EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52012DC0225
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS A European Consumer Agenda - Boosting confidence and growth
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Europejski program na rzecz konsumentów - Zwiększanie zaufania i pobudzanie wzrostu gospodarczego
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Europejski program na rzecz konsumentów - Zwiększanie zaufania i pobudzanie wzrostu gospodarczego
/* COM/2012/0225 final */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Europejski program na rzecz konsumentów - Zwiększanie zaufania i pobudzanie wzrostu gospodarczego /* COM/2012/0225 final */
1. Polityka konsumencka jako istotny
wkład do strategii „Europa 2020” Wydatki konsumentów stanowią 56 % PKB
Unii Europejskiej, mają zatem zasadnicze znaczenie dla
osiągnięcia celu strategii „Europa 2020”, jakim jest inteligentny i
trwały rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu.
Pobudzenie tego popytu może w znacznym stopniu przyczynić się do
wyjścia UE z kryzysu. Aby stało się to możliwe,
trzeba wykorzystać potencjał jednolitego rynku. Według
dostępnych danych konsumenci dokonujący zakupów w internecie w
całej UE mają aż do szesnastu razy większy wybór produktów,
niż w przypadku tradycyjnych zakupów. Z tego kanału sprzedaży
nie korzysta jednak jeszcze 60 % konsumentów. Na skutek niechęci do tego
rodzaju zakupów konsumenci nie wykorzystują w pełni szerokiego wyboru
i różnic cen, jakie występują na jednolitym rynku. Odpowiednie
działania polityczne, które zwiększyłyby zaufanie konsumentów do
transgranicznych zakupów w internecie, stanowiłyby istotny impuls dla
wzrostu gospodarczego w Europie. Konsumenci pewni swoich praw i pozycji
mogą sprawić, że europejska gospodarka będzie szybciej
się rozwijać. Odpowiednio
skonstruowana i wdrożona we właściwy sposób polityka konsumencka
o wymiarze europejskim może dać konsumentom szansę na
dokonywanie świadomych wyborów, sprzyjających konkurencji. Taka
polityka przyczyni się także do trwałego i
zasobooszczędnego wzrostu gospodarczego, przy jednoczesnym
uwzględnieniu potrzeb wszystkich konsumentów. W niniejszym Europejskim programie na rzecz
konsumentów wskazano najważniejsze środki, jakie są obecnie
niezbędne, by wzmocnić pozycję konsumentów i zwiększyć
ich zaufanie. Określono w nim także, w jaki sposób nadać
priorytet sprawom konsumenckim we wszystkich obszarach polityki UE, aby
przyczynić się do realizacji celów strategii „Europa 2020”.[1] Niniejszy program oparty jest
na innych inicjatywach, stanowiąc ich uzupełnienie. Należy
wśród nich wymienić: Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE, Akt o
jednolitym rynku, Europejską agendę cyfrową, komunikat w sprawie
handlu elektronicznego i Plan działania na rzecz zasobooszczędnej
Europy.[2]
W dziedzinie badań i innowacji w programie zostaną wykorzystane
działania prowadzone w ramach inicjatywy „Horyzont 2020”, aby
pogłębić wiedzę naukową na temat zachowań
konsumentów oraz różnych aspektów podejmowanych przez nich wyborów,
dotyczących zdrowia, bezpieczeństwa i zrównoważonego rozwoju.[3] Konsumenci mogą zyskać
silniejszą pozycję dzięki wzmocnionym ramowym zasadom i
narzędziom, które pozwolą im skutecznie przyczyniać się do
rozwoju inteligentnej, trwałej gospodarki sprzyjającej
włączeniu społecznemu. Konsumenci o silnej pozycji, którzy
funkcjonują w solidnych ramach, zapewniających im
bezpieczeństwo, informację, edukację, uprawnienia, środki
dochodzenia roszczeń i egzekwowania praw, mogą aktywnie
uczestniczyć w rynku i czerpać z niego korzyści. Mogą
bowiem czynić użytek ze swego prawa wyboru i liczyć na
właściwe egzekwowanie swoich praw. Zgodnie z
Traktatem (art. 12 TFUE) i Kartą praw podstawowych (art. 38) niniejszy
program oparty jest na systemowym podejściu do uwzględniania
interesów konsumentów we wszystkich odpowiednich obszarach polityki. Szczególny
nacisk kładzie się na rozwiązywanie problemów, z jakimi
konsumenci stykają się obecnie w sektorze spożywczym, sektorze
energii, transportu, usług cyfrowych i finansowych.[4] Podstawą niniejszego
programu jest także obowiązujący wysoki poziom ochrony
konsumenta i postępy dokonane na drodze do ustanowienia europejskiej
przestrzeni sprawiedliwości[5].
Program ma bowiem wzmocnić rolę sędziów, prawników i organów
egzekwowania prawa, w tym w sytuacjach transgranicznych. 2. Punkt
wyjścia: silne przepisy o ochronie konsumenta w UE W ciągu ostatnich 50 lat
Unia Europejska wprowadziła szeroki wachlarz polityk i przepisów,
dzięki którym ustanowiono wysoki poziom ochrony konsumentów w UE, a oni
sami mogą czerpać korzyści z postępu społecznego i
gospodarczego w Europie. Środki te umożliwiły także
powstanie rynku wewnętrznego. Wśród nich należy wymienić politykę
i przepisy dotyczące bezpieczeństwa produktów. Środki te,
mające nadrzędny charakter, chronią konsumentów przed
niebezpiecznymi produktami i przyczyniają się do wysokiej
jakości produktów wywożonych z Europy. Silne prawo konsumenckie
ustanawia ogólnounijne ramy zwalczania nieuczciwych praktyk handlowych, nieuczciwych
warunków umów i reklamy wprowadzającej w błąd, zarówno w
kontekście krajowym, jak i transgranicznym. Przepisy te gwarantują
także konsumentom prawo do odstąpienia od umowy oraz prawo do
dochodzenia należnych roszczeń. Niedawno przyjęta dyrektywa w
sprawie praw konsumentów znacząco wzmocniła prawa konsumentów, w
szczególności przez harmonizację licznych przepisów mających
zastosowanie do umów zawieranych w internecie. Niezbędne jest szybkie i
skuteczne wdrażanie i egzekwowanie tych nowych przepisów. Dyrektywa
usługowa z kolei gwarantuje konsumentom, że sprzedający nie
mogą dyskryminować ich na podstawie obywatelstwa lub zamieszkania.
Reguły konkurencji są niezbędne, by UE mogła
zwalczać przypadki nadużywania pozycji dominującej, kartele i
uzgodnione praktyki, które mają szkodliwe skutki dla konsumentów. Unia
Europejska uregulowała także szeroki zakres najważniejszych praw
konsumentów w sektorach mających dla nich szczególne znaczenie. Na
przykład dzięki unijnym przepisom dotyczącym praw
pasażerów osoby podróżujące po UE mogą obecnie
domagać się wysokiej jakości usług transportu lotniczego,
kolejowego, drogowego i morskiego. Dzięki wprowadzeniu przez UE
pułapów cen usług roamingu koszty, które do tej pory nadmiernie
obciążały konsumentów, spadły o ponad 70 %. Z kolei pakiet
telekomunikacyjny ułatwia konsumentom zmianę operatora telefonii
stacjonarnej i komórkowej. Przepisy dotyczące udzielania konsumentom informacji
na temat żywności oraz rozporządzenie w sprawie oświadczeń
żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności
zapewnia konsumentom wysoki poziom ochrony i umożliwia im dokonywanie
świadomych wyborów. Wśród inicjatyw z ostatnich
lat należy także wymienić pakiet środków
dotyczących jakości[6]
przyjęty przez Komisję w 2010 r. Ma on poprawić przekazywane
konsumentom informacje na temat jakości żywności poprzez
kompleksową politykę dotyczącą systemów certyfikacji,
określeń dotyczących wartości dodanej produktów rolnych o
pewnych cechach, a także norm dla produktów rolnych. W lipcu 2011 r.
przedstawiono wniosek dotyczący zmian rozporządzenia w sprawie
roamingu[7].
