Rynek wewnętrzny gazu

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2009/73/WE dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

• Dyrektywa ustanawia wspólne zasady dotyczące przesyłu, dystrybucji, dostaw i magazynowania gazu ziemnego* w celu zapewnienia dostępu do rynku i umożliwienia sprawiedliwej i niedyskryminacyjnej konkurencji.
• Dyrektywa obejmuje gaz ziemny, skroplony gaz ziemny (LNG), biogaz oraz gaz z biomasy.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zasady organizacji sektora

Niniejsze zasady mają pozwolić na stworzenie konkurencyjnego, bezpiecznego i zrównoważonego pod względem środowiskowym rynku gazu ziemnego.

Kraje UE mogą nałożyć obowiązki użyteczności publicznej na przedsiębiorstwa gazowe w zakresie:

• bezpieczeństwa technicznego i bezpieczeństwa dostaw;
• regularności i jakości usług;
• ceny;
• ochrony środowiska; oraz
• efektywności energetycznej.

Państwa UE zapewniają, aby:

• wszyscy odbiorcy mieli prawo wyboru dostawcy gazu i możliwość łatwej zmiany takiego dostawcy, z pomocą operatora, w terminie trzech tygodni;
• odbiorcy otrzymywali wszystkie stosowne dane dotyczące zużycia.

Kraje UE są odpowiedzialne za monitorowanie bezpieczeństwa dostaw, w szczególności:

• równowagi podaży i popytu na krajowym rynku;
• dyspozycyjności dostaw;
• utrzymania sieci; oraz
• środków podejmowanych w razie problemów z dostawami.

Aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw, zawiązana może zostać współpraca regionalna bądź międzynarodowa.

Kraje UE muszą zagwarantować integrację rynków krajowych na jednym lub wielu poziomach regionalnych, co stanowi pierwszy krok w kierunku stworzenia w pełni zliberalizowanego rynku wewnętrznego. Systemy odizolowane tworzące „wyspy gazowe” muszą także zostać zintegrowane. W tym kontekście krajowe organy regulacyjne muszą współpracować z Agencją ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki.

Przesył, magazynowanie i LNG

Rozdział* i przejrzystość rachunkowości

Od 3 marca 2012 r. kraje UE zobowiązane były dokonać rozdziału systemów przesyłowych i ich operatorów. Oznacza to, że przedsiębiorstwa prowadzące działalność w zakresie produkcji lub dostaw gazu bądź energii elektrycznej nie mogą wykonywać jakichkolwiek praw względem operatora systemu przesyłowego i odwrotnie.

Kraje UE lub ich właściwe organy mają prawo wglądu do rachunkowości przedsiębiorstw gazowych, z zastrzeżeniem zachowania poufności informacji. Przedsiębiorstwa gazowe muszą prowadzić odrębne księgi rachunkowe dla wszelkiej swojej działalności w zakresie dostaw gazu, np. w zakresie przesyłu i dystrybucji.

Wyznaczanie operatorów systemu przesyłowego

Przed zatwierdzeniem i wyznaczeniem przedsiębiorstwa jako operatora systemu przesyłowego musi ono uzyskać certyfikację. Wykaz operatorów systemów przesyłowych wyznaczonych przez kraje UE jest następnie publikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Ponadto państwa UE muszą w stosownych przypadkach wyznaczyć jednego lub kilku operatorów systemu magazynowego i LNG.

Zadania operatorów systemu przesyłowego

Operatorzy systemów są odpowiedzialni za:

• eksploatację, utrzymanie i rozbudowę systemów przesyłowych, instalacji magazynowych i/lub LNG z należytym uwzględnieniem środowiska;
• zapewnianie niedyskryminacji między użytkownikami systemu;
• dostarczanie każdemu innemu operatorowi systemu przesyłowego, każdemu innemu operatorowi systemu magazynowania, każdemu innemu operatorowi systemu LNG lub każdemu operatorowi systemu dystrybucyjnego wystarczającej ilość informacji, aby zapewnić wzajemne połączenie przesyłu i magazynowania gazu ziemnego;
• dostarczanie użytkownikom systemu informacji niezbędnych do skutecznego dostępu do systemu.

