Wydanie tymczasowe

OPINIA RZECZNIK GENERALNEJ

LAILI MEDINY

przedstawiona w dniu 18 kwietnia 2024 r.(1)

Sprawa C‑394/22

Oilchart International NV

przeciwko

O.W. Bunker (Netherlands) BV,

ING Bank NV

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Hof van beroep te Antwerpen (sąd apelacyjny w Antwerpii, Belgia)]

Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja – Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012 – Artykuł 1 ust. 1 i art. 1 ust. 2 lit. b) – Pojęcie „współpracy sądowej w sprawach cywilnych i handlowych” – Sprawy wyłączone – Upadłość i układy – Rozporządzenie (WE) nr 1346/2000 – Artykuł 3 ust. 1 – Powództwa wynikające bezpośrednio z postępowań upadłościowych i ściśle z nim związane

1.        Oilchart International NV (zwana dalej „Oilchartem”) jest belgijską spółką, która domaga się zwrotu z tytułu niezapłaconej faktury za bunkrowanie statku morskiego w porcie Sluiskil (Niderlandy). Faktura ta pozostała niezapłacona, gdy ogłoszono upadłość dłużnika, niderlandzkiej spółki O.W. Bunker BV NL (zwanej dalej „OWB NL”). Powództwo w postępowaniu głównym wytoczono w Belgii w następstwie wszczęcia postępowania upadłościowego w Niderlandach.

2.        Sytuacja ta rodzi pytanie, czy hof van beroep te Antwerpen (sąd apelacyjny w Antwerpii, Belgia), a więc sąd, który nie prowadzi postępowania upadłościowego, może być właściwy do rozpoznania powództwa, w którym Oilchart domaga się zwrotu należności z tytułu tej faktury.

3.        Sprawa ta daje Trybunałowi Sprawiedliwości kolejną sposobność do dopracowania jego orzecznictwa w przedmiocie rozgraniczenia odpowiednich zakresów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych(2) (zwanego dalej „rozporządzeniem Bruksela Ia”)(3) z jednej strony i rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego(4) (zwanego dalej „rozporządzeniem w sprawie postępowania upadłościowego”) z drugiej strony(5).

4.        W celu rozstrzygnięcia kwestii jurysdykcji międzynarodowej sąd odsyłający zwrócił się zasadniczo do Trybunału z pytaniem, czy powództwo wytoczone przez wierzyciela przed sądem krajowym – innym niż sąd, przed którym toczy się postępowanie upadłościowe – w przedmiocie faktury, którą przedłożono do weryfikacji syndykowi masy upadłościowej, jest objęte zakresem zastosowania rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego, czy też rozporządzenia Bruksela Ia.

I.      Ramy prawne

A.      Prawo Unii Europejskiej

1.      Rozporządzenie Bruksela Ia

5.        Artykuł 1 ust. 1 i art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Bruksela Ia stanowią:

„1.      Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. […]

2.      Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do:

[…]

b)      upadłości, układów i innych podobnych postępowań;

[…]”.

2.      Rozporządzenie w sprawie postępowania upadłościowego

6.        Artykuł 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego ma następujące brzmienie:

„Sądy państwa członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego. W przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że głównym ośrodkiem ich podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny”.

B.      Prawo niderlandzkie

7.        Artykuł 25 Wet van 30 September 1893 op het faillissement en de surséance van betaling (ustawy z dnia 30 września 1893 r. o upadłości i zawieszeniu płatności), „Nederlandse Faillissementswet” (zwanej dalej „NFW”), ma następujące brzmienie:

„1.      Powództwa dotyczące uprawnień lub obowiązków wchodzących w skład masy upadłościowej mogą być wytaczane zarówno przeciwko syndykowi, jak i przez niego.

2.      Jeżeli tego rodzaju powództwa zostaną wytoczone lub będą kontynuowane przez upadłego dłużnika lub przeciwko niemu i doprowadzą do wydania orzeczenia przeciwko upadłemu dłużnikowi, to orzeczenie to nie będzie miało mocy prawnej w stosunku do masy upadłościowej”.

8.        Artykuł 26 NFW stanowi:

„Powództwa o wykonanie zobowiązania z masy upadłości nie mogą być wytoczone przeciwko upadłemu w sposób inny niż przewidziany w art. 110”.

9.        Zgodnie z art. 110 ust. 1 NFW „roszczenia zgłasza się syndykowi w formie faktury lub innego pisemnego oświadczenia wskazującego rodzaj i kwotę roszczenia, wraz z dokumentami uzupełniającymi lub ich kopią, oraz oświadczeniem, czy roszczenie dotyczy prawa pierwszeństwa, zastawu, hipoteki lub prawa zatrzymania”.

II.    Postępowanie główne, pytania prejudycjalne i postępowanie przed Trybunałem

10.      W dniu 21 października 2014 r. Oilchart dostarczył w porcie Sluiskil (Niderlandy) paliwo bunkrowe na statek morski MS Evita K, należący do Sharsburg Navigation SA. Właściciel tego statku zamówił paliwo bunkrowe za pośrednictwem swojego pełnomocnika, Orient Shipping Rotterdam, u duńskiej spółki OW Bunker & Trading A/S (zwanej dalej „OWB A/S”), która następnie przekazała to zamówienie do OWB NL, przedsiębiorstwa należącego do tej samej grupy. OWB NL z kolei zakupiło paliwo bunkrowe od Oilchartu.

11.      W dniu 21 października 2014 r. OWB A/S wystawiła Orient Shipping Rotterdam fakturę na kwotę 117 179 dolarów amerykańskich (USD).

12.      W dniu 22 października 2014 r. Oilchart wystawił na OWB NL fakturę za dostawę paliwa bunkrowego na kwotę 116 471,45 USD (zwaną dalej „sporną fakturą”). W dniu 21 listopada 2014 r. rechtbank te Rotterdam (sąd rejonowy w Rotterdamie, Niderlandy) ogłosił upadłość OWB NL. W rezultacie sporna faktura pozostała niezapłacona. Oilchart przedłożył swoje roszczenie dotyczące tej faktury do weryfikacji syndykom OWB NL.

13.      W następstwie ogłoszenia upadłości OWB NL Oilchart stanął w obliczu szeregu niezapłaconych faktur wystawionych na OWB NL (między innymi przedmiotowej faktury) i tytułem środka zapobiegawczego na jego wniosek dokonano zajęcia niektórych statków morskich, którym dostarczył paliwo bunkrowe. W celu zwolnienia statków armatorzy lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (zwane dalej „klubami P & I”) udzielili Oilchartowi gwarancji na równowartość kwoty faktur wystawionych na OWB NL. Zgodnie z tymi gwarancjami można było z nich skorzystać na podstawie wyroku sądowego lub orzeczenia arbitrażowego wydanego w Belgii przeciwko OWB NL albo armatorowi.

14.      W dniu 11 marca 2015 r. Oilchart wytoczył powództwo przed rechtbank von koophandel te Antwerpen (sądem gospodarczym w Antwerpii, Belgia) przeciwko OWB NL. ING Bank NV (zwany dalej „ING”), jako wierzyciel OWB NL(6), przystąpił dobrowolnie do tego postępowania. We wniosku Oilchart przedstawił swoje roszczenie jako roszczenie handlowe w celu odzyskania środków z tytułu niezapłaconej faktury. Zgłosił również roszczenie uboczne przeciwko ING, który z kolei zgłosił roszczenie wzajemne. Wyrokiem z dnia 15 marca 2017 r. rechtbank van koophandel orzekł, że jest właściwy do rozpoznania powództwa Oilchartu, ale uznał roszczenie o zapłatę za niedopuszczalne ze względu na to, że zgodnie z NFW Oilchart może zgłosić roszczenie dotyczące długów wyłącznie syndykowi masy upadłościowej.

15.      W dniu 16 maja 2017 r. Oilchart wniósł odwołanie od tego orzeczenia do sądu odsyłającego, hof van beroep te Antwerpen (sądu apelacyjnego, Antwerpia). Sąd ten uznał się za zobowiązany do zbadania swojej jurysdykcji międzynarodowej zgodnie z art. 28 ust. 1 rozporządzenia Bruksela Ia(7).

16.      W tym kontekście sąd odsyłający, powołując się na orzecznictwo Trybunału, wyraża wątpliwości co do konieczności ustalenia, czy powództwo wytoczone przez Oilchart przeciwko OWB NL opiera się na ogólnych przepisach prawa cywilnego i handlowego w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Bruksela Ia, czy też podlega przepisom właściwym dla postępowania upadłościowego. Ponadto sąd ten zastanawia się, czy art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które zezwala wierzycielowi na wytoczenie w jednym państwie członkowskim powództwa o zapłatę z tytułu roszczenia, w odniesieniu do którego dokonał on już zgłoszenia do masy upadłościowej w innym państwie członkowskim.

17.      Sąd odsyłający stoi na stanowisku, że dokładny charakter powództwa i możliwość wytoczenia takiego powództwa przeciwko upadłej spółce można ocenić jedynie przy zastosowaniu przepisów stanowiących odstępstwo, właściwych dla postępowania upadłościowego. Sąd ten uważa jednak, że ustalenie jurysdykcji międzynarodowej powinno poprzedzać zastosowanie szczególnych przepisów stanowiących odstępstwo od niderlandzkiego prawa upadłościowego, a nie polegać na zastosowaniu tych przepisów.