Ma on ma celu ułatwienie konsumentom zmianę dostawcy usług
roamingu. Wprowadzono w nim, obok obowiązujących już
pułapów cen różnych usług, także nowy pułap cen
detalicznych usług transmisji danych w roamingu. W październiku 2011
r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący wspólnych europejskich
przepisów dotyczących sprzedaży[8],
którego celem jest usunięcie barier wynikających z różnic w
przepisach prawa umów obowiązujących w poszczególnych państwach:
jeden, kompleksowy zbiór przepisów dotyczący umów sprzedaży, a
także umów o dostarczenie treści cyfrowych. Stosowanie tych przepisów
będzie opcjonalne dla przedsiębiorstw i konsumentów. Korzystając
z tych rozwiązań, konsumenci będą mieli większą
pewność swoich praw, na przykład w przypadku zakupów w
internecie. Będą także mieć dostęp do szerszego
asortymentu produktów i treści cyfrowych w niższych cenach w
całej Europie. W listopadzie 2011 r. przedłożone zostały
wnioski dotyczące alternatywnych metod rozstrzygania sporów oraz w
sprawie internetowego systemu rozstrzygania sporów (ODR)[9]. Mają one zapewnić
wszystkim konsumentom dostęp do szybszych i niedrogich metod
rozwiązywania sporów z przedsiębiorcami. Europejska platforma dla
internetowego systemu rozstrzygania sporów będzie miała za zadanie
zwiększyć zaufanie konsumentów do transgranicznego handlu
elektronicznego. Z kolei za sprawą proponowanego pakietu
dotyczącego reformy ochrony danych[10],
przyjętego przez Komisję w styczniu 2012 r., wzmocnione zostaną
obecne unijne ramy ochrony danych. Konsumenci otrzymają silniejsze prawa w
zakresie ochrony danych, co pomoże zwiększyć ich zaufanie do
jednolitego rynku cyfrowego i do usług transgranicznych. W ramach kolejnego
przeglądu dyrektywy w sprawie systemów gwarancji depozytów w lipcu
2010 r. wzmocniono finansowanie systemów gwarancji depozytów oraz wprowadzono
kilka przepisów korzystnych dla konsumentów. W lipcu 2010 r. Komisja
zaproponowała także przegląd dyrektywy dotyczącej
systemów rekompensat dla inwestorów, zmierzając do wzmocnienia ochrony
inwestorów stosowanej w ostateczności, w przypadkach gdy, często z
powodu oszustwa, przedsiębiorstwa inwestycyjne nie są w stanie
zwrócić inwestorom ich aktywów. Nie mniej istotne są
wnioski Komisji dotyczące przeglądu, od października 2011 r., dyrektywy
w sprawie rynków instrumentów finansowych. Za sprawą wymogów
nałożonych na instytucje finansowe wzrośnie ochrona
konsumentów-inwestorów, a także wzmocnione zostaną przepisy
dotyczące prowadzenia działalności. 3. Obecne problemy i przyszłe
wyzwania Pomimo że w UE osiągnięto
już wysoki poziom ochrony konsumenta, faktyczną sytuację
europejskich konsumentów wciąż jeszcze można poprawić.
Pojawiło się wiele nowych wyzwań, w szczególności w
związku z rozwojem nowych technologii, modelami konsumpcji niezgodnymi z
zasadami zrównoważonego rozwoju oraz wykluczeniem społecznym. Z tymi
problemami wiążą się także nowe możliwości. 3.1 Wyzwania dotyczące bezpieczeństwa produktów,
usług i żywności Zapewnienie bezpieczeństwa produktów,
usług i żywności to podstawowy cel każdej polityki
konsumenckiej. Poszczególne państwa członkowskie w różny sposób
wdrażają jednak przepisy dotyczące bezpieczeństwa
produktów. Ponadto w sytuacji, w której krajowe organy odpowiedzialne za nadzór
rynku mają ograniczone zasoby, cała sieć zajmująca się
egzekwowaniem przepisów zmaga się z koniecznością osiągania
lepszych rezultatów przy mniejszych nakładach. Jednocześnie nasila się zjawisko
globalizacji łańcucha produkcji – m.in. rośnie odsetek towarów
konsumpcyjnych, które wyprodukowano w Chinach (np. 85 % wszystkich zabawek
kupowanych w Unii Europejskiej). Znacznie utrudnia to wykrycie niebezpiecznych
produktów. Kryzys gospodarczy sprawia, że konsumenci
i przedsiębiorstwa kładą główny nacisk na cenę, w
związku z czym istnieje ryzyko, że spadnie znaczenie względów
bezpieczeństwa, a skala podrabiania produktów wzrośnie. Należy
utrzymać czujność organów nadzoru rynku, a także
odnowić współpracę organów krajowych i organów ścigania,
zarówno w UE, jak i poza jej granicami. Ze względu na to, że rośnie
znaczenie usług konsumenckich oraz skala transgranicznego świadczenia
takich usług na jednolitym rynku, należy z większą
szczegółowością zająć się kwestią ich
bezpieczeństwa, tak by zapewnić konsumentom taki sam wysoki poziom bezpieczeństwa
na rynku wewnętrznym, oraz by ocenić wartość dodaną
działań na poziomie UE. Europa ma imponujące
osiągnięcia w dziedzinie bezpieczeństwa żywności, ale
polityka w tej dziedzinie musi być stale aktualizowana w miarę
pojawiania się nowych dowodów naukowych. 3.2 Zmiany gospodarcze i społeczne ·
Rewolucja cyfrowa Za
sprawą internetu nastąpiły fundamentalne zmiany w sposobie
dokonywania zakupów przez konsumentów oraz w formach reklamy i sprzedaży
towarów i usług przez przedsiębiorstwa. W internecie powstały
nowe metody organizowania i udostępniania informacji, dzielenia się
nimi i ich oceniania. Dotyczy to na przykład informacji o cenach, cechach
technicznych produktów i opinii o jakości. Wyszukiwarki internetowe,
porównywarki cen i produktów, internetowe znaki zaufania oraz opinie
konsumentów to narzędzia, które są obecnie w powszechnym użytku
i zakorzeniają się w zachowaniach konsumentów oraz w modelach
prowadzenia działalności gospodarczej. Handel elektroniczny może
przynosić znaczne korzyści ekonomiczne, gdyż w internecie
konsumenci mają co najmniej dwukrotnie większy wybór niż poza
nim. W szczególności w ramach przetwarzania w chmurze można
korzystać z bardziej elastycznych usług, niezależnych od jakiegokolwiek
urządzenia czy platformy. Obliczono, że, jeżeli 15 %
sprzedaży detalicznej będzie odbywać się drogą
elektroniczną, a wszystkie bariery na jednolitym rynku zostaną
zniesione, konsumenci zyskaliby łącznie około 204 mld EUR (1,7 %
PKB UE).[11] ·
Zrównoważona konsumpcja Wzrost konsumpcji
na całym świecie spowodował zwiększenie presji na
środowisko, w tym zmianę klimatu, oraz nasilił konkurencję
o zasoby[12].
Konsumenci są coraz bardziej świadomi wpływu swojego sposobu
konsumpcji na środowisko. Poprzez inicjatywy prywatne i publiczne
należy zachęcać ich do konsumpcji bardziej zgodnej ze
zrównoważonym rozwojem, oraz wspierać takie zachowania. Należy
wzmocnić pozycję konsumentów, wspomagać ich w dokonywaniu
zrównoważonych i zdrowych wyborów oraz zachęcać ich do tego.
