–

w imieniu JF – C. Schmaus, Rechtsanwalt,

–

w imieniu rządu austriackiego – A. Posch, J. Schmoll i V.‑S. Strasser, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu niemieckiego – J. Möller i A. Hoesch, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – A. Azéma i L. Hohenecker, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 5 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/95/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej, jednolitego statusu uchodźców lub osób kwalifikujących się do otrzymania ochrony uzupełniającej oraz zakresu udzielanej ochrony (Dz.U. 2011, L 337, s. 9).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Bundesamt für Fremdenwesen und Asyl (federalnym urzędem ds. cudzoziemców i azylu, Austria) (zwanym dalej „BFA”) a JF, obywatelem państwa trzeciego, w przedmiocie zgodności z prawem decyzji odmownej w sprawie uznania statusu uchodźcy po złożeniu przez JF kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.

3

Artykuł 1 ust. A konwencji dotyczącej statusu uchodźców, sporządzonej w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. [Recueil des traités des Nations unies, vol. 189, s. 150, nr 2545 (1954)], która weszła w życie dnia 22 kwietnia 1954 r. i została uzupełniona protokołem dotyczącym statusu uchodźców, sporządzonym w Nowym Jorku dnia 31 stycznia 1967 r., który wszedł w życie dnia 4 października 1967 r. (zwanej dalej „konwencją genewską”), przewiduje:

„W rozumieniu niniejszej [k]onwencji termin »uchodźca« stosuje się do osoby, która:

[…]

[…]”.

4

Artykuł 2 tej konwencji, zatytułowany „Obowiązki ogólne”, stanowi:

„Każdy uchodźca ma – w stosunku do państwa, w którym się znajduje – obowiązki, które obejmują w szczególności przestrzeganie praw i przepisów, a także środków podjętych w celu utrzymania porządku publicznego”.

5

Artykuł 33 wspomnianej konwencji, zatytułowany „Zakaz wydalania lub zawracania”, przewiduje w ust. 1, że „[ż]adne [u]mawiające się [p]aństwo nie wydali lub nie zawróci w żaden sposób uchodźcy do granicy terytoriów, gdzie jego życiu lub wolności zagrażałoby niebezpieczeństwo ze względu na jego rasę, religię, obywatelstwo, przynależność do określonej grupy społecznej lub przekonania polityczne”.

6

Zgodnie z art. 42 ust. 1 tej samej konwencji „[w] czasie podpisywania, ratyfikacji lub przystąpienia każde państwo może złożyć zastrzeżenia do artykułów [niniejszej k]onwencji innych niż [art.] 1, 3, 4, [art.] 16 ust. 1, [art. 33, 36–46]”.

7

Zgodnie z motywami 4, 12, 24 i 25 dyrektywy 2011/95:

[…]

[…]

8

Artykuł 2 tej dyrektywy, zatytułowany „Definicje”, ma następujące brzmienie:

„Na użytek niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]”.

9

Artykuł 4 omawianej dyrektywy, zawarty w jej rozdziale II i zatytułowany „Ocena faktów i okoliczności”, stanowi w ust. 3:

„Ocena wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej jest przeprowadzana indywidualnie dla każdego przypadku i obejmuje m.in.:

[…]

[…]”.

10

Artykuł 5 tej samej dyrektywy, również zawarty w jej rozdziale II i zatytułowany „Potrzeba ochrony międzynarodowej powstała po przybyciu do państwa członkowskiego”, przewiduje:

„1.   Podstawą uzasadnionej obawy przed prześladowaniem lub rzeczywistego ryzyka doznania poważnej krzywdy mogą być wydarzenia, które miały miejsce po tym, jak wnioskodawca opuścił kraj pochodzenia.

2.   Podstawą uzasadnionej obawy przed prześladowaniem lub rzeczywistego ryzyka doznania poważnej krzywdy może być działalność, w jaką wnioskodawca zaangażował się po opuszczeniu kraju pochodzenia, w szczególności jeżeli ustalono, że działalność ta stanowi wyraz i kontynuację przekonań lub poglądów posiadanych w kraju pochodzenia.

3.   Bez uszczerbku dla konwencji genewskiej państwa członkowskie mogą postanowić, że wnioskodawcy, który złożył kolejny wniosek, nie nadaje się [co do zasady] statusu uchodźcy, jeśli ryzyko prześladowania wynika z okoliczności wywołanych celowo przez samego wnioskodawcę po opuszczeniu kraju pochodzenia”.