18.      W tych okolicznościach hof van beroep te Antwerpen (sąd apelacyjny w Antwerpii) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Bruksela Ia […] w związku z art. 3 ust. 1 rozporządzenia […] w sprawie postępowania upadłościowego należy interpretować w ten sposób, że w zakres zawartych w art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Bruksela Ia pojęć »upadłości, układów i innych podobnych postępowań« wchodzi również postępowanie dotyczące roszczenia, które zostało opisane w pozwie jako zwykłe roszczenie w sprawie gospodarczej, bez powołania się na wcześniej ogłoszoną upadłość strony pozwanej, podczas gdy właściwą podstawę prawną tego roszczenia stanowią szczególne stanowiące odstępstwo przepisy [NFW], przy czym:

–        trzeba określić, czy takie roszczenie należy uznać za roszczenie możliwe do zweryfikowania (art. 26 w związku z art. 110 ustawy o NFW), czy za roszczenie niemożliwe do zweryfikowania (art. 25 ust. 2 NFW),

–        wydaje się, że kwestia, czy oba roszczenia mogą być dochodzone jednocześnie i czy jedno z roszczeń nie wydaje się wykluczać drugiego, biorąc pod uwagę szczególne skutki prawne każdego z roszczeń (w tym możliwość skorzystania z gwarancji bankowej wydanej po ogłoszeniu upadłości), powinna być rozstrzygnięta według szczególnych reguł niderlandzkiego prawa upadłościowego?

–        A ponadto:

2)      Czy przepisy art. 25 ust. 2 NFW mogą być uznawane za zgodne z art. 3 ust. 1 rozporządzenia […] w sprawie postępowania upadłościowego w zakresie, w jakim ten przepis prawny dopuszcza dochodzenie takiego roszczenia (art. 25 ust. 2 NFW) przed sądem innego państwa członkowskiego zamiast przed sądem upadłościowym państwa członkowskiego, w którym ogłoszono upadłość?”.

19.      Uwagi na piśmie przedstawili Oilchart, ING, rząd niderlandzki i Komisja Europejska. W dniu 31 marca 2023 r. Trybunał skierował do sądu odsyłającego wniosek o udzielenie informacji na temat kontekstu prawnego postępowania głównego, na który sąd ten odpowiedział w dniu 28 kwietnia 2023 r. ING i Komisja przedstawiły argumenty ustnie przed Trybunałem w dniu 1 lutego 2024 r.

III. Ocena

20.      W kontekście ustalenia, czy sądowi odsyłającemu przysługuje jurysdykcja międzynarodowa w odniesieniu do powództwa wytoczonego przez Oilchart, sąd ów powziął on wątpliwość co do tego, czy w niniejszej sprawie rozpatrywane powództwo należy zakwalifikować jako powództwo dotyczące upadłości, a tym samym czy wchodzi ono w zakres wyjątku dotyczącego upadłości przewidzianego w art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Bruksela Ia (zwanego dalej „wyjątkiem dotyczącym upadłości)(8). Ponieważ wątpliwości sądu odsyłającego w tej kwestii wydają się wynikać z kontekstu faktycznego i charakteru powództwa wytoczonego przez Oilchart, odniosę się do tych kwestii w uwagach wstępnych (część A), a następnie dokonam analizy dwóch pytań skierowanych przez sąd odsyłający (części B i C).

A.      Uwagi wstępne dotyczące ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd odsyłający

21.      Należy zauważyć, że sąd odsyłający stwierdził, iż Oilchart, mimo że nie przytoczył w skardze podstawy prawnej swojego powództwa, zawsze wywodził swoje roszczenie z art. 25 ust. 2 NFW. Jednakże sąd odsyłający zauważa również, że Oilchart zgłosił to samo roszczenie syndykowi masy upadłościowej w Niderlandach, zgodnie z art. 26 i 110 NFW (jako możliwe do zweryfikowania roszczenie w ramach masy upadłościowej) z jednej strony oraz przed sądami belgijskimi, zgodnie z art. 25 ust. 2 NFW, przeciwko upadłemu dłużnikowi(9), OWB NL (jako niemożliwe do zweryfikowania roszczenie poza masą upadłości), z drugiej strony(10). W związku z tym niezwykle ważne jest wskazanie, że Oilchart dwukrotnie zgłosił to samo roszczenie: raz syndykowi w kontekście postępowania upadłościowego i raz sądowi belgijskiemu jako roszczenie cywilne. Niemniej zdaniem sądu odsyłającego to samo roszczenie nie może być zarówno roszczeniem możliwym do zweryfikowania, jak i roszczeniem niemożliwym do zweryfikowania.

22.      Ponadto należy zauważyć, że zarówno ING, jak i rząd niderlandzki zakwestionowały podstawę prawną, na którą powołał się Oilchart – art. 25 ust. 2 NFW – w celu wniesienia powództwa do sądu odsyłającego.

23.      W tym względzie należy zauważyć, że art. 25 ust. 2 NFW zasadniczo stanowi, że gdy czynności prawne są wykonywane przeciwko upadłemu dłużnikowi (a nie syndykowi), wówczas orzeczenie w odniesieniu do tego roszczenia nie ma mocy prawnej wobec masy upadłościowej. Innymi słowy, wydaje się, że w myśl tego przepisu, jeżeli wierzyciel wytoczy powództwo przeciwko dłużnikowi poza postępowaniem upadłościowym, to orzeczenie może mieć skutki jedynie w zakresie „niedotyczącym masy upadłościowej” i być niewykonalne wobec syndyka lub masy upadłościowej. ING i rząd niderlandzki twierdzą z pewną dozą prawdopodobieństwa, że przepis ten nie może służyć jako podstawa prawna dla powództwa, które ma wpływ na masę upadłościową.

24.      Ponieważ sąd odsyłający nie wypowiedział się w przedmiocie właściwej podstawy prawnej wniesionego do niego powództwa, nie jest możliwe ustalenie, czy sądowi temu przysługuje jurysdykcja międzynarodowa. Sprawa ta stawia zatem Trybunał przed dylematem. Z jednej strony, jak wskazuje sąd odsyłający, formalną podstawę prawną powództwa stanowi art. 25 ust. 2 NFW, zgodnie z którym powództwo wytoczone poza postępowaniem upadłościowym nie może odnieść skutku wobec masy upadłościowej. Z drugiej strony sąd odsyłający podkreśla, że skutki tego powództwa rzutują na masę upadłościową i postępowanie upadłościowe.

25.      Moim zdaniem to do sądu odsyłającego należy dokonanie kwalifikacji spornego roszczenia, ponieważ w ramach postępowania ustanowionego w art. 267 TFUE do Trybunału nie należy ocena wykładni przepisów krajowych ani rozstrzyganie, czy wykładnia dokonana przez sąd odsyłający jest prawidłowa(11). Wynika z tego, że w ramach wykonywania przyznanej mu jurysdykcji Trybunał nie może rozpatrywać argumentów dotyczących właściwych podstaw prawnych powództwa w prawie krajowym ani decydować o kwalifikacji tego powództwa wniesionego do sądu odsyłającego.

26.      Ponieważ do sądu odsyłającego należy, w celu określenia jego jurysdykcji międzynarodowej, właściwe zakwalifikowanie spornego powództwa, do sądu tego należy również, w ramach wykonywania jego autonomii proceduralnej, ustalenie rzeczywistego charakteru roszczenia.

27.      W poniższej analizie przyjmę, że roszczenie zostało wniesione (i zostało tak zakwalifikowane przez sąd odsyłający) na podstawie przepisu NFW, lex concursus, i że ma ono skutki dla masy upadłościowej, natomiast konieczne jest ustalenie przez ten sąd dokładnej podstawy prawnej.

B.      W przedmiocie pytania pierwszego

28.      Poprzez swoje pytanie pierwsze sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy powództwo oparte na roszczeniu dotyczącym umownego obowiązku zapłaty za dostawę towarów przeciwko upadłej spółce jest objęte zakresem pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia Bruksela Ia, a zatem czy mieści się w zakresie przedmiotowym tego rozporządzenia, czy też powództwo to wchodzi w zakres rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego, ponieważ roszczenie to jest przedmiotem postępowania upadłościowego w innym państwie członkowskim.

29.      W szczególności z pytań prejudycjalnych wynika, że sąd powziął wątpliwość co do tego, czy posiada on jurysdykcję w przedmiocie rozpatrywanego powództwa, co miałoby miejsce jedynie wówczas, gdyby roszczenie to nie było związane z wszczętym i toczącym się w Niderlandach postępowaniem upadłościowym. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego przyznaje wyłączną jurysdykcję do wszczęcia głównego postępowania upadłościowego sądom państwa członkowskiego, w obrębie którego znajduje się ośrodek interesów dłużnika, które to sądy rozpoznają powództwa o uchylenie ze względu na upadłość dłużnika(12).

30.      Aby udzielić odpowiedzi na to pytanie, w pierwszej kolejności zbadam wpływ równoległego powództwa w odniesieniu do tego samego roszczenia umownego, koncentrując się na uzasadnieniu wyjątku dotyczącego upadłości (część 1). Następnie przeanalizuję treść dwóch kryteriów określonych w orzecznictwie (część 2).