Doprowadzi to do oszczędności dla nich samych, jak i dla całego
społeczeństwa. Konsumenci mają prawo do tego, by dowiedzieć
się, jaki wpływ na środowisko wywierają w ciągu
całego swojego cyklu życia produkty (towary lub usługi), które
zamierzają kupić. Należy pomóc konsumentom w łatwym
dokonywaniu wyborów rzeczywiście zgodnych z zasadami zrównoważonego
rozwoju. Potrzebne są skuteczne narzędzia, które będą
chronić konsumentów przed wprowadzającymi w błąd i
bezzasadnymi twierdzeniami dotyczącymi ekologiczności produktu i
takimi oświadczeniami zdrowotnymi. Popyt konsumentów
na produkty zgodne ze zrównoważonym rozwojem może przyczyniać
się do wzrostu gospodarczego i zwiększenia konkurencji, co z kolei
poprawi dostępność i ceny takich produktów, z
korzyścią dla przedsiębiorstw oferujących towary i
usługi, które mają wysoką jakość, a jednocześnie
wywierają mniej negatywnych skutków dla środowiska (pozostawiają
mniejszy „ślad ekologiczny”). ·
Wyłączenie społeczne,
konsumenci o słabszej pozycji oraz kwestie dostępności Kryzys gospodarczy i zadłużeniowy
nadwyrężył zaufanie konsumentów we wszystkich objętych nim
państwach. Spowodował również znaczny spadek dochodów lub
siły nabywczej części społeczeństwa,
zwiększając tym samym ryzyko wykluczenia społecznego i
zagrożenie, że obywateli nie będzie stać na nabycie podstawowych
towarów i usług. Ryzyko to zwiększają dodatkowo takie
czynniki, jak starzenie się naszego społeczeństwa, rosnąca
złożoność rynków oraz fakt, że niektórzy nie mają
ani możliwości, ani umiejętności, by swobodnie
poruszać się w środowisku cyfrowym. Od
kwestii dostępności zależy możliwość czerpania
korzyści z rewolucji cyfrowej w sensie fizycznym, cyfrowym i gospodarczym. Obecny stan rzeczy może także
pogarszać już i tak niekorzystną sytuację konsumentów o
słabszej pozycji, takich jak niepełnosprawni lub osoby o ograniczonej
sprawności ruchowej, którzy mają trudności z dostępem do
informacji oraz z ich zrozumieniem, a także ze znalezieniem na rynku
odpowiednich produktów i usług. 3.3 Nadmiar informacji – deficyt wiedzy W dzisiejszym szybko zmieniającym się
świecie konsumenci często zarzucani są nadmiarem informacji,
lecz nie zawsze mają dostęp do informacji, których potrzebują. Mając do czynienia z coraz bardziej
złożonymi informacjami i wyborami, konsumenci coraz
częściej polegają na etykietach lub korzystają z
narzędzi pośredniczących i filtrujących, takich
porównywarki internetowe. Pojawiają się jednak pewne obawy co do
wiarygodności i prawdziwości zawartych tam danych. Organizacje konsumenckie odgrywają
zasadniczą rolę w kwestii poprawy jakości informacji udzielanych
konsumentom i zwiększania ich wiedzy, sytuacja tych organizacji jednak
jest bardzo zróżnicowana w poszczególnych państwach
członkowskich. W szczególności organizacje działające na
poziomie krajowym często borykają się z brakiem zasobów i wiedzy
fachowej. Nie zawsze też właściwie docenia się ich
rolę w kanalizowaniu i wstępnym selekcjonowaniu obaw konsumentów. Opublikowane w 2011 r. badanie na temat
pozycji konsumentów[13]
wykazało, że co czwarty europejski konsument nie czuje się
pewnie, a co trzeci uważa, że nie jest dostatecznie dobrze
poinformowany. Tylko 2 % badanych potrafiło udzielić poprawnej
odpowiedzi na pytania dotyczące prawa konsumenta do odstąpienia od
umowy, gwarancji oraz ochrony przed nieuczciwymi praktykami handlowymi. Z
powodu tego braku wiedzy konsumenci mają mniejsze możliwości
korzystania ze swoich praw. 3.4 Niepełne przestrzeganie praw konsumenta w praktyce W 2010 r. ponad jedna piąta Europejczyków
miała problem z produktem lub usługą, dający ich zdaniem
podstawę do złożenia skargi. Szacuje się, że
łączna wartość szkód poniesionych przez europejskich
konsumentów w tego rodzaju przypadkach wynosi około 0,4 % PKB.[14] Pomimo ogólnie wysokiego poziomu ochrony
konsumenta gwarantowanego przez przepisy UE, nadal zbyt często problemy napotykane
przez konsumentów pozostają nierozwiązane. Badanie Eurobarometru z
2011 r. dotyczące detalistów wykazało, że tylko 26 % z nich zna
dokładną długość okresu, w którym konsumenci mogą
zwrócić wadliwy produkt. Wiele problemów, z którymi konsumenci stykają
się w relacjach z przedsiębiorcami, nie zostaje załatwionych po
prostu dlatego, że konsumenci nie podejmują działań. Z
badania na temat pozycji konsumentów wynika, że tylko 16 % konsumentów
spośród tych, którzy zetknęli się z jakimś problemem, próbowało
go rozwiązać przy pomocy organizacji konsumenckich lub organów
publicznych. W wielu przypadkach konsumenci nie biorą pod uwagę
wniesienia sprawy do sądu, jeżeli wstępny kontakt z
przedsiębiorcą nie przyniósł spodziewanych rezultatów,
zwłaszcza gdy w grę wchodzą nieduże kwoty. Ponadto organy
zajmujące się egzekwowaniem prawa stykają się z nowymi
problemami natury praktycznej, takimi jak ograniczenie zasobów, co
niekorzystnie wpływa na skuteczność ich działań[15], w szczególności w
sytuacjach transgranicznych. Ustanowiona w grudniu 2006 r. sieć
współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów, której zadaniem jest
rozwiązywanie problemów występujących w przypadku zakupów
transgranicznych, wciąż jeszcze nie osiągnęła
pełni swoich możliwości. Konieczne jest
dalsze ulepszanie mechanizmów dochodzenia roszczeń i egzekwowania prawa.
Zwiększenie zaufania konsumentów i rozwiązania zapobiegające
uzyskaniu przewagi konkurencyjnej w wyniku stosowania nieuczciwych praktyk
handlowych będą miały pozytywny wpływ również na pobudzanie
wzrostu gospodarczego. 3.5 Problemy występujące w najważniejszych
sektorach W czasach kryzysu gospodarczego niektóre
sektory nabierają szczególnego znaczenia, dotyczą bowiem podstawowych
interesów wszystkich konsumentów w takich kwestiach, jak najważniejsze
towary i usługi, np. żywność, energia, transport,
łączność elektroniczna i usługi finansowe. Należy
przeanalizować wpływ zmian gospodarczych i społecznych na te
sektory. UE powinna ze szczególną uwagą
przyjrzeć się temu, w jaki sposób dzisiejsi konsumenci rozumieją
i wybierają usługi finansowe. Takie technologie, jak
bankowość internetowa ułatwiają życie wielu
konsumentom, jednakże rosnąca złożoność produktów
i usług finansowych (w tym emerytur) oraz coraz wyższe ryzyko, które
się z nimi wiąże, wymaga większej przejrzystości i
znajomości zagadnień finansowych. Opłaty za podstawowe
usługi finansowe są generalnie nadal mało przejrzyste, a
konsumenci wciąż niechętnie rezygnują z usług jednego
banku na rzecz innego, bojąc się (często nie bez racji), że
będzie to dla nich kosztowne. Zbyt często konsumenci nie mogą
jeszcze w pełni skorzystać z liberalizacji sektorów sieciowych,
takich jak energetyka, transport i branża łączności
elektronicznej, nie tylko w kontekście cen, ale i poziomu jakości
usług. W szczególności liberalizacja sektora
transportu doprowadziła do większej konkurencji z korzyścią
dla powiększającej się liczby osób podróżujących po
Europie. Niezbędne jest lepsze egzekwowanie unijnych przepisów
dotyczących praw pasażerów, by móc zwalczać nieuczciwe praktyki
i przypadki naruszeń prawa UE. Znaczące zmiany, jakie rewolucja
cyfrowa poczyniła w branży turystycznej, powodują, że
konieczne jest dostosowanie praw konsumentów, tak by lepiej
służyły swoim celom. Niedawno miała miejsce liberalizacja
rynków detalicznych energii elektrycznej i gazu, lecz wielu konsumentów
wciąż ma trudności z porównywaniem ofert konkurentów ze
względu na skomplikowane procedury lub nieprzejrzyste warunki
panujące na rynku.[16] Jeżeli chodzi o oszczędności
energii, obliczono, że gospodarstwa domowe w UE mogłyby
oszczędzać średnio do 1 000 EUR rocznie, stosując
proste środki w zakresie efektywności energetycznej, takie jak
ocieplanie domów, instalowanie termostatów i paneli słonecznych do
ogrzewania wody, wstawianie podwójnych szyb w oknach i wymiana starych systemów
ogrzewania[17].