11

Artykuł 10 dyrektywy 2011/95, zawarty w jej rozdziale III i zatytułowany „Powody prześladowania”, stanowi w ust. 1:

„Dokonując oceny powodów prześladowania, państwa członkowskie uwzględniają następujące elementy:

[…]

[…]”.

12

Zgodnie z art. 13 omawianej dyrektywy „[p]aństwa członkowskie nadają status uchodźcy obywatelowi państwa trzeciego lub bezpaństwowcowi, który kwalifikuje się do otrzymania takiego statusu zgodnie z rozdział[ami] II i III”.

13

Artykuł 2 lit. q) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej (Dz.U. 2013, L 180, s. 60), definiuje „kolejny wniosek” jako „następny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, z którym występuje się po tym, jak ostateczna decyzja w odniesieniu do poprzedniego wniosku została podjęta […]”.

14

Paragraf 3 Bundesgesetz über die Gewährung von Asyl (Asylgesetz 2005) [federalnej ustawy o udzielaniu azylu (ustawy o udzielaniu azylu z 2005 r.)] z dnia 16 sierpnia 2005 r. (BGBl. I, 100/2005) w wersji mającej zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym (zwanej dalej „Asylgesetz 2005”), zatytułowany „Status osoby uprawnionej do azylu”, przewiduje:

„1)   Cudzoziemcowi, który złożył w Austrii wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, przyznaje się status osoby uprawnionej do azylu, o ile wniosek nie zostanie oddalony na podstawie §§ 4, 4a lub 5, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że w jego kraju pochodzenia grozi mu prześladowanie w rozumieniu art. 1 ust. A pkt 2 [konwencji genewskiej].

2)   Prześladowanie może również wynikać z wydarzeń, które miały miejsce po opuszczeniu przez cudzoziemca kraju pochodzenia […], lub z działalności, w którą cudzoziemiec zaangażował się po opuszczeniu kraju pochodzenia, stanowiących w szczególności wyraz i kontynuację przekonań posiadanych już w kraju pochodzenia […]. Cudzoziemcowi składającemu kolejny wniosek […] nie przyznaje się co do zasady statusu osoby uprawnionej do azylu, jeśli ryzyko prześladowania wynika z okoliczności wywołanych celowo przez samego cudzoziemca po opuszczeniu państwa pochodzenia, chyba że chodzi o dozwoloną w Austrii działalność, co do której ustalono, iż stanowi ona wyraz i kontynuację przekonań posiadanych już w kraju pochodzenia.

[…]”.

15

W dniu 3 października 2015 r. JF, obywatel Iranu, złożył do BFA wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, twierdząc, po pierwsze, że był przesłuchiwany przez irańskie tajne służby podczas wykonywania pracy instruktora nauki jazdy, a po drugie, że jako student był prześladowany za krytykowanie jednego z głosicieli religii muzułmańskiej.

16

Uznawszy, że twierdzenia te nie są wiarygodne, BFA decyzją z dnia 7 czerwca 2017 r. wniosek ten oddalił i wydał decyzję nakazującą JF powrót do kraju. Prawomocnym wyrokiem z dnia 3 stycznia 2018 r. Bundesverwaltungsgericht (federalny sąd administracyjny, Austria) oddalił wniesioną przez JF skargę na powyższą decyzję jako bezzasadną.

17

W dniu 26 czerwca 2019 r. JF złożył kolejny wniosek w rozumieniu art. 2 lit. q) dyrektywy 2013/32, twierdząc, że w międzyczasie przeszedł na chrześcijaństwo i w związku z tym obawia się prześladowania w swoim kraju pochodzenia. Decyzją z dnia 24 czerwca 2020 r. BFA odmówił przyznania mu statusu uchodźcy na podstawie § 3 ust. 2 zdanie drugie Asylgesetz 2005, ponieważ ryzyko prześladowania, na które powołał się JF, powstało po przybyciu do państwa członkowskiego i zostało wywołane celowo przez samego wnioskodawcę. BFA stwierdził natomiast, iż JF wykazał w sposób wiarygodny, że jego konwersja na chrześcijaństwo w Austrii nastąpiła „z wewnętrznego przekonania”, że aktywnie praktykował tę religię i że z tego powodu istnieje ryzyko, że w wypadku powrotu do Iranu będzie narażony na skierowane przeciwko niemu osobiście prześladowania. W tych okolicznościach BFA przyznał JF status osoby potrzebującej ochrony uzupełniającej i tymczasowe prawo pobytu.