1.      Wpływ powództwa równoległego

31.      Jak ujął to jeden z przedstawicieli doktryny, postępowania upadłościowe są artefaktami orzeczniczymi i prawnymi. Nie ma czegoś takiego jak „charakter” postępowania upadłościowego, z którego można by wywodzić pewne jego cechy. Dla celów definicji lub klasyfikacji powództwa istotne są konsekwencje prawne (i ekonomiczne), które wynikają z takiej definicji lub z klasyfikacji oraz warunki, w jakich konsekwencje te mogą być uzasadnione(13). W związku z tym postępowanie upadłościowe jest postępowaniem, które służy rozwiązaniu problemu wspólnej puli aktywów wierzycieli(14) (zwanego dalej „problemem wspólnej puli”) poprzez stworzenie procedury zbiorowej(15). Postępowanie zbiorowe, które ma na celu przezwyciężenie destrukcyjnego zagarniania aktywów i uzasadnia istnienie uprzywilejowania wierzycieli, stanowi raison d’être wyjątku dotyczącego upadłości. Dla celów niniejszej opinii będę odnosić się do „podejścia zorientowanego na wyniki”.

32.      W niniejszej sprawie, w odniesieniu do gospodarczych i prawnych skutków powództwa, sąd odsyłający wyraźnie stwierdził, że sporne powództwo rodzi skutki dla masy upadłościowej(16). W szczególności sąd uznał, że Oilchart, wnosząc sporne powództwo do sądu w Belgii po ogłoszeniu upadłości OWB NL, dąży do uzyskania wyroku na swoją korzyść w celu późniejszego skorzystania z gwarancji bankowych. W związku z tym sąd odsyłający zauważył, że dążąc do uzyskania indywidualnego wykonania kredytu, Oilchart w rzeczywistości dąży do odzyskania, poza granicami konkurencji, wpływów z wierzytelności przysługującej OWB NL wobec duńskiej spółki OW Bunker. Równolegle toczące się postępowanie przed sądami belgijskimi miałoby bezpośredni wpływ na kolejność zaspokajania wierzycieli i ewentualnie na skład masy upadłościowej(17). W ten sposób zbiorowe postępowanie wierzycieli na podstawie niderlandzkich przepisów upadłościowych mogłoby zostać odsunięte przez wyrok sądu belgijskiego w sprawie Oilchart, który to jako nieuprzywilejowany wierzyciel dochodzi swoich roszczeń poza „wspólną pulą”. Z powyższego wynika, że sporne powództwo stanowiłoby obejście mechanizmu zbiorowego dochodzenia wierzytelności, czego właśnie próbuje się uniknąć poprzez utworzenie wyjątku dotyczącego niewypłacalności.

33.      W odniesieniu do powództw równoległych, w czysto wewnętrznym systemie krajowym, wstrzymanie jest zazwyczaj stosowane wobec wierzycieli w celu zapobieżenia indywidualnemu egzekwowaniu lub dochodzeniu roszczeń poza postępowaniem upadłościowym. W sytuacji transgranicznej, w przypadku wszczęcia postępowania upadłościowego, pozostałe państwa członkowskie muszą uznać to postępowanie(18). Oznacza to, że gdy takie wstrzymanie zostaje nałożone na wierzycieli(19), powinno być ono również uznane przez te państwa członkowskie. W niniejszej sprawie Trybunał nie dysponuje żadnymi wskazówkami co do istnienia takiego mechanizmu i zamiaru powołania się na niego przez sąd odsyłający. Wynika z tego, że skoro ustalono, iż sporne roszczenie zgłoszono syndykowi w postępowaniu upadłościowym w Niderlandach, do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy Oilchart podlega takiemu wstrzymaniu lub innemu ograniczeniu w zakresie wszczynania równoległych postępowań. W takim przypadku można również argumentować, że przedmiotowe roszczenie jest częścią postępowania upadłościowego pod względem nie tylko materialnym, ale także proceduralnym, a zatem podlega rozporządzeniu w sprawie postępowania upadłościowego. W związku z tym, jeżeli na wierzycieli zostanie nałożone zawieszenie lub ograniczenie, powinno to skutkować tym, że sąd zagraniczny nie ma jurysdykcji do rozpoznania powództwa.

34.      Podejście to jest z jednej strony zgodne z imperatywem ochrony interesów wierzycieli oraz z zasadami jednolitości i uniwersalności postępowania upadłościowego(20) leżącymi u podstaw rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego(21). Ponieważ postępowanie upadłościowe jest postępowaniem zbiorowym(22), sąd, w którym znajduje się centrum głównych interesów dłużnika, będzie zajmował się większością spraw dłużnika(23). Podejście to ma na celu ochronę interesów i kolejności zaspokajania wierzycieli w przypadku niewypłacalności oraz zagwarantowanie bardziej skutecznych i sprawnych środków dokonywania płatności na rzecz wierzycieli(24).

35.      W tym względzie postępowanie upadłościowe wszczęte w jednym państwie członkowskim powinno być w pełni skuteczne w innych państwach członkowskich. Pragnę zauważyć, że jednym z głównych celów rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego jest zapewnienie skuteczności postępowania upadłościowego przy jednoczesnym uniknięciu zjawiska wyboru sądu ze względu na możliwość korzystniejszego rozstrzygnięcia sprawy (ang. forum shopping), co wynika w szczególności z motywów 2 i 4 tego rozporządzenia. W tym względzie Trybunał wyraźnie stwierdził w wyroku Seagon(25), że koncentracja wszystkich powództw bezpośrednio związanych z upadłością przedsiębiorstwa przed sądami państwa członkowskiego właściwego dla wszczęcia postępowania upadłościowego wydaje się również zgodna z celem poprawy skuteczności i efektywności postępowań upadłościowych o transgranicznych skutkach(26). Zamiast angażowania każdego wierzyciela w dochodzenie majątku dłużnika i ustalanie rzetelności roszczeń wierzyciela z tytułu niezdolności dłużnika do spłaty długów, w trakcie postępowania upadłościowego dokonywane jest to przez syndyka – z korzyścią dla wszystkich wierzycieli, co nie tylko oszczędza koszty, lecz także sprzyja skuteczności operacyjnej(27).

36.      Z powyższego wynika, że w sytuacji gdy roszczenie jest przedmiotem postępowania upadłościowego, wchodzi ono w zakres kompetencji syndyka masy upadłościowej, który działa pod nadzorem sądu upadłościowego. W związku z tym co do zasady roszczenie to nie powinno być sztucznie usuwane z postępowania zbiorowego.

37.      Z drugiej strony należy stosować zasadę pierwszeństwa. Fakt wszczęcia postępowania upadłościowego w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego oznacza, że status jednej ze stron uległ zmianie. Najważniejszą konsekwencją wszczęcia postępowania upadłościowego jest to, że prawem właściwym dla postępowania upadłościowego na podstawie rozporządzenia jest prawo państwa członkowskiego, na terytorium którego takie postępowanie zostało wszczęte, a wszczęte postępowanie zostanie automatycznie uznane we wszystkich innych państwach członkowskich(28). Uznanie to oznacza, że sąd innego państwa członkowskiego nie jest uprawniony do kontroli orzeczenia sądu upadłościowego(29). Skutkuje to tym, że żaden majątek wchodzący w skład masy upadłościowej nie może być przedmiotem egzekucji roszczenia przez jednego wierzyciela ani obejścia postępowania upadłościowego. Jeżeli przed sądami różnych państw członkowskich zawisły sprawy o to samo roszczenie między tymi samymi stronami, to sąd (przed który wytoczono powództwo później) powinien unikać wydania orzeczenia sprzecznego z orzeczeniem wydanym w postępowaniu upadłościowym(30).

38.      W tym względzie należy wskazać, że w niedawnym wyroku wielkiej izby Trybunał orzekł, że chociaż na mocy art. 1 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 44/2001 – poprzednika rozporządzenia Bruksela Ia, które zawiera ten sam wyjątek – sądownictwo polubowne jest wyraźnie wyłączone z jego zakresu, zasada zawisłości sporu ma zastosowanie w szczególności do orzeczenia wydanego przez arbitra. Trybunał uznał, że „sąd, przed który wytoczono powództwo później, z urzędu zawiesza postępowanie do czasu stwierdzenia jurysdykcji sądu, przed który najpierw wytoczono powództwo, a następnie, jeżeli stwierdzona zostanie ta jurysdykcja, stwierdza brak swojej jurysdykcji na rzecz tego sądu”(31). Trybunał podkreślił w ten sposób (nawet w dziedzinie, która wyraźnie wykracza poza zakres rozporządzenia Bruksela Ia) znaczenie pierwszeństwa sądu, do którego najpierw wniesiono sprawę. Stosując to do niniejszej sprawy w drodze analogii, ważne jest, aby przestrzegać pierwszeństwa sądu upadłościowego w Niderlandach.

39.      W tym względzie podczas rozprawy Komisja podniosła, że wszczęcie postępowania upadłościowego ma wpływ nie na jurysdykcję sądu, do którego wniesiono równoległe powództwo, lecz raczej na prawo właściwe dla powództwa. Zdaniem Komisji lex concursus decyduje o dopuszczalności lub zasadności tego równoległego powództwa, co należy odrzucić. Moim zdaniem, po pierwsze, takie podejście pozbawia znaczenia przepisy jurysdykcyjne zawarte w rozporządzeniu w sprawie postępowania upadłościowego, w szczególności w jego art. 3 ust. 1. Po drugie, stwierdzając, że to do sądu innego państwa członkowskiego należy odrzucenie równoległego powództwa, Komisja zasadniczo przyznaje, że co do zasady równoległe powództwo jest problematyczne. Pozostawiono to jednak sądowi krajowemu, który na podstawie zagranicznego lex concursus powinien zaproponować rozwiązanie (tj. odrzucenie co do istoty) powództwa równoległego. Moim zdaniem, aby zachować wyżej wymienione cele(32), sąd krajowy, bez konieczności badania przepisów zagranicznego lex concursus, powinien mieć możliwość stwierdzenia braku swojej jurysdykcji na tej podstawie, że sporne powództwo podlega wyłącznej jurysdykcji sądu upadłościowego znajdującego się w innym państwie członkowskim. Takie podejście zapewniłoby większą pewność prawa stronom uczestniczącym w postępowaniu upadłościowym i wiązałoby się z pewną spójnością w stosowaniu art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego w różnych państwach członkowskich po wszczęciu postępowania upadłościowego w danym państwie członkowskim(33).

