Eurojust

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) 2018/1727 w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust)

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

• Celem rozporządzenia jest skuteczniejsza walka z poważną przestępczością transgraniczną. Ma on zostać osiągnięty w drodze zmiany struktury Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust) i umożliwienia kolegium Eurojustu skupienia się w większym stopniu na kwestiach operacyjnych.
• W rozporządzeniu uwzględniono także ustanowienie Prokuratury Europejskiej oraz nowe zasady ochrony danych, do których muszą się stosować instytucje i jednostki organizacyjne Unii Europejskiej (UE).
• Ponadto określono w nim warunki uczestnictwa Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych w ocenie działalności Eurojustu.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2023/2131 wprowadza nowe przepisy mające na celu modernizację współpracy sądowej między organami krajowymi państw członkowskich UE a Eurojustem dzięki cyfrowemu systemowi wymiany informacji na temat dochodzeń i ścigania przestępstw terrorystycznych.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Rola Eurojustu

• Eurojust, działając w oparciu o operacje przeprowadzane i informacje dostarczane przez organy państw członkowskich Unii Europejskiej oraz przez Agencję Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol), Prokuraturę Europejską i Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych, wspiera i wzmacnia koordynację i współpracę między krajowymi organami prowadzącymi postępowania przygotowawcze i organami właściwymi w zakresie wnoszenia i popierania oskarżeń w związku z poważną przestępczością, która wchodzi w zakres właściwości Eurojustu (zob. poniżej), jeżeli przestępczość ta:
  • dotyka co najmniej dwóch państw członkowskich;
  • dotyczy albo jednego państwa członkowskiego i państwa trzeciego, albo jednego państwa członkowskiego i organizacji międzynarodowej, pod warunkiem że zawarto z tym państwem lub organizacją umowę lub porozumienie o współpracy lub że w konkretnym przypadku istnieje istotny interes w udzieleniu takiej pomocy (przewidziane w rozporządzeniu zmieniającym (UE) 2023/2131); lub
  • wymaga wspólnego ścigania.
• Eurojust wykonuje swoje zadania na wniosek odpowiednich organów państw członkowskich, z własnej inicjatywy lub na wniosek Prokuratury Europejskiej w granicach właściwości Prokuratury Europejskiej.

Zadania operacyjne Eurojustu obejmują:

• ścisłą współpracę z Prokuraturą Europejską w sprawach związanych z właściwością;
• współpracę z Europejską Siecią Sądową w sprawach karnych i konsultowanie się z nią;
• współpracę z instytucjami, organami i jednostkami organizacyjnymi UE, a także sieciami utworzonymi w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości;
• wspomaganie działań państw członkowskich związanych ze zwalczaniem form poważnej przestępczości objętych zakresem jego właściwości (takich jak np. terroryzm; działania związane z praniem pieniędzy; handel ludźmi; handel narządami; handel narkotykami i bronią);
• zapewnianie wsparcia operacyjnego, technicznego i finansowego na potrzeby transgranicznych operacji i postępowań przygotowawczych państw członkowskich, w tym na potrzeby wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych;
• wspieranie działań państw członkowskich w zwalczaniu ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych i powiązanych przestępstw, w tym przez zabezpieczanie, analizę i przechowywanie dowodów związanych z tymi zbrodniami i powiązanymi przestępstwami, a także umożliwienie wymiany takich dowodów z odpowiednimi organami krajowymi i międzynarodowymi organami sądowymi, w szczególności z Międzynarodowym Trybunałem Karnym, lub udostępnianie ich w inny sposób.

Właściwość

• W załączniku I do rozporządzenia (UE) 2018/1727 wymieniono formy poważnej przestępczości wchodzące w zakres właściwości Eurojustu zgodnie z art. 3 ust. 1 rozporządzenia.
• Jeżeli Prokuratura Europejska podejmuje zadania związane z prowadzeniem postępowań przygotowawczych oraz z wnoszeniem i popieraniem oskarżeń, Eurojust nie wykonuje swojej właściwości w sprawach dotyczących przestępstw, w przypadku których Prokuratura Europejska wykonuje swoją właściwość, z wyjątkiem:
  • spraw dotyczących państw członkowskich, które nie uczestniczą we wzmocnionej współpracy w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej; oraz
  • na wniosek tych państw członkowskich lub na wniosek Prokuratury Europejskiej.
• Eurojust wykonuje swoją właściwość w sprawach dotyczących przestępstw mających wpływ na interesy finansowe UE w przypadkach dotyczących państw członkowskich uczestniczących we wzmocnionej współpracy dotyczącej ustanowienia Prokuratury Europejskiej, w odniesieniu do których Prokuratura Europejska nie jest jednak właściwa lub podejmuje decyzję o niewykonywaniu swojej właściwości.
• Eurojust nawiązuje i utrzymuje bliskie stosunki z Prokuraturą Europejską. Są one oparte na wzajemnej współpracy w ramach ich odpowiednich zakresów działania.