18

Wyrokiem z dnia 29 września 2020 r. Bundesverwaltungsgericht (federalny sąd administracyjny) uwzględnił skargę wniesioną przez JF na tę decyzję. Sąd ten orzekł, że o ile w wypadku rozpatrywania kolejnego wniosku ryzyko prześladowania wnioskodawcy wynikające z okoliczności wywołanych celowo przez niego samego wyklucza „co do zasady” uznanie statusu uchodźcy, o tyle użycie tego wyrażenia wskazuje jednak, że w pewnych sytuacjach status ten można przyznać, bez uszczerbku dla obowiązku nałożonego na właściwy organ w § 3 ust. 2 zdanie drugie AsylG 2005, który to przepis wymaga zbadania, czy wnioskodawca popełnił nadużycie. Zdaniem tego sądu decyzja BFA z dnia 24 czerwca 2020 r. nie zawiera żadnych poszlak, aby uznać, że zachowanie JF miało nieuczciwy charakter. Ponadto brak informacji wskazujących, by konwersja JF była wyrazem i kontynuacją przekonań posiadanych już w kraju pochodzenia, nie wystarcza – zdaniem wyżej wspomnianego sądu – aby uzasadnić odmowę uznania statusu uchodźcy.

19

BFA wniósł od tego wyroku skargę rewizyjną do sądu odsyłającego, a mianowicie Verwaltungsgerichtshof (trybunału administracyjnego, Austria), w której to skardze stwierdził, że brzmienie § 3 ust. 2 zdanie drugie Asylgesetz 2005 wyklucza taką wykładnię tego przepisu, iż w wypadku kolejnego wniosku, uzasadnionego ryzykiem prześladowania wynikającym z okoliczności wywołanych celowo przez samego wnioskodawcę po przybyciu do państwa członkowskiego, należy ustalić jedynie, czy okoliczności te zostały wywołane z zamiarem popełnienia nadużycia. Zdaniem BFA przepis ten czyni odmówienie statusu uchodźcy wnioskodawcom, którzy własnym działaniem celowo wywołali w przyjmującym państwie członkowskim okoliczności będące przyczyną ryzyka prześladowania, na które się powołują, ogólną zasadą. Jedyny wyjątek od tej ogólnej zasady dotyczy sytuacji, gdy chodzi o dozwoloną w Austrii działalność, co do której ustalono, że stanowi ona wyraz i kontynuację przekonań posiadanych już przez wnioskodawcę w kraju pochodzenia.

20

Sąd odsyłający zwraca uwagę, że w zakresie, w jakim § 3 ust. 2 zdanie drugie Asylgesetz 2005 transponuje do prawa austriackiego art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95, rozstrzygnięcie sporu w postępowaniu głównym zależy od wykładni tego właśnie przepisu dyrektywy.

21

W tym względzie sąd odsyłający wskazuje także, po pierwsze, że jeśli chodzi o wyrażenie „[b]ez uszczerbku dla konwencji genewskiej”, zawarte we wspomnianym przepisie, to sformułowanie „unbeschadet” („bez uszczerbku dla”) jest w języku niemieckim niejednoznaczne. Zgodnie z pierwszym znaczeniem tego sformułowania konwencję genewską należy respektować bez żadnych ograniczeń, w tym w sytuacjach wchodzących w zakres stosowania art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95, podczas gdy zgodnie z jego drugim znaczeniem państwa członkowskie mogą wprowadzić domniemanie nadużycia w odniesieniu do kolejnych wniosków, uzasadnionych „okolicznościami wywołanymi celowo przez samego wnioskodawcę po opuszczeniu kraju pochodzenia”. Po drugie, wyrażenie „co do zasady” stanowi zdaniem tego sądu pojęcie nieokreślone, którego konkretnego znaczenia nie można wywieść ani z tekstu wspomnianej dyrektywy, ani z jej motywów.

22

W tych okolicznościach Verwaltungsgerichtshof (trybunał administracyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 5 ust. 3 dyrektywy [2011/95] należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie regulacji przyjętej przez państwo członkowskie, zgodnie z którą cudzoziemcowi składającemu kolejny wniosek odmawia się co do zasady statusu osoby uprawnionej do azylu, jeżeli ryzyko prześladowania wynika z okoliczności wywołanych przez samego cudzoziemca po opuszczeniu państwa pochodzenia, chyba że chodzi o dozwoloną w Austrii działalność, co do której ustalono, iż stanowi ona wyraz i kontynuację przekonań posiadanych już w państwie pochodzenia?”.