40.      Podsumowując, z informacji przekazanych przez sąd odsyłający wynika, że roszczenie zgłoszone przed sądem odsyłającym jest identyczne z roszczeniem zgłoszonym w postępowaniu upadłościowym w Niderlandach. Ponieważ ogłoszono upadłość dłużnika, a sprawa podlega niderlandzkim przepisom upadłościowym, sąd odsyłający powinien ustalić, czy istnieje zawieszenie, które uniemożliwia innym sądom rozpoznanie sprawy. W takim przypadku twierdziłabym, że powództwo oparte na zobowiązaniu umownym – które jest przedmiotem niderlandzkiego postępowania upadłościowego i które co do zasady powinno podlegać zawieszeniu indywidualnych powództw wierzycieli – jest objęte zakresem rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego i podlega jurysdykcji sądu, w którym wszczęto postępowanie upadłościowe. Jednakże orzecznictwo Trybunału, które czasami podąża w przeciwnym kierunku, jest raczej niespójne.

2.      W przedmiocie podwójnego kryterium ustanowionego w orzecznictwie

41.      O ile art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego odnosi się do „postępowania upadłościowego”, o tyle na mocy orzecznictwa Trybunału przepis ten obejmuje również „powództwa związane z upadłością”. W swoich przełomowych wyrokach Gourdain(34) i Seagon(35) Trybunał orzekł, że powództwa związane z upadłością wchodzą nie w zakres poprzednika rozporządzenia Bruksela Ia, lecz w zakres rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego. W tym celu Trybunał zastosował podwójne kryterium określone w wyroku Gourdain (zwane dalej „kryteriami z wyroku Gourdain”).

42.      W szczególności, zgodnie z formułą przyjętą w tym orzecznictwie, powództwo, które wynika bezpośrednio z postępowania upadłościowego (pierwsze kryterium) i jest z nim ściśle powiązane (drugie kryterium), jest objęte zakresem stosowania rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego(36), a zatem nie jest objęte zakresem stosowania rozporządzenia Bruksela Ia(37). W połączeniu z wymogiem szerokiej wykładni pojęcia „spraw cywilnych i handlowych”, o którym mowa w art. 1 ust. 1 rozporządzenia Bruksela Ia(38), wyjątek dotyczący niewypłacalności w rozporządzeniu Bruksela Ia ogranicza się do spraw spełniających kryteria z wyroku Gourdain(39). O ile Trybunał konsekwentnie określił kryteria Gourdain, o tyle w praktyce kryteria te były stosowane w sposób niespójny(40).

43.      W szczególności, ponieważ Trybunał zwykle bada oba kryteria łącznie(41), bardzo trudno jest ustalić ich zakres i dokładną treść. Na przykład orzecznictwo nie zawsze jest zgodne z wyżej wymienioną formułą i istnieje niepewność co do związku między tymi dwoma kryteriami i treści każdego z nich(42). Czasami Trybunał analizuje tylko jedno kryterium(43). Czasami uznaje jedno kryterium za decydujące i orzeka, że ma ono prymat nad drugim(44), co rodzi pytanie o kumulatywny charakter tych kryteriów. Orzecznictwo Trybunału nie zawsze przedstawia zatem spójne zasady. W tym kontekście przeanalizuję kolejno treść i zastosowanie tych kryteriów.

a)      Kryterium pierwsze: powództwo wynika bezpośrednio z postępowania upadłościowego

44.      W celu ustalenia, czy skarga wynika bezpośrednio z postępowania upadłościowego, Trybunał bada podstawę prawną powództwa(45). W tym względzie Trybunał wymaga ustalenia, czy źródłem uprawnienia lub obowiązku, który służy jako podstawa powództwa, są ogólne przepisy prawa cywilnego i handlowego, czy też stanowiące od nich odstępstwo przepisy właściwe dla postępowania upadłościowego(46). Trybunał podkreślił, że należy ustalić, czy sporne powództwo wywodzi się z prawa upadłościowego, czy też z innych przepisów(47).

45.      Na wstępie, przed przystąpieniem do analizy orzecznictwa Trybunału w przedmiocie tego kryterium, poczynię uwagę wstępną dotyczącą okoliczności faktycznych sprawy. Sąd odsyłający zauważa, że w następstwie upadłości OWB NL Oilchart wystąpił o zajęcie – to jest zajęcie zabezpieczające – niektórych statków morskich w Belgii. W celu zwolnienia statków armatorzy lub kluby P & I udzielili Oilchartowi gwarancji na kwotę faktur wystawionych przez tę spółkę na rzecz OWB NL. Zdaniem tego sądu treść tych gwarancji umożliwia Oilchart między innymi skorzystanie z tych gwarancji na podstawie wyroku wydanego przeciwko OWB NL.

46.      W tym względzie pragnę zauważyć, że jeżeli sąd odsyłający uzna, iż sprawa jest objęta zakresem art. 1 ust. 1 rozporządzenia Bruksela Ia, to jurysdykcję sądu belgijskiego należałoby jeszcze ustalić, biorąc pod uwagę okoliczność, że dostawa paliwa bunkrowego miała miejsce w Niderlandach i że postępowanie upadłościowe zostało wszczęte również w głównym centrum interesów dłużnika w tym państwie członkowskim. Ponadto pragnę wskazać, że w niniejszym postępowaniu istotne jest rozróżnienie między podstawą prawną obowiązku a mechanizmem jego egzekwowania. Podczas gdy podstawą prawną powództwa są zobowiązania wynikające ze stosunku umownego między wierzycielem a dłużnikiem, ich egzekwowanie odbywało się poprzez zajęcie statków i ustanowienie gwarancji. Twierdziłabym zatem, że gwarancje te stanowią wykonanie uprawnień Oilchartu, ale nie są per se źródłem obowiązku.

47.      Mając powyższe na względzie, w dalszej kolejności przeanalizuję orzecznictwo Trybunału w odniesieniu do pierwszego kryterium, które podlega znacznym wahaniom w zależności od przyjętego podejścia.

48.      Czasami Trybunał zdaje się wybierać podejście formalistyczne. Na przykład w wyroku Riel Trybunał wyraźnie wskazał, że przepis, na podstawie którego wniesiono powództwo o ustalenie istnienia wierzytelności, „stanowi element ustawodawstwa austriackiego w dziedzinie prawa upadłościowego”, dodając, że „z brzmienia przywołanego przepisu wynika, że powództwo to jest wytaczane w ramach postępowania upadłościowego przez biorących w nim udział wierzycieli w sytuacji, gdy zakwestionowane zostały prawidłowość lub kolejność zaspokojenia zgłoszonych przez nich wierzytelność”(48). W niedawnym wyroku Tiger Trybunał orzekł, że powództwo wytoczone przez syndyka masy upadłościowej wyznaczonego przez sąd państwa członkowskiego, w którym wszczęto postępowanie upadłościowe, znajduje podstawę prawną w przepisach Zjednoczonego Królestwa, które dotyczą właśnie upadłości(49).

49.      Jednakże Trybunał wydaje się również badać, czy sporne powództwo może zostać wniesione przez wierzycieli indywidualnie przed zakończeniem postępowania upadłościowego, w jego toku czy po nim. W wyroku Nickel & Goeldner Spedition Trybunał zauważył, że powództwo o zapłatę należności z tytułu świadczenia usług w wykonaniu umowy przewozu mogłoby zostać wytoczone przez samego wierzyciela, zanim stracił on do tego legitymację w wyniku wszczęcia wobec niego postępowania upadłościowego, a w takim przypadku podlegałoby ono regułom ustalania jurysdykcji mającym zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych(50). Podobnie w wyroku NK Trybunał orzekł, że sporne powództwo, które może być wytoczone również przez samego wierzyciela, a zatem nie należy do wyłącznej kompetencji zarządcy masy upadłości i jest niezależne od wszczęcia postępowania upadłościowego, nie może być uważane za stanowiące bezpośrednią i nieodłączną konsekwencję postępowania upadłościowego(51).

50.      W niniejszej sprawie zatem, gdyby bezpośrednio zastosować formułę przyjętą w wyrokach Riel i Tiger, ponieważ sąd odsyłający uznał, że podstawą prawną powództwa jest art. 25 ust. 2 NFW – i przy braku jakiejkolwiek kwalifikacji roszczenia na tym etapie – roszczenie wniesione przez Oilchart jest objęte zakresem przepisów NWF, a tym samym stanowi element niderlandzkiego prawa upadłościowego. Jeśli jednak spojrzeć na formuły z wyroków Nickel & Goeldner Spedition i NK, sporne powództwo może zostać wniesione przez wierzycieli indywidualnie, a zatem może nie mieć bezpośredniego związku z postępowaniem upadłościowym.

51.      Niemniej jednak, w celu uwzględnienia prawnych i ekonomicznych konsekwencji wyjątku dotyczącego upadłości, w szczególności problemu wspólnej puli, Trybunał powinien zastosować pierwsze kryterium w sposób uwzględniający zarówno wyłączną jurysdykcję sądu upadłościowego(52), jak i interesy pozostałych wierzycieli oraz pozwalający uniknąć zjawiska wyboru sądu ze względu na możliwość korzystniejszego rozstrzygnięcia sprawy (ang. forum shopping)(53). W związku z tym, jeżeli sporne roszczenie będące przedmiotem postępowania głównego i postępowania upadłościowego jest identyczne, Trybunał powinien rozważyć zbadanie, czy wchodzi ono w zakres postępowania upadłościowego.

