Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62022CJ0477

Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 9 listopada 2023 r.
ARST SpA – Azienda regionale sarda trasporti przeciwko TR i in.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Corte suprema di cassazione.
Odesłanie prejudycjalne – Transport drogowy – Harmonizacja niektórych przepisów socjalnych – Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 – Artykuł 3 lit. a) – Pojęcie „trasy [nieprzekraczającej] 50 km” – Przewóz drogowy pojazdami używanymi do przewozu osób w ramach przewozów regularnych – Trasa linii nieprzekraczająca 50 km – Brak zastosowania rozporządzenia nr 561/2006 – Pojazdy przeznaczone do użytku mieszanego – Artykuł 4 lit. e) i j) – Pojęcia „innej pracy” i „czasu prowadzenia pojazdu” – Artykuł 6 ust. 3 i 5 – Łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni – Czas spędzony na prowadzeniu pojazdu wyłączony z zakresu stosowania tego rozporządzenia.
Sprawa C-477/22.

Court reports – general

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2023:838

 WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba)

z dnia 9 listopada 2023 r. ( *1 )

Odesłanie prejudycjalne – Transport drogowy – Harmonizacja niektórych przepisów socjalnych – Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 – Artykuł 3 lit. a) – Pojęcie „trasy [nieprzekraczającej] 50 km” – Przewóz drogowy pojazdami używanymi do przewozu osób w ramach przewozów regularnych – Trasa linii nieprzekraczająca 50 km – Brak zastosowania rozporządzenia nr 561/2006 – Pojazdy przeznaczone do użytku mieszanego – Artykuł 4 lit. e) i j) – Pojęcia „innej pracy” i „czasu prowadzenia pojazdu” – Artykuł 6 ust. 3 i 5 – Łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni – Czas spędzony na prowadzeniu pojazdu wyłączony z zakresu stosowania tego rozporządzenia

W sprawie C‑477/22

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Corte suprema di cassazione (sąd kasacyjny, Włochy) postanowieniem z dnia 12 maja 2022 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 15 lipca 2022 r., w postępowaniu:

ARST SpA – Azienda regionale sarda trasporti

przeciwko

TR,

OS,

EK,

UN,

RC,

RS,

OA,

ZB,

HP,

WS,

IO,

TK,

ME,

SK,

TF,

TC,

ND,

TRYBUNAŁ (trzecia izba),

w składzie: K. Jürimäe, prezes izby, N. Piçarra (sprawozdawca), M. Safjan, N. Jääskinen i M. Gavalec, sędziowie,

rzecznik generalny: A. Rantos,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

w imieniu ARST SpA – Azienda regionale sarda trasporti – S. Manso, avvocato,

w imieniu rządu włoskiego – G. Palmieri, w charakterze pełnomocnika, którą wspierał P. Garofoli, avvocato dello Stato,

w imieniu Komisji Europejskiej – L. Malferrari, P. Messina oraz G. Wilms, w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 3 lit. a), art. 4 lit. j), a także art. 6 ust. 3 i 5 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) nr 2135/98, jak również uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz.U. 2006, L 102, s. 1), zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. (Dz.U. 2014, L 60, s. 1) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 561/2006”).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy przedsiębiorstwem lokalnego transportu publicznego w regionie Sardynia (Włochy), ARST SpA – Azienda regionale sarda trasporti (zwanym dalej „Arst”) a kilkunastoma pracownikami tego przedsiębiorstwa w przedmiocie żądanej przez tych pracowników zapłaty przez Arst odszkodowania lub wynagrodzenia proporcjonalnie do niewykorzystanego czasu odpoczynku i czasu przekraczającego maksymalny wymiar łącznego czasu prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni.

Ramy prawne

Dyrektywa 2002/15/WE

3

Artykuł 3 lit. a) pkt 1 dyrektywy 2002/15/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego (Dz.U. 2002, L 80, s. 35) definiuje pojęcie „czasu pracy” w następujący sposób:

„w przypadku pracowników wykonujących czynności związane z przewozem: czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, w którym pracownik wykonujący czynności związane z przewozem znajduje [się] na swoim stanowisku pracy, jest w dyspozycji pracodawcy i wykonuje swoje funkcje lub czynności, to znaczy:

czas poświęcony wszelkim czynnościom związanym z przewozem w transporcie drogowym. Czynności te, w szczególności, obejmują:

(i)

kierowanie;