23

Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym uzależniającym uznanie statusu uchodźcy – po złożeniu kolejnego wniosku w rozumieniu art. 2 lit. q) dyrektywy 2013/32, uzasadnionego ryzykiem prześladowania wynikającym z okoliczności wywołanych celowo przez samego wnioskodawcę po opuszczeniu kraju pochodzenia – od spełnienia podwójnej przesłanki: że okoliczności te są działalnością dozwoloną w danym państwie członkowskim oraz że stanowią wyraz i kontynuację przekonań wnioskodawcy posiadanych już w kraju pochodzenia.

24

Zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95 „[b]ez uszczerbku dla konwencji genewskiej państwa członkowskie mogą postanowić, że wnioskodawcy, który złożył kolejny wniosek, nie nadaje się [co do zasady] statusu uchodźcy, jeśli ryzyko prześladowania wynika z okoliczności wywołanych celowo przez samego wnioskodawcę po opuszczeniu kraju pochodzenia”.

25

Z wymogu jednolitego stosowania prawa Unii oraz zasady równego traktowania wynika, że treść przepisu prawa Unii, który nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich do celów ustalenia jego znaczenia i zakresu, powinna zwykle w całej Unii Europejskiej być przedmiotem autonomicznej i jednolitej wykładni, którą należy ustalić z uwzględnieniem nie tylko jego brzmienia, ale również kontekstu tego przepisu oraz celu danego uregulowania i, w stosownym wypadku, jego genezy [zob. podobnie wyroki: z dnia 18 stycznia 1984 r., Ekro,327/82, EU:C:1984:11, pkt 11; z dnia 19 grudnia 2019 r., Nederlands Uitgeversverbond i Groep Algemene Uitgevers, C‑263/18, EU:C:2019:1111, pkt 38; a także z dnia 25 czerwca 2020 r., Ministerio Fiscal (Organ, który może otrzymać wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej), C‑36/20 PPU, EU:C:2020:495, pkt 53].

26

Jeśli chodzi przede wszystkim o treść art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95, to wynika z niej, po pierwsze, że państwa członkowskie nie są zobowiązane do transponowania tego przepisu do prawa krajowego, lecz że „mogą” to uczynić, tytułem zwykłego uprawnienia. Po drugie, wnioskodawcy nie przyznaje się „co do zasady” statusu uchodźcy wyłącznie w wypadku, gdy podstawą podniesionego przez niego w uzasadnieniu kolejnego wniosku ryzyka prześladowania są „okoliczności wywołane celowo przez samego wnioskodawcę po opuszczeniu kraju pochodzenia”. Wyrażenie to nie wyklucza zatem, że nawet w takich okolicznościach wnioskodawcy można pod pewnymi warunkami przyznać status uchodźcy.

27

Ponadto jeśli chodzi o kontekst art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95, to należy podkreślić, że jak stwierdzono między innymi w motywie 4 tej dyrektywy, konwencja genewska stanowi fundament międzynarodowych regulacji prawnych dotyczących ochrony uchodźców. Wynika stąd, że wykładni przepisów wspomnianej dyrektywy należy dokonywać nie tylko w świetle ogólnej systematyki tej dyrektywy, lecz także z poszanowaniem wspomnianej konwencji [zob. podobnie wyroki: z dnia 13 stycznia 2021 r., Bundesrepublik Deutschland (Nadanie statusu uchodźcy bezpaństwowcowi pochodzenia palestyńskiego),C‑507/19, EU:C:2021:3, pkt 38, 39; a także z dnia 16 stycznia 2024 r., Intervyuirasht organ na DAB pri MS (Kobiety będące ofiarami przemocy domowej),C‑621/21, EU:C:2024:47, pkt 36, 37].