Gospodarstwa domowe mają zatem znaczne możliwości
opłacalnej poprawy efektywności energetycznej i
oszczędności w zakresie finalnego zużycia energii. Daleko nam
jeszcze do pełnego wykorzystania tego potencjału, głównie ze
względu na brak wiedzy konsumentów na temat ich własnego faktycznego
zużycia energii, a także brak jasnych i łatwo dostępnych
danych pomiarowych i informacji dotyczących naliczania opłat. Mimo że rynki łączności
elektronicznej okazały się odporne na kryzys gospodarczy, konsumenci
nie czerpią pełnych korzyści z konkurencji z powodu
niedostatecznej przejrzystości taryf, niskiej jakości usług i
barier zniechęcających do zmiany operatora. W przyszłości spodziewany jest
dalszy wzrost presji na środowisko związanej ze spożyciem
żywności, między innymi w związku ze zmianą nawyków
żywieniowych i marnowaniem coraz większych ilości
żywności. To ostatnie zjawisko będzie nasilać się w
Europie w nadchodzących latach[18],
co oznacza jednak marnowanie zasobów i pieniędzy. 4. Cztery główne cele w
perspektywie 2020 r. i pierwsze kroki na drodze do ich osiągnięcia Powyżej
opisane problemy uzasadniają przyjęcie długoterminowej strategii
oraz szeregu różnych środków w krótszym okresie, które będą
stanowić odpowiedź na główne obawy konsumentów, zmierzając
jednocześnie do zwiększenia ich zaufania, pobudzenia wzrostu
gospodarczego i wsparcia strategii „Europa 2020”. Działania wskazane
poniżej będą oczywiście badane pod kątem kryteriów
inteligentnych regulacji oraz ogólnej hierarchii priorytetów politycznych
Komisji. Szczegółowo przeanalizowane zostaną obciążenia dla
małych i średnich przedsiębiorstw. 4. 1. Poprawa
bezpieczeństwa konsumentów Zapewnienie bezpieczeństwa produktów,
usług i żywności to podstawowy cel polityki konsumenckiej. Celem skutecznej polityki dotyczącej
bezpieczeństwa produktów jest stworzenie szczelnej sieci
bezpieczeństwa obejmującej wszystkie etapy od gospodarstwa rolnego
lub fabryki do drzwi konsumenta. Dzięki usprawnionemu systemowi zarządzania
bezpieczeństwem produktów Unia będzie w stanie lepiej
rozwiązywać problemy związane z globalnymi łańcuchami
dostaw, skutecznie udzielać informacji oraz szybciej i skuteczniej
przeciwdziałać nowym zagrożeniom dla bezpieczeństwa
związanym z produktami. Konsumenci coraz częściej
korzystają z usług ponad granicami, należy więc
zastanowić się, czy sprawy bezpieczeństwa konsumentów powinny
być załatwiane na poziomie UE, czy też w ramach regulacji
krajowych. Unijny system urzędowych kontroli
łańcucha żywnościowego powinien być jeszcze bardziej
skuteczny. Pozwoli to państwom członkowskim, odpowiedzialnym za
prowadzenie takich kontroli, na zmaksymalizowanie ich wartości dodanej,
przy jednoczesnym zmniejszeniu obciążeń dla przedsiębiorców. Zmierzając do zwiększenia bezpieczeństwa
konsumentów, Komisja będzie realizować dwa następujące
cele: Ø
1. ulepszenie ram regulacyjnych
dotyczących bezpieczeństwa produktów i usług oraz poprawa ram
nadzoru rynku Ø
2. wzmocnienie bezpieczeństwa w
łańcuchu żywnościowym. W związku z tymi celami do 2014 r.
zostaną podjęte pewne konkretne działania. W 2012 r. przewidziano rewizję ram
prawnych dotyczących bezpieczeństwa produktów. W jej rezultacie
UE i 500 mln mieszkających w niej konsumentów będzie mogło
liczyć na nowoczesne, ujednolicone przepisy w zakresie nadzoru rynku,
zapewniające lepsze egzekwowanie prawa na szczeblu krajowym i
transgranicznym dzięki usprawnionemu planowaniu, lepszej współpracy,
ustalaniu priorytetów i wymianie informacji między organami państw członkowskich.
Korzyści odniosą także przedsiębiorstwa, będą
bowiem podlegać przepisom, których stosowanie będzie łatwiejsze
i mniej kosztowne. Celem wspomnianej rewizji ram prawnych będzie
także wskazanie sposobów pogłębienia współpracy na poziomie
UE między krajowymi organami egzekwowania prawa, tak by wyrównać
warunki działania i zwalczać nieuczciwą konkurencję. W szczególności w państwach
wywożących towary do UE prowadzone będą działania
informacyjne w celu zwiększenia świadomości kwestii
bezpieczeństwa i poszerzenia wiedzy na temat rozporządzeń UE w
całym łańcuchu dostaw. Komisja rozważy podjęcie inicjatyw w
dziedzinie bezpieczeństwa usług w wybranych sektorach, w tym w
branżach najważniejszych dla niektórych kategorii konsumentów o
słabszej pozycji. W 2012 r. omawiana będzie zielona księga w
sprawie bezpieczeństwa niektórych usług konsumenckich, natomiast
w 2013 r. przedstawione zostanie zmienione zalecenie w sprawie
bezpieczeństwa pożarowego w hotelach, uwzględniające
nowe podejście tej branży do oceny ryzyka i do zarządzania nim. W 2012 r. rozporządzenie w sprawie
kontroli urzędowych w łańcuchu żywnościowym
zostanie poddane przeglądowi w celu uproszczenia przepisów i zapewnienia
wystarczającego i stałego finansowania, umożliwiającego
prowadzenie większej liczby kontroli. Ponadto Komisja planuje
wzmocnić i zaktualizować ramy prawne dotyczące zdrowia
zwierząt i roślin, roślinnego materiału
rozmnożeniowego oraz higieny żywności, w szczególności
poprzez poprawę ich spójności oraz doprecyzowanie zadań
przedsiębiorców. Zwiększy to bezpieczeństwo żywności
dla konsumentów. W oparciu o Wytyczne dotyczące kontroli
przywozu w zakresie bezpieczeństwa i zgodności produktów[19] organy celne i organy nadzoru
rynku będą współpracować w celu poprawy wyników kontroli
przywozu, ich pomiaru i oceny do 2014 r. 4. 2. Poszerzanie
wiedzy Jeżeli konsumenci mają mieć
odpowiednio silną pozycję, muszą posiadać jasne, wiarygodne
i porównywalne informacje, a także być w stanie je zrozumieć. Zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy
powinni być bardziej świadomi swoich praw i obowiązków w
świetle prawa UE. Zwiększy to wzajemne zaufanie i umożliwi
znalezienie prostych rozwiązań w razie problemów. Komisja podejmie
zatem współpracę z pośrednikami i przedsiębiorcami, aby zachęcić
ich do pójścia o krok dalej niż tylko przestrzeganie przepisów, a
mianowicie do opracowania środków samoregulacyjnych i do podjęcia
inicjatyw w zakresie społecznej odpowiedzialności
przedsiębiorstw. Zwróciłoby to większą uwagę tego
sektora na kluczowe znaczenie obsługi klienta dla konkurencyjności. Poprawa stanu wiedzy konsumentów jest
szczególnie istotna w przypadku usług finansowych. W tej branży takie
instytucje, jak banki, banki centralne, organy nadzoru rynku finansowego oraz
systemy ochrony depozytów i inwestorów powinny aktywnie działać na
rzecz poprawy znajomości zagadnień finansowych, w szczególności
u osób, które pozostają poza głównym nurtem usług bankowych i
finansowych (osób nieposiadających rachunku bankowego lub
korzystających głównie z operacji kasowych). We współpracy z państwami członkowskimi
i zainteresowanymi stronami zostaną zorganizowane kampanie podnoszenia
świadomości na temat głównych zagadnień z zakresu ochrony
konsumenta. Niezbędna jest także poprawa oferty edukacyjnej organów
krajowych i organizacji sektora prywatnego skierowanych do konsumentów w
całej UE od najmłodszych lat. Organizacje konsumenckie będą
miały do odegrania istotną rolę, nie tylko w dziedzinie
informowania i podnoszenia świadomości konsumentów, lecz także
jako podmioty, które skutecznie reprezentują konsumentów i bronią ich
praw. Komisja będzie realizować
następujące dwa cele: Ø
3. poprawa informacji na temat praw i
interesów konsumenta oraz zwiększenie świadomości w tej
dziedzinie, zarówno wśród samych konsumentów, jak i przedsiębiorców; Ø
4. poszerzenie wiedzy i rozwój
zdolności, dzięki którym konsumenci będą mogli bardziej
skutecznie uczestniczyć w rynku. W związku z tymi celami do 2014 r.
zostaną podjęte pewne konkretne działania. W 2013 r., który będzie Europejskim
Rokiem Obywateli, zostanie przeprowadzona ogólnounijna kampania
mająca na celu zwiększenie wiedzy na temat praw i interesów
konsumenta. Będzie ona realizowana w ścisłej współpracy z
wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym z przedsiębiorstwami i
stowarzyszeniami konsumentów. W okresie od drugiego kwartału 2012 r. do
grudnia 2013 r. organizacje niekomercyjne, które udzielają konsumentom
ogólnych porad finansowych, wezmą udział w specjalnych szkoleniach,
mających podnieść ich umiejętności w zakresie skutecznego
i stabilnego doradztwa. Komisja będzie współpracować z
państwami członkowskimi w kwestii właściwego docenienia
roli krajowych organizacji konsumenckich. Wsparcie Komisji będzie
także obejmować pomoc dla europejskich organizacji konsumenckich oraz
budowanie ich potencjału. Rozwinięta zostanie współpraca z
wszystkimi ogólnounijnymi sieciami, które mają najlepsze
możliwości w zakresie udzielania informacji konsumentom,
przedsiębiorcom i prawnikom. Wzmocniona zostanie Sieć Europejskich
Centrów Konsumenckich, tak by mogły one lepiej informować konsumentów
o prawach przysługujących im w przypadku zakupów transgranicznych
oraz pomagać im w rozwiązywaniu transgranicznych sporów. Europejska
Sieć Przedsiębiorczości będzie wykorzystywana bardziej
regularnie, by zapewnić systematyczne udzielanie przedsiębiorstwom, w
tym MŚP, informacji na temat prawa konsumenckiego. Komisja będzie wspólnie z pośrednikami
i przedsiębiorstwami pracować nad stworzeniem kodeksów dobrego
postępowania, kodeksów dobrych praktyk oraz wytycznych dotyczących
porównywania cen, jakości i zgodności z zasadami zrównoważonego
rozwoju. Komisja będzie także stale
dążyć do poprawy informacji dla konsumentów i
przedsiębiorstw na temat ich praw i obowiązków, zamieszczanych na jej
własnych stronach internetowych, takich portal Twoja Europa[20], uzupełnionych
specjalistycznymi narzędziami informacyjnymi, przewidzianych m.in. w eYou
Guide (Twoje prawa on-line)[21]
i w kodeksie praw internetowych w UE (Code on EU online rights).
