Parlamenty narodowe i podejmowanie decyzji w UE

Z wejściem w życie traktatu lizbońskiego parlamenty narodowe państw członkowskich Unii Europejskiej (UE) zyskały wiele nowych praw i kompetencji.

Art. 12 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i Protokół nr 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) dają parlamentom narodowym prawo do bezpośredniego otrzymywania od instytucji UE informacji dotyczących – oprócz aktów ustawodawczych UE – programów działalności legislacyjnej, dokumentów konsultacyjnych, protokołów Rady Unii Europejskiej itp.

Art. 5 TUE i Protokół nr 2 TFUE daje im prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec wniosków UE na podstawie zasady pomocniczości. Jeśli parlament narodowy uzna, że akt ustawodawczy proponowany przez Komisję Europejską nie jest zgodny z zasadą pomocniczości, ma prawo przesłać do Komisji uzasadnioną opinię w terminie ośmiu tygodni od przekazania projektu we wszystkich językach urzędowych UE.

Parlament narodowy każdego państwa członkowskiego dysponuje dwoma głosami. Jeśli Komisja otrzyma uzasadnione opinie, które stanowią co najmniej jedną trzecią głosów przyznanych parlamentom narodowym (lub jedną czwartą w przypadku wniosków dotyczących przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości), ma ona obowiązek poddać swój wniosek ponownej analizie i podjąć decyzję o jego podtrzymaniu, zmianie lub wycofaniu. Decyzja taka musi być uzasadniona. System ten jest nazywany procedurą żółtej kartki.

Jeśli Komisja otrzyma uzasadnione opinie, które stanowią większość głosów parlamentów narodowych, a wniosek podlega zwykłej procedurze ustawodawczej, musi ona poddać swój wniosek ponownej analizie i podjąć decyzję o jego podtrzymaniu, zmianie lub wycofaniu. Jeżeli Komisja postanowi go podtrzymać, musi przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie uzasadnienie swojej decyzji, wyjaśniając, dlaczego wniosek jest zgodny z zasadą pomocniczości. Jest to tzw. procedura pomarańczowej kartki. Jeśli większość członków Parlamentu Europejskiego lub większość wynosząca 55 % członków Rady stwierdzi, że wniosek nie jest zgodny z zasadą pomocniczości, wniosek zostanie odrzucony.

Zgodnie z art. 70 TFUE parlamenty narodowe muszą być informowane o systemie oceny wdrażania polityk dotyczących przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości przez państwa członkowskie. Art. 85 i 88 TFUE dopuszczają udział parlamentów narodowych w procedurach kontroli działań Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych oraz Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania.

Traktaty zezwalają na użycie ogólnych i szczególnych klauzul pomostowych, które umożliwiają przejście z głosowania na zasadzie jednomyślności na głosowanie większością kwalifikowaną w Radzie albo przejście ze specjalnej procedury ustawodawczej na zwykłą procedurę ustawodawczą. Przykładem takiego zapisu jest art. 81 TFUE. Wnioski o taką zmianę muszą być zgłaszane parlamentom narodowym, które mogą wnieść sprzeciw wobec takiego wniosku w terminie sześciu miesięcy.

ZOBACZ TEŻ:

• Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
• Rada Unii Europejskiej
• Eurojust
• Komisja Europejska
• Parlament Europejski
• Unia Europejska
• Instytucje Unii Europejskiej
• Europol (Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania)
• Akty ustawodawcze
• Państwa członkowskie
• Zwykła procedura ustawodawcza (współdecydowanie)
• Większość kwalifikowana
• Specjalna procedura ustawodawcza
• Pomocniczość
• Przejrzystość obrad Rady
• Jednomyślność
• Traktat z Lizbony (streszczenie)
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (streszczenie)
• Traktat o Unii Europejskiej (streszczenie)
• Opinie parlamentów krajowych i odpowiedzi Komisji – strona internetowa (Komisja Europejska)
• Stosunki z parlamentami narodowymi – strona internetowa (Parlament Europejski).