(1)

Σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι να παράσχει ολοκληρωμένο πλαίσιο για την αποτελεσματική πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας σε ολόκληρη την Ένωση. Αυτό επιτυγχάνεται με την ενίσχυση και τη θέσπιση μέτρων σχετικά με τον ορισμό των σχετικών ποινικών αδικημάτων και ποινών, την προστασία των θυμάτων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, την υποστήριξη των θυμάτων, την ενισχυμένη συλλογή δεδομένων, την πρόληψη, τον συντονισμό και τη συνεργασία.

(2)

Η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών και η απαγόρευση των διακρίσεων αποτελούν θεμελιώδεις αξίες της Ένωσης και θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται, αντίστοιχα, στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και στα άρθρα 21 και 23 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Χάρτης»). Η βία κατά των γυναικών και η εξ οικείων βία θέτουν σε κίνδυνο αυτές ακριβώς τις αρχές, υπονομεύοντας τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών στην ισότητα σε όλους τους τομείς της ζωής και εμποδίζοντας τη συμμετοχή τους στην κοινωνία και στον επαγγελματικό στίβο επί ίσοις όροις.

(3)

Η βία κατά των γυναικών και η εξ οικείων βία συνιστούν παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το δικαίωμα στη ζωή και στην ακεραιότητα του προσώπου, η απαγόρευση των απάνθρωπων ή εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης, το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, το δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια, το δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, το δικαίωμα στην απαγόρευση των διακρίσεων, μεταξύ άλλων λόγω φύλου, και τα δικαιώματα του παιδιού, όπως κατοχυρώνονται στον Χάρτη και στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

(4)

Η παρούσα οδηγία υποστηρίζει τις διεθνείς δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει τα κράτη μέλη για την καταπολέμηση και την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας, ιδίως τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και, κατά περίπτωση, τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας και τη Σύμβαση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας σχετικά με την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον χώρο της εργασίας η οποία υπεγράφη στις 21 Ιουνίου 2019 στη Γενεύη.

(5)

Υπό το πρίσμα των ιδιαιτεροτήτων που σχετίζονται μ’ αυτά τα αδικήματα βίας κατά των γυναικών και εξ οικείων βίας, είναι αναγκαίο να θεσπιστεί ολοκληρωμένο σύνολο κανόνων, το οποίο θα αντιμετωπίζει το επίμονο πρόβλημα της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας με στοχευμένο τρόπο και θα καλύπτει τις ειδικές ανάγκες των θυμάτων αυτής της βίας. Οι υφιστάμενες διατάξεις σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς για την αποτελεσματική καταπολέμηση και πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας. Ειδικότερα, ενώ οι οδηγίες 2011/36/ΕΕ (3) και 2011/93/ΕΕ (4) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, που επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες μορφές της βίας αυτής, και η οδηγία 2012/29/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), που καθορίζει το γενικό πλαίσιο για τα θύματα της εγκληματικότητας, παρέχουν ορισμένες διασφαλίσεις για τα θύματα, δηλαδή, για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, τα θύματα βίας κατά γυναικών και εξ οικείων βίας, δεν αντιμετωπίζουν τις ειδικές ανάγκες τους.

(6)

Η βία κατά των γυναικών και η εξ οικείων βία μπορούν να επιδεινωθούν όταν διασταυρώνονται με διακρίσεις λόγω φύλου σε συνδυασμό με οποιονδήποτε άλλο λόγο ή λόγους διάκρισης όπως προβλέπονται στο άρθρο 21 του Χάρτη, δηλαδή η φυλή, το χρώμα, η εθνοτική καταγωγή ή κοινωνική προέλευση, τα γενετικά χαρακτηριστικά, η γλώσσα, η θρησκεία ή οι πεποιθήσεις, τα πολιτικά ή άλλα φρονήματα, η ιδιότητα μέλους εθνικής μειονότητας, η περιουσιακή κατάσταση, η γέννηση, η αναπηρία, η ηλικία ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός («διατομεακές διακρίσεις»). Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τα θύματα που πλήττονται από τέτοιες διατομεακές διακρίσεις, θεσπίζοντας ειδικά μέτρα. Τα άτομα που πλήττονται από διατομεακές διακρίσεις διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να υποστούν έμφυλη βία. Συνεπώς, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη αυτό το αυξημένο επίπεδο κινδύνου κατά την εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία, ιδίως όσον αφορά την ατομική αξιολόγηση για τον εντοπισμό των αναγκών προστασίας των θυμάτων, την παροχή εξειδικευμένης υποστήριξης στα θύματα και την κατάρτιση και ενημέρωση των επαγγελματιών που ενδέχεται να έρθουν σε επαφή με τα θύματα.

(7)

Τα θύματα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εκφοβισμού, αντιποίνων και δευτερογενούς και επαναλαμβανόμενης θυματοποίησης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στους κινδύνους αυτούς και στην ανάγκη προστασίας της αξιοπρέπειας και της σωματικής ακεραιότητας των θυμάτων αυτών. Η προηγούμενη γνωριμία ή σχέση με τον δράστη αποτελεί παράγοντα που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την αξιολόγηση του κινδύνου αντιποίνων.

(8)

Τα θύματα θα πρέπει να είναι σε θέση να ασκούν τα δικαιώματά τους πριν, κατά τη διάρκεια και για κατάλληλο χρονικό διάστημα μετά την ποινική διαδικασία, σύμφωνα με τις ανάγκες τους και υπό τους όρους που καθορίζονται στην παρούσα οδηγία.

(9)

Οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας που αφορούν τα δικαιώματα των θυμάτων θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα θύματα αξιόποινης συμπεριφοράς που συνιστά βία κατά των γυναικών ή εξ οικείων βία, όπως αυτή ποινικοποιείται βάσει του ενωσιακού ή του εθνικού δικαίου. Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται τα ποινικά αδικήματα που ορίζονται στην παρούσα οδηγία, δηλαδή ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, ο καταναγκαστικός γάμος, η μη συναινετική κοινοχρησία υλικού προσωπικής φύσης ή παραποιημένου υλικού, η παρενοχλητική κυβερνοπαρακολούθηση, η κυβερνοπαρενόχληση, η κυβερνοεπιδειξιομανία (αποστολή άσεμνων φωτογραφιών χωρίς τη συγκατάθεση λήψης) και η κυβερνοϋποκίνηση βίας ή μίσους, και η αξιόποινη συμπεριφορά που καλύπτεται από άλλες νομικές πράξεις της Ένωσης, ιδίως τις οδηγίες 2011/36/ΕΕ και 2011/93/ΕΕ. Τέλος, ορισμένα ποινικά αδικήματα που προβλέπονται στο εθνικό δίκαιο εμπίπτουν στον ορισμό της βίας κατά των γυναικών. Αυτά περιλαμβάνουν εγκλήματα όπως η γυναικοκτονία, ο βιασμός, η σεξουαλική παρενόχληση, η σεξουαλική κακοποίηση, η παρενοχλητική παρακολούθηση, οι πρόωροι γάμοι, η καταναγκαστική άμβλωση, η καταναγκαστική στείρωση και διάφορες μορφές κυβερνοβίας, όπως η σεξουαλική παρενόχληση στο διαδίκτυο και ο κυβερνοεκφοβισμός. Η εξ οικείων βία αποτελεί μορφή βίας η οποία ενδέχεται να ποινικοποιείται αυτοτελώς στο εθνικό δίκαιο ή να καλύπτεται από ποινικά αδικήματα που διαπράττονται εντός της οικογένειας ή της οικιακής μονάδας ή μεταξύ πρώην ή νυν συζύγων ή συντρόφων, ανεξάρτητα από το αν συγκατοικούσαν ή όχι. Τα επιμέρους κράτη μέλη μπορούν να ερμηνεύσουν ευρύτερα τι συνιστά βία κατά των γυναικών βάσει του εθνικού ποινικού δικαίου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η παρούσα οδηγία δεν καλύπτει ολόκληρο το φάσμα της εγκληματικής συμπεριφοράς που συνιστά βία κατά των γυναικών.

(10)

Η βία κατά των γυναικών αποτελεί επίμονη εκδήλωση διαρθρωτικών διακρίσεων εις βάρος των γυναικών, οι οποίες απορρέουν από ιστορικά άνισες σχέσεις εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Πρόκειται για μια μορφή έμφυλης βίας, η οποία ασκείται κυρίως από άνδρες σε γυναίκες και κορίτσια. Έχει τις ρίζες της σε κοινωνικά κατασκευασμένους ρόλους, συμπεριφορές, δραστηριότητες και ιδιότητες που μια δεδομένη κοινωνία θεωρεί κατάλληλα για τους άνδρες και τις γυναίκες. Κατά συνέπεια, η διάσταση του φύλου θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας.

(11)

Η εξ οικείων βία αποτελεί σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο συχνά παραμένει κρυφό. Μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά ψυχολογικά και σωματικά τραύματα με σοβαρές συνέπειες για την προσωπική και επαγγελματική ζωή του θύματος, διότι ο δράστης είναι συνήθως ένα πρόσωπο γνωστό στο θύμα και το οποίο το θύμα θα μπορούσε να εμπιστευθεί. Η βία αυτή μπορεί να λάβει διάφορες μορφές, μεταξύ άλλων σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική και οικονομική και μπορεί να σημειωθεί σε ποικίλες σχέσεις. Η εξ οικείων βία συχνά περιλαμβάνει και τον καταναγκαστικό έλεγχο και μπορεί να ασκηθεί ανεξάρτητα από το αν ο δράστης συζεί ή έχει συζήσει με το θύμα στο παρελθόν.

(12)

Τα μέτρα στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας σχεδιάστηκαν για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων αναγκών των γυναικών και των κοριτσιών, δεδομένου ότι, όπως επιβεβαιώνουν στοιχεία και έρευνες, πλήττονται δυσανάλογα από τις μορφές βίας που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία, δηλαδή τη βία κατά των γυναικών και την εξ οικείων βία. Ωστόσο, άλλα πρόσωπα πέφτουν επίσης θύματα αυτών των μορφών βίας και θα πρέπει επομένως και αυτά να επωφελούνται από τα ίδια μέτρα που προβλέπονται για τα θύματα στην παρούσα οδηγία. Ως εκ τούτου, ο όρος «θύμα» θα πρέπει να αναφέρεται σε όλα τα πρόσωπα, ανεξαρτήτως του φύλου τους και, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά στην παρούσα οδηγία, όλα τα θύματα θα πρέπει να επωφελούνται από τα δικαιώματα που σχετίζονται με την προστασία των θυμάτων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, την υποστήριξη των θυμάτων και τα προληπτικά μέτρα.

(13)

Λόγω της ευάλωτης θέσης τους, όταν τα παιδιά καθίστανται μάρτυρες εξ οικείων βίας, αυτό μπορεί να αποβεί καταστροφικό για αυτά. Τα παιδιά που καθίστανται μάρτυρες εξ οικείων βίας εντός της οικογένειας ή της οικιακής μονάδας υφίστανται συνήθως άμεση ψυχολογική και συναισθηματική βλάβη που επηρεάζει την ανάπτυξή τους και διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σωματικών και ψυχικών ασθενειών, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Η αναγνώριση ότι τα παιδιά που έχουν υποστεί βλάβη, η οποία προκλήθηκε άμεσα όταν κατέστησαν μάρτυρες εξ οικείων βίας, είναι και τα ίδια θύματα αποτελεί σημαντικό βήμα για την προστασία των παιδιών που υποφέρουν λόγω της εξ οικείων βίας.

(14)

Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, ως «αρμόδιες αρχές» θα πρέπει να νοούνται η αρχή ή οι αρχές που ορίζονται βάσει του εθνικού δικαίου ως αρμόδιες για την εκτέλεση καθήκοντος όπως προβλέπονται στην παρούσα οδηγία. Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να καθορίσει ποιες αρχές θα είναι αρμόδιες για τα εν λόγω καθήκοντα.