(ii)

załadunek i rozładunek;

(iii)

pomaganie pasażerom we wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu;

(iv)

sprzątanie i konserwację techniczną;

(v)

każdą inną pracę zmierzającą do zapewnienia bezpieczeństwa pojazdu, jego ładunku i pasażerów lub do wypełnienia ustawowych lub wykonawczych zobowiązań bezpośrednio związanych z trwającą operacją transportową, włącznie z nadzorowaniem załadunku i rozładunku, formalnościami administracyjnymi z policją, cłem, urzędnikami imigracyjnymi itd.,

okresy, w których nie może on swobodnie dysponować swoim czasem i zobowiązany jest pozostawać na swoim stanowisku pracy, w gotowości do podjęcia normalnej pracy, wraz z niektórymi zadaniami związanymi z dyżurowaniem, w szczególności podczas okresów oczekiwania na załadunek lub rozładunek, w przypadku gdy przypuszczalny czas ich trwania nie jest z góry znany […]”.

Rozporządzenie nr 561/2006

4

Motywy 17 i 24 rozporządzenia nr 561/2006 mają następujące brzmienie:

„(17)

Niniejsze rozporządzenie ma na celu poprawę warunków socjalnych pracowników objętych jego zakresem, a także ogólną poprawę bezpieczeństwa drogowego. Służą temu głównie przepisy określające maksymalny dzienny, tygodniowy i przypadający w okresie każdych dwóch kolejnych tygodni czas prowadzenia pojazdu, przepis zobowiązujący kierowcę do korzystania z regularnego tygodniowego okresu odpoczynku co najmniej raz na dwa tygodnie oraz przepisy przewidujące, że w żadnym przypadku dzienny okres odpoczynku nie powinien być krótszy niż nieprzerwany okres dziewięciu godzin. […]

[…]

(24)

Państwa członkowskie powinny ustanowić przepisy dla pojazdów używanych do regularnych przewozów osób, których trasa nie przekracza 50 km. Przepisy te powinny zapewniać odpowiednią ochronę w zakresie dopuszczalnego czasu prowadzenia pojazdu oraz obowiązkowych okresów odpoczynku i przerw”.

5

Zgodnie z art. 1 tego rozporządzenia „ustanawia [ono] przepisy dotyczące czasu prowadzenia pojazdu, przerw i okresów odpoczynku kierowców wykonujących przewóz drogowy rzeczy i osób w celu ujednolicenia warunków konkurencji pomiędzy poszczególnymi rodzajami transportu lądowego, zwłaszcza w odniesieniu do sektora transportu drogowego oraz w celu poprawy warunków pracy i bezpieczeństwa drogowego” oraz „ma [ono] na celu także przyczynienie się do polepszenia metod monitorowania i egzekwowania przepisów przez państwa członkowskie oraz poprawy warunków pracy w transporcie drogowym”.

6

Artykuł 2 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi:

„Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do przewozu drogowego:

[…]

b)

osób, pojazdami skonstruowanymi lub trwale przystosowanymi i przeznaczonymi do przewozu więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą”.

7

Artykuł 3 tego rozporządzenia stanowi:

„Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do przewozu drogowego:

a)

pojazdami używanymi do przewozu osób w ramach przewozów regularnych, których trasa [linii] nie przekracza 50 km;

[…]”.

8

Artykuł 4 rozporządzenia nr 561/2006 ma następujące brzmienie:

„Dla celów niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają następujące definicje:

[…]

e)

»inna praca« oznacza czynności zdefiniowane jako czas pracy w art. 3 lit. a) dyrektywy [2002/15], z wyjątkiem »prowadzenia pojazdu«, włącznie z wszelką pracą dla tego samego lub innego pracodawcy, w sektorze transportowym lub poza nim;

[…]

h)

»tygodniowy okres odpoczynku« oznacza tygodniowy okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem, i obejmuje »regularny tygodniowy okres odpoczynku« lub »skrócony tygodniowy okres odpoczynku«:

»regularny tygodniowy okres odpoczynku« oznacza odpoczynek trwający co najmniej 45 godzin;

[…]

j)

»czas prowadzenia pojazdu« oznacza czas trwania czynności prowadzenia pojazdu zarejestrowany:

automatycznie lub półautomatycznie przez urządzenia rejestrujące określone w [rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylającym rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 561/2006]; lub

ręcznie, zgodnie z [rozporządzeniem nr 165/2014].

