–

w imieniu E.D.L. – N. Canestrini i V. Manes, avvocati,

–

w imieniu rządu włoskiego – G. Palmieri, w charakterze pełnomocnika, którą wspierał S. Faraci, avvocato dello Stato,

–

w imieniu rządu chorwackiego – G. Vidović Mesarek, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu niderlandzkiego – M. K. Bulterman i J. M. Hoogveld, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna i J. Sawicka, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu rumuńskiego – E. Gane, O.-C. Ichim i A. Wellman, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu fińskiego – M. Pere, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – S. Grünheid i A. Spina, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 1 ust. 3 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. 2002, L 190, s. 1), zmienionej decyzją ramową Rady 2009/299/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r. (Dz.U. 2009, L 81, s. 24), (zwanej dalej „decyzją ramową 2002/584”), w związku z art. 3, 4 i 35 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach wykonania we Włoszech europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez Općinski sud u Zadru (sąd rejonowy w Zadarze, Chorwacja) w celu przeprowadzenia postępowania karnego wobec E.D.L.

3

Motywy 6 i 12 decyzji ramowej 2002/584 mają następujące brzmienie:

[…]

4

Artykuł 1 tej decyzji ramowej, zatytułowany „Definicja europejskiego nakazu aresztowania i zobowiązani[e] do jego wykonania”, przewiduje:

„1.   Europejski nakaz aresztowania stanowi decyzję sądową wydaną [orzeczenie sądowe wydane] przez państwo członkowskie w celu aresztowania [zatrzymania] i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek [nakaz], w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności].

2.   Państwa członkowskie wykonują każdy europejski nakaz aresztowania w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami niniejszej decyzji ramowej.

3.   Niniejsza decyzja ramowa nie skutkuje modyfikacją [nie prowadzi do zmiany] obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawa zawartych w art. 6 [TUE]”.

5

W art. 3 wspomnianej decyzji ramowej wskazano podstawy obligatoryjnej odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania. Podstawy fakultatywnej odmowy wykonania wymieniono w art. 4 i 4a owej decyzji ramowej.

6

Zgodnie z art. 23 decyzji ramowej 2002/584, zatytułowanym „Terminy przekazania”:

„1.   Osoba, której dotyczy wniosek [nakaz], zostaje przekazana tak szybko, jak to możliwe, w dniu uzgodnionym przez zainteresowane organy.

2.   Osoba ta zostaje przekazana najpóźniej po upływie 10 dni od daty wydania prawomocnej [ostatecznej] decyzji w sprawie wykonania europejskiego nakazu aresztowania.

3.   Jeśli przekazanie osoby, której dotyczy wniosek [nakaz], w terminie ustanowionym w ust. 2 udaremniają [uniemożliwiają] okoliczności niezależne od któregokolwiek z państw członkowskich, wykonując[y] i wydając[y] nakaz organy sądowe niezwłocznie porozumiewają się ze sobą i ustalają nowy termin [nową datę] przekazania. W takim przypadku przekazanie ma miejsce w ciągu 10 dni od w ten sposób uzgodnionej nowej daty.

4.   Wyjątkowo przekazanie może być czasowo odroczone z ważnych przyczyn natury humanitarnej [o charakterze humanitarnym], na przykład gdy zachodzą poważne podstawy do przypuszczenia, że zagrozi to [że przekazanie zagrozi] w sposób ewidentny [oczywisty] życiu lub zdrowiu osoby, której dotyczy wniosek [nakaz]. Wykonanie europejskiego nakazu aresztowania ma miejsce w terminie możliwie najkrótszym po ustąpieniu tych podstaw. Wykonujący nakaz organ sądowy niezwłocznie powiadamia wydający nakaz organ sądowy o ustaleniu nowej daty [niezwłocznie powiadamia o tym wydający nakaz organ sądowy i ustala z nim nową datę] przekazania. W tym przypadku przekazanie ma miejsce w ciągu 10 dni od w ten sposób uzgodnionej nowej daty.

5.   Po upłynięciu terminów określonych w ust. 2–4 osoba nadal przebywająca w areszcie powinna zostać zwolniona”.

7

Artykuł 1 ust. 1 legge n. 69 – Disposizioni per conformare il diritto interno alla decisione quadro 2002/584/GAI del Consiglio, del 13 giugno 2002, relativa al mandato d’arresto europeo e alle procedure di consegna tra Stati membri (ustawy nr 69 ustanawiającej przepisy mające na celu dostosowanie prawa krajowego do decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi) z dnia 22 kwietnia 2005 r. (GURI nr 98 z dnia 29 kwietnia 2005 r., s. 6), w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności faktycznych sporu w postępowaniu głównym (zwanej dalej „ustawą nr 69/2005”), stanowi:

„Niniejsza ustawa transponuje do krajowego porządku prawnego przepisy [decyzji ramowej 2002/584] w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi w zakresie, w jakim przepisy te nie są niezgodne z nadrzędnymi zasadami porządku konstytucyjnego dotyczącymi praw podstawowych, a także praw do wolności i do rzetelnego procesu sądowego”.