52.      W tym względzie, w zakresie, w jakim Trybunał orzekł w wyroku Riel, że powództwo o ustalenie istnienia wierzytelności przewidziane w przepisach krajowych ma być wytoczone w ramach postępowania upadłościowego, ma być z nim ściśle związane i wywodzić się z przepisów regulujących to postępowanie(54), ocenę tę należy stosować mutatis mutandis do wykonywania prawa wierzyciela do zapłaty, takiego jak roszczenie będące przedmiotem sporu w postępowaniu głównym.

53.      Ponadto można wskazać, że w wyroku H(55) Trybunał orzekł, iż fakt, że „w zasadzie [możliwe jest] wniesienie powództwa nawet w sytuacji, gdyby żadne postępowanie upadłościowe dotyczące majątku danej spółki będącej dłużnikiem nie zostało wszczęte […], sam w sobie nie stanowi przeszkody do zakwalifikowania takiego powództwa jako powództwa wynikającego bezpośrednio z postępowania upadłościowego i ściśle z nim związanego, pod warunkiem że to powództwo zostało faktycznie wniesione w ramach postępowania upadłościowego”. Takie roszczenia „stanowią odstępstwo” od ogólnych zasad prawa cywilnego i handlowego właśnie ze względu na stan upadłości dłużnika. Wynika z tego, że cechą wyróżniającą jest ogłoszenie upadłości dłużnika(56). W takiej sytuacji, gdy powództwo ma na celu odzyskanie wierzytelności, która wchodzi w skład masy upadłościowej w postępowaniu upadłościowym, podstawą prawną tej wierzytelności staje się przepis prawa upadłościowego lex concursus, a powództwo to należy zakwalifikować jako wywodzące się bezpośrednio z postępowania upadłościowego.

54.      Dodam, że, co dość logiczne, większość roszczeń, które wchodzą w zakres masy upadłościowej, wywodzi się z ogólnych przepisów prawa cywilnego i handlowego, zwłaszcza gdy, tak jak w niniejszej sprawie, dotyczą one wykonalności umownego zobowiązania do zapłaty z tytułu dostawy towarów. Innymi słowy, gdy wierzytelność wchodzi w skład masy upadłościowej z uwagi na fakt wszczęcia postępowania upadłościowego i zgłoszenia roszczenia syndykowi, podlega ona przepisom stanowiącym wyjątek w kontekście tego postępowania. W przeciwnym razie wszystkie roszczenia o charakterze cywilnym i handlowym, które zostały zgłoszone syndykowi, mogłyby być dochodzone przed innym sądem w innym państwie członkowskim, co pozbawiłoby znaczenia zasady centralizacji roszczeń i vis attractiva concursus(57).

55.      W związku z tym moim zdaniem, jeżeli Trybunał przyjmie podejście zorientowane na wynik w odniesieniu do pierwszego kryterium (test podstawy prawnej), to spowoduje to wykonanie zasady jurysdykcji wyłącznej określonej w art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego(58), zwiększając tym samym skuteczność postępowania upadłościowego i przyczyniając się do osiągnięcia celu polegającego na unikaniu zjawiska wyboru sądu ze względu na możliwość korzystniejszego rozstrzygnięcia sprawy (ang. forum shopping)(59). Uznałabym zatem test „podstawy prawnej” za kryterium pozwalające Trybunałowi ustalić, czy źródłem zobowiązania jest masa upadłościowa.

56.      W związku z tym uważam, że zakres obowiązków OWB NL wraz z odpowiadającymi im obowiązkami Oilchartu stanowią podstawę prawną roszczenia. Egzekucja tego roszczenia zależy od zastosowania przepisów niderlandzkiego prawa upadłościowego w odniesieniu do skutku upadłości ogłoszonej w Niderlandach(60). Wobec tego radziłabym Trybunałowi stwierdzić, że roszczenie Oilchartu wywodzi się bezpośrednio z postępowania upadłościowego i ma swoją podstawę prawną w wierzytelności wchodzącej w skład masy upadłości.

b)      Kryterium drugie: ścisły związek między tym powództwem a postępowaniem upadłościowym

57.      Co się tyczy kryterium drugiego, w celu ustalenia, czy dane powództwo jest ściśle związane z postępowaniem upadłościowym, zgodnie z formułą przyjętą przez Trybunał czynnikiem przesądzającym jest intensywność związku istniejącego pomiędzy wytoczonym powództwem a postępowaniem upadłościowym(61). Kryterium to pozwala zatem na uwzględnienie czynników kontekstowych innych niż te związane z podstawą prawną.

58.      Zasadniczo kryterium drugie służy udzieleniu odpowiedzi na pytanie, czy powództwo podobne do tego będącego przedmiotem sporu może zostać wytoczone w tym samym czasie co postępowanie upadłościowe lub niezależnie od niego. Na przykład w wyroku German Graphics Graphische Maschinen Trybunał orzekł, że powództwo wytoczone na podstawie klauzuli zastrzeżenia prawa własności przeciwko syndykowi masy upadłościowej nie ma wystarczająco intensywnego związku z postępowaniem upadłościowym, ponieważ zasadniczo kwestia prawna podniesiona w takim powództwie była niezależna od wszczęcia postępowania upadłościowego(62). W niedawnym wyroku Feniks Trybunał orzekł, że skarga pauliańska, w której wierzyciel żąda uznania za bezskuteczną w stosunku do niego czynności prawnej, na podstawie której jego dłużnik zbył składnik majątku na osobę trzecią i która rzekomo spowodowała uszczerbek jego praw, nie jest związana z postępowaniem upadłościowym(63). W niniejszej sprawie, gdyby Trybunał miał zastosować taki „test możliwości”, musiałby orzec, że sporne powództwo jest niezależne od postępowania upadłościowego, ponieważ może zostać wniesione niezależnie od jakiegokolwiek postępowania upadłościowego, chyba że prawo dotyczące postępowania upadłościowego przewiduje zawieszenie.

59.      W tym samym duchu Trybunał czasem dokonuje analizy kontekstu proceduralnego, badając, czy wierzyciel realizuje interes zbiorowy czy indywidualny. Na przykład w wyroku F-Tex strony argumentowały, że pochodzenie i treść powództwa wniesionego przez cesjonariusza są co do zasady takie same jak w przypadku zaskarżenia czynności prawnej upadłego przez syndyka(64). Niemniej jednak Trybunał uznał, że „dochodzenie roszczeń z tytułu wierzytelności nabytych przez cesjonariusza podlega innym normom niż te, które mają zastosowanie w postępowaniu upadłościowym”(65). Po pierwsze, w odróżnieniu od syndyka, który co do zasady ma obowiązek działania w interesie wierzycieli, cesjonariusz swobodnie podejmuje decyzję, czy będzie dochodził wierzytelności. Po drugie, cesjonariusz, jeżeli zdecyduje się na dochodzenie wierzytelności, działa w swoim własnym interesie i dla swojej osobistej korzyści. Trybunał orzekł, że powództwo w postępowaniu głównym nie było zatem ściśle związane z postępowaniem upadłościowym(66). Gdyby Trybunał miał zastosować te rozważania do sprawy w postępowaniu głównym, musiałby dojść do wniosku, że wykonywanie uprawnienia nabytego przez Oilchart podlega innym zasadom niż te, które mają zastosowanie w postępowaniu upadłościowym; Oilchart – w przeciwieństwie do syndyka – dysponuje swobodą decydowania o tym, czy wykonuje to uprawnienie i działa we własnym interesie. Jego działanie nie jest zatem ściśle związane z postępowaniem upadłościowym.

60.      Bardziej zorientowane na wyniki podejście przyjęto w wyroku Valach, w którym Trybunał zbadał zakres zobowiązań komitetu wierzycieli odrzucającego plan restrukturyzacji. W szczególności orzekł on, że w celu ustalenia, czy odpowiedzialność członków rady wierzycieli może zostać wywiedziona z faktu odrzucenia przez nich planu restrukturyzacyjnego, należałoby w szczególności zbadać zakres obowiązków ciążących na tej radzie w ramach postępowania toczonego w przedmiocie niewypłacalności i zgodność owego odrzucenia planu z tymi obowiązkami. Stwierdzono, że powództwo wykazuje bezpośredni i ścisły związek z postępowaniem upadłościowym(67). Chociaż w wyroku tym nie wyjaśniono powodów, dla których Trybunał doszedł do takiego wniosku, to moim zdaniem jego podejście można wyjaśnić potrzebą uwzględnienia wpływu powództwa na masę upadłościową, w szczególności leżącego u jego podstaw obowiązku zachowania aktywów wchodzących w skład masy upadłościowej. Zgodnie z tym testem należy stwierdzić, że w ramach postępowania upadłościowego Oilchart nie może pobierać swoich korzyści. W związku z tym należy uznać, że sporne powództwo jest wystarczająco blisko związane z postępowaniem upadłościowym.