(15)

Σύμφωνα με το άρθρο 288 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), η οδηγία δεσμεύει κάθε κράτος μέλος στο οποίο απευθύνεται ως προς το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, αλλά αφήνει στην αρμοδιότητα των εθνικών αρχών την επιλογή του τύπου και των μέσων. Ωστόσο, δεδομένης της ιδιαίτερης φύσης του αδικήματος του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων και της ανάγκης να διασφαλιστεί η προστασία των θυμάτων που υφίστανται συγκεκριμένη ζημία ως αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής, το αδίκημα αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ειδικά στο ποινικό δίκαιο των κρατών μελών. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων αποτελεί καταχρηστική πρακτική εκμετάλλευσης που αφορά τα σεξουαλικά όργανα γυναίκας ή κοριτσιού και πραγματοποιείται με σκοπό τη διατήρηση και την επιβεβαίωση της κυριαρχίας επί των γυναικών και των κοριτσιών και την άσκηση κοινωνικού ελέγχου στη σεξουαλικότητα των γυναικών και των κοριτσιών. Ενίοτε πραγματοποιείται στο πλαίσιο γάμων ανηλίκων ή καταναγκαστικών γάμων ή εξ οικείων βίας. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων μπορεί να συμβεί ως παραδοσιακή πρακτική την οποία ορισμένες κοινότητες εφαρμόζουν στα μέλη τους. Θα πρέπει να καλύπτει τις πρακτικές ακρωτηριασμού που εφαρμόζονται για μη ιατρικούς λόγους, οι οποίες προκαλούν ανεπανόρθωτη και δια βίου ζημία στα θύματα. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων προκαλεί ψυχολογικές και κοινωνικές ζημίες, οι οποίες επηρεάζουν σοβαρά την ποιότητα ζωής του θύματος. Ο όρος «εκτομή» θα πρέπει να αναφέρεται στη μερική ή ολική αφαίρεση της κλειτορίδας και των μεγάλων χειλέων του αιδοίου. Ο όρος «αγκτηριασμός» θα πρέπει να αναφέρεται στη μερική ραφή των μεγάλων χειλέων του αιδοίου με σκοπό το στένεμα του κολπικού ανοίγματος. Ο όρος «διενέργεια οποιουδήποτε άλλου ακρωτηριασμού» θα πρέπει να αναφέρεται σε όλες τις άλλες σωματικές αλλοιώσεις των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

(16)

Ο καταναγκαστικός γάμος είναι μια μορφή βίας που συνεπάγεται σοβαρές παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων, και ειδικότερα των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών στη σωματική ακεραιότητα, την ελευθερία, την αυτονομία, τη σωματική και ψυχική υγεία, τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, την εκπαίδευση και την ιδιωτική ζωή. Η φτώχεια, η ανεργία, τα έθιμα ή ακόμη και οι συγκρούσεις είναι όλοι παράγοντες που ευνοούν τη σύναψη καταναγκαστικού γάμου. Η σωματική και σεξουαλική βία και οι απειλές για άσκηση βίας χρησιμοποιούνται συχνά για να αναγκάσουν μια γυναίκα ή ένα κορίτσι να παντρευτεί. Συχνά, το φαινόμενο του καταναγκαστικού γάμου συνοδεύεται από διάφορες μορφές ψυχολογικής και σωματικής βίας και εκμετάλλευσης, όπως η γενετήσια εκμετάλλευση. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο όλα τα κράτη μέλη να ποινικοποιήσουν τον καταναγκαστικό γάμο και να επιβάλουν στους παραβάτες κατάλληλες ποινές. Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τους ορισμούς του γάμου που προβλέπονται στο εθνικό ή διεθνές δίκαιο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να προβλέψουν προθεσμία παραγραφής που θα επιτρέπει την ποινική έρευνα, τη δίωξη, τη δίκη και τη δικαστική απόφαση για καταναγκαστικό γάμο. Δεδομένου ότι τα θύματα καταναγκαστικού γάμου είναι συχνά ανήλικοι, οι προθεσμίες παραγραφής θα πρέπει να ισχύουν για χρονικό διάστημα επαρκές και ανάλογο προς τη σοβαρότητα του επίμαχου αδικήματος, προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική κίνηση της διαδικασίας αφότου το θύμα φτάσει στην ηλικία των 18 ετών.

(17)

Είναι αναγκαίο να προβλεφθούν εναρμονισμένοι ορισμοί των αδικημάτων και των ποινών όσον αφορά ορισμένες μορφές κυβερνοβίας, όπου η βία συνδέεται άρρηκτα με τη χρήση τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών («ΤΠΕ»), και όπου οι εν λόγω τεχνολογίες χρησιμοποιούνται για να εντείνουν σε σημαντικό βαθμό τη σοβαρότητα των επιβλαβών επιπτώσεων του αδικήματος, μεταβάλλοντας έτσι τα χαρακτηριστικά του αδικήματος. Η κυβερνοβία στοχεύει και επηρεάζει ιδίως τις πολιτικούς, τις δημοσιογράφους και τις υπερασπίστριες ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι «υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» είναι τα πρόσωπα, οι ομάδες ή οργανώσεις που προάγουν και προστατεύουν τα οικουμενικά αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες. Η κυβερνοβία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη φίμωση των γυναικών και την παρεμπόδιση της συμμετοχής τους στην κοινωνία επί ίσοις όροις με τους άνδρες. Η κυβερνοβία επηρεάζει επίσης δυσανάλογα τις γυναίκες και τα κορίτσια σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, όπως τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, με αρνητικές συνέπειες για την περαιτέρω εκπαίδευσή τους και την ψυχική τους υγεία, προκαλεί κοινωνικό αποκλεισμό, άγχος και κίνητρο για την πρόκληση αυτοτραυματισμών και μπορεί, σε ακραίες περιπτώσεις, να οδηγήσει σε αυτοκτονία.

(18)

Η χρήση ΤΠΕ ενέχει τον κίνδυνο εύκολης, ταχείας και ευρείας έντασης ορισμένων μορφών κυβερνοβίας, και τον ξεκάθαρο κίνδυνο να προκαλείται ή να εντείνεται η σοβαρή και μακροχρόνια βλάβη του θύματος. Η δυνατότητα της έντασης αυτής, η οποία αποτελεί προαπαιτούμενο για τη διάπραξη διαφόρων αδικημάτων κυβερνοβίας που ορίζονται στην παρούσα οδηγία, θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στο στοιχείο του να καθίσταται ορισμένο υλικό «προσβάσιμο στο κοινό», μέσω ΤΠΕ. Οι όροι «προσβάσιμο στο κοινό» και «δημόσια προσβάσιμο» θα πρέπει να νοείται ότι αναφέρονται σε δυνητική προσέγγιση αριθμού προσώπων. Αυτοί οι όροι θα πρέπει να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται λαμβανομένων υπόψη των σχετικών περιστάσεων, συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται για να καταστεί το εν λόγω υλικό προσβάσιμο. Επιπλέον, προκειμένου να καθοριστούν ελάχιστοι μόνο κανόνες για τις σοβαρότερες μορφές κυβερνοβίας, τα σχετικά αδικήματα που ορίζονται στην παρούσα οδηγία περιορίζονται σε συμπεριφορές που ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρή βλάβη ή σοβαρή ψυχολογική βλάβη στο θύμα, ή σε συμπεριφορές που ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρό φόβο στο θύμα για τη δική του ή δική της ασφάλεια ή για την ασφάλεια των εξαρτώμενων προσώπων. Σε κάθε περίπτωση, κατά την αξιολόγηση του κατά πόσον η συμπεριφορά ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρή βλάβη, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ειδικές περιστάσεις της υπόθεσης, με την επιφύλαξη της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Η πιθανότητα πρόκλησης σοβαρής βλάβης μπορεί να συναχθεί από αντικειμενικές πραγματικές περιστάσεις. Η παρούσα οδηγία θεσπίζει ένα ελάχιστο νομικό πλαίσιο εν προκειμένω και τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να θεσπίζουν ή να διατηρούν αυστηρότερους ποινικούς κανόνες.

(19)

Ιδίως λόγω της τάσης της για εύκολη, ταχεία και ευρεία διανομή και τέλεση, καθώς και του προσωπικού χαρακτήρα της, η παροχή πρόσβασης στο κοινό σε εικόνες, βίντεο ή παρόμοιο υλικό που απεικονίζει άσεμνες σεξουαλικές δραστηριότητες ή τα απόκρυφα μέρη ενός προσώπου, μέσω ΤΠΕ, χωρίς τη συναίνεση του εν λόγω προσώπου, μπορεί να είναι πολύ επιβλαβής για τα θύματα. Το σχετικό αδίκημα που ορίζεται στην παρούσα οδηγία θα πρέπει να καλύπτει όλα τα είδη τέτοιου υλικού, όπως εικόνες, φωτογραφίες και βίντεο, συμπεριλαμβανομένων εικόνων με σεξουαλικό χαρακτήρα και αρχείων ήχου και εικόνας. Θα πρέπει να καλύπτει καταστάσεις στις οποίες η παροχή πρόσβασης στο υλικό για το κοινό μέσω ΤΠΕ, πραγματοποιείται χωρίς τη συναίνεση του θύματος, ανεξάρτητα από το αν το θύμα συναίνεσε στην παραγωγή του υλικού ή ενδεχομένως να το διαβίβασε σε συγκεκριμένο πρόσωπο. Το αδίκημα θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τη μη συναινετική παραγωγή, παραποίηση ή αλλοίωση, για παράδειγμα μέσω επεξεργασίας εικόνας, συμπεριλαμβανομένης της επεξεργασίας μέσω τεχνητής νοημοσύνης, υλικού που δίνει την εντύπωση ότι ένα πρόσωπο επιδίδεται σε σεξουαλικές δραστηριότητες, εφόσον το υλικό καθίσταται στη συνέχεια προσβάσιμο στο κοινό, μέσω ΤΠΕ, χωρίς τη συναίνεση του εν λόγω προσώπου. Η εν λόγω παραγωγή, παραποίηση ή αλλοίωση θα πρέπει να περιλαμβάνει την κατασκευή «βαθυπαραποιήσεων» (deepfakes), όταν το υλικό μοιάζει αισθητά με υπαρκτό πρόσωπο ή υπαρκτά αντικείμενα, τόπους ή άλλες οντότητες ή γεγονότα, απεικονίζει σεξουαλικές δραστηριότητες άλλου προσώπου, και θα φαινόταν ψευδώς σε άλλα πρόσωπα ως γνήσιο ή αληθινό. Με σκοπό την αποτελεσματική προστασία των θυμάτων από τέτοιες συμπεριφορές, θα πρέπει επίσης να καλύπτονται οι απειλές πραγματοποίησης τέτοιων πράξεων.

(20)

Η διάδοση εικόνων, βίντεο ή άλλου υλικού που απεικονίζει δραστηριότητες άσεμνου σεξουαλικού χαρακτήρα ή τα απόκρυφα μέρη ενός προσώπου χωρίς τη συναίνεση του εν λόγω προσώπου, μέσω ΤΠΕ, δεν θα πρέπει να ποινικοποιείται, όταν η εν λόγω μη ποινικοποίηση είναι αναγκαία για τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων που προστατεύονται από τον Χάρτη, ιδίως της ελευθερίας έκφρασης, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας λήψης και μετάδοσης πληροφοριών και ιδεών σε μια ανοικτή και δημοκρατική κοινωνία, καθώς και της ελευθερίας των τεχνών και των επιστημών, συμπεριλαμβανομένης της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Επιπλέον, το αδίκημα δεν θα πρέπει να καλύπτει τον χειρισμό υλικού από τις δημόσιες αρχές, ιδίως για τη διεξαγωγή ποινικών διαδικασιών ή για την πρόληψη, την ανίχνευση ή τη διερεύνηση εγκλημάτων, και τα κράτη μέλη πρέπει να μπορούν να απαλλάσσουν ένα πρόσωπο από την ευθύνη υπό συγκεκριμένες περιστάσεις, για παράδειγμα όταν τηλεφωνικές ή διαδικτυακές ανοικτές γραμμές βοήθειας χειρίζονται υλικό προκειμένου να καταγγελθεί αδίκημα στις αρχές.

(21)

Η παρενοχλητική κυβερνοπαρακολούθηση είναι σύγχρονη μορφή βίας που συχνά διαπράττεται κατά μελών της οικογένειας ή προσώπων που ζουν στο ίδιο νοικοκυριό με τον δράστη, αλλά διαπράττεται και από πρώην συντρόφους ή γνωστούς. Συνήθως, ο δράστης προβαίνει σε κατάχρηση της τεχνολογίας για να εντείνει τη συμπεριφορά καταναγκασμού και ελέγχου, τη χειραγώγηση και την παρακολούθηση, αυξάνοντας έτσι τον φόβο, το άγχος και τη σταδιακή απομόνωση του θύματος από φίλους, συγγενείς και συναδέλφους. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να θεσπιστούν ελάχιστοι κανόνες για την παρενοχλητική κυβερνοπαρακολούθηση. Το αδίκημα της παρενοχλητικής κυβερνοπαρακολούθησης θα πρέπει να καλύπτει την επανειλημμένη ή συνεχή παρακολούθηση του θύματος μέσω ΤΠΕ χωρίς τη συναίνεσή του ή νόμιμη άδεια. Η παρακολούθηση αυτή θα μπορούσε να καταστεί δυνατή με την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα του θύματος, όπως μέσω κλοπής ταυτότητας, κλοπής κωδικών πρόσβασης, παραβίασης των συσκευών του θύματος με συγκαλυμμένη εφαρμογή λογισμικού πληκτρολογήσεων με σκοπό την πρόσβαση στους ιδιωτικούς χώρους του θύματος, μέσω της εγκατάστασης εφαρμογών γεωγραφικού εντοπισμού, συμπεριλαμβανομένου λογισμικού παρενοχλητικής παρακολούθησης, ή μέσω κλοπής των συσκευών του θύματος. Επιπλέον, το αδίκημα της παρενοχλητικής κυβερνοπαρακολούθησης θα πρέπει να καλύπτει την παρακολούθηση των θυμάτων, χωρίς τη συναίνεση ή την άδεια του θύματος, μέσω τεχνολογικών συσκευών που συνδέονται μέσω του διαδικτύου των πραγμάτων, όπως οι έξυπνες οικιακές συσκευές. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις η παρακολούθηση μπορεί να πραγματοποιείται για νόμιμους λόγους, για παράδειγμα όταν γονείς παρακολουθούν τις κινήσεις και τη διαδικτυακή δραστηριότητα των παιδιών τους ή όταν συγγενείς παρακολουθούν την υγεία ασθενών, ηλικιωμένων ή ευάλωτων ατόμων ή ατόμων με αναπηρία ή όταν πρόκειται για παρακολούθηση των μέσων ενημέρωσης και πληροφορίες ανοικτής πηγής.