k)

»dzienny czas prowadzenia pojazdu« oznacza łączny czas prowadzenia pojazdu od zakończenia jednego dziennego okresu odpoczynku do rozpoczęcia następnego dziennego okresu odpoczynku lub pomiędzy dziennym okresem odpoczynku a tygodniowym okresem odpoczynku;

[…]

n)

»regularne przewozy osób« oznacza[ją] krajowe lub międzynarodowe usługi zdefiniowane w [art. 2 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1073/2009 z dnia 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych i zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 (Dz.U. 2009, L 300, s. 88)];

[…]

q)

»okres prowadzenia pojazdu« oznacza łączny czas prowadzenia pojazdu od chwili rozpoczęcia przez kierowcę prowadzenia pojazdu po okresie odpoczynku lub przerwie do momentu rozpoczęcia okresu odpoczynku lub przerwy. Okres prowadzenia pojazdu może być ciągły lub przerywany.

[…]”.

9

Artykuł 6 rozporządzenia nr 561/2006 stanowi w ust. 3 i 5:

„3.   Łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni nie może przekroczyć 90 godzin”.

[…]

5.   Kierowca zapisuje jako inną pracę cały czas określony w art. 4 lit. e), a także cały czas spędzony na prowadzeniu pojazdu używanego do działalności zarobkowej nieobjętej zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia […]”.

10

Zgodnie z art. 15 tego rozporządzenia „[p]aństwa członkowskie zapewniają objęcie kierowców pojazdów, o których mowa w art. 3 lit. a), przepisami krajowymi zapewniającymi odpowiednią ochronę w zakresie dopuszczalnego czasu prowadzenia pojazdu oraz obowiązkowych przerw i okresów odpoczynku”.

Rozporządzenie nr 1073/2009

11

Artykuł 2 pkt 2 rozporządzenia nr 1073/2009 definiuje pojęcie „usług regularnych” jako „usługi polegające na przewozie osób w określonych odstępach czasu i na określonych trasach, przy czym pasażerowie są zabierani z określonych z góry przystanków i dowożeni na z góry określone przystanki”.

Postępowanie główne i pytania prejudycjalne

12

W dniu 5 września 2011 r. kilkunastu kierowców przewozu drogowego osób, zatrudnionych przez Arst, wytoczyło powództwo przed Tribunale di Oristano (sąd w Oristano, Włochy) o zasądzenie od tego przedsiębiorstwa zapłaty na ich rzecz odszkodowania lub wynagrodzenia proporcjonalnie do niewykorzystanego czasu odpoczynku i do czasu przekraczającego maksymalny wymiar łącznego czasu prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni z naruszeniem rozporządzenia nr 561/2006. Kierowcy ci podnieśli, że ze względu na harmonogram pracy ustalony przez Arst w okresie od dnia 11 kwietnia 2007 r., daty wejścia w życie tego rozporządzenia, do dnia 6 grudnia 2010 r. żaden z nich nie korzystał z „regularnego tygodniowego okresu odpoczynku” w rozumieniu art. 4 lit. h) tego rozporządzenia i że wszyscy przekroczyli maksymalny wymiar łącznego czasu prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni, o którym mowa w art. 6 ust. 3 tego rozporządzenia.

13

Arst ze swej strony podniósł, że rozporządzenie nr 561/2006 nie ma zastosowania do tych kierowców na podstawie art. 3 lit. a), ponieważ tylko raz lub dwa razy, i to wyłącznie na niektórych stanowiskach pracy wykonali oni przejazdy przekraczające limit przewidziany w tym przepisie.

14

Sąd uwzględnił pozew w całości, lecz obniżył o 50 % żądaną przez UN i TF kwotę odszkodowania ze względu na krótszy okres ich pracy jako kierowców.

15

Arst wniósł apelację od tego orzeczenia do Corte d’appello di Cagliari (sądu apelacyjnego w Cagliari, Włochy). Wyrokiem z dnia 10 marca 2016 r. sąd ten obniżył kwotę, jaką sąd pierwszej instancji zasądził od Arst na rzecz tych kierowców, i oddalił apelację w pozostałym zakresie.