Operatorzy systemów przesyłowych muszą stworzyć wystarczającą transgraniczną zdolność przesyłową w celu zintegrowania europejskiej infrastruktury przesyłowej. Każdego roku operatorzy systemów przesyłowych przedstawiają organowi regulacyjnemu dziesięcioletni plan rozwoju sieci wskazujący główną infrastrukturę, którą należy zbudować lub zmodernizować oraz określający nowe inwestycje, które muszą być zrealizowane w ciągu następnych dziesięciu lat.

Dystrybucja i dostawy

Kraje UE wyznaczają operatorów systemów dystrybucyjnych lub zobowiązują do tego przedsiębiorstwa posiadające takie systemy lub będące za nie odpowiedzialne.

Operatorzy systemów dystrybucyjnych są głównie odpowiedzialni za:

• zapewnienie długoterminowej zdolności systemu pod względem dystrybucji gazu, eksploatacji, utrzymania, rozwoju i ochrony środowiska;
• zapewnianie przejrzystości odnośnie do użytkowników systemu;
• zapewnianie informacji użytkownikom systemu;
• pokrywanie strat energii i utrzymywanie zdolności rezerwowej.

Operator systemu dystrybucyjnego musi być niezależny w zakresie formy prawnej od innych działalności niezwiązanych z dystrybucją.

Organizacja dostępu do systemu

Kraje UE lub właściwe organy regulacyjne są odpowiedzialne za stworzenie systemu niedyskryminacyjnego dostępu stron trzecich do systemów przesyłowych i dystrybucyjnych opartego na opublikowanych taryfach. Muszą zapewnić, że uprawnieni odbiorcy mogą uzyskać dostęp do sieci gazociągów kopalnianych. Muszą również określić warunki dostępu do instalacji magazynowych i do pojemności magazynowych gazociągów (magazynowanie gazu pod ciśnieniem w gazowych systemach przesyłowych i dystrybucyjnych).

Zasady dodatkowe dotyczące rynku wewnętrznego gazu ziemnego

Dyrektywa (UE) 2019/692 ma na celu usunięcie przeszkód, które utrudniają zakończenie tworzenia rynku wewnętrznego gazu ziemnego, wynikających z tego, że zasady rynku unijnego nie znajdują zastosowania do linii przesyłowych gazu do i z państw trzecich. Zmiany wprowadzone tą dyrektywą mają zapewnić, aby zasady mające zastosowanie do linii przesyłowych gazu łączących dwa państwa UE lub większą ich liczbę miały również zastosowanie, w obrębie UE, do linii przesyłowych gazu do i z państw trzecich.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa ma zastosowanie od dnia 3 września 2009 r., przy czym do porządku krajowego państw UE miała zostać włączona do dnia 3 marca 2011 r.

Dyrektywa uchyliła dyrektywę 2003/55/WE z dniem 3 marca 2011 r.

KONTEKST

Dwa komunikaty Komisji z 2007 r. w sprawie perspektyw rynku wewnętrznego energii elektrycznej i gazu oraz dochodzenia w odniesieniu do europejskich sektorów rynków gazu i energii elektrycznej wykazały brak przystosowania obowiązujących przepisów i środków w obszarze rynku wewnętrznego i ujawniły konieczność sporządzenia nowych przepisów.

Więcej informacji:

• Przepisy dotyczące rynku (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 2003/55/WE (Dz.U. L 211 z 14.8.2009, s. 94–136)

Kolejne zmiany dyrektywy 2009/73/WE zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 713/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiające Agencję ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (Dz.U. L 211 z 14.8.2009, s. 1–14)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego – Perspektywy rynku wewnętrznego energii elektrycznej i gazu (COM(2006) 841 final z 10.1.2007)

Komunikat Komisji — Dochodzenie w ramach art. 17 rozporządzenia (WE) nr 1/2003 w odniesieniu do europejskich sektorów gazu i energii elektrycznej (raport końcowy) (KOM(2006) 851 wersja ostateczna, z 10.1.2007)

Ostatnia aktualizacja: 17.05.2019