(22)

Η ποινική ευθύνη θα πρέπει να περιορίζεται σε καταστάσεις στις οποίες η παρακολούθηση ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στο θύμα. Κατά την αξιολόγηση του αν μία πράξη είναι πιθανό να προκαλέσει σοβαρή βλάβη, θα πρέπει να δίδεται έμφαση στο κατά πόσον η πράξη θα προκαλούσε συνήθως βλάβη στα θύματα.

(23)

Στον ορισμό του αδικήματος της παρενοχλητικής κυβερνοπαρακολούθησης, η έννοια της «ιχνηλάτησης» θα πρέπει να αναφέρεται στον εντοπισμό της θέσης ενός προσώπου και στην παρακολούθηση των κινήσεων του προσώπου. Η έννοια της «παρακολούθησης» θα πρέπει να αναφέρεται στην επιτήρηση ενός προσώπου γενικότερα, συμπεριλαμβανομένης της παρατήρησης των δραστηριοτήτων του προσώπου. Στο πλαίσιο της παρενοχλητικής κυβερνοπαρακολούθησης, και οι δύο ενέργειες αποσκοπούν τελικά στον έλεγχο ενός προσώπου.

(24)

Θα πρέπει να θεσπιστούν ελάχιστοι κανόνες σχετικά με το αδίκημα της κυβερνοπαρενόχλησης, προκειμένου να καλυφθούν οι σοβαρότερες μορφές της κυβερνοπαρενόχλησης. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει την κατ’ επανάληψη ή συνεχή συμμετοχή σε απειλητική συμπεριφορά που στρέφεται κατά προσώπου, τουλάχιστον όταν η συμπεριφορά αυτή συνεπάγεται απειλές, μέσω ΤΠΕ, για τη διάπραξη ποινικών αδικημάτων και όταν η συμπεριφορά αυτή ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρό φόβο στο πρόσωπο για την ασφάλειά του ή για την ασφάλεια των εξαρτώμενων από αυτό προσώπων. Αυτό θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τη συμμετοχή, από κοινού με άλλα πρόσωπα, μέσω ΤΠΕ, σε δημοσίως προσβάσιμη απειλητική ή προσβλητική συμπεριφορά, η οποία στρέφεται κατά προσώπου, όταν η συμπεριφορά αυτή ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρή ψυχολογική βλάβη στο εν λόγω πρόσωπο. Τέτοιες εκτεταμένες επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των συντονισμένων επιθέσεων όχλου μέσω του διαδικτύου, μπορούν να μετατραπούν σε επίθεση εκτός διαδικτύου ή να προκαλέσουν σημαντική ψυχολογική βλάβη και, σε ακραίες περιπτώσεις, να οδηγήσουν στην αυτοκτονία του θύματος. Τέτοιου είδους επιθέσεις συχνά στρέφονται κατά εξεχουσών (γυναικών) πολιτικών, δημοσιογράφων και υπερασπιστριών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή άλλων γνωστών γυναικών, αλλά μπορούν επίσης να εμφανιστούν σε διαφορετικά πλαίσια, για παράδειγμα σε πανεπιστημιουπόλεις, σε σχολεία και στον εργασιακό χώρο. Η εν λόγω διαδικτυακή βία θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ιδίως όταν οι επιθέσεις λαμβάνουν χώρα σε ευρεία κλίμακα, για παράδειγμα με τη μορφή σωρευτικής παρενόχλησης από σημαντικό αριθμό προσώπων. Οι ελάχιστοι κανόνες σχετικά με το αδίκημα της κυβερνοπαρενόχλησης θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν τη μη ζητηθείσα αποστολή εικόνας, βίντεο ή άλλου παρόμοιου υλικού που απεικονίζει γεννητικά όργανα («κυβερνοεπιδειξιομανία»), όταν η εν λόγω συμπεριφορά ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρή ψυχολογική βλάβη στο πρόσωπο που λαμβάνει το υλικό αυτό. Η κυβερνοεπιδειξιομανία είναι μια κοινή μορφή εκφοβισμού και φίμωσης των γυναικών. Οι ελάχιστοι κανόνες που αφορούν το αδίκημα της κυβερνοπαρενόχλησης θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν κανόνες για τις καταστάσεις στις οποίες οι πληροφορίες προσωπικού χαρακτήρα του θύματος καθίστανται προσβάσιμες στο κοινό μέσω ΤΠΕ, χωρίς τη συναίνεσή του, με σκοπό να υποκινηθούν άλλα πρόσωπα να του προκαλέσουν σωματική ή σοβαρή ψυχολογική βλάβη («doxing»).

(25)

Τα τελευταία χρόνια, η αύξηση της χρήσης του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει οδηγήσει σε απότομη αύξηση της δημόσιας υποκίνησης βίας και μίσους, μεταξύ άλλων με βάση το φύλο. Η εύκολη, ταχεία και ευρεία διάδοση της ρητορικής μίσους στον ψηφιακό κόσμο ενισχύεται από το φαινόμενο της άρσης των αναστολών στο διαδίκτυο, καθώς η εικαζόμενη ανωνυμία στο διαδίκτυο και η αίσθηση ατιμωρησίας μειώνουν τις αναστολές των ανθρώπων να προβαίνουν σε ρητορική αυτού του είδους. Οι γυναίκες αποτελούν συχνά στόχο σεξιστικού και μισογυνικού μίσους στο διαδίκτυο, το οποίο μπορεί να κλιμακωθεί και να λάβει τη μορφή εγκλημάτων μίσους εκτός διαδικτύου. Αυτή η συμπεριφορά πρέπει να προλαμβάνεται ή να αναχαιτίζεται σε πρώιμο στάδιο. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται σ’ αυτό το είδος υποκίνησης δεν αναφέρεται πάντα άμεσα στο φύλο του στοχοποιούμενου προσώπου ή προσώπων, αλλά τα κίνητρα που απορρέουν από προκαταλήψεις μπορούν να συναχθούν από το συνολικό περιεχόμενο ή το πλαίσιο της υποκίνησης.

(26)

Το αδίκημα της κυβερνοϋποκίνησης βίας ή μίσους προϋποθέτει ότι η υποκίνηση δεν εκφράζεται σε αμιγώς ιδιωτικό πλαίσιο, αλλά δημόσια, μέσω της χρήσης ΤΠΕ. Ως εκ τούτου, για τη στοιχειοθέτησή του θα πρέπει να απαιτείται η διάδοση στο κοινό, η οποία θα πρέπει να γίνεται αντιληπτή ως παροχή πρόσβασης σε συγκεκριμένο υλικό που υποκινεί τη βία ή το μίσος, μέσω ΤΠΕ, σε δυνητικά απεριόριστο αριθμό προσώπων, δηλαδή το να καθίσταται το υλικό εύκολα προσβάσιμο στους χρήστες εν γένει, χωρίς να απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες από το πρόσωπο που παρέσχε το υλικό, ανεξάρτητα από το αν τα πρόσωπα αυτά προσπελαύνουν πράγματι τις εν λόγω πληροφορίες. Με βάση τα παραπάνω, εφόσον για την πρόσβαση στο υλικό απαιτείται εγγραφή ή αποδοχή ως μέλους σε ομάδα χρηστών, θα πρέπει να νοείται ως διάδοση πληροφοριών στο κοινό μόνο η αυτόματη εγγραφή ή αποδοχή, ως μελών, χρηστών που επιζητούν πρόσβαση στο υλικό, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση για τη λήψη απόφασης ή χωρίς επιλογή των προσώπων στα οποία χορηγείται πρόσβαση. Κατά την αξιολόγηση του κατά πόσον το υλικό μπορεί να ισοδυναμεί με υποκίνηση μίσους ή βίας, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης, όπως αυτό κατοχυρώνεται στο άρθρο 11 του Χάρτη.

(27)

Προκειμένου να διασφαλιστεί δίκαιη ισορροπία μεταξύ της ελευθερίας της έκφρασης και της δίωξης του αδικήματος της κυβερνοϋποκίνησης βίας ή μίσους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να επιλέγουν να τιμωρούν μόνο συμπεριφορές που πραγματοποιούνται κατά τρόπο που ενδέχεται να διαταράξει τη δημόσια τάξη ή που είναι απειλητικές, καταχρηστικές ή προσβλητικές. Η εφαρμογή των εν λόγω προϋποθέσεων, όταν απαιτείται από το εθνικό δίκαιο, δεν θα πρέπει να οδηγεί σε υπονόμευση της αποτελεσματικότητας της διάταξης που ορίζει το αδίκημα της κυβερνοϋποκίνησης βίας ή μίσους.

(28)

Οι κυρώσεις για τα αδικήματα που ορίζονται στην παρούσα οδηγία θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αποτρεπτικές και αναλογικές. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να καθοριστούν ελάχιστα όρια για την ανώτατη ποινή φυλάκισης για τα φυσικά πρόσωπα. Οι ανώτατες ποινές φυλάκισης που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία για τα αδικήματα που τελούνται από φυσικά πρόσωπα θα πρέπει να εφαρμόζονται τουλάχιστον στις σοβαρότερες μορφές τέτοιων αδικημάτων.

(29)

Τα θύματα θα πρέπει να είναι σε θέση να καταγγέλλουν εύκολα τα αδικήματα βίας κατά των γυναικών ή εξ οικείων βίας και να παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία χωρίς να υφίστανται δευτερογενή ή επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση. Είναι εξαιρετικά σημαντικό τα θύματα, όταν καταγγέλλουν αδικήματα, να παραπέμπονται σε εξειδικευμένο σημείο επαφής, όποτε είναι δυνατόν, ανεξάρτητα από το αν έχει υποβληθεί ποινική καταγγελία. Το εν λόγω σημείο επαφής θα μπορούσε να είναι εκπαιδευμένος αστυνομικός ή επαγγελματίας εκπαιδευμένος να παρέχει βοήθεια στα θύματα.

(30)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει, εκτός από την αυτοπρόσωπη καταγγελία, να παρέχουν τη δυνατότητα υποβολής καταγγελιών ηλεκτρονικά ή μέσω άλλων προσβάσιμων και ασφαλών ΤΠΕ για την καταγγελία βίας κατά των γυναικών ή εξ οικείων βίας, τουλάχιστον όσον αφορά τα κυβερνοεγκλήματα της μη συναινετικής κοινοχρησίας υλικού προσωπικής φύσης ή παραποιημένου υλικού, της παρενοχλητικής κυβερνοπαρακολούθησης, της κυβερνοπαρενόχλησης και της κυβερνοϋποκίνησης βίας ή μίσους, που ορίζονται στην παρούσα οδηγία. Τα θύματα θα πρέπει να μπορούν να αναφορτώνουν υλικό σχετικά με την καταγγελία τους, όπως στιγμιότυπα οθόνης της εικαζόμενης βίαιης συμπεριφοράς.

(31)

Λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτεροτήτων της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας, και του αυξημένου κινδύνου να αποσύρουν τα θύματα την καταγγελία τους παρά το γεγονός ότι υπήρξαν θύματα αδικήματος, είναι σημαντικό τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία να συλλέγονται με ολοκληρωμένο τρόπο το συντομότερο δυνατόν, σύμφωνα με τους ισχύοντες εθνικούς δικονομικούς κανόνες.

(32)

Τα κράτη μέλη μπορούν να επεκτείνουν τη νομική συνδρομή, συμπεριλαμβανομένης της δωρεάν νομικής συνδρομής, στα θύματα κατά την καταγγελία ποινικών αδικημάτων, όπου αυτό προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο. Κατά την αξιολόγηση των πόρων του θύματος για να ληφθεί απόφαση σχετικά με τη χορήγηση νομικής συνδρομής, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάζουν την αποτελεσματική πρόσβαση του θύματος στους οικονομικούς του/της πόρους. Η εξ οικείων βία μπορεί να συνεπάγεται οικονομικό έλεγχο του θύματος από τον δράστη και τα θύματα ενδέχεται να μην έχουν αποτελεσματική πρόσβαση στους οικονομικούς πόρους τους.