61.      Wreszcie w wyroku SCT Industri Trybunał zasadniczo przyjrzał się związkowi powództwa stron z aktywami. Trybunał orzekł, że powództwo spółki, która była przedmiotem postępowania upadłościowego, mające na celu odzyskanie własności udziałów, które zostały sprzedane innej spółce, jest ściśle związane z postępowaniem upadłościowym, ponieważ sprzedaż miała miejsce na podstawie przepisów prawa upadłościowego. Trybunał podkreślił, że aktywa przedsiębiorstwa objętego postępowaniem upadłościowym wzrosły w następstwie sprzedaży przedmiotowych udziałów przez syndyka(68). Podobnie w niniejszej sprawie powództwo Oilchartu wyraźnie wpływa na stan majątku. Zatem zgodnie z tym testem sporne powództwo jest wystarczająco blisko związane z postępowaniem upadłościowym.

62.      W świetle powyższego dochodzę do wniosku, że kryteria z wyroku Gourdain należy interpretować w sposób uwzględniający cel i raison d’être postępowania upadłościowego, tj. problem wspólnej puli oraz efektywne zarządzanie aktywami. Wykładnia zawężająca tych kryteriów prowadzi do możliwości obejścia zasad postępowania upadłościowego przez wierzyciela, zagarnięcia majątku i uszczuplenia praw innych wierzycieli. Obejście to miałoby miejsce z uwagi na istnienie wielu jurysdykcji i zakwalifikowanie równoległego powództwa jako powództwa o charakterze „cywilnym i handlowym” w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia Bruksela Ia. Moim zdaniem jednak stosowanie rozporządzenia Bruksela Ia nie może służyć jako wyodrębnienie wyłącznej jurysdykcji sądu upadłościowego(69), skuteczności postępowania upadłościowego(70) i imperatywu ochrony interesów wierzycieli(71). Dopuszczenie jurysdykcji sądu odsyłającego na podstawie rozporządzenia Bruksela Ia prowadzi bowiem do obejścia skutecznego i sprawnego przebiegu postępowania upadłościowego, co podważa „prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego”(72). W niniejszej sprawie, ponieważ sporne roszczenie jest identyczne z roszczeniem zgłoszonym syndykowi masy upadłościowej w Niderlandach, radziłabym Trybunałowi uznać, że powództwo takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym wywodzi się bezpośrednio z postępowania upadłościowego i jest z nim ściśle związane, a zatem wchodzi w zakres stosowania rozporządzenia upadłościowego.

63.      W związku z tym proponuję, aby Trybunał odpowiedział, że art. 1 ust. 1 i art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Bruksela Ia oraz art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego należy interpretować w ten sposób, że jeżeli przed sądem państwa członkowskiego toczy się postępowanie upadłościowe w przedmiocie roszczenia dotyczącego umownego obowiązku zapłaty z tytułu dostawy towarów i to samo roszczenie jest przedmiotem powództwa przeciwko niewypłacalnej spółce w ramach tego postępowania upadłościowego, to powództwo to jest objęte zakresem stosowania rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego.

C.      W przedmiocie pytania drugiego

64.      Pytanie drugie zostało zadane, na wypadek gdyby na pytanie pierwsze Trybunał udzielił odpowiedzi, zgodnie z którą sporne powództwo jest objęte zakresem stosowania rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego.

65.      Poprzez swoje pytanie drugie sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy art. 25 ust. 2 NFW jest zgodny z art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego w zakresie, w jakim przepis ten zezwala na wytoczenie powództwa przeciwko niewypłacalnej spółce, takiego jak powództwo będące przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, przed sądami państwa członkowskiego innego niż to, w którym ogłoszono upadłość.

66.      Na wstępie należy przypomnieć, że w ramach postępowania prejudycjalnego do Trybunału nie należy orzekanie w przedmiocie zgodności przepisów prawa krajowego z prawem Unii. Trybunał ogranicza swoją analizę do wykładni przepisów prawa Unii, która będzie użyteczna dla sądu krajowego w ustaleniu, in fine, zgodności przepisów prawa krajowego z prawem Unii w celu rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym(73).

67.      Z postanowienia odsyłającego wynika, że strony w postępowaniu głównym nie zgadzają się co do tego, czy art. 25 ust. 2 NFW stanowi rzeczywistą podstawę powództwa, oraz co do prawidłowej wykładni tego przepisu. W związku z tym, jak wspomniałam powyżej, przed wydaniem orzeczenia w przedmiocie zgodności tego przepisu z prawem Unii do sądu odsyłającego należeć będzie dokonanie kwalifikacji roszczenia i ustalenie, czy przepis ten może stanowić rzeczywistą podstawę spornego powództwa(74).

68.      W odniesieniu do zgodności tego przepisu z art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego, jak już wspomniałam(75), ten ostatni przepis ma na celu wskazanie sądu właściwego do wszczęcia postępowania upadłościowego. Ustanawia on zatem zasadę jurysdykcji międzynarodowej(76). Trybunał zinterpretował go jednak w sposób, który przyznaje sądowi upadłościowemu jurysdykcję wyłączną(77).

69.      W niniejszej sprawie art. 25 ust. 2 NFW wydaje się stanowić, że orzeczenie przeciwko upadłemu dłużnikowi nie ma mocy prawnej wobec masy upadłości. Zasadniczo wydaje się, że przepis ten zezwala na wytoczenie powództwa poza masą upadłościową, ale stanowi, że powództwa te nie rodzą skutków w odniesieniu do masy upadłościowej.

70.      Z powyższego wynika, że na podstawie analizy prima facie samego brzmienia art. 25 ust. 2 NFW przepis ten nie wydaje się wchodzić w zakres art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego, ponieważ nie dotyczy on „wszczęcia” „postępowania upadłościowego”, ale po prostu zezwala na niemożliwe do zweryfikowana powództwa poza tym postępowaniem. W każdym razie art. 25 ust. 2 NFW wydaje się na pierwszy rzut oka zgodny z art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego, ponieważ nie rodzi on skutków wobec masy upadłościowej.

71.      Niemniej jednak, jeżeli zastosowanie art. 25 ust. 2 NFW prowadzi do praktyki, która pozwala na obejście postępowania upadłościowego i wyłącznej jurysdykcji sądu upadłościowego, czego ustalenie należy do sądu krajowego, to można w takim przypadku uznać, że środek krajowy skutkuje obejściem art. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego, a zatem jest z nim sprzeczny.

72.      W tym względzie sąd odsyłający powinien zbadać, czy zastosowanie art. 25 ust. 2 NFW prowadzi do prawnej lub ekonomicznej zmiany sytuacji wierzycieli w odniesieniu do masy upadłościowej lub postępowania upadłościowego (na przykład statusu lub kolejności zaspokajania wierzycieli lub składu masy upadłościowej). W tym względzie należy zauważyć, że ING utrzymywał podczas rozprawy przed Trybunałem, iż powództwo Oilchartu może mieć skutki dla skorzystania z gwarancji udzielonych przez właścicieli statków i kluby P & I, czyli w odniesieniu do osób trzecich. Jeżeli natomiast zastosowanie tego przepisu nie ma takiego skutku, wówczas powództwo przed sądem odsyłającym jest „neutralne” w odniesieniu do tego postępowania.

73.      W świetle wszystkich powyższych rozważań proponuję, aby na drugie pytanie prejudycjalne Trybunał odpowiedział, że art. 3 ust. 1 rozporządzenia upadłościowego i zasadę jurysdykcji wyłącznej należy interpretować w ten sposób, iż stoją one na przeszkodzie uregulowaniom krajowym lub praktyce krajowej, których skutkiem jest obejście jurysdykcji wyłącznej sądu państwa członkowskiego, przed którym jako pierwszym wszczęto postępowanie upadłościowe w przedmiocie roszczenia dotyczącego umownego obowiązku zapłaty z tytułu dostawy towarów wchodzącego w skład masy upadłościowej.

IV.    Wnioski

74.      Na podstawie przedstawionej powyżej analizy proponuję, aby na pytania skierowane przez hof van beroep te Antwerpen (sąd apelacyjny w Antwerpii, Belgia) Trybunał odpowiedział w następujący sposób:

1)      Artykuł 1 ust. 1 i art. 2 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych oraz art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego

należy interpretować w ten sposób, że jeżeli przed sądem państwa członkowskiego toczy się postępowanie upadłościowe w przedmiocie roszczenia dotyczącego umownego obowiązku zapłaty z tytułu dostawy towarów i to samo roszczenie jest przedmiotem powództwa przeciwko niewypłacalnej spółce w ramach tego postępowania upadłościowego, to powództwo to jest objęte zakresem stosowania rozporządzenia (WE) nr 1346/2000.

2)      Artykuł 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1346/2000 oraz zasadę jurysdykcji wyłącznej

należy interpretować w ten sposób, iż stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu lub praktyce krajowej, których skutkiem jest obejście jurysdykcji wyłącznej sądu państwa członkowskiego, przed którym jako pierwszym wszczęto postępowanie upadłościowe w odniesieniu do roszczenia dotyczącego umownego obowiązku zapłaty za dostawę towarów wchodzącego w skład masy upadłościowej.

1      Język oryginału: angielski.

2      Dz.U. 2012, L 351, s. 1.

3      Rozporządzenie to zastąpiło rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2001, L 12, s. 1), które z kolei zastąpiło konwencję z dnia 27 września 1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 1978, L 304, s. 36), zmienioną kolejnymi konwencjami o przystąpieniu nowych państw członkowskich do tej konwencji (zwaną dalej „konwencją brukselską”).

4      Dz.U. 2000, L 160, s. 1.

5      Rozporządzenie w sprawie postępowania upadłościowego zastąpiono rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego (Dz.U. 2015, L 141, s. 19), które nie ma zastosowania ratione temporis do niniejszej sprawy.