16

Corte d’appello di Cagliari (sąd apelacyjny w Cagliari) orzekł, po pierwsze, że pojęcie „trasy” w rozumieniu art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 561/2006 oznacza w transporcie pozamiejskim całkowity przejazd wykonany przez kierowcę w ciągu jednego dnia pracy, w związku z czym w celu ustalenia, czy przekroczono przewidziany w tym przepisie limit 50 km, należałoby uwzględnić długość w kilometrach wszystkich przejazdów wykonanych przez kierowcę w omawianym dniu pracy. Po drugie, stwierdził on w świetle art. 4 lit. j) i k) tego rozporządzenia, że „dzienny czas prowadzenia pojazdu” odpowiada dniowi pracy, a zatem oddalił argument Arst, zgodnie z którym w celu sprawdzenia, czy przestrzegano łącznego czasu prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni, przewidzianego w art. 6 ust. 3 rozporządzenia, należy wziąć pod uwagę jedynie okres prowadzenia pojazdu.

17

Arst wniósł skargę kasacyjną do Corte suprema di cassazione (sądu kasacyjnego, Włochy), będącego sądem odsyłającym, w której kwestionuje przyjętą przez Corte d’appello di Cagliari (sąd apelacyjny w Cagliari) w wyroku z dnia 10 marca 2016 r. wykładnię zarówno pojęcia „trasy” w rozumieniu art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 561/2006, jak i pojęcia „łącznego czasu prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni”, o którym mowa w art. 6 ust. 3 tego rozporządzenia.

18

Sąd ten zauważa z jednej strony, że Arst zapewnia przewóz drogowy osób w określonych odstępach czasu i na określonych trasach, a pasażerowie są zabierani z określonych z góry przystanków i dowożeni na z góry określone przystanki. Z drugiej strony, ponieważ rozporządzenie nr 561/2006, zgodnie z art. 3 lit. a), nie ma zastosowania do przewozów drogowych wykonywanych pojazdami używanymi do przewozu osób w ramach przewozów regularnych, których trasa linii nie przekracza 50 km, wspomniany sąd stawia sobie pytanie, czy termin „trasa” oznacza szlak komunikacyjny wytyczony przez dane przedsiębiorstwo w celu zapłaty za dokument podróży, jak wydaje się to wynikać jego zdaniem z brzmienia tego przepisu, który odnosi się do trasy „[linii]”. |Jednocześnie waha się on, czy termin ten oznacza raczej kilometry przejechane przez kierowcę w pojeździe w ciągu jednego dnia pracy, nawet jeśli pracuje on na kilku szlakach komunikacyjnych, jak wydaje się to wynikać z celu rozporządzenia, polegającego mianowicie na, zgodnie z jego motywem 17, „popraw[ie] warunków socjalnych pracowników objętych jego zakresem, a także ogóln[ej] popraw[ie] bezpieczeństwa drogowego”.

19

Sąd odsyłający wyjaśnia, że pytanie pierwsze wynika z faktu, iż Arst świadczy regularne usługi przewozu osób na kilku różnych szlakach komunikacyjnych, a jego kierowcy obsługują kilka szlaków w jednym i tym samym dniu pracy jednym i tym samym pojazdem. Sąd ten zauważa również, że pojazdy używane do świadczenia tej usługi są wykorzystywane w sposób mieszany do przejazdów zarówno krótszych niż 50 km, jak i przekraczających 50 km, i stwierdza, że zgodnie z wyrokiem z dnia 9 września 2021 r., Ministère public (Kary eksterytorialne) (C‑906/19, EU:C:2021:715), rozporządzenie nr 561/2006 ma zastosowanie do pojazdów wykorzystywanych w ten sposób. Jest on jednak zdania, że wykorzystywanie mieszane nie oznacza, że cały transport obsługiwany przez Arst jest objęty zakresem stosowania tego rozporządzenia.

20

W odniesieniu ponadto do art. 6 ust. 3 rozporządzenia nr 561/2006 sąd odsyłający stawia sobie pytanie, czy w celu dokonania oceny, czy przestrzegano łącznego czasu prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni, należy wziąć pod uwagę jedynie „czas prowadzenia pojazdu” zarejestrowany w rozumieniu art. 4 lit. j) tego rozporządzenia w ciągu tych dwóch tygodni, czy również każdą „inną pracę” wykonywaną przez danego kierowcę w rozumieniu art. 6 ust. 5 tego rozporządzenia. Sąd ten jest zdania, że nie jest możliwe jednoznaczne ustalenie, czy te „inne prace” mają znaczenie dla obliczenia łącznego czasu prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni, określonego w omawianym art. 6 ust. 3. Zauważa on również, że Corte d’appello di Cagliari (sąd apelacyjny w Cagliari) oddalił argument Arst, zgodnie z którym w tym celu należałoby uwzględnić wyłącznie rzeczywisty czas spędzony przez kierowcę za kierownicą.