(33)

Σε περίπτωση εξ οικείων βίας και βίας κατά των γυναικών, ιδίως όταν αυτές διαπράττονται από οικεία συγγενικά πρόσωπα ή συντρόφους, τα θύματα μπορεί να υφίστανται καταναγκασμό από τον δράστη σε τέτοιον βαθμό ώστε να φοβούνται να προσεγγίσουν τις αρμόδιες αρχές, ακόμη και αν η ζωή τους κινδυνεύει. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι κανόνες τους περί απορρήτου δεν αποτελούν εμπόδιο για τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας, ώστε να προβαίνουν σε καταγγελία στις αρμόδιες αρχές, όταν έχουν βάσιμους λόγους να πιστεύουν ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος σοβαρής σωματικής βλάβης. Η καταγγελία αυτή δικαιολογείται επειδή οι εν λόγω πράξεις ενδέχεται να μην καταγγέλλονται από όσους τις βιώνουν ή καθίστανται άμεσοι μάρτυρές τους. Ομοίως, τα περιστατικά εξ οικείων βίας ή βίας κατά των γυναικών που πλήττουν τα παιδιά συχνά ανακόπτονται μόνο από τρίτους που επισημαίνουν την ασυνήθιστη συμπεριφορά ή σωματική βλάβη του παιδιού. Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται αποτελεσματικά από τέτοιες μορφές βίας και να λαμβάνονται αμέσως κατάλληλα μέτρα. Ως εκ τούτου, οι επαγγελματίες που έρχονται σε επαφή με παιδιά-θύματα, συμπεριλαμβανομένων των επαγγελματιών του τομέα της υγείας, των κοινωνικών υπηρεσιών ή της εκπαίδευσης, επίσης δεν θα πρέπει να δεσμεύονται από κανόνες απορρήτου όταν έχουν βάσιμους λόγους να πιστεύουν ότι έχει προκληθεί βαριά σωματική βλάβη στο παιδί. Όταν επαγγελματίες αναφέρουν τέτοιες περιπτώσεις βίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι δεν φέρουν ευθύνη για παραβίαση του απορρήτου. Ωστόσο, το απόρρητο των δικηγόρων θα πρέπει να προστατεύεται, σύμφωνα με το άρθρο 7 του Χάρτη, όπως δικαιολογείται από τον θεμελιώδη ρόλο που ανατίθεται στους δικηγόρους σε μια δημοκρατική κοινωνία. Όπου προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, θα πρέπει επίσης να προστατεύεται το απόρρητο της εξομολόγησης ή ισοδύναμες αρχές που ισχύουν για τη διασφάλιση της θρησκευτικής ελευθερίας. Επιπλέον, η δυνατότητα των επαγγελματιών να καταγγέλλουν τέτοιες περιπτώσεις βίας δεν θίγει τους εθνικούς κανόνες περί εμπιστευτικότητας των πηγών που ισχύουν στο πλαίσιο των μέσων ενημέρωσης.

(34)

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ελλιπής καταγγελία σε περιπτώσεις όπου το θύμα είναι παιδί, θα πρέπει να θεσπιστούν ασφαλείς και φιλικές προς τα παιδιά διαδικασίες καταγγελίας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την υποβολή ερωτήσεων από τις αρμόδιες αρχές σε απλή και προσβάσιμη γλώσσα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν, στο μέτρο του δυνατού, ότι οι επαγγελματίες που ειδικεύονται στη φροντίδα και την υποστήριξη των παιδιών μπορούν να τα συνδράμουν στις διαδικασίες καταγγελίας. Ενδέχεται να υπάρχουν περιστάσεις στις οποίες η εν λόγω βοήθεια πιθανόν να μην είναι συναφής, για παράδειγμα λόγω της ωριμότητας του παιδιού ή σε περίπτωση διαδικτυακής καταγγελίας, ή όταν η παροχή της εν λόγω βοήθειας ενδέχεται να αποδειχθεί δύσκολη, για παράδειγμα σε αραιοκατοικημένες περιοχές.

(35)

Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι τα θύματα που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών, ανεξάρτητα από το καθεστώς διαμονής τους, δεν αποθαρρύνονται από την καταγγελία περιστατικών βίας κατά των γυναικών ή εξ οικείων βίας και αντιμετωπίζονται χωρίς διακρίσεις όσον αφορά το καθεστώς διαμονής τους σύμφωνα με τους στόχους της οδηγίας 2012/29/ΕΕ. Για την προστασία όλων των θυμάτων από επανειλημμένη βία, είναι σημαντικό να εφαρμοστεί μια προσέγγιση με επίκεντρο τα θύματα. Ειδικότερα, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η επιβολή της διαδικασίας επιστροφής βάσει της οδηγίας 2008/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) δεν εμποδίζει τα θύματα να ασκούν το δικαίωμα ακρόασης δυνάμει της οδηγίας 2012/29/ΕΕ. Τα κράτη μέλη μπορούν, σύμφωνα με την οδηγία 2008/115/ΕΚ, να αποφασίσουν να χορηγήσουν αυτόνομη άδεια διαμονής ή άλλη άδεια που παρέχει δικαίωμα παραμονής για λόγους φιλευσπλαχνίας, ανθρωπιστικούς ή άλλους λόγους σε υπήκοο τρίτης χώρας ο οποίος διαμένει παράνομα στο έδαφός τους και πρέπει να συμμορφώνονται με την υποχρέωση που απορρέει από την εν λόγω οδηγία να λαμβάνουν κατά το δυνατόν υπόψη τις ειδικές ανάγκες των ευάλωτων ατόμων κατά τη διάρκεια της περιόδου οικειοθελούς αναχώρησης, όταν χορηγείται τέτοια προθεσμία σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία.

(36)

Οι καθυστερήσεις στη διεκπεραίωση καταγγελιών βίας κατά των γυναικών και εξ οικείων βίας μπορεί να δημιουργήσουν ιδιαίτερους κινδύνους για τα θύματα αυτού του είδους βίας, δεδομένου ότι ενδέχεται να εξακολουθούν να διατρέχουν άμεσο κίνδυνο και δεδομένου ότι οι δράστες μπορεί συχνά να είναι οικεία συγγενικά πρόσωπα ή σύζυγοι. Ως εκ τούτου, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να είναι κατάλληλα καταρτισμένες και να διαθέτουν την κατάλληλη εμπειρία και αποτελεσματικά ερευνητικά εργαλεία για τη διερεύνηση και τη δίωξη τέτοιων πράξεων, χωρίς να απαιτείται η σύσταση εξειδικευμένων υπηρεσιών ή μονάδων.

(37)

Η διερεύνηση ή η δίωξη πράξεων βιασμού δεν θα πρέπει να εξαρτάται από την καταγγελία του θύματος ή του εκπροσώπου του θύματος ή από την έγκληση του θύματος ή του εκπροσώπου του θύματος. Ομοίως, η ποινική διαδικασία θα πρέπει να συνεχιστεί ακόμη και όταν το θύμα αποσύρει την έγκληση. Αυτό ισχύει με την επιφύλαξη της διακριτικής ευχέρειας των εισαγγελικών αρχών να διακόψουν την ποινική διαδικασία για άλλους λόγους, για παράδειγμα όταν καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για τη συνέχιση της ποινικής διαδικασίας.

(38)

Τα θύματα εξ οικείων βίας και σεξουαλικής βίας χρειάζονται συνήθως άμεση προστασία και ειδική υποστήριξη, για παράδειγμα στην περίπτωση βίας ασκούμενης από σύντροφο, όπου το ποσοστό υποτροπής τείνει να είναι υψηλό. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ξεκινά ατομική αξιολόγηση των αναγκών του θύματος το νωρίτερο δυνατόν, όπως για παράδειγμα τη στιγμή που το θύμα έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με τις αρμόδιες αρχές, το συντομότερο δυνατόν μετά την πρώτη επαφή του θύματος με τις αρμόδιες αρχές ή μόλις προκύψουν υπόνοιες ότι το πρόσωπο είναι θύμα εξ οικείων ή σεξουαλικής βίας. Αυτό μπορεί να γίνει πριν από την επίσημη καταγγελία αδικήματος από το θύμα ή με ιδία πρωτοβουλία των αρμόδιων αρχών σε περίπτωση καταγγελίας αξιόποινης πράξης από τρίτο.

(39)

Κατά την αξιολόγηση των αναγκών προστασίας και υποστήριξης του θύματος, πρωταρχικό μέλημα θα πρέπει να είναι η διαφύλαξη της ασφάλειας του θύματος και η παροχή εξατομικευμένης υποστήριξης, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τις ατομικές περιστάσεις του θύματος. Στις περιστάσεις που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής μπορεί να περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, μια πιθανή εγκυμοσύνη του θύματος, η εξάρτηση του θύματος από τον δράστη ή τον ύποπτο ή η σχέση του με αυτόν, ο κίνδυνος να επιστρέψει το θύμα στον δράστη ή τον ύποπτο, ο πρόσφατος χωρισμός από τον δράστη ή τον ύποπτο, ο πιθανός κίνδυνος τα παιδιά να χρησιμοποιηθούν για την άσκηση ελέγχου επί του θύματος, οι κίνδυνοι για τα θύματα με αναπηρία και η χρήση των ζώων συντροφιάς για την άσκηση πίεσης στο θύμα. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός ελέγχου που ασκεί ο δράστης ή ο ύποπτος επί του θύματος, είτε ψυχολογικά είτε οικονομικά.

(40)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η ολοκληρωμένη υποστήριξη και προστασία των θυμάτων, όλες οι αρμόδιες αρχές και οι σχετικοί φορείς, που δεν περιορίζονται στις αρχές επιβολής του νόμου και στις δικαστικές αρχές, θα πρέπει να συμμετέχουν στην αξιολόγηση των κινδύνων για τα θύματα και στη λήψη κατάλληλων μέτρων υποστήριξης βάσει σαφών κατευθυντήριων γραμμών που εκδίδονται από τα κράτη μέλη. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να περιλαμβάνουν παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση του κινδύνου που προέρχεται από τον δράστη ή τον ύποπτο, συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης ότι οι ύποπτοι που κατηγορούνται για ήσσονος σημασίας αδικήματα είναι πιθανό να είναι εξίσου επικίνδυνοι με εκείνους που κατηγορούνται για σοβαρότερα αδικήματα, ιδίως σε περιπτώσεις εξ οικείων βίας και παρενοχλητικής παρακολούθησης. Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να επανεξετάζουν την ατομική αξιολόγηση σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν υπάρχουν νέες ανάγκες προστασίας ή υποστήριξης του θύματος που δεν έχουν αντιμετωπιστεί. Για παράδειγμα, μία τέτοια αξιολόγηση θα μπορούσε να πραγματοποιείται σε σημαντικά στάδια της διαδικασίας, όπως η κίνηση δικαστικών διαδικασιών, η έκδοση απόφασης ή εντολής ή στο πλαίσιο διαδικασιών σχετικά με την αναθεώρηση των ρυθμίσεων επιμέλειας ή του δικαιώματος επικοινωνίας.

(41)

Για την αποφυγή δευτερογενούς και επαναλαμβανόμενης θυματοποίησης, εκφοβισμού και αντιποίνων, τα εξαρτώμενα πρόσωπα θα πρέπει να λαμβάνουν τα ίδια μέτρα προστασίας με εκείνα που παρέχονται στο θύμα, εκτός εάν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα εξαρτώμενα πρόσωπα δεν έχουν ειδικές ανάγκες. Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να αξιολογούν κατά πόσον υπάρχουν ενδείξεις ότι το εξαρτώμενο πρόσωπο δεν έχει ειδικές ανάγκες προστασίας διότι, εάν μπορεί να διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχουν ειδικές ανάγκες προστασίας, κάθε μέτρο που βασίζεται σε εσφαλμένη παραδοχή ειδικών αναγκών προστασίας θα ήταν δυσανάλογο. Τα εξαρτώμενα πρόσωπα ηλικίας κάτω των 18 ετών διατρέχουν, λόγω της ευάλωτης θέσης τους, ιδίως τον κίνδυνο να υποστούν συναισθηματική βλάβη με δυσμενείς συνέπειες για την ανάπτυξή τους. Όταν αυτό προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, μπορεί επίσης να θεωρηθεί ότι άλλα εξαρτώμενα πρόσωπα διατρέχουν παρόμοιο κίνδυνο.

