Skuteczne inwestowanie w edukację i kształcenie

Niniejszy komunikat ma na celu zaproponowanie efektywniejszego systemu inwestycji w edukację oraz kształcenie w Europie. Poza tym proponuje państwom członkowskim wdrożenie partnerstwa oraz zachęt dla ciągłego wzrostu inwestycji przedsiębiorstw oraz osób fizycznych.

AKT

Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 10 stycznia 2003 r. – Efektywne inwestowanie w edukację i szkolenia: imperatyw dla Europy [COM(2002) 779 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

Państwa członkowskie zostały wezwane do inwestowania wystarczających środków odpowiednio dobranych do konkretnego celu i efektywnie zarządzanych. Wtedy systemy edukacji i szkoleń mogą spełniać decydującą rolę w osiągnięciu strategicznego celu postawionego podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Lizbonie, by Unia Europejska (UE) stała się najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką opartą na wiedzy na świecie.

W międzynarodowym kontekście konkurencyjności oraz dynamiki, polityka inwestycji w edukację oraz szkolenia musi uwzględnić nowe wymagania społeczeństwa opartego na wiedzy. Obecnie UE wydaje się wykazywać pewne opóźnienie względem Stanów Zjednoczonych. Przejawia się ono przede wszystkim w jej niezdolności do przyciągania i utrzymania największych talentów w Europie. Różnica produktywności między UE a Stanami Zjednoczonymi wciąż się pogłębia. Aby odwrócić tę tendencję, konieczne są dodatkowe inwestycje nie tylko w obszarze rozwojowo-badawczym oraz technologii informacji i komunikacji (TIK), ale również w całym europejskim systemie edukacji oraz kształcenia.

Znaczący wzrost łącznych inwestycji w kształcenie

Wydaje się, że Europa cierpi na brak dostatecznych inwestycji w zasoby ludzkie. Chociaż kraje UE, podobnie jak Stany Zjednoczone, przeznaczają średnio nieco ponad 5% PKB na publiczne wydatki związane z edukacją i szkoleniami, zauważalny jest wciąż wyraźny niedobór na poziomie finansowania prywatnego. Jeśli uzna się, że w społecznym modelu europejskim źródła prywatne zawsze były traktowane jako uzupełnienie, a nie jako zastąpienie finansowania publicznego, wzrost tych źródeł okazuje się konieczny wobec nowych wyznań globalizacji.

Poziom finansowania prywatnego edukacji i szkoleń stanowi główną i stale pogłębiającą się różnicę między UE a Stanami Zjednoczonymi. Wydatki prywatne przeznaczone na instytucje szkoleniowe niewiele wzrosły w UE od 1995 r. (z ok. 0,55% do ok. 0,66% PKB), podczas gdy w Japonii ten poziom jest prawie dwa razy wyższy (ok. 1,2% PKB), a w Stanach Zjednoczonych – niemal trzykrotnie (1,6%).

Brak ten jest widoczny zwłaszcza w kluczowych dziedzinach dla rozwoju gospodarki, takich jak szkolnictwo wyższe, edukacja dorosłych oraz zawodowe kształcenie ustawiczne. Podsumowując, UE inwestuje znacznie mniej w szkolnictwo wyższe niż Stany Zjednoczone: Stany Zjednoczone wydają dwa razy więcej na studenta niż Unia Europejska. Średnia unijna przeznaczana na szkolnictwo wyższe wynosi tylko 1,1% PKB, zaś w Stanach Zjednoczonych - 2,3%. Różnica finansowania w tej dziedzinie jest więc jeszcze bardziej zauważalna niż w obszarze rozwojowo-badawczym (B+R), gdzie liczby te wynoszą 1,9% PKB w UE wobec 2,7% w Stanach Zjednoczonych. Uniwersytety europejskie ponoszą konsekwencje takiego stanu.