8

W dniu 9 września 2019 r. Općinski sud u Zadru (sąd rejonowy w Zadarze) wydał europejski nakaz aresztowania przeciwko E.D.L., zamieszkałemu we Włoszech, w celu przeprowadzenia postępowania karnego w Chorwacji. E.D.L. jest podejrzany o popełnienie w 2014 r. na terytorium Chorwacji przestępstwa polegającego na posiadaniu środków odurzających w celu ich rozprowadzania i sprzedaży.

9

Corte d’appello di Milano (sąd apelacyjny w Mediolanie, Włochy) jest organem sądowym właściwym do wykonania tego europejskiego nakazu aresztowania. Przed wspomnianym sądem E.D.L. przedstawił szereg dokumentów medycznych potwierdzających poważne zaburzenia psychiczne. Na podstawie tych dokumentów Corte d’appello di Milano (sąd apelacyjny w Mediolanie) zarządził poddanie E.D.L. badaniu przez biegłego psychiatrę.

10

Opinia biegłego wykazała między innymi istnienie zaburzeń psychotycznych wymagających dalszego leczenia farmakologicznego i psychoterapeutycznego w celu uniknięcia prawdopodobnych epizodów dekompensacji psychicznej. W opinii tej zwrócono również uwagę na wysokie ryzyko popełnienia samobójstwa w przypadku pozbawienia wolności. Stwierdzono w niej, że ze względu na konieczność dalszego leczenia E.D.L. jest osobą nieprzystosowaną do przebywania w zakładzie karnym.

11

Na podstawie wspomnianej opinii biegłego Corte d’appello di Milano (sąd apelacyjny w Mediolanie) uznał, po pierwsze, że wykonanie europejskiego nakazu aresztowania skutkowałoby przerwaniem leczenia E.D.L. i doprowadziłoby do pogorszenia się jego ogólnego stanu zdrowia, czego konsekwencje mogłyby być wyjątkowo poważne, a wręcz wiązałoby się z zaistnieniem stwierdzonego ryzyka popełnienia samobójstwa. Po drugie, sąd ten stwierdził, że właściwe przepisy ustawy nr 69/2005 nie przewidują, by tego rodzaju względy zdrowotne mogły stanowić podstawę odmowy przekazania w ramach postępowania w sprawie wykonania europejskiego nakazu aresztowania.

12

W tym kontekście postanowieniem z dnia 17 września 2020 r. wspomniany sąd zwrócił się do Corte costituzionale (trybunału konstytucyjnego, Włochy), który jest sądem odsyłającym w niniejszej sprawie, z pytaniem o konstytucyjność tych przepisów.

13

Sąd odsyłający podkreśla w tym względzie, że zagadnienia, które ma rozstrzygnąć, dotyczą nie tylko zgodności wspomnianych przepisów z włoską konstytucją, lecz również wykładni prawa Unii, które przepisy te wdrażają. Zdaniem owego sądu art. 3, 4 i 4a decyzji ramowej 2002/584, podobnie jak ustawa nr 69/2005, nie uwzględniają zaś w ramach podstaw obligatoryjnej lub fakultatywnej odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania przypadku poważnego zagrożenia dla zdrowia zainteresowanego, jakie mogłoby wynikać z jego przekazania ze względu na przewlekłą chorobę o potencjalnie nieokreślonym czasie trwania.

14

Niemniej sąd odsyłający zastanawia się, czy ryzyku uszczerbku na zdrowiu osoby, której dotyczy nakaz, można w odpowiedni sposób zapobiec poprzez odroczenie przekazania na podstawie art. 23 ust. 4 decyzji ramowej 2002/584. Wyjaśnia on jednak, że nie wydaje się, by rozwiązanie to było właściwe w przypadku przewlekłej choroby o nieokreślonym czasie trwania, takiej jak ta, na którą cierpi E.D.L.

15

Ponadto sąd odsyłający przypomina, że zasadę, zgodnie z którą transponowana przez państwa członkowskie decyzja ramowa 2002/584 nie może prowadzić do zmiany obowiązku poszanowania praw podstawowych zapisanych w art. 6 TUE, potwierdzono zarówno w motywie 12, jak i w art. 1 ust. 3 tej decyzji ramowej.

16

To właśnie w celu uniknięcia sytuacji, w której wdrożenie decyzji ramowej 2002/584 prowadziłoby do naruszeń praw podstawowych osoby, której dotyczy nakaz, Trybunał określił – poza podstawami odmowy wykonania przewidzianymi w tej decyzji ramowej – ramy badania mające na celu pogodzenie wymogów wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych w sprawach karnych z poszanowaniem owych praw podstawowych.