(42)

Τα θύματα χρειάζονται συχνά ειδική υποστήριξη. Για να διασφαλιστεί ότι λαμβάνουν αποτελεσματικά προσφορές υποστήριξης, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να παραπέμπουν τα θύματα σε κατάλληλες υπηρεσίες υποστήριξης. Αυτό θα πρέπει να ισχύει ιδίως όταν η ατομική αξιολόγηση έχει διαπιστώσει ότι το θύμα έχει ιδιαίτερες ανάγκες υποστήριξης. Κατά τον καθορισμό του κατά πόσον πρέπει να παραπεμφθούν τα παιδιά-θύματα σε υπηρεσίες υποστήριξης, το υπέρτατο συμφέρον αυτών των θυμάτων θα πρέπει να έχει πρωταρχική σημασία, όπως ορίζεται στο άρθρο 24 του Χάρτη. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η επεξεργασία των σχετικών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τις αρμόδιες αρχές βασίζεται στη νομοθεσία, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις που αφορούν τη νομιμότητα της επεξεργασίας που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) και σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2016/680 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8). Ο νόμος αυτός θα πρέπει να περιλαμβάνει κατάλληλες εγγυήσεις για τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, οι οποίες να σέβονται την ουσία του δικαιώματος στην προστασία των δεδομένων και να προβλέπουν κατάλληλα και ειδικά μέτρα για τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των συμφερόντων των φυσικών προσώπων. Όταν οι αρμόδιες αρχές διαβιβάζουν τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των θυμάτων σε υπηρεσίες υποστήριξης με σκοπό την παραπομπή των θυμάτων σ’ αυτές, θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα διαβιβαζόμενα δεδομένα περιορίζονται σε ό,τι είναι αναγκαίο για την ενημέρωση των υπηρεσιών υποστήριξης σχετικά με τις περιστάσεις της υπόθεσης, ώστε τα θύματα να λαμβάνουν την κατάλληλη υποστήριξη και προστασία. Μια υπηρεσία υποστήριξης θα πρέπει να αποθηκεύει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα μόνο για όσο διάστημα είναι αναγκαίο, και σε κάθε περίπτωση για διάστημα που δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη, ή μικρότερο χρονικό διάστημα, εφόσον αυτό προβλέπεται στην εθνική νομοθεσία, μετά την τελευταία επαφή μεταξύ της υπηρεσίας υποστήριξης και του θύματος.

(43)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν τη διαθεσιμότητα επειγουσών εντολών απαγόρευσης, εντολών περιορισμού και εντολών προστασίας, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματική προστασία των θυμάτων και των εξαρτώμενων προσώπων.

(44)

Χωρίς να υποκαθιστούν τη σύλληψη και την κράτηση υπόπτων και δραστών, διαδικασίες οι οποίες εξακολουθούν να υπόκεινται στο εθνικό δίκαιο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι μπορούν να εκδίδονται επείγουσες εντολές απαγόρευσης, εντολές περιορισμού ή εντολές προστασίας σε καταστάσεις άμεσου κινδύνου, όπως όταν επίκειται ή έχει ήδη επέλθει βλάβη και είναι πιθανόν να προκληθεί εκ νέου, και ότι, σε τέτοιες σχετικές καταστάσεις και όταν, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, οι εντολές αυτές υπόκεινται σε αίτηση του θύματος, τα θύματα ενημερώνονται για τη δυνατότητα υποβολής αίτησης για την έκδοση τέτοιων εντολών.

(45)

Οι εντολές προστασίας μπορούν να περιλαμβάνουν την απαγόρευση της πρόσβασης του δράστη ή του υπόπτου σε ορισμένες τοποθεσίες, της προσέγγισης του θύματος ή των εξαρτώμενων προσώπων σε απόσταση μικρότερη από την προκαθορισμένη ή της επικοινωνίας μαζί του, μεταξύ άλλων με τη χρήση επιγραμμικών διεπαφών. Οι εντολές προστασίας μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν την απαγόρευση της κατοχής πυροβόλων ή θανατηφόρων όπλων, όπου απαιτείται. Οι επείγουσες εντολές απαγόρευσης, οι εντολές περιορισμού ή οι εντολές προστασίας θα πρέπει να εκδίδονται είτε για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα είτε έως ότου τροποποιηθούν ή καταργηθούν.

(46)

Η ηλεκτρονική παρακολούθηση επιτρέπει, όπου αρμόζει, τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις επείγουσες εντολές απαγόρευσης, τις εντολές περιορισμού και τις εντολές προστασίας, την καταγραφή αποδεικτικών στοιχείων για παραβιάσεις των εν λόγω εντολών και την ενίσχυση της εποπτείας των δραστών. Εφόσον είναι διαθέσιμα, κατάλληλα και συναφή, λαμβανομένων υπόψη των περιστάσεων της υπόθεσης και της νομικής φύσης της διαδικασίας, θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο ηλεκτρονικής παρακολούθησης προκειμένου να διασφαλίζεται η εκτέλεση των επειγουσών εντολών απαγόρευσης, των εντολών περιορισμού και των εντολών προστασίας. Όταν χρησιμοποιείται ηλεκτρονική παρακολούθηση, τα θύματα θα πρέπει πάντα να ενημερώνονται σχετικά με τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της.

(47)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των επειγουσών εντολών απαγόρευσης, των εντολών περιορισμού και των εντολών προστασίας, οι παραβιάσεις των εν λόγω εντολών θα πρέπει να επισύρουν κυρώσεις. Οι κυρώσεις αυτές μπορεί να είναι ποινικής ή μη ποινικής φύσης και μπορούν να περιλαμβάνουν ποινές φυλάκισης, πρόστιμα ή οποιαδήποτε κύρωση είναι αποτελεσματική, αναλογική και αποτρεπτική. Είναι σημαντικό τα θύματα να έχουν τη δυνατότητα να ενημερώνονται για την παραβίαση επειγουσών εντολών απαγόρευσης, των εντολών περιορισμού ή των εντολών προστασίας, όταν η παραβίαση αυτή ενδέχεται να έχει αντίκτυπο στην ασφάλειά τους. Δεδομένου ότι οι παραβιάσεις επειγουσών εντολών απαγόρευσης, εντολών περιορισμού ή εντολών προστασίας μπορούν να αυξήσουν τους κινδύνους και να απαιτήσουν περαιτέρω προστασία, θα πρέπει να εξετάζεται, όταν κρίνεται απαραίτητο, το ενδεχόμενο αναθεώρησης της ατομικής αξιολόγησης αμέσως μετά από αναφερόμενη παραβίαση.

(48)

Η παρουσίαση αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με προηγούμενη σεξουαλική συμπεριφορά, τις σεξουαλικές προτιμήσεις και την αμφίεση ή την ενδυμασία του θύματος με σκοπό την αμφισβήτηση της αξιοπιστίας και της μη συναίνεσης των θυμάτων σε υποθέσεις σεξουαλικής βίας, ιδίως σε περιπτώσεις βιασμού, μπορεί να ενισχύσει τη διαιώνιση των βλαπτικών στερεοτύπων που αφορούν τα θύματα και να οδηγήσει σε επαναλαμβανόμενη ή δευτερογενή θυματοποίηση. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με την προηγούμενη σεξουαλική συμπεριφορά του θύματος ή άλλες πτυχές της ιδιωτικής ζωής του θύματος που συνδέονται με αυτήν επιτρέπονται μόνο όταν είναι αναγκαίο να αξιολογηθεί ένα συγκεκριμένο ζήτημα στη συγκεκριμένη υπόθεση ή για την άσκηση των δικαιωμάτων υπεράσπισης.

(49)

Δεδομένων των μοναδικών ιδιαιτεροτήτων και περιστάσεων που σχετίζονται με τα αδικήματα της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας, οι κατευθυντήριες γραμμές για τις αρχές επιβολής του νόμου και τις εισαγγελικές αρχές έχουν εγγενή αξία. Λόγω των ιδιαίτερων τρωτών σημείων των θυμάτων, η καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισής τους σε κάθε στάδιο της διαδικασίας είναι ουσιαστικής σημασίας για την ευαισθητοποίηση και την αποφυγή της εκ νέου θυματοποίησης κατά την αντιμετώπιση αυτών των τύπων αδικημάτων. Οι κατευθυντήριες γραμμές για τις εισαγγελικές αρχές μπορούν να εκληφθούν τόσο ως διαδικαστικό εγχειρίδιο όσο και ως σημείο αναφοράς για βέλτιστες πρακτικές. Ιδίως όσον αφορά τον τρόπο προσέγγισης των θυμάτων και τον τρόπο αντιμετώπισής τους σύμφωνα με τις ιδιαίτερες περιστάσεις και την εμπειρία τους, οι εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης των γυναικών μπορούν να προσφέρουν εξειδικευμένες συμβουλές και καθοδήγηση με βάση τις καθημερινές αλληλεπιδράσεις τους με τα θύματα. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να διαβουλεύονται και να συνεργάζονται με τις εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης των γυναικών για τη δημιουργία και την αναθεώρηση των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επανεξετάσουν τις κατευθυντήριες γραμμές τους για τις αρχές επιβολής του νόμου και τις εισαγγελικές αρχές όταν σημειώνονται σημαντικές εξελίξεις στα νομικά τους πλαίσια ή στην κοινωνία γενικότερα. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει περιπτώσεις όπου υπάρχουν ουσιαστικές αλλαγές στην ισχύουσα νομοθεσία ή στην πάγια νομολογία ή όταν προκύπτουν νέες τάσεις ή μορφές βίας, ιδίως όταν οι τεχνολογικές εξελίξεις οδηγούν σε νέες μορφές κυβερνοβίας.

(50)

Δεδομένων της πολυπλοκότητας και της σοβαρότητας των αδικημάτων βίας κατά των γυναικών και εξ οικείων βίας, καθώς και των αναγκών ειδικής υποστήριξης των θυμάτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εντεταλμένοι φορείς παρέχουν πρόσθετη υποστήριξη και αποτρέπουν τέτοια αδικήματα. Δεδομένης της εμπειρογνωμοσύνης τους σε θέματα διακρίσεων λόγω φύλου, οι εθνικοί φορείς ισότητας, οι οποίοι έχουν συσταθεί σύμφωνα με την οδηγία 2004/113/ΕΚ του Συμβουλίου (9) και τις οδηγίες 2006/54/ΕΚ (10) και 2010/41/ΕΕ (11) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, είναι σε θέση να εκπληρώσουν τα καθήκοντα αυτά. Για να είναι σε θέση οι εν λόγω φορείς να εκτελούν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τους παρέχονται επαρκείς ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι.

(51)

Ορισμένα αδικήματα που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία ενέχουν αυξημένο κίνδυνο επαναλαμβανόμενης, παρατεταμένης ή ακόμη και συνεχούς θυματοποίησης. Ο κίνδυνος αυτός υφίσταται ιδίως σε σχέση με αδικήματα που αφορούν την παροχή πρόσβασης σε υλικό που προκύπτει από ορισμένα αδικήματα κυβερνοβίας μέσω ΤΠΕ, λαμβανομένων υπόψη της ευκολίας και της ταχύτητας με την οποία το εν λόγω υλικό μπορεί να διανεμηθεί σε μεγάλη κλίμακα και των δυσκολιών που υπάρχουν συχνά όσον αφορά την αφαίρεση τέτοιου υλικού. Ο κίνδυνος αυτός παραμένει συνήθως ακόμη και μετά την καταδίκη. Ως εκ τούτου, προκειμένου να διασφαλιστούν αποτελεσματικά τα δικαιώματα των θυμάτων των εν λόγω αδικημάτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα με στόχο την άμεση αφαίρεση του εν λόγω υλικού. Δεδομένου ότι η αφαίρεση στην πηγή ενδέχεται να μην είναι πάντοτε εφικτή, για παράδειγμα λόγω νομικών ή πρακτικών δυσκολιών που σχετίζονται με την εκτέλεση ή την επιβολή απόφασης αφαίρεσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν μέτρα για την άμεση απενεργοποίηση της πρόσβασης στο εν λόγω υλικό.

(52)

Οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας σχετικά με τις εντολές και άλλα μέτρα για την αφαίρεση του σχετικού υλικού και την απενεργοποίηση της πρόσβασης σ’ αυτό δεν θα πρέπει να θίγουν τους σχετικούς κανόνες που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2065 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12). Ειδικότερα, αυτές οι εντολές θα πρέπει να συμμορφώνονται με την απαγόρευση επιβολής γενικών υποχρεώσεων παρακολούθησης ή ενεργητικής αναζήτησης γεγονότων και με τις ειδικές απαιτήσεις του εν λόγω κανονισμού όσον αφορά τις εντολές αφαίρεσης παράνομου διαδικτυακού περιεχομένου.

(53)

Μέτρα με στόχο την άμεση αφαίρεση ή απενεργοποίηση της πρόσβασης στο εν λόγω υλικό θα πρέπει να περιλαμβάνουν, ιδίως, την εξουσιοδότηση των εθνικών αρχών να εκδίδουν εντολές προς παρόχους υπηρεσιών φιλοξενίας για την αφαίρεση ή απενεργοποίηση της πρόσβασης σε ένα ή περισσότερα συγκεκριμένα στοιχεία του εν λόγω υλικού. Οι εθνικές αρχές θα πρέπει επίσης να μπορούν να απευθύνουν τις εντολές απενεργοποίησης της πρόσβασης σε άλλους σχετικούς παρόχους ενδιάμεσων υπηρεσιών.

