowanie to nie jest wszczęte przeciwko niemu, dając mu możliwość dochodzenia tak szerokich praw, jak prawo do obrony.

(por. pkt 61, 191–193)

3. Dokonana przez Komisję ocena zagadnienia, czy dany środek pomocy państwa spełnia kryterium prywatnego podmiotu gospodarczego działającego w warunkach gospodarki rynkowej, pociąga za sobą złożoną ocenę ekonomiczną. W przypadku podjęcia przez Komisję działania mającego na celu sporządzenie takiej oceny dysponuje ona szerokim uznaniem, a kontrola sądowa – nawet jeśli kwestia, czy dany środek wchodzi w zakres zastosowania art. 87 ust. 1 WE, podlega kontroli w pełnym zakresie – ogranicza się do sprawdzenia przestrzegania reguł proceduralnych oraz obowiązku uzasadnienia, a także sprawdzenia, czy nie naruszono prawa, czy został właściwie przedstawiony stan faktyczny i czy nie został popełniony oczywisty błąd w ocenie tego stanu faktycznego, jak również czy nie nastąpiło nadużycie władzy. W szczególności Sąd nie może zastąpić oceny ekonomicznej sporządzonej przez autora decyzji swoją własną oceną.

(por. pkt 97)

4. Dla wyjaśnienia kwestii, czy zmniejszenie części zadłużenia przedsiębiorstwa przeżywającego trudności wobec podmiotu prawa publicznego ma charakter pomocy państwa, należy przyrównać ów podmiot do prywatnego wierzyciela działającego w warunkach gospodarki rynkowej podejmującego działania w celu uzyskania płatności kwot należnych od dłużnika znajdującego się w trudnościach finansowych.

(por. pkt 98–99)

5. Celem działania Komisji w przypadku żądania odzyskania bezprawnie przyznanej pomocy jest spowodowanie utraty przez beneficjenta korzyści, którą uzyskał on na rynku w porównaniu z podmiotami konkurującymi, oraz odtworzenie sytuacji panującej przed wypłatą przedmiotowej pomocy. Cel ten nie może zależeć od formy, w jakiej pomoc została przyznana.

Ponadto ponieważ zniesienie bezprawnie przyznanej pomocy poprzez jej odzyskanie jest logiczną konsekwencją stwierdzenia jej bezprawnego charakteru, odzyskanie przyznanej bezprawnie pomocy państwa zasadniczo nie powinno, z punktu widzenia odtworzenia sytuacji sprzed przyznania pomocy, być postrzegane jako środek nieproporcjonalny do celów postanowień traktatowych w dziedzinie pomocy państwa.

Wreszcie jeżeli przedsiębiorstwo będące beneficjentem zostaje postawione w stan likwidacji, do Państwa Członkowskiego udzielającego pomocy należy zagwarantowanie w trybie przewidzianym w takim przypadku w prawie krajowym, że pomoc zostanie rzeczywiście odzyskana, ponieważ postępowanie likwidacyjne nie przeszkadza w wykonaniu decyzji Komisji nakazującej odzskanie pomocy.

(por. pkt 132–133, 139)

6. Komisja dysponuje szeroką swobodą oceny w dziedzinie art. 87 ust. 3 WE. Kontrola wykonywana przez sędziego wspólnotowego powinna więc ograniczać się do sprawdzenia przestrzegania reguł proceduralnych oraz obowiązku uzasadnienia, a także sprawdzenia, czy został właściwie przedstawiony stan faktyczny, czy nie został popełniony oczywisty błąd w ocenie tego stanu faktycznego, jak również czy nie nastąpiło nadużycie władzy. W szczególności sąd wspólnotowy nie może zastąpić oceny ekonomicznej Komisji swoją własną oceną.

Jednak, z jednej strony, Komisja jest związana wytycznymi oraz komunikatami, które wydaje ona w dziedzinie kontroli pomocy państwa w zakresie, w jakim nie odbiegają one od postanowień traktatowych oraz w jakim są akceptowane przez Państwa Członkowskie. Z drugiej strony należy przypomnieć, że zgodnie z art. 253 WE ma ona obowiązek uzasadnienia swoich decyzji, w tym także tych, które stwierdzają niezgodność pomocy ze wspólnym rynkiem na podstawie art. 87 ust. 3 lit. c) WE.

(por. pkt 148–149)

7. Z żadnego przepisu regulującego zagadnienie pomocy państwa ani z orzecznictwa nie wynika, iż Komisja jest zobowiązana do wysłuchania beneficjenta zasobów państwowych w przedmiocie dokonanej przez nią oceny prawnej badanego środka lub też do powiadomienia zainteresowanego Państwa Członkowskiego – a tym bardziej beneficjenta pomocy – o stanowisku zajętym przez nią przed wydaniem decyzji, jeśli strony zainteresowane oraz Państwo Członkowskie mieli możliwość przedstawienia swoich uwag.

(por. pkt 198)

8. Zasada poszanowania praw do obrony wymaga, żeby Państwu Członkowskiemu, którego dotyczy postępowanie, umożliwiono rzeczywiste przedstawienie stanowiska wobec uwag przedstawionych przez zainteresowane osoby trzecie na podstawie art. 88 ust. 2 WE, na których Komisja zamierza oprzeć swoją decyzję, oraz żeby Komisja nie mogła uwzględnić takich uwag w swojej decyzji przeciwko temu państwu w zakresie, w jakim nie miało ono możliwości ustosunkowania się do nich. Jednak takie naruszenie prawa do obrony prowadzi do stwierdzenia nieważności decyzji tylko wówczas, kiedy przy jego braku postępowanie mogłoby doprowadzić do odmiennego rezultatu.

(por. pkt 201)

9. Chociaż Komisja w uzasadnieniu swojej decyzji ma obowiązek przedstawienia przynajmniej okoliczności, w których pomoc została przyznana, jeżeli pozwalają one wykazać, że pomoc ta może wywrzeć negatywny wpływ na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi, nie ma jednak obowiązku przedstawienia rzeczywistych skutków pomocy już przyznanej. Jeśliby tak było, wymóg ten prowadziłby do uprzywilejowania Państw Członkowskich udzielających bezprawnej pomocy w stosunku do państw, które zgłaszają pomoc w fazie projektu.

(por. pkt 215)