Umowa między UE a Republiką Turcji o readmisji osób przebywających nielegalnie

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Umowa między Unią Europejską a Republiką Turcji o readmisji osób przebywających nielegalnie

JAKIE SĄ CELE UMOWY?

• Umowa ma na celu zacieśnienie współpracy między UE a Turcją z myślą o skuteczniejszym zwalczaniu nielegalnej imigracji.
• Określono w niej procedury ustalania tożsamości i organizowania bezpiecznego i zorganizowanego powrotu osób przebywających nielegalnie w Turcji lub w jednym z państw UE.
• Ponadto określono w niej procedury ułatwiające tranzyt takich osób.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres

• Umowa dotyczy osób, które nie spełniają warunków wjazdu, przebywania lub pobytu w Turcji lub w jednym z państw UE, bądź osób, które przestały spełniać te warunki (w zależności od „państwa składającego wniosek”).
• Ograniczenie terytorialne: umowa nie ma zastosowania do Irlandii, chyba że państwo to wyrazi w tym przedmiocie zgodę, ani do Danii. Zjednoczone Królestwo (1) wyraziło w tym przedmiocie zgodę.

Obowiązki w zakresie readmisji

W razie złożenia wniosku przez państwo UE oraz niezależnie od woli zainteresowanych osób Turcja dokonuje readmisji:

• swoich własnych obywateli oraz następujących bliskich lub powiązanych osób:
  • ich małoletnich i niebędących w związku małżeńskim dzieci, chyba że mają one niezależne prawo pobytu w państwie UE składającym wniosek lub takie prawo pobytu przysługuje drugiemu z ich rodziców;
  • ich małżonków (pozostających w związku małżeńskim uznanym przez Turcję), którzy mają prawo wjazdu i pobytu lub którym przyznaje się prawo wjazdu i pobytu w Turcji, chyba że mają oni niezależne prawo pobytu w państwie UE składającym wniosek; oraz
  • osób, które – na podstawie obowiązującego w Turcji ustawodawstwa – utraciły obywatelstwo Turcji lub zostały go pozbawione wraz z wjazdem na terytorium państwa UE, chyba że uzyskały one ze strony tego państwa UE przynajmniej zapewnienie uzyskania naturalizacji;
• obywateli państw trzecich i bezpaństwowców*:
  • którzy posiadają wizę wydaną przez Turcję i wjechali na terytorium państwa UE bezpośrednio z terytorium Turcji lub którzy posiadają dokument pobytowy wydany przez Turcję, lub którzy nielegalnie i bezpośrednio wjechali na terytorium państwa UE po pobycie w Turcji bądź po tranzycie przez jej terytorium;
  • chyba że takie osoby:
    • podróżowały jedynie w związku z tranzytem przez międzynarodowy port lotniczy w Turcji; lub
    • wykorzystały wizę lub dokument pobytowy wydany przez państwo UE składające wniosek do wjazdu na terytorium tego kraju (i nie posiadają wizy wydanej przez Turcję bądź dokumentu pobytowego, których okres ważności upływa w późniejszym terminie); lub
    • korzystają z prawa bezwizowego wjazdu na terytorium państwa UE składającego wniosek; lub
    • opuściły terytorium Turcji wcześniej niż pięć lat przed pozyskaniem przez państwo UE składające wniosek wiedzy na ich temat, pod warunkiem że można udowodnić, że dopełnione zostały warunki niezbędne do ich readmisji do Turcji.

Na zasadzie wzajemności państwa UE zobowiązują się względem Turcji do podejmowania, na tych samych warunkach i zgodnie z tymi samymi ograniczeniami, takich samych działań, w przypadku złożenia przez Turcję wniosku o readmisję ich obywateli, osób bliskich lub powiązanych oraz obywateli państw trzecich, obywateli państw innych niż Turcja lub bezpaństwowców.