(54)

Τυχόν μέτρα για την αφαίρεση υλικού ή την απενεργοποίηση της πρόσβασης, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των εντολών αφαίρεσης ή απενεργοποίησης της πρόσβασης, ενδέχεται να επηρεάσουν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα άλλων μερών πλην των θυμάτων, όπως των παρόχων περιεχομένου, των παρόχων υπηρεσιών φιλοξενίας των οποίων οι υπηρεσίες ενδεχομένως χρησιμοποιούνται και των τελικών χρηστών των εν λόγω υπηρεσιών, καθώς και το γενικό συμφέρον. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι αυτές οι εντολές μπορούν να εκδίδονται και ότι άλλα μέτρα μπορούν να λαμβάνονται μόνο με διαφανή τρόπο, και ότι προβλέπονται επαρκείς εγγυήσεις ώστε να διασφαλίζεται ότι περιορίζονται σε ό,τι είναι αναγκαίο και αναλογικό, ότι διασφαλίζεται η ασφάλεια δικαίου, ότι οι πάροχοι υπηρεσιών φιλοξενίας, άλλοι σχετικοί πάροχοι ενδιάμεσων υπηρεσιών και οι πάροχοι περιεχομένου μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους σε πραγματική ένδικη προσφυγή σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και ότι επιτυγχάνεται δίκαιη ισορροπία μεταξύ όλων των σχετικών δικαιωμάτων και συμφερόντων, συμπεριλαμβανομένων των θεμελιωδών δικαιωμάτων όλων των ενδιαφερόμενων μερών σύμφωνα με τον Χάρτη. Η προσεκτική στάθμιση όλων των διακυβευόμενων δικαιωμάτων και συμφερόντων κατά περίπτωση είναι σημαντική.

(55)

Λαμβανομένης υπόψη της δυνητικής σημασίας, στο πλαίσιο της διερεύνησης ή της δίωξης των σχετικών αδικημάτων βάσει του ποινικού δικαίου, του υλικού που ενδέχεται να αποτελεί αντικείμενο εντολών ή άλλων μέτρων που λαμβάνονται δυνάμει της παρούσας οδηγίας για την αφαίρεσή του ή την απενεργοποίηση της πρόσβασης σ’ αυτό, θα πρέπει να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα που θα επιτρέπουν στις αρμόδιες αρχές να αποκτούν ή να διασφαλίζουν το εν λόγω υλικό, όπου απαιτείται. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να συνίστανται, για παράδειγμα, στην επιβολή στους σχετικούς παρόχους υπηρεσιών φιλοξενίας ή άλλους οικείους παρόχους ενδιάμεσων υπηρεσιών της απαίτησης να διαβιβάζουν το υλικό στις εν λόγω αρχές ή να διατηρούν το υλικό για περιορισμένο χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει το αναγκαίο. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να εγγυώνται την ασφάλεια του υλικού, να περιορίζονται σε ό,τι είναι εύλογο και αναλογικό και να συμμορφώνονται με τους ισχύοντες κανόνες για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

(56)

Προκειμένου να αποφευχθεί η δευτερογενής θυματοποίηση, τα θύματα θα πρέπει να μπορούν να λαμβάνουν αποζημίωση στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας.

(57)

Οι υπηρεσίες ειδικής υποστήριξης θα πρέπει να παρέχουν υποστήριξη στα θύματα κάθε μορφής βίας κατά των γυναικών και εξ οικείων βίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, του καταναγκαστικού γάμου, της καταναγκαστικής άμβλωσης και στείρωσης, της σεξουαλικής παρενόχλησης και διαφόρων μορφών κυβερνοβίας. Υπηρεσίες εξειδικευμένης υποστήριξης θα πρέπει να παρέχονται στα θύματα ανεξάρτητα από το αν έχουν υποβάλει επίσημη καταγγελία.

(58)

Οι υπηρεσίες ειδικής υποστήριξης θα πρέπει να παρέχουν στα θύματα υποστήριξη προσαρμοσμένη στις ειδικές ανάγκες τους. Η υποστήριξη αυτή θα πρέπει να παρέχεται από πρόσωπο του ίδιου φύλου, εφόσον ζητηθεί ή ενδείκνυται και εφόσον ένα τέτοιο πρόσωπο είναι διαθέσιμο. Με βάση τις απαιτήσεις που ορίζονται στην οδηγία 2012/29/ΕΕ, το νομικό πλαίσιο πρέπει να συμπληρωθεί προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι υπηρεσίες εξειδικευμένης υποστήριξης εξοπλίζονται με όλα τα απαραίτητα εργαλεία για την παροχή στοχευμένης και ολοκληρωμένης υποστήριξης στα θύματα, λαμβανομένων υπόψη των ειδικών αναγκών τους. Οι υπηρεσίες αυτές θα μπορούσαν να παρέχονται πέραν, ή ως αναπόσπαστο τμήμα των γενικών υπηρεσιών υποστήριξης των θυμάτων, που μπορούν να ζητούν τη συνδρομή υφιστάμενων φορέων που παρέχουν εξειδικευμένη υποστήριξη, όπως εξειδικευμένων υπηρεσιών υποστήριξης των γυναικών. Εξειδικευμένη υποστήριξη θα μπορούσε να παρέχεται από δημόσιες αρχές, οργανώσεις υποστήριξης θυμάτων ή άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις, λαμβανομένων υπόψη της γεωγραφίας και της δημογραφικής σύνθεσης των κρατών μελών. Θα πρέπει να χορηγούνται στις εν λόγω αρχές ή οργανώσεις επαρκείς ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι. Όταν οι υπηρεσίες παρέχονται από μη κυβερνητικές οργανώσεις, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι αυτές λαμβάνουν τα κατάλληλα κονδύλια.

(59)

Οι εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης των γυναικών μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην παροχή συμβουλών και υποστήριξης στα θύματα, συμπεριλαμβανομένων των κέντρων υποστήριξης και των κέντρων υποδοχής γυναικών, των γραμμών βοήθειας, των κέντρων διαχείρισης περιστατικών βιασμών, των κέντρων παραπομπής θυμάτων σεξουαλικής βίας και των υπηρεσιών πρωτογενούς πρόληψης. Μπορούν να παρέχονται από μη κυβερνητικές οργανώσεις υπό την ηγεσία γυναικών.

(60)

Τα θύματα έχουν συνήθως πολλαπλές ανάγκες προστασίας και υποστήριξης. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των αναγκών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης στις ίδιες εγκαταστάσεις, συντονίζοντας τις υπηρεσίες μέσω σημείου επαφής, ή διευκολύνοντας την πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες μέσω ηλεκτρονικής πρόσβασης μίας στάσης. Η ηλεκτρονική πρόσβαση μίας στάσης θα διασφαλίζει ότι θύματα σε απομακρυσμένες περιοχές ή θύματα που δεν είναι σε θέση να προσεγγίσουν τις εν λόγω εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης είναι επίσης σε θέση να έχουν πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες. Η ηλεκτρονική πρόσβαση μίας στάσης θα πρέπει να συνεπάγεται τουλάχιστον τη δημιουργία ενιαίου και επικαιροποιημένου ιστοτόπου όπου θα παρέχονται όλες οι σχετικές πληροφορίες και καθοδήγηση προς την πρόσβαση στις διαθέσιμες υπηρεσίες υποστήριξης και προστασίας. Ένας τέτοιος ιστότοπος θα πρέπει να τηρεί τις απαιτήσεις προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρία.

(61)

Τα θύματα έχουν μοναδικές ανάγκες υποστήριξης, δεδομένου του τραύματος που βιώνουν. Οι υπηρεσίες εξειδικευμένης υποστήριξης θα πρέπει να παρέχουν βοήθεια στα θύματα, η οποία ενδυναμώνει και βοηθάει στην αποκατάστασή τους. Οι εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης θα πρέπει να είναι διαθέσιμες σε επαρκή αριθμό και να είναι επαρκώς κατανεμημένες στην επικράτεια κάθε κράτους μέλους, λαμβάνοντας υπόψη τη γεωγραφία και τη δημογραφική σύνθεση του οικείου κράτους μέλους, καθώς και την προσφορά διαδικτυακών μέσων. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, θα πρέπει να παρέχεται ειδική υποστήριξη, όποτε είναι δυνατόν, σε γλώσσα που το θύμα μπορεί να κατανοήσει και με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία του θύματος.

(62)

Οι υπηρεσίες εξειδικευμένης υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων των κέντρων υποδοχής και των κέντρων υποστήριξης θυμάτων βιασμού, θα πρέπει να θεωρούνται απαραίτητες κατά τη διάρκεια κρίσεων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, μεταξύ άλλων και κατά τη διάρκεια κρίσεων στον τομέα της υγείας. Ο στόχος θα πρέπει να είναι να συνεχίσουν να παρέχονται αυτές οι υπηρεσίες σε περιπτώσεις όπου τα περιστατικά εξ οικείων βίας και βίας κατά των γυναικών τείνουν να αυξάνονται.

(63)

Θα πρέπει να παρέχεται συνδρομή και υποστήριξη στα θύματα πριν από την ποινική διαδικασία, κατά τη διάρκειά της και για κατάλληλο χρονικό διάστημα μετά το πέρας αυτής, για παράδειγμα όταν εξακολουθεί να απαιτείται ιατρική περίθαλψη για την αντιμετώπιση των σοβαρών σωματικών ή ψυχολογικών συνεπειών της βίας ή όταν η ασφάλεια του θύματος απειλείται ιδίως λόγω των δηλώσεων του θύματος κατά τη διάρκεια της εν λόγω διαδικασίας.

(64)

Ο τραυματικός χαρακτήρας της σεξουαλικής βίας, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού, απαιτεί ιδιαίτερα ευαίσθητη αντιμετώπιση από εκπαιδευμένο και εξειδικευμένο προσωπικό. Τα θύματα σεξουαλικής βίας χρειάζονται άμεση μετατραυματική υποστήριξη σε συνδυασμό με άμεσες ιατροδικαστικές εξετάσεις για τη φύλαξη των αποδεικτικών στοιχείων που απαιτούνται για τη μελλοντική δίωξη. Τα κέντρα υποστήριξης θυμάτων βιασμού ή τα κέντρα παραπομπής θυμάτων σεξουαλικής βίας θα πρέπει να είναι διαθέσιμα σε επαρκή αριθμό και να είναι κατάλληλα κατανεμημένα στην επικράτεια κάθε κράτους μέλους, λαμβανομένων υπόψη της γεωγραφίας και της δημογραφικής σύνθεσης του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους. Τα κέντρα αυτά μπορούν να εντάσσονται στο υφιστάμενο σύστημα υγείας του κράτους μέλους. Ομοίως, τα θύματα ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, τα οποία είναι συχνά κορίτσια, χρειάζονται συνήθως στοχευμένη υποστήριξη. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι παρέχουν ειδική υποστήριξη προσαρμοσμένη στα εν λόγω θύματα. Λαμβανομένων υπόψη των μοναδικών περιστάσεων των θυμάτων τέτοιων αδικημάτων και της συσχετιζόμενης ευάλωτης θέσης τους, η εν λόγω εξειδικευμένη υποστήριξη θα πρέπει να παρέχεται με τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα ιδιωτικότητας και εμπιστευτικότητας.

(65)

Η σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία θεωρείται μορφή διάκρισης λόγω φύλου από τις οδηγίες 2004/113/ΕΚ, 2006/54/ΕΚ και 2010/41/ΕΕ. Η σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία έχει σημαντικές αρνητικές συνέπειες τόσο για τα θύματα όσο και για τους εργοδότες. Θα πρέπει να παρέχονται εσωτερικές ή εξωτερικές συμβουλευτικές υπηρεσίες τόσο στα θύματα όσο και στους εργοδότες, όταν η σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία ποινικοποιείται συγκεκριμένα βάσει του εθνικού δικαίου. Οι εν λόγω υπηρεσίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν πληροφορίες για τους τρόπους κατάλληλης αντιμετώπισης περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία και τα διαθέσιμα μέσα έννομης προστασίας με σκοπό την απομάκρυνση του δράστη από τον χώρο εργασίας.

(66)

Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να διασφαλίζουν ότι οι εθνικές γραμμές βοήθειας είναι προσβάσιμες δωρεάν μέσω του εναρμονισμένου αριθμού σε επίπεδο Ένωσης, δηλαδή του 116 016, επιπλέον τυχόν υφιστάμενων εθνικών αριθμών, και ότι είναι διαθέσιμες σε εικοσιτετράωρη βάση. Το κοινό θα πρέπει να ενημερώνεται επαρκώς για την ύπαρξη και τη χρήση του εναρμονισμένου αριθμού. Οι εν λόγω γραμμές βοήθειας θα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούνται από υπηρεσίες εξειδικευμένης υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων των εξειδικευμένων υπηρεσιών υποστήριξης των γυναικών, σύμφωνα με τις εθνικές πρακτικές. Οι υφιστάμενοι πάροχοι γραμμών βοήθειας, συμπεριλαμβανομένων των μη κυβερνητικών οργανώσεων, διαθέτουν σημαντική εμπειρία στην παροχή τέτοιων υπηρεσιών. Η παρεχόμενη υποστήριξη μέσω των εν λόγω γραμμών βοήθειας θα πρέπει να περιλαμβάνει την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και πληροφοριών στα θύματα σχετικά με δια ζώσης υπηρεσίες, όπως κέντρα υποδοχής, υπηρεσίες ειδικής υποστήριξης, άλλες σχετικές κοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες ή την αστυνομία. Οι γραμμές βοήθειας για τα θύματα εγκληματικότητας θα πρέπει να είναι σε θέση να παραπέμπουν τα θύματα σε εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης, εξειδικευμένες γραμμές βοήθειας, ή και τα δύο, όπου απαιτείται και ζητείται.