Komisja będzie także współpracować z dziennikarzami i
mediami specjalizującymi się w sprawach konsumenckich, mając na
celu wspieranie skutecznego rozpowszechniania informacji. Komisja będzie ściśle
współdziałać z państwami członkowskimi w kwestiach
edukacji konsumentów. W 2012 r. opracowana zostanie interaktywna platforma
wymiany najlepszych praktyk i dystrybucji materiałów edukacyjnych dla
konsumentów. Będzie ona służyć nauczycielom i innym
osobom pracującym z młodzieżą w wieku 12-18 lat, a
materiały będą dotyczyć m.in. umiejętności
cyfrowych, nowych technologii medialnych[22]
i konsumpcji zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju. 4. 3. Lepsze
wdrażanie i sprawniejsze egzekwowanie przepisów oraz zagwarantowanie
możliwości dochodzenia roszczeń Jeżeli jednolity rynek ma nadal dobrze
funkcjonować, konieczne jest wzmocnienie przekonania podmiotów
działających na tym rynku, że ich prawa są skutecznie i
efektywnie wdrażane, oraz że dostępne są odpowiednie
mechanizmy dochodzenia roszczeń. Możemy oczekiwać dalszego rozwoju
handlu transgranicznego w UE tylko wtedy, gdy konsumenci będą mogli
dochodzić swoich praw w całej UE, a przedsiębiorcy o dobrej
reputacji będą pewni, że nieuczciwi konkurenci muszą
liczyć się z odpowiednimi sankcjami. Jest to szczególnie ważne w
obecnych czasach, gdy za sprawą rewolucji cyfrowej transgraniczne zakupy
stały się łatwiejsze, lecz jednocześnie nieuczciwi
przedsiębiorcy zyskali nowe możliwości stosowania
oszukańczych praktyk. Komisja będzie realizować
następujące dwa cele: Ø
5. skuteczne wdrażanie europejskiego
prawa konsumenckiego, szczególnie w najważniejszych sektorach; Ø
6. udostępnianie konsumentom skutecznych
sposobów rozstrzygania sporów. W związku z tymi celami do 2014 r.
zostaną podjęte pewne konkretne działania. W latach 2012-2014 kontynuowane będą
coroczne skoordynowane działania w zakresie egzekwowania prawa (akcje
kontrolne) w ramach sieci współpracy w dziedzinie ochrony
konsumentów. Komisja będzie nadal ułatwiać sieci
egzekwowanie prawa, wspierać ją i pomagać jej w tej
działalności. W razie potrzeby Komisja podejmie działania w
sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, aby
przeciwdziałać wszelkim przypadkom nieprzestrzegania prawa UE.
Komisja prowadzi pogłębioną ocenę zakresu i
skuteczności rozporządzenia w sprawie współpracy w dziedzinie
ochrony konsumentów oraz przewidzianych w nim mechanizmów operacyjnych. Do
końca 2014 r. Komisja przedstawi sprawozdanie w sprawie
możliwości ulepszenia współpracy w zakresie transgranicznego
egzekwowania prawa. Jeżeli będzie to uzasadnione, przedstawione
zostaną także propozycje zmian przepisów. Celem poprawy egzekwowania przepisów UE
dotyczących konsumentów lepiej wykorzystywana będzie europejska
sieć sądowa[23],
tak by ułatwić dostęp do wymiaru sprawiedliwości,
zapewnić sprawny przebieg procedur o wymiarze transgranicznym oraz
ułatwić składanie wniosków o współpracę
sądową między państwami członkowskimi. Kontynuowane będą prace nad
udostępnieniem wszystkim zainteresowanym sędziom i prawnikom, jak
też i obywatelom i przedsiębiorcom, najważniejszych
materiałów dotyczących transpozycji i wdrażania prawa konsumenckiego
w całej UE. W tym celu w 2013 r. powstanie baza danych na temat prawa
konsumenckiego jako integralna część portalu
„e-Sprawiedliwość”[24].
Doświadczenia związane ze
stosowaniem dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych[25] wskazują na to, że
Komisja powinna odgrywać bardziej aktywną rolę w zakresie
monitorowania i koordynowania sposobu, w jaki dyrektywa jest egzekwowana w
państwach członkowskich, w szczególności w odniesieniu do
powtarzających się problemów oraz nowych praktyk handlowych, takich jak
wykorzystywanie internetowych porównywarek cenowych lub narzędzi
służących do wyrażania opinii przez klientów. W tym celu
Komisja zwiększy koordynację działań w zakresie
egzekwowania przepisów dotyczących nieuczciwych praktyk handlowych oraz
zaktualizuje wytyczne w sprawie stosowania dyrektywy. Należy zagwarantować
właściwe egzekwowanie przepisów w najważniejszych sektorach. Aby zapewnić spójne stosowanie wymogów
dotyczących informacji dla konsumentów w przestrzeni cyfrowej, do
2014 r. Komisja opracuje wytyczne, które pomogą organom egzekwującym
prawo w prawidłowym wdrażaniu przepisów UE, w tym niedawno
przyjętej dyrektywy w sprawie praw konsumentów. Komisja i organy krajowe
podejmą uzgodnione działania w celu zwalczania nieuczciwych praktyk w
tym sektorze, między innymi związanych z wprowadzającą w
błąd reklamą prędkości szerokopasmowego internetu. W sektorze energii
konieczne jest pełne wdrożenie trzeciego pakietu energetycznego i
objętych nim szczegółowych przepisów dotyczących praw
konsumenta. Należy także w pełni wykorzystać
potencjał Obywatelskiego Forum Energetycznego. W sektorze usług finansowych, w związku ze swoim zaleceniem z 2011 r.[26], Komisja będzie
ściśle monitorować działania państw członkowskich
związane z problemem odmawiania obywatelom dostępu do rachunków
bankowych. Jest to rzeczywisty problem, nie
tylko dla konsumentów w niekorzystnej sytuacji, którzy borykają się z
wykluczeniem finansowym i społecznym, lecz także dla wielu obywateli
udających się za granicę, by zamieszkać tam, pracować
lub studiować. Aby móc chronić konsumentów przed wprowadzającymi
w błąd twierdzeniami dotyczącymi ekologiczności produktu,
krajowe organy egzekwujące przepisy potrzebują więcej wsparcia
we właściwym wdrażaniu wymogów dyrektywy w sprawie nieuczciwych
praktyk handlowych[27].
W związku z tym Komisja zrewiduje swoje wytyczne w sprawie
wprowadzających w błąd twierdzeń dotyczących
ekologiczności produktu. Opracowane zostaną wytyczne w celu
ułatwienia i lepszego stosowania poszczególnych rozporządzeń w
sprawie praw pasażerów w różnych środkach transportu. Komisja opublikuje także wytyczne w sprawie
stosowania art. 20 ust.2 dyrektywy usługowej, które pomogą
ograniczyć liczbę przypadków, w których konsumentom odmawia się,
ze względu na miejsce zamieszkania, świadczenia transgranicznych
usług w internecie, lub też, z tego samego powodu, konsumenci poddani
są innemu traktowaniu. Działając na rzecz lepszego
egzekwowania prawa UE, Unia będzie współpracować ze swoimi
głównymi partnerami handlowymi w kwestii przestrzegania podstawowych zasad
ochrony konsumenta. Jeżeli chodzi o problematykę bezpieczeństwa,
w ramach pogłębionej współpracy międzynarodowej (w
szczególności z Chinami) rozwinięta zostanie koncepcja
„bezpieczeństwa u źródła”. Współpraca ta będzie
miała na celu ograniczenie przywozu niebezpiecznych produktów. Nieuczciwi
przedsiębiorcy coraz częściej działają poza UE, aby
uniknąć kontroli. W związku z tą tendencją konieczna
jest większa czujność na poziomie ogólnoświatowym. Komisja
będzie zatem koordynować działania z państwami trzecimi,
których problem ten dotyczy w największym stopniu, oraz z głównymi
organizacjami międzynarodowymi (np. z OECD, ONZ i WTO).