6      Przed ogłoszeniem upadłości ING miał udzielić pożyczki OWB NL, która wraz z innymi podmiotami z grupy dokonała na ING cesji swoich istniejących na ten moment, jak również przyszłych roszczeń przysługujących im wobec klientów końcowych.

7      Artykuł 28 ust. 1 rozporządzenia Bruksela Ia stanowi, że jeżeli pozwany mający miejsce zamieszkania w jednym państwie członkowskim zostaje pozwany przed sąd innego państwa członkowskiego, ale się nie stawi, sąd stwierdza z urzędu brak swej jurysdykcji, o ile jego jurysdykcja nie wynika z przepisów tego rozporządzenia.

8      Chociaż przepis ten [tłum. w wersji angielskiej] zawiera termin „bankruptcy”, biorąc pod uwagę rozporządzenie w sprawie postępowania upadłościowego i rozporządzenie 2015/848, oczywiste jest, że termin „insolvency” jest w obecnym kontekście bardziej odpowiedni i będę się do niego odnosić w niniejszej opinii [tłum. gdy mowa o upadłości]. Zobacz także dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 w sprawie ram restrukturyzacji zapobiegawczej, umorzenia długów i zakazów prowadzenia działalności oraz w sprawie środków zwiększających skuteczność postępowań dotyczących restrukturyzacji, niewypłacalności i umorzenia długów, a także zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 (dyrektywa o restrukturyzacji i upadłości) (Dz.U. 2019, L 172, s. 18).

9      Akta Trybunału [tłum. w wersji angielskiej] zawierają termin „bankruptcy” [tłum. w odniesieniu do upadłości]. Dlatego w niniejszej opinii będę odnosić się do tego terminu, opisując okoliczności sprawy lub prawo niderlandzkie. Termin „insolvency” będzie jednak używany w kontekście prawa Unii, ponieważ zarówno rozporządzenie w sprawie postępowania upadłościowego, jak i rozporządzenie 2015/848 odnoszą się do postępowania upadłościowego [tłum. z zastosowaniem terminu „insolvency”].

10      Fakt, że było to identyczne roszczenie – ponieważ faktura i kwota były takie same – został potwierdzony przez ING, wierzyciela OWB NL, podczas rozprawy przed Trybunałem.

11      Wyroki: z dnia 21 września 2016 r., Etablissements Fr. Colruyt (C‑221/15, EU:C:2016:704, pkt 15); z dnia 5 czerwca 2018 r., Grupo Norte Facility (C‑574/16, EU:C:2018:390, pkt 32).

12      Zobacz w szczególności wyrok z dnia 14 listopada 2018 r., Wiemer & Trachte (C‑296/17, EU:C:2018:902, pkt 23).

13      H. Eidenmuller, What is an insolvency proceeding?, w: American Bankruptcy Law Journal, 92(1), 2018, s. 53–72.

14      W myśl najbardziej wpływowej teorii upadłości, teorii rokowań wierzycieli (Creditors’ Bargain Theory), niewypłacalność postrzega się jako problem wspólnej puli, a prawo upadłościowe zatem – jako zestaw specjalnych zasad służących przezwyciężeniu tych problemów. Problem wspólnej puli stwarzany przez niewypłacalność polega na tym, że wszyscy wierzyciele mają roszczenia wobec spółki, której aktywa są niewystarczające do zaspokojenia wszystkich roszczeń. W związku z tym niewypłacalność opiera się na założeniu, że lepszym procesem byłoby zapobieganie indywidualnym działaniom egzekucyjnym i podział majątku dłużnika w sprawiedliwy sposób między wierzycieli. Preferowany jest proces zbiorowy (zob. T. Jackson, The Logic and Limits of Bankruptcy Law, Beard Books, 2001, s. 11 i nast.).

15      Zobacz analogicznie UNCITRAL Legislative Guide on Insolvency Law (United Nations 2005, s. 83, pkt 26), w którym stwierdza się, że „w myśl jednej z podstawowych zasad prawa upadłościowego postępowanie to jest postępowaniem zbiorowym, które wymaga ochrony interesów wszystkich wierzycieli przed indywidualnym działaniem jednego z nich”.

16      W tym względzie należy zauważyć, że sąd odsyłający podkreśla, iż sporne powództwo rodzi „skutki dla masy upadłościowej”, w szczególności z uwagi na to, że jest to powództwo mające na celu obejście podziału całości aktywów lub zmniejszenie ich kwoty.

17      Jak wyjaśnił ING w swoich uwagach na piśmie i podczas rozprawy, gdyby roszczenie Oilchart zostało uwzględnione przez sądy belgijskie, spółka ta mogłaby uzyskać płatność od ING, co skutkowałoby usunięciem z niderlandzkiej masy upadłościowej roszczenia, któremu podlegał w niderlandzkim postępowaniu upadłościowym.

18      Zobacz art. 16 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego. Trybunał orzekł, że zasada pierwszeństwa określona w tym artykule jest oparta na zasadzie wzajemnego zaufania. To właśnie wzajemne zaufanie umożliwiło bowiem nie tylko ustanowienie bezwzględnie obowiązującego systemu jurysdykcji, do którego poszanowania zobowiązane są wszystkie sądy państw członkowskich objętych zakresem obowiązywania rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego, ale i wzajemną rezygnację państw członkowskich ze stosowania przepisów krajowych w dziedzinie uznawania i wykonywania orzeczeń na rzecz uproszczonego mechanizmu uznawania i wykonywania orzeczeń wydanych w ramach postępowania upadłościowego (zob. wyrok z dnia 5 lipca 2012 r., ERSTE Bank Hungary, C‑527/10, EU:C:2012:417, pkt 34).

19      Zobacz analogicznie art. 29 ust. 1 rozporządzenia Bruksela Ia. Zobacz także na przykład dyrektywa 2019/1023, gdzie w art. 2 ust. 1 pkt 4 „wstrzymanie indywidualnych czynności egzekucyjnych” zdefiniowano jako „przyznane przez organ sądowy lub administracyjny lub zastosowane z mocy prawa czasowe zawieszenie przysługującego wierzycielowi prawa do egzekucji roszczenia wobec dłużnika oraz, w przypadku gdy tak przewidziano w prawie krajowym, wobec podmiotu trzeciego udzielającego zabezpieczenia, w kontekście postępowania sądowego, administracyjnego lub innego postępowania, lub prawa do zajęcia lub sprzedaży w trybie pozasądowym majątku lub przedsiębiorstwa dłużnika”.

20      „Zasada jednolitości” oznacza, że istnieje jeden zbiór postępowań upadłościowych. „Zasada uniwersalności” oznacza, że postępowanie to obejmuje cały majątek dłużnika, niezależnie od tego, gdzie on się znajduje. W tym względzie należy zauważyć, że rozporządzenie w sprawie postępowania upadłościowego opiera się na zawartym w jego art. 3 rozróżnieniu między postępowaniem głównym (uniwersalnym) a postępowaniem wtórnym (terytorialnym) (zob. wyrok z dnia 2 maja 2006 r., Eurofood IFSC, C‑341/04, EU:C:2006:281, pkt 28). Zobacz także wyrok z dnia 14 listopada 2018, Wiemer & Trachte (C‑296/17, EU:C:2018:902, pkt 40).

21      W tym względzie należy zauważyć, że rozporządzenie w sprawie postępowania upadłościowego „pozwala na wszczęcie głównego postępowania upadłościowego w państwie członkowskim, w którym dłużnik posiada główny ośrodek swojej podstawowej działalności” i wskazuje, że „postępowanie to ma zakres uniwersalny, jego celem jest objęcie całego majątku dłużnika”. Zobacz motyw 12 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego. Według rzecznika generalnego M. Szpunara (opinia w sprawie Mulhaupt, C‑195/15, EU:C:2016:369, pkt 21) rozporządzenie w sprawie postępowania upadłościowego odzwierciedla nie model oparty na zasadzie uniwersalności postępowania upadłościowego, lecz model ograniczonej uniwersalności (zwanej także zmienioną uniwersalnością). Przyjmuje ono zatem za punkt wyjścia model uniwersalny, przewidując jednocześnie szereg przepisów szczególnych, funkcjonujących w charakterze wyjątków, które korygują lub ograniczają uniwersalność postępowania upadłościowego.

22      Zobacz pkt 31 powyżej.

23      Na przykład w wyroku z dnia 16 stycznia 2014 r., Schmid (C‑328/12, EU:C:2014:6, pkt 39), Trybunał orzekł, że sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium postępowanie upadłościowe zostało wszczęte, są właściwe do rozpoznania powództwa o unieważnienie czynności prawnej upadłego. Zobacz także raport objaśniający M. Virgósa i E. Schmita do konwencji w sprawie postępowania upadłościowego z dnia 3 maja 1996 r., dokument Rady Unii Europejskiej 6500/96, DRS 8 (CFC), pkt 3.

24      Z motywów 2 i 8 rozporządzenia nr 1346/2000 wynika, że jego celem jest umożliwienie skutecznego i sprawnego prowadzenia transgranicznych postępowań upadłościowych oraz ich poprawa i przyspieszenie ich biegu.

25      Wyrok z dnia 12 lutego 2009 r. (C‑339/07, EU:C:2009:83, pkt 22).

26      Zobacz także motywy 8 i 16 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego.

27      Zobacz analogicznie, w kwestii celów zapewnienia skutecznego i sprawnego transgranicznego postępowania upadłościowego, wyrok z dnia 22 listopada 2012 r., Bank Handlowy i Adamiak (C‑116/11, EU:C:2012:739, pkt 62).