21

W tych okolicznościach Corte suprema di cassazione (sąd kasacyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)

Czy art. 3 lit. a) rozporządzenia [nr 561/2006] należy interpretować w ten sposób, że termin »trasa« nieprzekraczająca 50 km odnosi się do długości w kilometrach szlaku wyznaczonego (linii wyznaczonej) przez przedsiębiorstwo transportowe w celu zapłaty za dokument podróży, czy też do całkowitej długości w kilometrach pokonanej przez kierowcę w ciągu dziennej zmiany w pracy lub do największej odległości drogowej, jaką pojazd pokonał w odniesieniu do punktu wyjazdu (promień), lub w każdym razie według jakiego innego kryterium należy obliczać długość trasy w kilometrach?

Czy w każdym razie przedsiębiorstwo, które organizuje przewozy, może zostać zwolnione z zakresu stosowania rozporządzenia [nr 561/2006] w odniesieniu do pojazdów, których używa wyłącznie w celu wykonywania przejazdów nieprzekraczających 50 km, czy też cała usługa przewozu świadczona przez przedsiębiorstwo jest objęta zastosowaniem rozporządzenia z uwagi na fakt, że wykonuje ono innymi pojazdami przejazdy przekraczające 50 km?

2)

Czy art. 6 ust. 3 rozporządzenia [nr 561/2006] należy interpretować w ten sposób, że »[ł]ączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni« jest sumą »czasu prowadzenia pojazdu« w ciągu dwóch tygodni – zgodnie z definicją zawartą w art. 4 lit. j) [tego rozporządzenia] – czy też obejmuje on również inne czynności, w szczególności całą zmianę przepracowaną przez kierowcę w okresie dwóch tygodni lub całą »inną pracę«, o której mowa w art. 6 ust. 5 [tego rozporządzenia]?”.

W przedmiocie pytań prejudycjalnych

W przedmiocie pytania pierwszego

22

Pierwsze pytanie prejudycjalne dzieli się na dwie części, które należy kolejno zbadać.

W przedmiocie części pierwszej pytania pierwszego

23

W części pierwszej pytania pierwszego sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 561/2006 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „trasy [linii] [nieprzekraczającej] 50 km” oznacza długość w kilometrach szlaku komunikacyjnego wytyczonego przez przedsiębiorstwo transportowe do celów świadczonych przez nie regularnych przewozów pasażerskich.

24

Pojęcie „trasa [linii]” nie zostało zdefiniowane w rozporządzeniu nr 561/2006, a art. 3 lit. a) tego rozporządzenia nie zawiera żadnego wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich w celu określenia znaczenia takiego pojęcia. W celu dokonania wykładni tego przepisu należy zatem odnieść się do zwykłego znaczenia jego wyrazów w języku potocznym, a także do jego kontekstu i celu zamierzonego przez rozpatrywane uregulowanie (zob. podobnie wyrok z dnia 7 lipca 2022 r., Pricoforest,C‑13/21, EU:C:2022:531, pkt 22 i przytoczone tam orzecznictwo).

25

W języku potocznym termin „trasa” oznacza szlak komunikacyjny lub przejazd, przebyty lub który należy przebyć, w szczególności drogą, łączący miejsce wyjazdu z miejscem docelowym. Termin „linia” oznacza odcinek ciągły, rzeczywisty lub wyobrażony, który łączy te miejsca.

26

Brzmienie art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 561/2006 odnosi się zatem do konkretnej odległości, przebytej lub którą należy przebyć drogą, podążając szlakiem komunikacyjnym łączącym miejsce wyjazdu z miejscem docelowym, w celu zapewnienia regularnego przewozu osób, do którego dany pojazd jest używany (zob. podobnie wyrok z dnia 7 lipca 2022 r., Pricoforest,C‑13/21, EU:C:2022:531, pkt 24). Brzmienie to nie zawiera żadnego odniesienia do odległości faktycznie przebytej drogą przez kierowcę w danym okresie pracy lub do maksymalnej odległości przebytej przez dany pojazd od punktu wyjazdu.