Konieczność zwiększonej współpracy międzynarodowej
jest szczególnie widoczna w przestrzeni cyfrowej oraz w zakresie zwalczania
niezamówionych informacji handlowych („spam”). W kwestii prawa do dochodzenia roszczeń
Komisja skupi się w krótkim i średnim okresie na doprowadzeniu do
przyjęcia swoich ostatnich wniosków w sprawie alternatywnych metod
rozstrzygania sporów oraz w sprawie internetowego systemu rozstrzygania
sporów (ODR), a następnie na zagwarantowaniu, że przepisy te
są stosowane. Dzięki temu wszyscy konsumenci w UE uzyskają w
możliwie najkrótszym czasie dostęp do prostych i szybkich procedur
dochodzenia swoich praw. Jednocześnie Komisja będzie
działać na rzecz prawidłowej transpozycji i wdrożenia dyrektywy
w sprawie mediacji, zgodnie z którą każdy sędzia w UE
będzie miał prawo, by zachęcać strony do polubownego
rozstrzygnięcia sporu. Dyrektywa ma zastosowanie do sporów
transgranicznych, lecz zachęca się państwa członkowskie do
wykorzystywania mediacji również w kontekście krajowym. Konsumenci
uzyskają lepszy dostęp do europejskiego postępowania w
sprawie drobnych roszczeń, które upraszcza i przyspiesza transgraniczne
dochodzenie roszczeń, w przypadku których wartość przedmiotu
sporu nie przekracza 2 000 EUR, a także obniża koszty takich
procedur. W związku z tym w 2012 r. wydany zostanie przewodnik
zawierający praktyczne porady dla konsumentów i prawników. W 2013 r.
Komisja zamierza udostępnić w internecie formularze dotyczące
drobnych roszczeń oraz przedłożyć sprawozdanie w sprawie
funkcjonowania tego postępowania, odnosząc się m.in. do potrzeby
zmiany progu wartości przedmiotu sporu. Na podstawie wyników konsultacji
społecznych rozpoczętych w 2011 r. oraz w związku z
rezolucją Parlamentu Europejskiego z dnia 2 lutego 2012 r.[28] Komisja rozważy
także podjęcie kolejnej inicjatywy dotyczącej unijnych ram
roszczeń zbiorowych 4.4. Dostosowanie
praw konsumenta i polityki w najważniejszych obszarach do zmian
gospodarczych i społecznych Na dzisiejszym
rynku, który uległ wielu zmianom, konieczne jest, by konsumenci z
zaufaniem traktowali zakupy w internecie, zarówno w przypadku tradycyjnych,
materialnych dóbr i usług, jak i tych w formie cyfrowej. Należy zatem
zaktualizować prawo konsumenckie, tak by było ono dostosowane do
potrzeb zmieniających się rynków, i aby uwzględnić
ustalenia nauk behawioralnych dotyczące zachowań konsumentów w
praktyce. Ponadto konieczne
jest usunięcie przeszkód, które obecnie utrudniają konsumentom
łatwy i legalny dostęp do poszukiwanych przez nich produktów i
usług cyfrowych, w przystępnych cenach i w każdym miejscu w UE. Pierwszym krokiem w tym kierunku
są niedawno przyjęte wnioski w sprawie wspólnych europejskich
przepisów dotyczących sprzedaży oraz pakietu dotyczącego
reformy ochrony danych, które rozwiążą wiele problemów, z
którymi konsumenci borykają się w czasie zakupów w internecie. W
szczególności przepisy te zwiększą zaufanie konsumentów do jednolitego
rynku cyfrowego i do usług transgranicznych. Wnioski w sprawie alternatywnych
metod rozstrzygania sporów oraz w sprawie internetowego systemu rozstrzygania
sporów (ODR) powinny również przyczynić się do poprawy
dostępu konsumentów do mechanizmów dochodzenia roszczeń. W 2012 r. Komisja będzie
wspierać Parlament Europejski i Radę w osiągnięciu
porozumienia w sprawie tych wniosków, tak by zapewnić ich szybkie
przyjęcie i wdrożenie. W obecnej sytuacji
szczególnie ważne jest, by zapewnić spójność i synergię
polityki UE w różnych obszarach w celu zwiększenia ich pozytywnego
wpływu na wydatki konsumpcyjne, w szczególności w
najważniejszych sektorach (żywność, energia, transport i
usługi finansowe). Jednocześnie konieczne jest promowanie takich
modeli konsumpcji, które są bardziej zgodne z zasadami zrównoważonego
rozwoju. Z ostatniego
przeglądu 20 największych problemów doświadczanych przez
konsumentów i przedsiębiorstwa na jednolitym rynku, dokonanego przez
Komisję Europejską, wynika, że konsumenci nadal są
zaniepokojeni swoimi rachunkami za energię, uważają, że
dochodzenie praw pasażera nastręcza trudności, a także
trudno im odnaleźć się na rynkach usług bankowych i
finansowych[29]. Dążąc do rozwiązania tych
problemów gospodarczych i społecznych, Komisja będzie realizować
dwa następujące cele: Ø
7. dostosowanie prawa konsumenckiego do
wymogów ery cyfrowej; Ø
8. działanie na rzecz wzrostu
gospodarczego zgodnego z zasadami zrównoważonego rozwoju i wspieranie
interesów konsumentów w najważniejszych sektorach. W związku z tymi celami do 2014 r.
zostaną podjęte pewne konkretne działania. ·
Przestrzeń cyfrowa Komisja
rozważy przyjęcie zestawu środków w celu rozwiązania
głównych problemów, z którymi stykają się użytkownicy
internetu, oraz zagwarantowania im odpowiedniej ochrony podczas używania i
zakupu treści cyfrowych. Środki te mogą obejmować
przyjęcie standardów w zakresie najważniejszych informacji
udzielanych konsumentom, co ułatwi ich porównywanie, a także
ocenę potrzeby wprowadzenia odpowiednich ogólnounijnych środków
zaradczych przysługujących w razie zakupu wadliwych treści
cyfrowych, oraz, w razie potrzeby, ocenę konieczności zharmonizowania
cyfrowych znaków zaufania. Komisja zajmie
się także stale utrzymującymi się problemami
związanymi z zarządzaniem prawami autorskimi, które jest
ukierunkowane terytorialnie, oraz z obecnym skomplikowanym systemem opłat
za kopiowanie na użytek prywatny. Kwestie te mogą niekorzystnie
wpływać na dostępność treści cyfrowych w UE oraz
zniechęcać do rozwoju innowacyjnych internetowych modeli biznesowych.
W 2012 r. Komisja przedstawi wniosek ustawodawczy w sprawie zbiorowego
zarządzania prawami autorskimi. Rozpoczął się
także dialog zainteresowanych stron, prowadzony przez mediatora, na temat
opłat za kopiowanie na prywatny użytek i reprografię. Wyniki
tego dialogu zostaną wykorzystane do opracowania zaleceń
dotyczących ewentualnych działań ustawodawczych na szczeblu UE.
Mając na celu w szczególności pobudzanie rozwoju usług
transgranicznych, Komisja będzie także zajmować się
problemami związanymi z prawami autorskimi i dostępnością
treści audiowizualnych oraz z usługami nadawczymi w świetle
zmian technologicznych. W ramach prac nad
sprawozdaniem z funkcjonowania dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk
handlowych Komisja oceni w 2012 r., czy konieczne jest lepsze egzekwowanie
obowiązujących przepisów w sprawie ochrony dzieci przed reklamą
wprowadzającą w błąd, również w środowisku
cyfrowym. Komisja będzie nadal ze szczególną uwagą zajmować
się specyficzną sytuacją małoletnich kupujących treści
cyfrowe w internecie lub korzystających z takich treści. Pragnąc
sprawić, by relacje handlowe były bardziej wiarygodne, zarówno dla
konsumentów, jak dla przedsiębiorców, w 2012 r., Komisja zaproponuje ramy
ustawodawcze elektronicznej identyfikacji, uwierzytelniania i podpisów
elektronicznych. W ramach tych zostaną określone minimalne wymogi
dotyczące informacji na temat lokalizacji stron internetowych oraz bytu
prawnego ich właścicieli, służące zagwarantowaniu
autentyczności stron internetowych. Komisja w pełni uwzględni
interesy konsumenta również w swoich wnioskach dotyczących
przetwarzania w chmurze, nad którymi obecnie trwają prace. W pierwszym
kwartale 2013 r. Komisja planuje przedstawić konkretne wnioski w oparciu o
komentarze do zielonej księgi ze stycznia 2012 r. w sprawie
płatności realizowanych przy pomocy kart płatniczych, przez
internet i za pośrednictwem urządzeń przenośnych.