Struktura i organizacja

• Eurojust składa się z:
  • przedstawicieli krajowych;
  • kolegium – złożonego ze wszystkich przedstawicieli krajowych i z jednego przedstawiciela Komisji Europejskiej, w przypadku gdy kolegium wykonuje jedynie funkcje kierownicze, a nie operacyjne;
  • zarządu;
  • dyrektora administracyjnego.
• Kadencja przedstawicieli krajowych i ich zastępców trwa pięć lat i jest odnawialna jednokrotnie.
• Przedstawiciele Komisji zasiadają zarówno w kolegium, jak i w zarządzie.
• Zarząd jest odpowiedzialny za podejmowanie decyzji administracyjnych w celu zapewnienia właściwego funkcjonowania Eurojustu.

Przetwarzanie danych osobowych

• W przepisach uwzględniono nowe zasady ochrony danych, do których muszą się stosować instytucje i jednostki organizacyjne UE.
• Państwa członkowskie są odpowiedzialne za prawidłowość i aktualność danych przekazywanych do Eurojustu, a także za zgodność z prawem ich przekazywania do Eurojustu.
• Eurojust jest odpowiedzialny za prawidłowość i aktualność danych dostarczanych przez inne podmioty dostarczające danych lub danych pochodzących z własnych analiz lub gromadzonych przez Eurojust.
• Eurojust zapewnia, aby dane były przetwarzane rzetelnie i zgodnie z prawem oraz aby były gromadzone i przetwarzane w konkretnym celu.
• Osoba, której dane dotyczą (zidentyfikowana lub identyfikowalna osoba), musi mieć prawo dostępu do swoich operacyjnych danych osobowych przetwarzanych przez Eurojust.

Centralny system przechowywania

• Jako że dowody związane z ludobójstwem, zbrodniami przeciwko ludzkości, zbrodniami wojennymi i powiązanymi przestępstwami nie mogą być bezpiecznie przechowywane na terytorium, na którym toczą się działania wojenne, jak na przykład na Ukrainie w przypadku trwającej agresji zbrojnej ze strony Rosji, rozporządzenie zmieniające (UE) 2022/838 ustanawia zautomatyzowany system zarządzania danymi i ich przechowywania.
• Ze względu na wrażliwy charakter powiązanych danych osobowych, ich przetwarzanie, w tym gromadzenie, przechowywanie, analizowanie i wymiana, musi spełniać najwyższe normy cyberbezpieczeństwa.

Wymiana informacji w związku ze sprawami dotyczacymi terroryzmu

Rozporządzenie zmieniające (UE) 2023/2131 zobowiązuje państwa członkowskie do przekazywania Eurojustowi informacji na temat wszelkich dochodzeń karnych dotyczących przestępstw terrorystycznych, gdy tylko takie sprawy zostaną przekazane ich organom wymiaru sprawiedliwości.

• Ustanawia także bezpieczny kanał komunikacji cyfrowej między państwami członkowskimi i Eurojustem.
• Zmienia także zasady przetwarzania danych w ramach systemu zarządzania sprawami Eurojustu, w którym przechowywane i sprawdzane są wszystkie dane osobowe, aby umożliwić stworzenie najnowocześniejszej infrastruktury technicznej.
• Rozszerza możliwości Eurojustu w zakresie ustalania powiązań między transgranicznymi dochodzeniami i postępowaniami dotyczącymi przestępstw terrorystycznych oraz informowania państw członkowskich o tych powiązaniach.
• Upraszcza także współpracę z państwami trzecimi poprzez przyznanie prokuratorom koordynującym, oddelegowanym do Eurojustu, dostępu do systemu zarządzania sprawami.

Kontrola demokratyczna

• W celu zwiększenia przejrzystości działań Eurojustu i wzmocnienia demokratycznego nadzoru nad tą agencją, jej działania są poddawane wspólnej ocenie przez Parlament Europejski i parlamenty narodowe.

Uchylenie

Rozporządzenie (UE) 2018/1727 zastępuje i uchyla decyzję 2002/187/WSiSW.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

• Rozporządzenie (UE) 2018/1727 ma zastosowanie od 12 grudnia 2019 r.
• Rozporządzenie zmieniające (UE) 2023/2131 ma zastosowanie od 31 października 2023 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Czym się zajmujemy? (Eurojust).

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1727 z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust) oraz zastąpienia i uchylenia decyzji Rady 2002/187/WSiSW (Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 138–183).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2018/1727 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii i swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 45/2001 i decyzji nr 1247/2002/WE (Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 39–98).

Rozporządzenie Rady (UE) 2017/1939 z dnia 12 października 2017 r. wdrażające wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej („EPPO”) (Dz.U. L 283 z 31.10.2017, s. 1–71).

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 15.02.2024