28

Należy również przypomnieć, że art. 5 dyrektywy 2011/95 dotyczy, zgodnie ze swoim tytułem, „potrzeby ochrony międzynarodowej powstałej po przybyciu do państwa członkowskiego”. W odniesieniu do tego pojęcia konieczne jest, jak stanowi motyw 25 tej samej dyrektywy, wprowadzenie wspólnej definicji. W tym względzie w art. 5 ust. 1 i 2, które to ustępy w przeciwieństwie do ust. 3 mają zastosowanie do każdego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, wyjaśniono, że podstawą uzasadnionej obawy przed prześladowaniami mogą być nie tylko wydarzenia, które miały miejsce po opuszczeniu przez wnioskodawcę kraju pochodzenia, lecz także działalność, w jaką wnioskodawca zaangażował się po opuszczeniu wspomnianego kraju. Użycie w art. 5 ust. 2 wyrażenia „w szczególności” w odniesieniu do sytuacji, gdy ustalono, że działalność ta stanowi wyraz i kontynuację przekonań lub poglądów posiadanych w kraju pochodzenia, sugeruje, iż na działalność niestanowiącą takiego wyrazu ani takiej kontynuacji można co do zasady również się powołać, zarówno w ramach pierwszego, jak i kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.

29

Z powyższego wynika, że art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95 ma charakter wyjątku od zasady ustanowionej w art. 5 ust. 1 i 2 w zakresie, w jakim przepis ten dopuszcza, by w wypadku podniesionego przez wnioskodawcę w uzasadnieniu kolejnego wniosku ryzyka prześladowania ze względu na okoliczności wywołane celowo przez niego samego po opuszczeniu kraju pochodzenia wykluczyć „co do zasady” uznanie statusu uchodźcy. W świetle takiego charakteru art. 5 ust. 3, jak zauważył w istocie rzecznik generalny w pkt 54 opinii, wykładni uprawnienia przyznanego w tym przepisie państwom członkowskim należy dokonywać w sposób zawężający.

30

Wykładnia ta znajduje potwierdzenie w definicji pojęcia „uchodźcy” – zawartej w art. 1 ust. A pkt 2 konwencji genewskiej i powtórzonej w art. 2 lit. d) dyrektywy 2011/95 – która nie przewiduje żadnych ograniczeń co do tego, czy uzasadniona obawa przed prześladowaniem ze względu na co najmniej jeden z wymienionych w tych przepisach powodów prześladowania może wynikać z działalności, w którą wnioskodawca zaangażował się po opuszczeniu kraju pochodzenia, a która nie stanowi wyrazu ani kontynuacji przekonań lub poglądów posiadanych we wspomnianym kraju.

31

Powyższą wykładnię potwierdza również geneza art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95. Z wniosku dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osób, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony oraz zawartości przyznawanej ochrony [COM(2001) 510 wersja ostateczna], przedstawionego przez Komisję Europejską w dniu 30 października 2001 r. i prowadzącego do przyjęcia dyrektywy Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osoby, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony oraz zawartości przyznawanej ochrony (Dz.U. 2004, L 304, s. 12), uchylonej i zastąpionej dyrektywą 2011/95, wynika bowiem, że przez użycie czasownika „wytworzyć” w artykule dyrektywy 2004/83 odpowiadającym art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95 Komisja zamierzała uregulować sytuację, w której okoliczności wywołujące obawę wnioskodawcy przed prześladowaniem zostały przez niego „rozmyślnie stworzone”.

32

Z powyższego wynika, że jak podkreślił w istocie rzecznik generalny w pkt 56 i 64 opinii, odmowa uznania statusu uchodźcy po złożeniu kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na podstawie art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95, ma na celu – biorąc pod uwagę element umyślności zawarty w wyrażeniu „okoliczności wywołanych celowo przez [niego] samego” – ukaranie za zamiar popełnienia nadużycia wnioskodawcy, który „rozmyślnie stworzył” okoliczności stwarzające ryzyko prześladowania, na które byłby w swojej opinii narażony w wypadku powrotu do kraju pochodzenia, a tym samym potraktował w sposób instrumentalny mającą zastosowanie procedurę udzielenia ochrony międzynarodowej.

33

Za wykładnią taką przemawia wreszcie główny cel omawianej dyrektywy, którym – jak wynika z jej motywu 12 – jest, po pierwsze, zapewnienie, by państwa członkowskie stosowały wspólne kryteria identyfikacji osób rzeczywiście potrzebujących ochrony międzynarodowej, a po drugie, by osoby takie miały dostęp do minimalnego poziomu świadczeń we wszystkich państwach członkowskich [zob. podobnie wyrok z dnia 6 lipca 2023 r., Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Szczególnie poważne przestępstwo),C‑402/22, EU:C:2023:543, pkt 36].