Komisja przygotowuje także zieloną księgę w sprawie
doręczania paczek. Przewiduje się, że zostanie ona przyjęta
w ostatnim kwartale 2012 r. W 2012 r. zostanie wydany komunikat w
sprawie gier hazardowych on-line. Jednym z jego celów będzie
ochrona konsumentów i obywateli, w tym grup o słabszej pozycji i
małoletnich. ·
Usługi finansowe W ramach prac nad sprawozdaniem z funkcjonowania
dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych Komisja w 2012 r.
oceni, czy istnieje potrzeba wzmocnienia obowiązujących przepisów w
zakresie zwalczania nieuczciwych praktyk w sektorze usług finansowych lub
lepszego wdrożenia tych przepisów, również w odniesieniu do
konsumentów o słabszej pozycji. Komisja planuje przyjąć wnioski
ustawodawcze w sprawie detalicznych produktów inwestycyjnych w pakietach,
chcąc zagwarantować, że inwestorzy detaliczni będą
otrzymywać krótki, przejrzysty i zrozumiały dokument zawierający
najważniejsze informacje, co pomoże im podejmować świadome
decyzje inwestycyjne. Komisja dokona także przeglądu dyrektywy w
sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego, regulującej procesy
sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. Komisja oceni także wdrażanie dyrektywy
w sprawie kredytu konsumenckiego, analizując przede wszystkim jej
funkcjonowanie z perspektywy konsumenta. Komisja sprawdzi także, czy
należy powrócić do kwestii, których uregulowanie pozostawiono
głównie do uznania państw członkowskich, takich jak niższe
pożyczki, odroczone płatności lub odpowiedzialne udzielanie
kredytów. Mają one szczególne znaczenie dla konsumentów o słabszej
pozycji. W tym kontekście problematyczne jest
również nadmierne zadłużenie gospodarstw domowych. W
pierwszej połowie 2012 r. rozpoczną się prace nad badaniem,
którego celem będzie opis stanu rzeczy i stworzenie wykazu najlepszych
praktyk, jakie stosuje się, by złagodzić skutki tego zjawiska. Konkurencję w dziedzinie bankowości
detalicznej można zapewnić tylko wtedy, gdy konsumenci wiedzą,
jakie opłaty ponoszą za podstawowe usługi bankowe, i mogą
łatwo zrezygnować z usług jednego banku na rzecz innego. W 2012
r. Komisja przygotuje zatem wniosek ustawodawczy obejmujący
najważniejsze dla konsumentów kwestie dotyczące rachunków bankowych,
pojawiające się w kontekście zarządzania finansami. ·
Żywność W związku z przyjęciem rozporządzenia
w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności[30] Komisja będzie
wspierać stosowanie nowych przepisów i zastanowi się, czy konieczne
jest podjęcie nowych inicjatyw w tej dziedzinie. Dotyczyć to
będzie w szczególności zamieszczania na etykiecie informacji o
pochodzeniu żywności oraz etykietowania napojów alkoholowych. Trwa wdrażanie rozporządzenia w
sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych[31], dzięki któremu zostanie
zagwarantowane, że wszystkie oświadczenia dotyczące korzystnych
skutków żywieniowych lub zdrowotnych żywności będą
oparte na dowodach naukowych i nie będą wprowadzać konsumentów w
błąd. Rozporządzenie zapewni także swobodny przepływ
środków spożywczych, których dotyczą oświadczenia
żywieniowe i zdrowotne zgodne z tymi przepisami. Komisja zbada kwestię żywności
zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju, w szczególności zjawisko
marnowania żywności. Przeprowadzona zostanie akcja, skierowana do
konsumentów, mająca na celu zapobieganie marnowaniu żywności w
gospodarstwach domowych. Aby taka inicjatywa była skuteczna, powinny
ją uzupełnić działania skierowane do innych ogniw
łańcucha żywnościowego (rolników, detalistów, producentów
żywności itd.). ·
Energia Komisja podejmie dalsze działania w celu
zwiększenia konkurencji, w szczególności przejrzystości cen w
sektorze energii elektrycznej i gazu, tak by oferty przedsiębiorstw
energetycznych były bardziej zrozumiałe dla konsumentów. Dzięki
wdrożeniu nowej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej,
które odbędzie się w najbliższym czasie, wzrosną prawa
konsumentów do informacji dzięki bardziej przejrzystym przepisom
dotyczącym dokładnych pomiarów i jasnych, przekazywanych terminowo
rachunków opartych na rzeczywistym indywidualnym zużyciu energii ze
wszystkich źródeł, w tym centralnego ogrzewania, chłodzenia i
ciepłej wody do użytku domowego. Komisja zamierza także poprawić
jakość informacji dla konsumentów dotyczących lepszego
zarządzania zużyciem energii w domu oraz zachęcać ich do
stosowania, z korzyścią dla nich samych, już istniejących
technologii (takich jak naliczanie opłat za rzeczywiste zużycie
energii przy użyciu telefonu komórkowego) oraz nowinek technologicznych
(np. inteligentnych liczników). W tym celu, w koordynacji z regulatorami i
zainteresowanymi stronami, opracowane zostaną wytyczne w sprawie
przejrzystości cen na detalicznym rynku energii. Kolejne działania w sprawie korzystania
przez konsumentów z inteligentnych liczników i technologii zostaną
podjęte przez grupę zadaniową Komisji ds. inteligentnych sieci. W 2014 r. przeglądowi zostanie poddana
także dyrektywa w sprawie etykietowania energetycznego. W
międzyczasie Komisja zaproponuje, by stosować ją także w
internecie, co znacznie zwiększy zasięg jej oddziaływania[32]. ·
Podróże i transport Na początku 2013 r. Komisja zaproponuje
aktualizację dyrektywy w sprawie zorganizowanych podróży,
biorąc pod uwagę ostatnie zmiany na rynku turystycznym. W reformie
tej uwzględniona zostanie nasilająca się tendencja do kupowania
w internecie tzw. „pakietów dynamicznych” zamiast tradycyjnych pakietów
zorganizowanych podróży[33].
Ponadto w 2013 r. zaktualizowane zostaną obowiązujące przepisy
dotyczące praw pasażerów linii lotniczych, zapewniające
podróżnym ochronę w przypadku odmowy przyjęcia na pokład,
długich opóźnień i odwołania lotu. W kwestii mobilności w miastach Komisja
przeprowadzi dialog z zainteresowanymi stronami na temat najlepszych
ogólnounijnych praktyk i warunków wzmocnienia praw pasażerów transportu
publicznego[34].
Komisja przedstawi także do 2014 r. konkretne środki mające na
celu między innymi zwiększenie świadomości konsumentów w
zakresie dostępnych alternatyw dla pojazdów prywatnych. W 2013 r. Komisja przedstawi wniosek
mający na celu zmianę przepisów dotyczących etykietowania
samochodów pod kątem emisji CO2, aby zapewnić konsumentom
aktualne informacje. Komisja podejmie także działania w celu
opracowania strategii dotyczącej alternatywnych paliw, mającej
wspierać konsumentów w wyborze czystszych paliw[35] oraz doprowadzić do
poprawy jakości informacji dla konsumentów na temat nowych paliw
transportowych[36]. ·
Produkty zgodne z zasadami
zrównoważonego rozwoju Aby
osiągnąć zgodność wzrostu gospodarczego i konsumpcji
ze zrównoważonym rozwojem, Komisja rozważy przyjęcie
środków zwiększających trwałość towarów
konsumpcyjnych, w tym środków w zakresie wsparcia usług naprawczych i
konserwacyjnych. Komisja zastanowi się, w jaki sposób można
poprawić dostępność produktów bardziej zgodnych z zasadami
zrównoważonego rozwoju oraz zwiększyć ich
przystępność cenową w ramach odpowiednich systemów
zachęt lub dobrowolnych działań. Komisja opracuje
zharmonizowane metody oceny produktów i przedsiębiorstw pod kątem ich
efektywności środowiskowej w ciągu całego cyklu życia.
Umożliwi to przekazywanie konsumentom wiarygodnych informacji. Ponadto zakres dyrektywy
w sprawie ekoprojektu, która ustanawia minimalne wymagania
środowiskowe dotyczące produktów, będzie stopniowo rozszerzany
na większą liczbę produktów w ramach drugiego planu
działań w sprawie ekoprojektu, oraz, w stosownych przypadkach,
obejmie także kwestię zużycia energii oraz innych istotnych
oddziaływań produktów na środowisko. 5. Podsumowanie W niniejszym Europejskim programie na rzecz
konsumentów ustanawia się kompleksowe ramy polityki, mającej
nadać sprawom konsumenckim priorytet na jednolitym rynku, są one
bowiem kluczowe dla wzrostu gospodarczego w UE. Program ten obejmuje
działania, które Komisja planuje podjąć na rzecz konsumentów w
czasie swojej kadencji. We wszystkich środkach uwzględnia
się zaobserwowane zmiany modeli konsumpcji, postęp technologiczny,
szybko ewoluujące rynki, potrzebę wzmocnienia pozycji konsumentów
oraz konieczność zapewnienia im możliwości skutecznego
korzystania z ich praw. Realizacja
głównych celów programu w sposób jak najbardziej skuteczny i przy jak
najmniejszych obciążeniach administracyjnych wymaga, by wszelkie
działania były poparte gruntowną wiedzą na temat
funkcjonowania rynków w praktyce oraz na temat zachowań konsumentów.