27

Pojęcie „usług regularnych” jest zdefiniowane w art. 2 pkt 2 rozporządzenia nr 1073/2009, do którego odsyła art. 4 lit. n) rozporządzenia nr 561/2006, jako „usługi polegające na przewozie osób w określonych odstępach czasu i na określonych trasach, przy czym pasażerowie są zabierani z określonych z góry przystanków i dowożeni na z góry określone przystanki”. Pojęcie „określonej trasy” wyklucza uwzględnienie jakiejkolwiek odległości faktycznie przebytej drogą przez kierowcę w danym okresie pracy lub maksymalnej odległości przebytej przez dany pojazd od miejsca wyjazdu, które wykraczają poza tę trasę.

28

W związku z tym pojęcie „trasy [linii] [nieprzekraczającej] 50 km” w rozumieniu art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 561/2006 należy rozumieć w ten sposób, że obejmuje ono określoną trasę nieprzekraczającą tej odległości, która łączy miejsce wyjazdu z miejscem docelowym i w razie potrzeby pośrednie przystanki uprzednio określone w celu zabrania i przywiezienia podróżnych. Taki przewóz drogowy osób jest zatem, na mocy tego przepisu, wyłączony z zakresu stosowania tego rozporządzenia, niezależnie od tego, czy kierowcy, którym zlecono ten przewóz przebywają kilka z tych tras w tym samym dniu pracy i tym samym pojazdem.

29

W każdym razie, jak wskazała Komisja Europejska w swoich uwagach na piśmie, kierowcy pojazdów, do których rozporządzenie nr 561/2006, zgodnie z jego art. 3 lit. a), nie ma zastosowania, powinni zgodnie z art. 15 tego rozporządzenia rozpatrywanym w świetle jego motywu 24 podlegać przepisom krajowym mającym na celu zapewnienie odpowiedniej ochrony dozwolonego czasu prowadzenia pojazdu oraz obowiązkowych przerw i okresów odpoczynku. Obowiązujące przepisy krajowe muszą w każdym razie być zgodne z zasadami ustanowionymi w dyrektywie 2002/15, w szczególności w odniesieniu do czasu pracy, przerw i odpoczynku.

30

Biorąc powyższe pod uwagę, odpowiedź na część pierwszą pytania pierwszego jest następująca: art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 561/2006 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „trasy [linii] [nieprzekraczającej] 50 km” odpowiada szlakowi komunikacyjnemu ustalonemu przez przedsiębiorstwo transportowe, nieprzekraczającemu tej odległości, który dany pojazd musi przebyć drogą od miejsca wyjazdu do miejsca docelowego a w stosownym wypadku obsługiwać z góry określone przystanki pośrednie w celu zapewnienia przewozu osób w ramach usług regularnych, do których jest wykorzystywany.

W przedmiocie części drugiej pytania pierwszego

31

W części drugiej pytania pierwszego sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 ust. 1 lit. b) w związku z art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 561/2006 należy interpretować w ten sposób, że rozporządzenie to ma zastosowanie do całego transportu drogowego wykonywanego przez dane przedsiębiorstwo, w sytuacji gdy pojazdy przeznaczone do przewozu osób w ramach usług regularnych są wykorzystywane głównie do obsługi trasy nieprzekraczającej 50 km oraz, okazjonalnie, trasy przekraczającej 50 km.

32

Na wstępie należy przypomnieć, że w odniesieniu do przewozu drogowego osób w ramach usług regularnych zakres stosowania rozporządzenia nr 561/2006 został określony, po pierwsze, w jego art. 2 ust. 1 lit. b), zgodnie z którym rozporządzenie to ma zastosowanie do przewozu drogowego osób pojazdami skonstruowanymi lub trwale przystosowanymi i przeznaczonymi do przewozu więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą.

33

Po drugie, zgodnie z art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 561/2006 nie ma ono zastosowania do przewozu drogowego „pojazdami używanymi do przewozu osób w ramach przewozów regularnych, których trasa [linii] nie przekracza 50 km”. Ponieważ przepis ten wprowadza wyjątek od zakresu stosowania tego rozporządzenia, należy interpretować go w sposób ścisły, tak aby nie rozszerzać jego działania ponad to, co jest niezbędne dla zapewnienia ochrony interesów, którą ma gwarantować (zob. podobnie wyrok z dnia 9 września 2021 r., Ministère public (Kary eksterytorialne),C‑906/19, EU:C:2021:715, pkt 33).