Inną dziedziną, w której zwiększone inwestycje prywatne są konieczne, jest ustawiczne kształcenie zawodowe oraz edukacja osób dorosłych. W tych sektorach istnieją jeszcze głębokie różnice pomiędzy krajami unijnymi. Jedynie 40% europejskich pracowników uczestniczy w zawodowym kształceniu ustawicznym (23% w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, MŚP), a jedynie 62% wszystkich przedsiębiorstw proponuje swoim pracownikom jakikolwiek rodzaj kształcenia (56% w sektorze MŚP).

Chociaż w europejskim modelu społecznym źródła prywatne pochodzące z przedsiębiorstw oraz osób fizycznych są uzupełnieniem finansowania publicznego, obecna sytuacja wymaga nowych inwestycji publicznych z określonym celem oraz wyższych wydatków prywatnych uzupełniających finansowanie publiczne. Stanowi to szczególne wyzwanie dla wielu nowych państw członkowskich z powodu ich zobowiązań budżetowych oraz wysokiej proporcji wydatków publicznych przeznaczonych na formalną edukację.

Lepsze wykorzystanie istniejących zasobów w kontekście europejskim

Niniejszy komunikat zwraca się również do państw członkowskich, aby zwiększyły skuteczność dofinansowania i uderzyły w obszary, w których wydatki nie przynoszą efektów, takie jak wysokie wskaźniki niepowodzeń szkolnych, przedwczesne porzucanie studiów, bezrobocie absolwentów, nadmierny czas studiowania, słaby poziom wiedzy. Proponuje również zwrócenie uwagi na kształcenie kadry nauczającej, na nowe kompetencje podstawowe, uczenie się przez całe życie, wykorzystywanie technologii komunikacyjno-informacyjnych, rozwój czynnego obywatelstwa oraz informacji.

W kwestii sposobów uruchomienia dodatkowych zasobów ludzkich oraz źródeł finansowych, komunikat podkreśla znaczenie stworzenia bliskiego partnerstwa z przedsiębiorstwami oraz osobami fizycznymi. Powinno być to zrealizowane dzięki skuteczniejszemu zarządzaniu istniejącymi zasobami oraz dzięki decentralizacji zarządzania tymi zasobami i programami na poziomie regionalnym. Decentralizacji tej powinna towarzyszyć większa koordynacja między ministerstwami krajowymi i troska o zachowanie wymiaru europejskiego decyzji inwestycyjnych.

Aby edukacja i kształcenie odegrało istotną i pełną rolę w europejskiej strategii zatrudnienia oraz w strategii lizbońskiej, niniejszy komunikat zachęca państwa członkowskie:

• do dostarczenia poziomu inwestycji wymaganego przez społeczny model europejski,
• do wdrożenia partnerstwa oraz inicjatyw dla trwałego wzrostu inwestycji między przedsiębiorstwami oraz osobami fizycznymi,
• do skoncentrowania finansowania na dziedzinach, które mogą uzyskać odpowiednie rezultaty,
• do przeprowadzenia reform dotyczących programów nauczania, jakości oraz uznawania kwalifikacji w taki sposób, aby osiągnąć jak największą efektywność w kontekście europejskim.

Kontekst

W ramach szczegółowego programu dotyczącego celów systemów edukacji oraz szkoleń, takich jak najlepsze wykorzystanie zasobów, niniejszy komunikat porusza kwestię inwestycji w edukację oraz szkolenia ze szczególnym uwzględnieniem aspektów dotyczących badań naukowych, uczenia się przez całe życie oraz zatrudnienia.

AKTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji z dnia 20 kwietnia 2005 r. – Mobilizowanie potencjału umysłowego Europy: umożliwianie uniwersytetom wniesienia pełnego wkładu do strategii lizbońskiej [COM(2005) 152 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

Komunikat Komisji z dnia 5 lutego 2003 r.– Rola uniwersytetów w Europie opartej na Wiedzy [COM(2003) 58 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

Ostatnia aktualizacja: 11.05.2006