Walka z wylesianiem i degradacją lasów

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) 2023/1115 w sprawie udostępniania na rynku UE i wywozu z UE niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Rozporządzenie określa wiążące zasady dla podmiotów i podmiotów handlowych Unii Europejskiej (UE), które wprowadzają do obrotu w UE lub wywożą z UE drewno, kauczuk, bydło, kawę, kakao, olej palmowy i soję, w celu:

• zminimalizowania wpływu UE na wylesianie i degradację lasów na całym świecie; oraz
• zmniejszenia wkładu UE w emisje gazów cieplarnianych i globalną utratę różnorodności biologicznej.

Rozporządzenie jest częścią unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, nowej strategii leśnej UE 2030 oraz Europejskiego Zielonego Ładu.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Wylesianie i degradacja lasów są wynikiem ekspansji gruntów rolnych, która jest związana z produkcją towarów objętych niniejszym rozporządzeniem. Jako główny konsument tych towarów, UE może zmniejszyć swój wpływ na wylesianie i degradację lasów na świecie poprzez propagowanie niepowodujących wylesiania produktów i ich łańcuchów dostaw.

Należyta staranność

• W ocenie skutków rozporządzenia oszacowano, że bez tej interwencji konsumpcja i produkcja w UE tylko tych sześciu towarów spowodowałaby do 2030 r. wzrost do około 250 000 hektarów wylesionych obszarów rocznie.
• Rozporządzenie ustanawia zasady dotyczące obowiązkowej należytej staranności dla podmiotów i podmiotów handlowych wprowadzających na rynek UE lub wywożących z rynku UE następujące towary: olej palmowy, bydło, drewno, kawa, kakao, kauczuk i soja.
• Przepisy te mają również zastosowanie do szerokiego wachlarza produktów pochodnych, takich jak czekolada, meble, papier zadrukowany i szereg produktów na bazie oleju palmowego (np. stosowanych w produktach do pielęgnacji i higieny osobistej).
• Podmioty są zobowiązane do śledzenia towarów, które sprzedają, włącznie z identyfikacją działki, na której zostały wyprodukowane.
• Rozporządzenie pozwala małym podmiotom na współpracę z większymi podmiotami w celu przygotowania deklaracji należytej staranności.
• Rozporządzenie określa datę graniczną 31 grudnia 2020 r., co oznacza, że po 31 grudnia 2020 r. wyłącznie produkty wyprodukowane na obszarach, na których nie doszło do wylesiania lub degradacji lasów, będą mogły być wprowadzane do obrotu w UE lub wywożone z UE.

Kontrole produktów

• Rozporządzenie obejmuje stworzenie systemu wskaźników, który przypisuje państwom członkowskim UE i krajom nienależącym do UE odpowiedni poziom ryzyka związanego z wylesianiem i degradacją lasów (niski, standardowy lub wysoki).
• Kategoria ryzyka warunkuje poziom obowiązków podmiotów gospodarczych w zakresie należytej staranności oraz organów państw członkowskich w zakresie przeprowadzania inspekcji i kontroli, wzmocnienia monitorowania w krajach wysokiego ryzyka oraz uproszczenia należytej staranności w krajach niskiego ryzyka.
• W celu sprawdzenia, czy podmioty skutecznie wypełniają swoje obowiązki, każde państwo członkowskie będzie musiało przeprowadzać kontrole obejmujące:
  • 9 % podmiotów zajmujących się produktami z krajów o wysokim ryzyku, a także 9 % odnośnych towarów i produktów wprowadzonych lub udostępnionych na ich rynku lub z niego wywożonych przez kraje o wysokim ryzyku;
  • 3 % podmiotów zajmujących się produktami z krajów o standardowym ryzyku;
  • 1 % podmiotów zajmujących się produktami z krajów o niskim ryzyku.
• UE zacieśni współpracę z krajami partnerskimi, w szczególności z krajami sklasyfikowanymi jako kraje o wysokim ryzyku.

Prawa człowieka

Przepisy te uwzględniają również ochronę praw człowieka związanych z wylesianiem z poszanowaniem zasady dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody ludności rdzennej.

Kary

Rozporządzenie zawiera przepisy wymagające od państw członkowskich określenia skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar, co obejmuje między innymi grzywny proporcjonalne do szkód dla środowiska oraz do wartości odnośnych towarów lub produktów, których kwota musi wynosić co najmniej 4 % rocznego obrotu osiągniętego przez podmiot w całej UE, oraz czasowe wykluczenie z procedur udzielania zamówień i/lub z dostępu do finansowania publicznego.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie od 29 czerwca 2023 roku. Niektóre przepisy stosuje się od 30 grudnia 2024 r. (lub 30 czerwca 2025 r. w odniesieniu do mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw założonych przed 31 grudnia 2020 r.).

KONTEKST

Więcej informacji:

• Wytyczne w sprawie sprzyjającego bioróżnorodności zalesiania, odnawiania lasów i sadzenia drzew (Komisja Europejska)
• 3 miliardy drzew (Komisja Europejska)
• Przyroda i różnorodność biologiczna (Komisja Europejska).

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010 (Dz.U. L 150 z 9.6.2023, s. 206–247).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie – Nowa strategia leśna UE 2030 (COM(2021) 572 final z 16.7.2021).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 – Przywracanie przyrody do naszego życia (COM(2020) 380 final z 20.5.2020).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Europejski Zielony Ład (COM(2019) 640 final z 11.12.2019).

Ostatnia aktualizacja: 08.12.2023