28      Zobacz art. 4 ust. 1 i art. 16 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego.

29      W tym względzie Trybunał podkreślił zastosowanie zasady wzajemnego zaufania, która wymaga, aby sądy pozostałych państw członkowskich uznawały orzeczenie sądu o wszczęciu głównego postępowania upadłościowego bez możliwości badania oceny jurysdykcji dokonanej przez ten sąd (zob. analogicznie wyrok z dnia 2 maja 2006 r., Eurofood IFSC, C‑341/04, EU:C:2006:281, pkt 42).

30      Wyrok z dnia 18 września 2019 r., Riel (C‑47/18, EU:C:2019:754, pkt 42).

31      Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 20 czerwca 2022 r., London Steam-Ship Owners’ Mutual Insurance Association (C‑700/20, EU:C:2022:488, pkt 43, 69). Należy dodać, że skoro Trybunał orzekł, iż zasada zawisłości sporu ma zastosowanie do wyjątku zawartego w art. 1 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 44/2001, to mutatis mutandis taki sam wniosek należy wyciągnąć w odniesieniu do wyjątku zawartego w art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Bruksela Ia.

32      Zobacz pkt 34–37 powyżej.

33      Zobacz analogicznie wyrok z dnia 1 marca 2005 r., Owusu (C‑281/02, EU:C:2005:120, pkt 31–42), gdzie Trybunał zwrócił uwagę na zasady pewności prawa, ochrony osób mających siedzibę w Unii Europejskiej oraz jednolitego stosowania przepisów dotyczących jurysdykcji, wskazując, że „celem konwencji brukselskiej jest właśnie ustanowienie wspólnych zasad i wyłączenie niewspółmiernych zasad krajowych”. W kwestii jednolitego stosowania rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego zob. wyrok z dnia 16 kwietnia 2015 r., Lutz (C‑557/13, EU:C:2015:227, pkt 48).

34      Wyrok z dnia 22 lutego 1979 r. (133/78, EU:C:1979:49).

35      Wyrok z dnia 12 lutego 2009 r. (C‑339/07, EU:C:2009:83, pkt 20).

36      Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 18 września 2019 r., Riel (C‑47/18, EU:C:2019:754, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).

37      Należy wskazać, że podejście to zostało potwierdzone, gdy kryteria te zostały skodyfikowane w art. 6 rozporządzenia 2015/848, zgodnie z którym sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium wszczęto postępowanie upadłościowe, mają jurysdykcję w sprawach wynikających bezpośrednio z tego postępowania i z nim ściśle powiązanych.

38      Zobacz między innymi wyrok z dnia 10 września 2009 r., German Graphics Graphische Maschinen (C‑292/08, EU:C:2009:544, pkt 23).

39      F. Garcimartin, Insolvency-Related Judgments and Vis Attractiva Concursus: The EU Approach, w: Insolvency Intelligence 1 (2018. Zobacz raport M. Virgósa i E. Schmita przywołany w przypisie 23, pkt 77.

40      Zobacz analiza krytyczna rzecznika generalnego M. Bobeka w przedmiocie zastosowania tych kryteriów w jego opinii w sprawie NK (C‑535/17, EU:C:2018:850, pkt 44–53).

41      Zobacz na przykład wyroki: z dnia 4 grudnia 2019 r., Tiger (C‑493/18, EU:C:2019:1046); z dnia 20 grudnia 2017 r., Valach i in. (C‑649/16, EU:C:2017:986).

42      Zobacz opinia rzecznika generalnego M. Bobeka w sprawie NK (C‑535/17, EU:C:2018:850, pkt 44–46).

43      Zobacz na przykład wyrok z dnia 18 września 2019 r., Riel (C‑47/18, EU:C:2019:754, pkt 37).

44      Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 21 listopada 2019 r., CeDe Group (C‑198/18, EU:C:2019:1001, pkt 31, 32).

45      Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 9 listopada 2017 r., Tünkers France i Tünkers Maschinenbau, (C‑641/16, EU:C:2017:847, pkt 22 i przytoczone tam orzecznictwo).

46      Ibidem. Zobacz także wyroki: z dnia 6 lutego 2019 r., NK (C‑535/17, EU:C:2019:96, pkt 28); z dnia 18 września 2019 r., Riel (C‑47/18, EU:C:2019:754, pkt 36).

47      Zobacz wyrok z dnia 4 września 2014 r., Nickel & Goeldner Spedition (C‑157/13, EU:C:2014:2145, pkt 26).

48      Zobacz wyrok z dnia 18 września 2019 r. (C‑47/18, EU:C:2019:754, pkt 37).

49      Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 4 grudnia 2019 r. (C‑493/18, EU:C:2019:1046, pkt 30, 31).

50      Zobacz wyrok z dnia 4 września 2014 r. (C‑157/13, EU:C:2014:2145, pkt 28). Trybunał dodał następnie, iż „[f]akt, że po wszczęciu postępowania upadłościowego wobec świadczącego usługi powództwo o zapłatę jest wytaczane przez syndyka wyznaczonego w ramach tego postępowania i że ten ostatni działa w interesie wierzycieli, nie zmienia w sposób istotny charakteru powoływanej wierzytelności, która co do zasady pozostaje poddana niezmienionym regułom prawnym”.

51      Zobacz wyrok z dnia 6 lutego 2019 r., NK (C‑535/17, EU:C:2019:96, pkt 35, 36). Zobacz także wyrok z dnia 10 września 2009 r., German Graphics Graphische Maschinen (C‑292/08, EU:C:2009:544, pkt 31). Jednakże w tym ostatnim wyroku niejasne pozostaje, czy aspekt „niezależności” odnosi się do pierwszego czy drugiego kryterium.

52      Zobacz pkt 29 powyżej.

53      Zobacz pkt 35 powyżej.

54      Wyrok z dnia 18 września 2019 r. (C‑47/18, EU:C:2019:754, pkt 33–40).

55      Wyrok z dnia 4 grudnia 2014 r. (C‑295/13, EU:C:2014:2410).

56      Natomiast w wyroku z dnia 6 lutego 2019 r., NK (C‑535/17, EU:C:2019:96), Trybunał stwierdził, że fakt, iż roszczenie może zostać wniesione również przez wierzycieli indywidualnie, zarówno przed zakończeniem postępowania upadłościowego, w jego toku, jak i po nim, sprawia, że podlega ono rozporządzeniu Bruksela Ia. Nie jest jasne, dlaczego Trybunał uznał to za istotne w wyroku NK, ale już nie w swoim wyroku z dnia 4 grudnia 2014 r., H (C‑295/13, EU:C:2014:2410). Zobacz w tym względzie R. Bork, K. van Zwieten, Jurisdiction for actions which derive directly from the insolvency proceedings and are closely linked with them, w: Commentary on the European Insolvency Regulation, red. R. Bork, K. van Zwieten, 2nd ed. (Oxford University Press, Oxford, 2022; s. 221–243, wersja internetowa, Oxford Academic, 19 maja 2022 r.).

57      W związku z tym nie zgadzam się z argumentem Komisji, że sporne powództwo jest odrębne od postępowania upadłościowego, ponieważ co do istoty podlega ono przepisom prawa powszechnego.

58      Zobacz pkt 29 powyżej.

59      Zobacz pkt 35 powyżej.

60      Zgodnie z art. 4 ust. 1 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo państwa członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie. W niniejszej sprawie dla skutków upadłości właściwe jest prawo niderlandzkie.

61      Zobacz wyroki: z dnia 2 lipca 2009 r., SCT Industri (C‑111/08, EU:C:2009:419, pkt 22–25); z dnia 9 listopada 2017, Tünkers France i Tünkers Maschinenbau (C‑641/16, EU:C:2017:847, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo); z dnia 6 lutego 2019 r., NK (C‑535/17, EU:C:2019:96, pkt 30).

62      Wyrok z dnia 10 września 2009 r. (EU:C:2009:544, pkt 30, 31).

63      Wyrok z dnia 4 października 2018 r. (C‑337/17, EU:C:2018:805, pkt 32).

64      Wyrok z dnia 19 kwietnia 2012 r. (C-213/10, EU:C:2012:215). Trybunał przyznał nawet, że „[z] pewnością nie sposób zaprzeczyć, że prawo, na którym opiera swoje żądanie powód w sprawie głównej, ma związek z niewypłacalnością dłużnika, ponieważ wywodzi się z prawa do zaskarżenia czynności prawnej upadłego przyznanego syndykowi przez krajowe prawo upadłościowe”.

65      Zobacz pkt 42 tego wyroku.

66      Zobacz wyrok z dnia 19 kwietnia 2012 r., F-Tex (C‑213/10, EU:C:2012:215, pkt 41–47).

67      Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Valach i in. (C‑649/16, EU:C:2017:986, pkt 38).

68      Wyrok z dnia 2 lipca 2009 r., SCT Industri (C‑111/08, EU:C:2009:419, pkt 26–29).

69      Zobacz pkt 29 powyżej.

70      Zobacz pkt 35 powyżej.

71      Zobacz pkt 34 powyżej.

72      Zobacz motyw 2 rozporządzenia w sprawie postępowania upadłościowego.

73      Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 17 marca 2021 r., Consulmarketing (C‑652/19, EU:C:2021:208, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

74      Zobacz pkt 25, 26 powyżej.

75      Zobacz pkt 23 powyżej.

76      Wyrok z dnia 16 stycznia 2014 r., Schmid (C‑328/12, EU:C:2014:6, pkt 27).

77      Zobacz pkt 29 powyżej.