34

W tych okolicznościach, jeżeli – tak jak w niniejszej sprawie – przedsiębiorstwo zapewnia przewóz osób w ramach usług regularnych, których trasa linii przekracza 50 km, wykonywany przez pojazdy zwykle używane do przewozu osób w ramach usług regularnych, których trasa linii nie przekracza 50 km, takie mieszane wykorzystanie nie może sprawić, że rozporządzenie nr 561/2006 będzie miało zastosowanie do wszystkich regularnych przewozów pasażerskich wykonywanych przez to przedsiębiorstwo. Przewóz osób w ramach usług regularnych, których trasa linii nie przekracza 50 km, jest bowiem wyraźnie wyłączony z zakresu stosowania tego rozporządzenia na podstawie jego art. 3 lit. a).

35

Biorąc powyższe pod uwagę, odpowiedź na część drugą pytania pierwszego jest następująca: art. 2 ust. 1 lit. b) w związku z art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 561/2006 należy interpretować w ten sposób, że rozporządzenie to nie ma zastosowania do całego transportu drogowego wykonywanego przez dane przedsiębiorstwo, w sytuacji gdy pojazdy przeznaczone do przewozu osób w ramach usług regularnych są wykorzystywane głównie do obsługi trasy nieprzekraczającej 50 km oraz, okazjonalnie, trasy przekraczającej 50 km. Omawiane rozporządzenie znajduje zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy owe trasy przekraczają 50 km.

W przedmiocie pytania drugiego

36

Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 6 ust. 3 rozporządzenia nr 561/2006 należy interpretować w ten sposób, że zawarte w tym przepisie wyrażenie „łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni” obejmuje, poza „czasem prowadzenia pojazdu” w rozumieniu art. 4 lit. j) tego rozporządzenia, każdą „inną pracę” w rozumieniu art. 6 ust. 5 wspomnianego rozporządzenia, wykonywaną przez kierowcę w trakcie tych dwóch tygodni.

37

Zgodnie z art. 6 ust. 3 rozporządzenia nr 561/2006 „[ł]ączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni nie może przekroczyć 90 godzin”.

38

Wersje tego przepisu w szczególności w językach hiszpańskim, niemieckim, angielskim, francuskim, węgierskim i portugalskim odnoszą się do pojęcia „czasu prowadzenia pojazdu”, zdefiniowanego w art. 4 lit. j) tego rozporządzenia jako „czas trwania czynności prowadzenia pojazdu zarejestrowany” zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 165/2014. Natomiast wyrażenie „periodo di guida”, zawarte we włoskiej wersji językowej art. 6 ust. 3 rozporządzenia nr 561/2006, odpowiada pojęciu „okresu prowadzenia pojazdu”, zdefiniowanemu w art. 4 lit. q) tego rozporządzenia jako „łączny czas prowadzenia pojazdu od chwili rozpoczęcia przez kierowcę prowadzenia pojazdu po okresie odpoczynku lub przerwie do momentu rozpoczęcia okresu odpoczynku lub przerwy”, przy czym „[o]kres prowadzenia pojazdu może być ciągły lub przerywany”.

39

W tych okolicznościach należy stwierdzić, że zarówno wyrażenie „czas prowadzenia pojazdu”, jak i wyrażenie „okres prowadzenia pojazdu” w rozumieniu art. 4 lit. j) i q) rozporządzenia nr 561/2006 odnoszą się do okresu, jaki kierowca spędza na prowadzeniu pojazdu, nawet jeśli pierwsze wyrażenie dotyczy wyłącznie zarejestrowanego okresu.

40

Natomiast pojęcie „innej pracy” zostało zdefiniowane w art. 4 lit. e) rozporządzenia nr 561/2006 jako „czynności zdefiniowane jako czas pracy” w rozumieniu art. 3 lit. a) pkt 1 dyrektywy 2002/15, „z wyjątkiem prowadzenia pojazdu”. Na podstawie tego ostatniego przepisu „czas pracy” obejmuje między innymi „czas poświęcony wszelkim czynnościom związanym z przewozem w transporcie drogowym”, w szczególności „kierowani[u]”, „załadun[kowi] i rozładun[kowi]”, „pomagani[u] pasażerom we wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu”, „sprzątani[u] i konserwacj[i] techniczn[ej]” oraz „każd[ej] inn[ej] prac[y] zmierzając[ej] do zapewnienia bezpieczeństwa pojazdu, jego ładunku i pasażerów lub do wypełnienia ustawowych lub wykonawczych zobowiązań bezpośrednio związanych z trwającą operacją transportową”.