(67)

Τα κέντρα υποδοχής και άλλα είδη κατάλληλης προσωρινής στέγης για θύματα εγκληματικότητας διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην προστασία των θυμάτων από πράξεις βίας. Πέρα από την παροχή ασφαλούς χώρου παραμονής, τα κέντρα υποδοχής θα πρέπει να παρέχουν την αναγκαία υποστήριξη όσον αφορά τα αλληλένδετα προβλήματα που σχετίζονται με την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής υγείας, και την οικονομική κατάσταση των θυμάτων, καθώς και την καλή διαβίωση των παιδιών τους, με απώτερο σκοπό να προετοιμαστούν τα θύματα για να ζουν αυτόνομα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι διατίθεται επαρκής αριθμός κέντρων υποδοχής και άλλης κατάλληλης προσωρινής στέγης. Ο όρος «επαρκής αριθμός» αποσκοπεί στη διασφάλιση της κάλυψης των αναγκών όλων των θυμάτων, τόσο όσον αφορά τα καταλύματα όσο και όσον αφορά την εξειδικευμένη υποστήριξη. Η τελική έκθεση δραστηριοτήτων της ειδικής ομάδας του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της βίας εξ οικείων, του Σεπτεμβρίου του 2008, συνιστά ασφαλή στέγαση σε εξειδικευμένα κέντρα υποδοχής γυναικών, διαθέσιμα σε κάθε περιοχή, με δυνατότητα στέγασης μίας οικογένειας ανά 10 000 άτομα. Ωστόσο, ο αριθμός των κέντρων υποδοχής θα πρέπει να εξαρτάται από μια ρεαλιστική εκτίμηση της πραγματικής ανάγκης. Η ταυτότητα των θυμάτων που διαμένουν σε τέτοια κέντρα θα πρέπει να παραμένει απόρρητη, προκειμένου να διασφαλίζεται η ασφάλεια των γυναικών. Τα κέντρα υποδοχής θα πρέπει να είναι εξοπλισμένα για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών των γυναικών, μεταξύ άλλων μέσω της παροχής κέντρων υποδοχής μόνο για γυναίκες. Θα πρέπει να προσφέρονται κέντρα υποδοχής και άλλα είδη κατάλληλης προσωρινής στέγης σε εξαρτώμενα πρόσωπα ηλικίας κάτω των 18 ετών. Ωστόσο, η ασφάλεια και η ευημερία των θυμάτων που διαμένουν σε τέτοια κέντρα υποδοχής και είδη στέγης παραμένει η πρώτη προτεραιότητα, ιδίως όταν θύματα και εξαρτώμενα πρόσωπα κοντά στην ενηλικίωση στεγάζονται από κοινού. Στις περιπτώσεις όπου τα κέντρα υποδοχής δεν είναι δωρεάν και τα κράτη μέλη ζητούν συνεισφορά από τα θύματα όταν φιλοξενούνται σε κέντρα υποδοχής ή προσωρινή στέγη, η συνεισφορά θα πρέπει να είναι οικονομικά προσιτή και να μην εμποδίζει την πρόσβαση των θυμάτων σε κέντρα υποδοχής ή και προσωρινή στέγη. Τα κέντρα υποδοχής θα πρέπει να διασφαλίζουν την ύπαρξη εκπαιδευμένου και εξειδικευμένου προσωπικού για τη συνεργασία και την υποστήριξη των θυμάτων.

(68)

Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών για τα παιδιά, τα μέτρα υποστήριξης για τα παιδιά θα πρέπει να περιλαμβάνουν εξειδικευμένες υπηρεσίες συμβουλευτικής ψυχολογίας, προσαρμοσμένες στην ηλικία, τις αναπτυξιακές ανάγκες και την προσωπική κατάσταση του παιδιού, σε συνδυασμό με παιδιατρική φροντίδα, όπου είναι αναγκαίο, και να παρέχονται μόλις οι αρμόδιες αρχές έχουν βάσιμους λόγους να πιστεύουν ότι τα παιδιά ενδέχεται να υπήρξαν θύματα, έννοια που καλύπτει και τα παιδιά-μάρτυρες. Κατά την παροχή υποστήριξης στα παιδιά, τα δικαιώματα του παιδιού, όπως ορίζονται στο άρθρο 24 του Χάρτη, θα πρέπει να αποτελούν πρωταρχικό μέλημα.

(69)

Λαμβανομένων υπόψη των δια βίου συνεπειών της βίας κατά των γυναικών ή της εξ οικείων βίας για παιδιά των οποίων ο γονέας έχει σκοτωθεί ως αποτέλεσμα των εν λόγω αδικημάτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα παιδιά αυτά μπορούν να επωφεληθούν πλήρως από την παρούσα οδηγία, ιδίως μέσω στοχευμένων μέτρων προστασίας και υποστήριξης, μεταξύ άλλων κατά τη διάρκεια τυχόν σχετικών δικαστικών διαδικασιών.

(70)

Προκειμένου να διασφαλίζεται η ασφάλεια των παιδιών κατά τη διάρκεια πιθανών επισκέψεων δράστη ή υπόπτου που ασκεί τη γονική μέριμνα με δικαίωμα επικοινωνίας όπως ορίζεται στο εφαρμοστέο εθνικό αστικό δίκαιο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι διατίθενται εποπτευόμενοι ουδέτεροι χώροι, μεταξύ άλλων σε υπηρεσίες προστασίας του παιδιού ή κοινωνικής πρόνοιας, ώστε οι επισκέψεις αυτές να μπορούν να πραγματοποιούνται εκεί προς το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού. Εάν χρειαστεί, οι επισκέψεις θα πρέπει να πραγματοποιούνται παρουσία υπαλλήλων προστασίας των παιδιών ή κοινωνικής πρόνοιας. Όταν είναι αναγκαίο να παρασχεθεί προσωρινή στέγη, τα παιδιά θα πρέπει να στεγάζονται κατά προτεραιότητα μαζί με πρόσωπο που ασκεί τη γονική μέριμνα και που δεν είναι ο δράστης ή ύποπτος. Το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού θα πρέπει να λαμβάνεται πάντα υπόψη.

(71)

Τα θύματα που πλήττονται από διατομεακές διακρίσεις διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να υποστούν βία. Τα θύματα αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν γυναίκες με αναπηρία, γυναίκες με καθεστώς διαμονής εξαρτώμενου προσώπου ή άδεια διαμονής εξαρτώμενου προσώπου, μετανάστριες που δεν διαθέτουν επίσημα έγγραφα, αιτούσες την παροχή διεθνούς προστασίας, γυναίκες που προσπαθούν να ξεφύγουν από ένοπλες συγκρούσεις, γυναίκες που πλήττονται από την έλλειψη στέγης, γυναίκες με μειονοτικό φυλετικό ή εθνοτικό υπόβαθρο, γυναίκες που ζουν σε αγροτικές περιοχές, εκδιδόμενες γυναίκες, γυναίκες με χαμηλό εισόδημα, κρατούμενες, λεσβίες, ομοφυλόφιλες, αμφιφυλόφιλες, τρανς ή ίντερσεξ άτομα, ηλικιωμένες γυναίκες ή γυναίκες με διαταραχές χρήσης αλκοόλ και ναρκωτικών. Τα θύματα που υφίστανται διατομεακές διακρίσεις θα πρέπει, συνεπώς, να λαμβάνουν ειδική προστασία και υποστήριξη.

(72)

Οι γυναίκες με αναπηρίες υφίστανται δυσανάλογα βία κατά των γυναικών και εξ οικείων βία και, λόγω των αναπηριών τους, αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες όσον αφορά την πρόσβαση σε μέτρα προστασίας και υποστήριξης. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι γυναίκες αυτές μπορούν να επωφελούνται πλήρως από τα δικαιώματα που ορίζονται στην παρούσα οδηγία, σε ισότιμη βάση με άλλα άτομα, δίνοντας παράλληλα τη δέουσα προσοχή στην ιδιαίτερη ευαλωτότητα των εν λόγω θυμάτων και στις πιθανές δυσκολίες τους όταν ζητούν βοήθεια.

(73)

Οι δράσεις για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας θα πρέπει να βασίζονται σε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα αποτελείται από πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή προληπτικά μέτρα. Τα πρωτογενή προληπτικά μέτρα θα πρέπει να αποσκοπούν στην πρόληψη της βίας και θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν δράσεις όπως εκστρατείες ευαισθητοποίησης και στοχευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα για την καλύτερη κατανόηση από το ευρύ κοινό των διαφόρων εκδηλώσεων κάθε μορφής βίας και των συνεπειών τους και για την περαιτέρω ενημέρωση σχετικά με τη συναίνεση στις διαπροσωπικές σχέσεις σε νεαρή ηλικία. Τα δευτερογενή προληπτικά μέτρα θα πρέπει να αποσκοπούν στον έγκαιρο εντοπισμό της βίας και στην πρόληψη της εξέλιξής της ή της κλιμακώσεώς της σε πρώιμο στάδιο. Η τριτογενής πρόληψη θα πρέπει να επικεντρώνεται στην πρόληψη της υποτροπής και της εκ νέου θυματοποίησης και στην ορθή διαχείριση των συνεπειών της βίας και θα μπορούσε να περιλαμβάνει την προώθηση της παρέμβασης των παρευρισκομένων, των κέντρων έγκαιρης παρέμβασης και των προγραμμάτων παρέμβασης.

(74)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλα προληπτικά μέτρα. Αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας. Η πρόληψη μπορεί επίσης να εντάσσεται στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης, ιδίως μέσω της ενίσχυσης της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, των κοινωνικοσυναισθηματικών ικανοτήτων και της ενσυναίσθησης, καθώς και της εκμάθησης τρόπων με τους οποίους αναπτύσσονται υγιείς σχέσεις με σεβασμό. Λαμβάνοντας υπόψη τα γλωσσικά εμπόδια και τα διαφορετικά επίπεδα αλφαβητισμού και ικανοτήτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επικεντρωθούν σε στοχευμένα μέτρα σε ομάδες αυξημένου κινδύνου, στις οποίες περιλαμβάνονται τα παιδιά, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία και την ωριμότητά τους, τα άτομα με αναπηρία, τα άτομα που παρουσιάζουν διαταραχές λόγω αλκοόλ και ναρκωτικών, καθώς και οι λεσβίες, τα ομοφυλόφιλα, αμφιφυλόφιλα, τρανς και ίντερσεξ άτομα.

(75)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την πρόληψη της καλλιέργειας επιβλαβών έμφυλων στερεοτύπων με σκοπό την εξάλειψη της αντίληψης ότι οι γυναίκες είναι κατώτερες ή των στερεότυπων ρόλων γυναικών και ανδρών. Αυτό θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει μέτρα που αποσκοπούν να διασφαλίσουν ότι ο πολιτισμός, τα έθιμα, η θρησκεία, η παράδοση ή η τιμή δεν εκλαμβάνονται ως δικαιολογία ή δεν συνεπάγονται ηπιότερη μεταχείριση των αδικημάτων βίας κατά των γυναικών ή εξ οικείων βίας. Τα προληπτικά μέτρα θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους άνδρες και τα αγόρια να λειτουργούν ως θετικά πρότυπα, υποστηρίζοντας την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, αλλά θα πρέπει επίσης να αποσκοπούν στην υπέρβαση των στερεοτύπων σύμφωνα με τα οποία οι άνδρες αρνούνται να αναζητήσουν βοήθεια όταν γίνονται οι ίδιοι αποδέκτες βίας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι από πολύ νεαρή ηλικία τα παιδιά εκτίθενται σε έμφυλους ρόλους που διαμορφώνουν την αυτοαντίληψή τους και επηρεάζουν τις ακαδημαϊκές και επαγγελματικές επιλογές τους, καθώς και τις προσδοκίες τους από τους ρόλους τους ως γυναικών και ανδρών καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, είναι ζωτικής σημασίας να αντιμετωπιστούν τα έμφυλα στερεότυπα ήδη από το στάδιο της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας.