34

Kwestia, czy przywołane w kolejnym wniosku okoliczności uzasadniające istnienie ryzyka prześladowania ze względu na jeden z powodów wskazanych w art. 10 ust. 1 dyrektywy 2011/95, mogące skutkować uznaniem statusu uchodźcy, są przejawem zamiaru popełnienia nadużycia i instrumentalizacji mającej zastosowanie procedury, wymaga przeprowadzenia przez właściwe organy państw członkowskich indywidualnej oceny tego wniosku w świetle ogółu okoliczności rozpatrywanej sprawy, z uwzględnieniem wszystkich istotnych faktów zgodnie z art. 4 ust. 3 tej dyrektywy [zob. podobnie wyroki: z dnia 21 września 2023 r., Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie (Opinie polityczne w przyjmującym państwie członkowskim),C‑151/22, EU:C:2023:688, pkt 42; z dnia 16 stycznia 2024 r., Intervyuirasht organ na DAB pri MS (Kobiety będące ofiarami przemocy domowej),C‑621/21, EU:C:2024:47, pkt 60].

35

W tym względzie należy podkreślić, że kwestia, czy od chwili opuszczenia kraju pochodzenia wnioskodawca prowadził działalność służącą wyłącznie lub głównie stworzeniu warunków koniecznych do ubiegania się o ochronę międzynarodową, o czym wspomina art. 4 ust. 3 lit. d) tej dyrektywy, stanowi wyłącznie jeden z elementów, które muszą uwzględnić właściwe organy krajowe w celu przeprowadzenia indywidualnej oceny. Organy te muszą bowiem dokonać pełnej oceny wszystkich okoliczności składających się na indywidualny przypadek danego wnioskodawcy, z uwzględnieniem ogółu elementów wymienionych w art. 4 ust. 3 lit. a)–e).

36

Wynika stąd, że w przeciwieństwie do tego, co utrzymują w pisemnych uwagach rządy austriacki i niemiecki, art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95 nie można interpretować w ten sposób, iż fakultatywna transpozycja tego przepisu zwalnia państwa członkowskie z zobowiązania właściwych organów krajowych do przeprowadzania indywidualnej oceny każdego kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. Przepisu tego nie można także interpretować w ten sposób, że transpozycja taka pozwala państwom członkowskim na ustanowienie domniemania, zgodnie z którym każde złożenie kolejnego wniosku, uzasadnionego okolicznościami wywołanymi celowo przez samego wnioskodawcę po opuszczeniu kraju pochodzenia, wynika a priori z zamiaru popełnienia nadużycia i instrumentalizacji procedury udzielania ochrony międzynarodowej – domniemania, które musiałby obalić wnioskodawca.

37

Taka bowiem interpretacja pozbawiałaby skuteczności (effet utile) przepisy art. 4 dyrektywy 2011/95, mające zastosowanie do wszystkich wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej, niezależnie od powodów prześladowania podnoszonych w uzasadnieniu tych wniosków [zob. podobnie wyroki: z dnia 25 stycznia 2018 r., F,C‑473/16, EU:C:2018:36, pkt 36; z dnia 21 września 2023 r., Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie (Opinie polityczne w przyjmującym państwie członkowskim),C‑151/22, EU:C:2023:688, pkt 41]. W szczególności art. 4 ust. 3 zobowiązuje właściwy organ krajowy do przeprowadzenia pełnej analizy wszystkich okoliczności składających się na indywidualny przypadek danego wnioskodawcy, co wyklucza jakąkolwiek formę automatyczności (zob. analogicznie wyroki: z dnia 13 września 2018 r., Ahmed,C‑369/17, EU:C:2018:713, pkt 48, 49; a także z dnia 22 września 2022 r., Országos Idegenrendészeti Főigazgatóság i in., C‑159/21, EU:C:2022:708, pkt 72, 73).

38

W niniejszej sprawie po przeprowadzeniu zgodnie z art. 4 ust. 3 dyrektywy 2011/95 indywidualnej oceny złożonego przez JF kolejnego wniosku BFA stwierdził, że zainteresowany wykazał w sposób wiarygodny, iż przeszedł w Austrii na chrześcijaństwo „z wewnętrznego przekonania” i że aktywnie praktykuje tę religię, co w wypadku powrotu do kraju pochodzenia może narazić go na skierowane przeciwko niemu osobiście prześladowania. Otóż takie stwierdzenie, o ile okaże się ścisłe, czego zweryfikowanie będzie należało do sądu odsyłającego, wyłącza w odniesieniu do rzeczonego wnioskodawcy istnienie zamiaru popełnienia nadużycia i instrumentalizacji mającej zastosowanie procedury, mogącego prowadzić do odmowy przyznania mu przez właściwy organ krajowy statusu uchodźcy na podstawie art. 5 ust. 3 omawianej dyrektywy.