Wnioskom w sprawie zmiany obecnych przepisów UE będzie towarzyszyć
ocena obowiązującego prawa oraz szczegółowa analiza
spodziewanych skutków zmian. Wsparciu
środków zapowiedzianych w niniejszym programie będą
służyć także stale uaktualniane źródła
najważniejszych informacji, takie jak tablica wyników dla rynków
konsumenckich, rankingi rynków konsumenckich oraz tablica wyników dla warunków
konsumenckich. Te zbiory informacji umożliwiają porównywanie
otoczenia konsumenta w poszczególnych państwach członkowskich oraz
śledzenie postępów w integracji rynków detalicznych. Powyższe
analizy uzupełnią badania rynku dotyczące przyczyn złego
funkcjonowania rynku oraz badania zachowań konsumentów. Priorytet dla
spraw konsumenckich będzie obowiązywał także w przypadku
badań naukowych finansowanych w ramach strategii „Europa 2020”. Komisja
będzie dążyć do tego, by każde proponowane
działanie polityczne było wstępnie analizowane w świetle
ośmiu celów niniejszego programu, tak by zmaksymalizować jego skutki
i zapewnić mu lepsze przyjęcie przez konsumentów, przy jednoczesnym
unikaniu niepotrzebnego obciążenia dla przedsiębiorstw. Tendencje w
dziedzinie spraw konsumenckich zaobserwowane w ciągu następnych kilku
lat pomogą ustalić, jakie dodatkowe działania należy
podjąć po 2014 r. Komisja zbada postępy w realizacji celów
określonych w niniejszym programie w swoim sprawozdaniu z
uwzględniania interesów konsumentów we wszystkich obszarach polityki UE. Celem niniejszego programu jest wyzwolenie
wzrostu gospodarczego i przywrócenie zaufania do europejskiej gospodarki
poprzez wzmocnienie pozycji konsumentów i zapewnienie synergii między
poszczególnymi obszarami polityki. Aby osiągnąć trwałe
rezultaty, potrzebne jest stanowcze zaangażowanie całego
łańcucha podmiotów wdrażających niniejszy program na rzecz
konsumentów na szczeblu unijnym, krajowym i międzynarodowym. Tylko
inteligentny i trwały popyt konsumencki idący w parze z
odpowiednią podażą może przywrócić UE na
ścieżkę wzrostu gospodarczego. [1] „Pewni siebie konsumenci tworzą dobrze
prosperujące rynki. W oparciu o prace przeprowadzone tej jesieni, w
następnym programie pracy ogłoszone zostaną środki
mające na celu rozszerzenie praw konsumentów, w tym praw dotyczących
transakcji elektronicznych i transgranicznych, oraz skutecznego podejścia
do kwestii dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa, a więc
przyczyniających się do poprawy bezpieczeństwa obywateli, a
jednocześnie wspierających popyt na jednolitym rynku.” – zob. pismo
przewodniczącego Barroso do przewodniczącego Buzka, wrzesień
2011 r. [2] Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE, COM(2010) 603
wersja ostateczna; Akt o jednolitym rynku, COM(2011) 206 wersja ostateczna.
Europejska agenda cyfrowa, COM(2010) 245 wersja ostateczna/2; komunikat Komisji
w sprawie handlu elektronicznego, COM(2011)942; Plan działania na rzecz
zasobooszczędnej Europy, COM(2011)571 wersja ostateczna. [3] Wniosek dotyczący rozporządzenia
ustanawiającego program ramowy UE w zakresie badań naukowych i
innowacji (COM(2011) 809 wersja ostateczna). [4] Sektory te wyodrębniono jako najbardziej
problematyczne dla konsumentów na podstawie tablicy wyników dla rynków
konsumenckich. [5] Zob.
„Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości dla
europejskich obywateli – Plan działań służący
realizacji programu sztokholmskiego” COM(2010) 171. [6] Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie
systemów zapewniania jakości produktów rolnych (COM(2010) 733 wersja
ostateczna), wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie ustanowienia
norm handlowych (COM(2010 738 wersja ostateczna); wytyczne dotyczące
systemów certyfikacji i etykietowania żywności. [7] Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie
roamingu w publicznych sieciach łączności ruchomej wewnątrz
Unii (COM(2011) 402 wersja ostateczna). [8] Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie
wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży (COM(2011) 635
wersja ostateczna). [9] Wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie
alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich (COM(2011) 793/2),
wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie ODR w sporach
konsumenckich (C(2011) 794/2). [10] Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie
ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i
swobodnym przepływem takich danych (COM(2012) 11 wersja ostateczna), wniosek
dotyczący dyrektywy w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie
przetwarzania danych osobowych przez właściwe organy do celów
zapobiegania przestępstwom, prowadzenia dochodzeń w ich sprawie,
wykrywania ich i ścigania albo wykonywania kar kryminalnych oraz
swobodnego przepływu tych danych (COM(2012) 10 wersja ostateczna). [11] Dokument roboczy służb Komisji „Bringing
e-commerce benefits to consumers” (Zapewnienie konsumentom korzyści z
handlu elektronicznego), załącznik 2 do komunikatu z 2012 r. w
sprawie handlu elektronicznego. [12] Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy,
COM(2011) 571. [13] Consumer Empowerment survey (Badanie na temat pozycji
konsumentów); Eurobarometr nr 342; 2010 r. [14] Tamże. [15] COM(2009) 330 wersja ostateczna. [16] Zob. więcej w badaniu „The functioning of the retail
electricity markets for consumers in the EU” (Funkcjonowanie detalicznych
rynków energii elektrycznej na rzecz konsumentów w Unii Europejskiej) http://ec.europa.eu/consumers/consumer_research/market_studies/docs/retail_electricity_full_study_en.pdf
. [17] Komunikat Komisji: „Efektywność energetyczna:
realizacja celu 20 procent”. [18] W UE co roku marnuje się ok. 90 mln ton
łącznie lub 180 kg na jednego mieszkańca. Do 2020 r.
wskaźniki te mają wzrosnąć o 40 %. Zob. finansowaną
przez UE analizę „Preparatory Study on Food Waste across the EU 27”
(Badanie przygotowawcze na temat marnowania żywności w 27
państwach członkowskich UE), BIO IS grudzień 2009 r. –
październik 2010 r. [19] http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/common/publications/info_docs/customs/product_safety/guidelines_pl.pdf [20] http://ec.europa.eu/youreurope. [21] http://ec.europa.eu/eyouguide. [22] Zgodnie z zapisami Europejskiej agendy cyfrowej. [23] Dz.U. C 174 z 27.6.2001, s. 25 i Dz.U. L 168 z 30.6.2009,
s. 35. [24] https://e-justice.europa.eu. [25] Dyrektywa 2005/29/WE. [26] 2011/442/EU: Zalecenie Komisji z dnia 18 lipca 2011 r. w
sprawie dostępu do zwykłego rachunku płatniczego. [27] Dyrektywa 2005/29/WE. [28] Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 2 lutego 2012 r.
„W stronę spójnego europejskiego podejścia do zbiorowego dochodzenia
roszczeń” — P7_TA(2012)0021. [29] SEC(2011) 1003 wersja ostateczna. [30] Rozporządzenie (UE) nr 1169/2011. [31] Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006. [32] Consumer
2020 (Konsument 2020) http://ec.europa.eu/information_society/newsroom/cf/itemdetail.cfm?item_id=6782. [33] Pakiet dynamiczny to produkt turystyczny obejmujący
co najmniej dwie różne usługi turystyczne (transport, zakwaterowanie
lub inne usługi turystyczne) dotyczące jednej podróży, oferowane
lub sprzedawane łącznie w tym samym czasie przez jedną
firmę lub przez firmy mające powiązania handlowe. Kupujący
może łączyć i dostosowywać elementy takiego pakietu
zależnie od swoich preferencji. [34] Plan działania na rzecz mobilności w miastach
COM(2011) 144. Biała Księga. „Plan utworzenia jednolitego
europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia
konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu.” [35] COM(2011) 144 – Biała księga „Plan utworzenia
jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do
osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu
transportu”. [36] W oparciu o potrzeby ustalone w ramach procesu CARS 21.