Procedura readmisji

• W umowie oraz jej załącznikach zdefiniowano pojęcie dopuszczalnych dowodów potwierdzających obywatelstwo (w odniesieniu do obowiązku readmisji własnych obywateli), a także określono warunki i obowiązki w zakresie readmisji obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców.
• Na każdy wniosek o readmisję należy szybko udzielić odpowiedzi na piśmie, natomiast odrzucenie wniosku o readmisję musi zawierać uzasadnienie.
• W umowie określono procedurę szybkiego wystawienia niezbędnego dokumentu podróży o wymaganym okresie ważności, a także termin faktycznego przekazania osoby podlegającej readmisji przez państwo składające wniosek. Oprócz tego uregulowano w niej kwestie przekazania i transportu.
• W przypadku omyłkowej readmisji państwo rozpatrujące wniosek może nadal złożyć wniosek o powrót danej osoby.
• Wniosek o readmisję składa się na dokumencie zgodnym z jednolitym wzorem zaprezentowanym w jednym z załączników do umowy, co zapewnia przekazanie niezbędnych informacji.

Tranzyt

• Państwa UE i Turcja zgodziły się ograniczyć tranzyt obywateli państw trzecich, obywateli państw innych niż Turcja lub bezpaństwowców (w tym kontekście tranzyt oznacza ich przejazd przez terytorium państwa rozpatrującego wniosek podczas podróży z państwa składającego wniosek do państwa przeznaczenia) do przypadków, w których niemożliwe jest przewiezienie ich bezpośrednio do państwa będącego miejscem przeznaczenia.
• Z drugiej strony, na zasadzie wzajemności, tranzyt jest dozwolony, jeśli zapewniono dalszą podróż, chyba że istnieją uzasadnione powody (wskazane w umowie), aby odmówić tranzytu.
• W umowie określono procedurę tranzytową opartą na wniosku, który musi spełniać wymogi podobne jak w przypadku readmisji.

Umowa nie narusza praw i obowiązków państw UE oraz Turcji, mianowicie w zakresie gwarancji proceduralnych, które wynikają:

• z prawa międzynarodowego, zwłaszcza z wielu różnych instrumentów prawnych wskazanych w umowie;
• z następujących aktów prawa unijnego:
  • umowy z dnia 12 września 1963 r. ustanawiającej stowarzyszenie między EWG a Turcją, jej protokołów dodatkowych, stosownych decyzji rady stowarzyszenia oraz stosownego orzecznictwa* Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
  • dyrektywy 2008/115/WE w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa UE w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich, w szczególności w odniesieniu do ich dostępu do porady prawnej, informacji, tymczasowego zawieszenia wykonania decyzji w sprawie powrotu oraz dostępu do środków odwoławczych,
  • dyrektywy 2003/109/WE dotyczącej statusu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi, oraz
  • dyrektywy 2003/86/WE w sprawie prawa do łączenia rodzin.

OD KIEDY UMOWA MA ZASTOSOWANIE?

Umowa weszła w życie w dniu 1 października 2014 r.

Wzajemne zobowiązania w zakresie readmisji osób będących obywatelami państw trzecich mają jednak zastosowanie od dnia 1 października 2017 r.

KONTEKST

Kryzys migracyjny jest jednym z najważniejszych punktów polityki UE, czego dowodem są:

• wspólny plan działania UE–Turcja uruchomiony w dniu 29 listopada 2015 r.;
• oświadczenie szefów państw lub rządów państw UE z dnia 7 marca 2016 r.;
• komunikat Komisji Europejskiej z 2016 r. pt. „Dalsze etapy operacyjne we współpracy między UE a Turcją w dziedzinie migracji”, w którym Komisja zaprezentowała swoje stanowisko;
• oświadczenie UE–Turcja z dnia 18 marca 2016 r.

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Umowa między Unią Europejską a Republiką Turcji o readmisji osób przebywających nielegalnie (Dz.U. L 134 z 7.5.2014, s. 3–27)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Rady – Siódme sprawozdanie z postępów w zakresie realizacji postanowień oświadczenia UE–Turcja (COM(2017) 470 final z 6.9.2017)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (Dz.U. L 348 z 24.12.2008, s. 98–107)

Dyrektywa Rady 2003/109/WE z dnia 25 listopada 2003 r. dotycząca statusu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi (Dz.U. L 16 z 23.1.2004, s. 44–53)

Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa Rady 2003/86/WE z dnia 22 września 2003 r. w sprawie prawa do łączenia rodzin (Dz.U. L 251 z 3.10.2003, s. 12–18)

Umowa ustanawiająca stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją (Dz.U. L 361 z 31.12.1977, s. 29–43)

Ostatnia aktualizacja: 30.10.2018

---

(1) Wielka Brytania występuje z Unii Europejskiej i z dniem 1 lutego 2020 r. staje się państwem trzecim (państwem spoza UE).