39

Jeśli taki wnioskodawca spełnia ponadto przesłanki przewidziane w przepisach rozdziału III dyrektywy 2011/95, kwalifikujące go do uznania za „uchodźcę” w rozumieniu art. 2 lit. d) tej dyrektywy, to jej art. 13 zobowiązuje państwo członkowskie, w którym wniosek został złożony, do przyznania mu statusu uchodźcy w rozumieniu art. 2 lit. e) tej dyrektywy [zob. podobnie wyroki: z dnia 24 czerwca 2015 r., T.,C‑373/13, EU:C:2015:413, pkt 63; a także z dnia 16 stycznia 2024 r., Intervyuirasht organ na DAB pri MS (Kobiety będące ofiarami przemocy domowej),C‑621/21, EU:C:2024:47, pkt 72].

40

Natomiast we wszystkich sytuacjach, w których ryzyko prześladowania podniesione w uzasadnieniu kolejnego wniosku wynika z okoliczności opisanych w art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95, w odniesieniu do których po przeprowadzeniu indywidualnej oceny tego wniosku – dokonanej zgodnie z art. 4 ust. 3 tej dyrektywy – stwierdzono jednak, że są one przejawem żywionego przez rzeczonego wnioskodawcę zamiaru popełnienia nadużycia i instrumentalizacji mającej zastosowanie procedury, art. 5 ust. 3 pozwala państwu członkowskiemu, w którym złożono wniosek, przewidzieć możliwość nieprzyznawania temu uchodźcy co do zasady statusu uchodźcy w rozumieniu art. 2 lit. e) dyrektywy 2011/95, i to nawet w sytuacji, gdy rzeczony wnioskodawca słusznie obawia się prześladowania w kraju pochodzenia w następstwie wspomnianych okoliczności, a więc należy go uznać za „uchodźcę” w rozumieniu art. 1 ust. A konwencji genewskiej i art. 2 lit. d) dyrektywy 2011/95. Posiadanie przymiotu „uchodźcy” w rozumieniu tych przepisów nie zależy bowiem od formalnego uznania tego przymiotu poprzez nadanie „statusu uchodźcy” w rozumieniu art. 2 lit. e) tej dyrektywy [wyrok z dnia 14 maja 2019 r., M i in. (Cofnięcie statusu uchodźcy), C‑391/16, C‑77/17 i C‑78/17, EU:C:2019:403, pkt 90].

41

W tych właśnie okolicznościach należy zbadać znaczenie i zakres wyrażenia „[b]ez uszczerbku dla konwencji genewskiej”, zawartego w art. 5 ust. 3 wspomnianej dyrektywy. W tym względzie sąd odsyłający wskazuje, że w niemieckiej wersji językowej tego przepisu, o ile sformułowanie „unbeschadet” może oznaczać „w zgodzie z”, o tyle może ono mieć także znaczenie przeciwne: „nie biorąc pod uwagę”. Gdyby przeważyć miało to drugie znaczenie sformułowania „unbeschadet”, to zdaniem sądu odsyłającego oznaczałoby to, że art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95 pozwala państwom członkowskim – w sytuacji, o której mowa w tym artykule – nie brać pod uwagę przepisów omawianej konwencji.

42

Sformułowania użytego w jednej z wersji językowych przepisu prawa Unii nie można jednak traktować jako jedynej podstawy jego wykładni lub przyznawać mu pierwszeństwa względem innych wersji językowych. Przywołana w pkt 25 niniejszego wyroku konieczność jednolitej wykładni i jednolitego stosowania każdego z przepisów prawa Unii wyklucza jego rozpatrywanie w jednej, oderwanej od innych wersji językowej, lecz wymaga, aby przepis ten był interpretowany zgodnie z ogólną systematyką i celem uregulowania, którego część stanowi [zob. podobnie wyroki: z dnia 12 listopada 1969 r., Stauder,29/69, EU:C:1969:57, pkt 2, 3; a także z dnia 15 września 2022 r., Minister for Justice and Equality (Obywatel państwa trzeciego będący kuzynem obywatela Unii),C‑22/21, EU:C:2022:683, pkt 20].