41

Wynika z tego, że pojęcia „czasu prowadzenia pojazdu” i „okresu prowadzenia pojazdu” w rozumieniu art. 4 lit. j) i q) rozporządzenia nr 561/2006 obejmują wyłącznie czynności związane z prowadzeniem pojazdu, a nie wszystkie czynności wykonywane przez kierowcę w czasie pracy.

42

Ponadto art. 6 ust. 5 rozporządzenia nr 561/2006 nakłada na kierowcę obowiązek rejestrowania jako „inną pracę” nie tylko „czasu określonego w art. 4 lit. e) [tego rozporządzenia]”, czyli każdej czynności, z wyjątkiem prowadzenia pojazdu, zdefiniowanej jako „czas pracy”, ale również „cał[ego] czas[u] spędzon[ego] na prowadzeniu pojazdu używanego do działalności zarobkowej nieobjętej zakresem stosowania [tego] rozporządzenia”.

43

Wynika z tego, że w celu obliczenia łącznego czasu prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni, który nie powinien przekraczać 90 godzin, zgodnie z art. 6 ust. 3 rozporządzenia nr 561/2006, należy uwzględnić wyłącznie okresy, które kierowca spędza na prowadzeniu pojazdu i które wchodzą w zakres stosowania tego rozporządzenia. Włączenie do takiego obliczenia czasu, jaki kierowca spędza na prowadzeniu pojazdu, do którego rozporządzenie to nie ma zastosowania na mocy art. 3 lit. a), oznaczałoby bowiem objęcie zakresem art. 6 ust. 3 tego rozporządzenia transportu drogowego wyraźnie wyłączonego z jego zakresu stosowania.

44

Biorąc powyższe pod uwagę, odpowiedź na pytanie drugie jest następująca: art. 6 ust. 3 rozporządzenia nr 561/2006 należy interpretować w ten sposób, że zawarte w tym przepisie wyrażenie „łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni” obejmuje tylko„czas prowadzenia pojazdu” w rozumieniu art. 4 lit. j) tego rozporządzenia, z wyłączeniem każdej „innej pracy” w rozumieniu art. 6 ust. 5 wspomnianego rozporządzenia, wykonywanej przez kierowcę w trakcie tych dwóch tygodni.

W przedmiocie kosztów

45

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

 

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

 

1)

Artykuł 3 lit. a) rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) nr 2135/98, jak również uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85, zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r.,

należy interpretować w ten sposób, że:

pojęcie „trasy [linii] [nieprzekraczającej] 50 km” odpowiada trasie ustalonej przez przedsiębiorstwo transportowe, nieprzekraczającej tej odległości, którą dany pojazd musi przebyć drogą łączącą punkt odjazdu z punktem przyjazdu i w razie potrzeby obsługiwać z góry określone przystanki pośrednie w celu zapewnienia przewozu osób w ramach usług regularnych, do których jest on przydzielony.

 

2)

Artykuł 2 ust. 1 lit. b) w związku z art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 561/2006, zmienionego rozporządzeniem nr 165/2014,

należy interpretować w ten sposób, że:

rozporządzenie to nie ma zastosowania do całego transportu drogowego wykonywanego przez dane przedsiębiorstwo, w sytuacji gdy pojazdy przeznaczone do przewozu osób w ramach usług regularnych są wykorzystywane głównie do obsługi trasy nieprzekraczającej 50 km oraz, okazjonalnie, trasy przekraczającej 50 km. Omawiane rozporządzenie znajduje zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy owe trasy przekraczają 50 km.

 

3)

Artykuł 6 ust. 3 rozporządzenia nr 561/2006 w brzmieniu zmienionym rozporządzeniem nr 165/2014

należy interpretować w ten sposób, że:

zawarte w tym przepisie wyrażenie „łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni” obejmuje tylko „czas prowadzenia pojazdu” w rozumieniu art. 4 lit. j) tego rozporządzenia, z wyłączeniem każdej „innej pracy” w rozumieniu art. 6 ust. 5 wspomnianego rozporządzenia, wykonywanej przez kierowcę w trakcie tych dwóch tygodni.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: włoski.

Top