(76)

Προκειμένου να επικεντρωθούν οι πόροι εκεί όπου είναι περισσότερο αναγκαίοι, η απαίτηση λήψης προληπτικών μέτρων για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων και τον καταναγκαστικό γάμο. Επίσης, η έκταση των μέτρων αυτών θα πρέπει να είναι ανάλογη με τον αριθμό των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο ή επηρεάζονται από την πρακτική αυτή στο οικείο κράτος μέλος.

(77)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα θύματα εντοπίζονται και λαμβάνουν την κατάλληλη υποστήριξη και προστασία, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι υπάλληλοι που ενδέχεται να έρχονται σε επαφή με θύματα λαμβάνουν κατάρτιση και στοχευμένες πληροφορίες. Οι δικαστικοί υπάλληλοι θα πρέπει να υποχρεούνται να παρακολουθούν σχετική κατάρτιση μόνον εάν είναι πιθανό να έρθουν σε επαφή με θύματα και μόνο σε επίπεδο κατάλληλο για την επαφή που έχουν με τα θύματα. Θα πρέπει να προτείνεται κατάρτιση για δικηγόρους, εισαγγελείς και δικαστές, καθώς και για τους επαγγελματίες του κλάδου παροχής υπηρεσιών υποστήριξης στα θύματα ή αποκαταστατικής δικαιοσύνης. Η εν λόγω κατάρτιση θα πρέπει να περιλαμβάνει, κατά περίπτωση, κατάρτιση σχετικά με τις υπηρεσίες ειδικής υποστήριξης θυμάτων στις οποίες θα πρέπει να παραπέμπονται τα θύματα ή εξειδικευμένη κατάρτιση, όταν η εργασία των υπαλλήλων έχει ως επίκεντρο θύματα με ειδικές ανάγκες, καθώς και ειδική ψυχολογική κατάρτιση. Η κατάρτιση θα πρέπει να καλύπτει τον κίνδυνο και την πρόληψη του εκφοβισμού, καθώς και της επανειλημμένης και δευτερογενούς θυματοποίησης, και τη διαθεσιμότητα μέτρων προστασίας και υποστήριξης για τα θύματα. Για την πρόληψη και την κατάλληλη αντιμετώπιση περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία, τα πρόσωπα που ασκούν εποπτικά καθήκοντα θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν κατάρτιση, όταν η σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία τυγχάνει ειδικής ποινικής μεταχείρισης βάσει του εθνικού δικαίου. Τα πρόσωπα αυτά θα πρέπει επίσης να ενημερώνονται σχετικά με τον κίνδυνο βίας από τρίτους. Ως «βία από τρίτους» νοείται η βία που ενδέχεται να υποστεί το προσωπικό στον χώρο εργασίας, στα χέρια συναδέλφου ή προσώπου που δεν είναι συνάδελφος και περιλαμβάνει περιπτώσεις όπως νοσηλευτικό προσωπικό που παρενοχλείται σεξουαλικά από ασθενή.

(78)

Προκειμένου να θεσπιστεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την πρόληψη και την καταπολέμηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι αρμόδιοι υπάλληλοι και επαγγελματίες λαμβάνουν κατάρτιση σχετικά με τη συντονισμένη διατομεακή συνεργασία, με σκοπό να διασφαλιστεί ότι οι αρμόδιοι κυβερνητικοί φορείς και αρχές χειρίζονται ταχέως τις παραπομπές υποθέσεων και ότι οι σχετικοί επαγγελματίες, μεταξύ άλλων στον ιατρικό, νομικό και εκπαιδευτικό τομέα, καθώς και στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών, συμμετέχουν στον χειρισμό τέτοιων υποθέσεων. Θα πρέπει να εναπόκειται στα κράτη μέλη να αποφασίσουν τον τρόπο με τον οποία θα οργανώνεται η εν λόγω κατάρτιση. Οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να ερμηνεύονται ως παρέμβαση στην αυτονομία των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

(79)

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ελλιπής υποβολή καταγγελιών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεργάζονται με τις αρχές επιβολής του νόμου για την ανάπτυξη κατάρτισης, ιδίως όσον αφορά τα επιβλαβή έμφυλα στερεότυπα, αλλά και για την πρόληψη των αδικημάτων, δεδομένης της συνήθους στενής επαφής τους με ομάδες που διατρέχουν κίνδυνο βίας και με θύματα.

(80)

Θα πρέπει να καταρτιστούν προγράμματα παρέμβασης για την πρόληψη και την ελαχιστοποίηση του κινδύνου διάπραξης αδικημάτων βίας κατά των γυναικών ή εξ οικείων βίας ή του κινδύνου υποτροπής. Τα προγράμματα παρέμβασης θα πρέπει να υλοποιούνται από εκπαιδευμένους και ειδικευμένους επαγγελματίες. Τα προγράμματα παρέμβασης θα πρέπει να στοχεύουν συγκεκριμένα στην εγγύηση ασφαλών σχέσεων και στο να διδαχθούν οι δράστες ή τα πρόσωπα που κινδυνεύουν να διαπράξουν αδικήματα τον τρόπο υιοθέτησης μη βίαιης συμπεριφοράς στις διαπροσωπικές σχέσεις και τον τρόπο αντιμετώπισης βίαιων μοτίβων συμπεριφοράς. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν κοινά πρότυπα και κατευθυντήριες γραμμές που καταρτίζει το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων για τα προγράμματα παρέμβασης.

(81)

Πληροφορίες σχετικά με τα διαθέσιμα προγράμματα παρέμβασης θα πρέπει να παρέχονται σε δράστη ή ύποπτο βίας που καλύπτεται από την παρούσα οδηγία, ο οποίος υπόκειται σε επείγουσα εντολή απαγόρευσης, εντολή περιορισμού ή εντολή προστασίας.

(82)

Όσον αφορά τα αδικήματα που ισοδυναμούν με βιασμό, οι δράστες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε προγράμματα παρέμβασης για τον μετριασμό του κινδύνου υποτροπής.

(83)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίζουν και να εφαρμόζουν αποτελεσματικές, ολοκληρωμένες και συντονισμένες πολιτικές που περιλαμβάνουν όλα τα σχετικά μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και εξ οικείων βίας. Οι πολιτικές αυτές θα πρέπει να θέτουν τα δικαιώματα του θύματος στο επίκεντρο όλων των μέτρων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη διακριτική ευχέρεια να αποφασίζουν ποιες αρχές ορίζονται ή συγκροτούνται ως επίσημοι φορείς αρμόδιοι για τον συντονισμό, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των πολιτικών και των μέτρων για την πρόληψη και την καταπολέμηση όλων των μορφών βίας που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία, σύμφωνα με την αρχή της δικονομικής αυτονομίας των κρατών μελών, υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω αρχές διαθέτουν τις αναγκαίες αρμοδιότητες για την εκτέλεση των καθηκόντων που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν έναν ελάχιστο συντονισμό σε κεντρικό επίπεδο, καθώς και, κατά περίπτωση, σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και με την επιφύλαξη της κατανομής των εξουσιών σε κάθε κράτος μέλος. Ο συντονισμός αυτός θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος των εθνικών σχεδίων δράσης.

(84)

Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των μη κυβερνητικών οργανώσεων που εργάζονται με θύματα, συμπεριλαμβάνουν ευρύ φάσμα φορέων με πολλαπλούς ρόλους και εντολές. Οι οργανισμοί αυτοί παρέχουν πολύτιμη εμπειρογνωμοσύνη και η συμμετοχή και η συμβολή τους θα μπορούσαν να είναι επωφελείς κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού, της εφαρμογής και των συναφών διαδικασιών παρακολούθησης των κυβερνητικών πολιτικών.

(85)

Στο πλαίσιο των προσπαθειών για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εγκρίνουν εθνικά σχέδια δράσης.

(86)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα θύματα αδικημάτων κυβερνοβίας που ορίζονται στην παρούσα οδηγία μπορούν να ασκήσουν πραγματικά τα δικαιώματά τους για αφαίρεση παράνομου υλικού που σχετίζεται με τα εν λόγω αδικήματα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποστηρίζουν την αυτορρυθμιστική συνεργασία μεταξύ των σχετικών παρόχων ενδιάμεσων υπηρεσιών. Για να διασφαλιστεί ότι το εν λόγω υλικό εντοπίζεται εγκαίρως και αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά, και ότι τα θύματα των εν λόγω αδικημάτων λαμβάνουν επαρκή βοήθεια και υποστήριξη, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διευκολύνουν τη θέσπιση μέτρων αυτορρύθμισης οικειοθελούς χαρακτήρα ή την ευαισθητοποίηση σχετικά με αυτά, όπως κωδίκων συμπεριφοράς. Η διευκόλυνση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα αυτορρύθμισης για τον εντοπισμό συστηματικών κινδύνων, ιδίως για την ενίσχυση των μηχανισμών που έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση της κυβερνοβίας και για τη βελτίωση της κατάρτισης των εργαζομένων των εν λόγω παρόχων ενδιάμεσων υπηρεσιών που συμμετέχουν στην πρόληψη της βίας και παρέχουν βοήθεια και υποστήριξη στα θύματα. Τα εν λόγω μέτρα αυτορρύθμισης θα μπορούσαν να συμπληρώνουν τη δράση σε επίπεδο Ένωσης, ιδίως στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2065.

(87)

Η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και η διαβούλευση σε μεμονωμένες περιπτώσεις, στο πλαίσιο των εντολών της Eurojust, του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου για ποινικές υποθέσεις και άλλων οικείων οργανισμών της Ένωσης, θα μπορούσε να έχει μεγάλη σημασία για την πρόληψη και την καταπολέμηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας.

(88)

Οι πολιτικές για την κατάλληλη αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας μπορούν να διατυπωθούν μόνο βάσει ολοκληρωμένων και συγκρίσιμων αναλυτικών δεδομένων. Για την αποτελεσματική παρακολούθηση των εξελίξεων στα κράτη μέλη, τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να διεξάγουν τακτικά έρευνες. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με τη χρήση της εναρμονισμένης μεθοδολογίας της Επιτροπής (Eurostat).

(89)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα δεδομένα που συλλέγονται για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας περιορίζονται σε ό,τι είναι απολύτως αναγκαίο για να στηριχθεί η παρακολούθηση της συχνότητας και των τάσεων της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας, και για να σχεδιαστούν νέες στρατηγικές πολιτικής στον τομέα αυτό. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν τα απαραίτητα δεδομένα στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων προκειμένου να προβλεφθεί η συγκρισιμότητα, η αξιολόγηση και η ανάλυση αυτών των δεδομένων σε επίπεδο Ένωσης.

(90)

Κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που πραγματοποιείται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής ή της διαβίβασης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τις αρμόδιες αρχές, πρέπει να διενεργείται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 και τις οδηγίες 2002/58/ΕΚ (13) και (ΕΕ) 2016/680 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της Ένωσης πρέπει να διενεργείται σύμφωνα με τους κανονισμούς (ΕΕ) 2016/794 (14), (ΕΕ) 2018/1725 (15) και (ΕΕ) 2018/1727 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16) ή σύμφωνα με τυχόν άλλους εφαρμοστέους κανόνες της Ένωσης για την προστασία των δεδομένων.

(91)

Η παρούσα οδηγία θεσπίζει ελάχιστους κανόνες και, ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να θεσπίζουν ή να διατηρούν αυστηρότερους κανόνες ποινικού δικαίου σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων στον τομέα της βίας κατά των γυναικών. Όσον αφορά τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας που αφορούν τα δικαιώματα των θυμάτων, τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίζουν ή να διατηρούν διατάξεις με υψηλότερα πρότυπα, συμπεριλαμβανομένων αυτών που παρέχουν υψηλότερο επίπεδο προστασίας και υποστήριξης στα θύματα.

(92)

Δεδομένου ότι ο στόχος της παρούσας οδηγίας, και συγκεκριμένα η πρόληψη και η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας σε ολόκληρη την Ένωση βάσει κοινών ελάχιστων κανόνων, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων των προβλεπόμενων μέτρων, να επιτευχθεί καλύτερα στο επίπεδο της Ένωσης, η Ένωση δύναται να θεσπίσει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 ΣΕΕ. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, που διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη αυτού του στόχου.

(93)

Σύμφωνα με το άρθρο 3 του πρωτοκόλλου αριθ. 21 για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, το οποίο προσαρτάται στη ΣΕΕ και στη ΣΛΕΕ, η Ιρλανδία γνωστοποίησε, με επιστολή της 22ας Ιουνίου 2022, την επιθυμία της να συμμετάσχει στην έκδοση και εφαρμογή της παρούσας οδηγίας.

(94)

Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 για τη θέση της Δανίας, το οποίο προσαρτάται στη ΣΕΕ και στη ΣΛΕΕ, η Δανία δεν συμμετέχει στην έκδοση της παρούσας οδηγίας και δεν δεσμεύεται από αυτήν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή της.

(95)

Ζητήθηκε, σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1725, η γνώμη του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, ο οποίος γνωμοδότησε στις 5 Απριλίου 2022,