43

Otóż w wersjach między innymi hiszpańskiej, czeskiej, angielskiej, węgierskiej, portugalskiej, fińskiej i szwedzkiej wyrażenie odpowiadające niemieckiemu sformułowaniu „unbeschadet”, zawartemu w art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95, należy rozumieć w ten sposób, że państwa członkowskie muszą uwzględniać przepisy konwencji genewskiej przy transponowaniu uprawnienia, udzielonego im w tymże art. 5 ust. 3, do nieprzyznawania wnioskodawcy „co do zasady” statusu uchodźcy w okolicznościach, o których mowa w pkt 32 niniejszego wyroku. Wynika z tego, że sformułowanie „unbeschadet”, widniejące w niemieckiej wersji językowej tego przepisu, należy rozumieć w ten sam sposób – zgodnie zarówno z ogólną strukturą, jak i celem dyrektywy 2011/95, przypomnianymi odpowiednio w pkt 27 i 33 niniejszego wyroku.

44

Tym samym w każdym wypadku, w którym właściwy organ krajowy, do którego złożono kolejny wniosek, stwierdzi, że okoliczności, na które powołuje się wnioskodawca, są przejawem zamiaru popełnienia nadużycia i instrumentalizacji mającej zastosowanie procedury, a zatem że statusu uchodźcy można mu odmówić na podstawie art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95, wyrażenie „[b]ez uszczerbku dla konwencji genewskiej” nakazuje, o ile rzeczony organ stwierdzi w świetle przedstawionych okoliczności istnienie prawdopodobnego ryzyka prześladowania wnioskodawcy w wypadku jego powrotu do kraju pochodzenia, by wnioskodawca mógł jednak skorzystać – w państwie członkowskim, w którym złożył wniosek – z praw zagwarantowanych w konwencji genewskiej, które to prawa nie mogą stanowić przedmiotu zastrzeżenia zgodnie z art. 42 ust. 1 tej konwencji. Wśród tych praw widnieje prawo zagwarantowane w art. 33 ust. 1 wspomnianej konwencji, zgodnie z którym żadne umawiające się państwo nie wydali lub nie zawróci w żaden sposób uchodźcy do granicy terytoriów, gdzie jego życiu lub wolności zagrażałoby niebezpieczeństwo ze względu między innymi na jego religię.

45

Wreszcie, jeśli chodzi o pytania sądu odsyłającego w przedmiocie zgodności z dyrektywą 2011/95 przesłanki ustanowionej w przepisach krajowych transponujących art. 5 ust. 3 tej dyrektywy, zgodnie z którymi działalność, z której wynika ryzyko prześladowania podnoszone przez wnioskodawcę, musi być dozwolona w przyjmującym państwie członkowskim, to wystarczy przypomnieć, że zgodnie z art. 2 konwencji genewskiej „[k]ażdy uchodźca ma – w stosunku do państwa, w którym się znajduje – obowiązki, które obejmują w szczególności przestrzeganie praw i przepisów, a także środków podjętych w celu utrzymania porządku publicznego”. Z powyższego wynika, że wyrażenia „[b]ez uszczerbku dla konwencji genewskiej”, zawartego w art. 5 ust. 3, nie należy interpretować w ten sposób, że stoi ono na przeszkodzie takiej przesłance, przewidzianej w prawie krajowym.

46

W świetle powyższych rozważań na przedłożone pytanie należy odpowiedzieć, że art. 5 ust. 3 dyrektywy 2011/95 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym uzależniającym uznanie statusu uchodźcy – po złożeniu kolejnego wniosku w rozumieniu art. 2 lit. q) dyrektywy 2013/32, uzasadnionego ryzykiem prześladowania wynikającym z okoliczności wywołanych celowo przez samego wnioskodawcę po opuszczeniu kraju pochodzenia – od przesłanki, że okoliczności te stanowią wyraz i kontynuację przekonań wnioskodawcy posiadanych już we wspomnianym kraju.

47

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 5 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/95/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej, jednolitego statusu uchodźców lub osób kwalifikujących się do otrzymania ochrony uzupełniającej oraz zakresu udzielanej ochrony

należy interpretować w ten sposób, że:

stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym uzależniającym uznanie statusu uchodźcy – po złożeniu kolejnego wniosku w rozumieniu art. 2 lit. q) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej, uzasadnionego ryzykiem prześladowania wynikającym z okoliczności wywołanych celowo przez samego wnioskodawcę po opuszczeniu kraju pochodzenia – od przesłanki, że okoliczności te stanowią wyraz i kontynuację przekonań wnioskodawcy posiadanych już we wspomnianym kraju.