17

Sąd odsyłający wskazuje, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału jest tak, w przypadku gdy wykonanie europejskiego nakazu aresztowania może narazić osobę, której dotyczy nakaz, na nieludzkie i poniżające warunki pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim – ze względu na nieprawidłowości systemowe i ogólne lub dotyczące niektórych grup osób czy niektórych zakładów karnych – lub na udział w procesie, w którym nie będą przestrzegane gwarancje określone w art. 47 karty – ze względu na systemowe i ogólne nieprawidłowości w zakresie niezawisłości władzy sądowniczej w wydającym nakaz państwie członkowskim.

18

Wspomniany sąd zauważa jednak, że orzecznictwo to odnosi się wyłącznie do sytuacji, w których istniejące ryzyko naruszenia praw podstawowych osoby, której dotyczy nakaz, jest związane z systemowymi i ogólnymi nieprawidłowościami w wydającym nakaz państwie członkowskim lub do sytuacji, które dotyczą niektórych grup osób lub całych zakładów karnych. Tymczasem rozstrzygane przez ów sąd zagadnienia dotyczą innej sytuacji, a mianowicie takiej, w której osoba podlegająca przekazaniu cierpi na ciężką, przewlekłą chorobę o nieokreślonym czasie trwania, która w przypadku przekazania może ulec znacznemu zaostrzeniu, zwłaszcza jeżeli wydające nakaz państwo członkowskie miałoby postanowić o pozbawieniu tej osoby wolności.

19

Sąd ten zastanawia się w związku z tym, czy zasady wynikające ze wspomnianego orzecznictwa należy w drodze analogii rozszerzyć na ową sytuację. Zastanawia się on w szczególności nad istnieniem obowiązku porozumienia się przez wykonujący nakaz organ sądowy z wydającym nakaz organem sądowym, a także nad możliwością zakończenia przez wykonujący nakaz organ sądowy postępowania w sprawie przekazania, w przypadku gdy nie można w rozsądnym terminie wykluczyć istnienia ryzyka naruszenia praw podstawowych osoby, której dotyczy nakaz.

20

W tych okolicznościach Corte costituzionale (trybunał konstytucyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 1 ust. 3 [decyzji ramowej 2002/584] odczytywany w świetle art. 3, 4 i 35 [karty] należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy wykonujący nakaz organ sądowy, który uważa, iż przekazanie osoby cierpiącej na poważną, przewlekłą i potencjalnie nieodwracalną chorobę mogłoby narazić ją na niebezpieczeństwo doznania poważnego uszczerbku na zdrowiu, musi zwrócić się do wydającego nakaz organu sądowego o przekazanie informacji pozwalających wykluczyć istnienie takiego ryzyka i jest zobowiązany odmówić przekazania, jeżeli nie uzyska takiego zapewnienia w rozsądnym terminie?”.

21

Sąd odsyłający wniósł o rozpatrzenie odnośnego odesłania prejudycjalnego w trybie przyspieszonym przewidzianym w art. 105 regulaminu postępowania przed Trybunałem.

22

Sąd ten, choć przyznaje, że wobec E.D.L. nie zastosowano żadnego środka pozbawienia wolności, podnosi, że zadane pytanie prejudycjalne dotyczy istotnych aspektów funkcjonowania europejskiego nakazu aresztowania. W jego ocenie pytanie to może mieć ponadto ogólne konsekwencje zarówno dla organów współpracujących w ramach postępowań w sprawie europejskiego nakazu aresztowania, jak i dla praw zainteresowanych osób.

23

Artykuł 105 § 1 regulaminu postępowania przewiduje, że na wniosek sądu odsyłającego lub w wyjątkowych przypadkach z urzędu, jeżeli charakter sprawy wymaga niezwłocznego rozstrzygnięcia, prezes Trybunału może postanowić, po zapoznaniu się ze stanowiskiem sędziego sprawozdawcy i rzecznika generalnego, o rozpatrzeniu odesłania prejudycjalnego w trybie przyspieszonym, stanowiącym odstępstwo od przepisów tego regulaminu.

24

Należy w tym względzie przypomnieć, że taki tryb przyspieszony jest instrumentem procesowym służącym zaradzeniu nadzwyczaj pilnej sytuacji (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Randstad Italia, C‑497/20, EU:C:2021:1037, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

25

W niniejszej sprawie prezes Trybunału, po zapoznaniu się ze stanowiskiem sędziego sprawozdawcy i rzecznika generalnego, w dniu 20 grudnia 2021 r. postanowił odrzucić wniosek, o którym mowa w pkt 21 niniejszego wyroku.

26

Okoliczność, że sprawa dotyczy jednego lub kilku istotnych aspektów funkcjonowania europejskiego nakazu aresztowania, nie stanowi bowiem sama w sobie powodu wykazującego nadzwyczaj pilny charakter, niezbędnego do uzasadnienia rozpoznania sprawy w trybie przyspieszonym. To samo odnosi się do okoliczności, że zadane pytania dotyczą potencjalnie znacznej liczby osób lub sytuacji prawnych (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Randstad Italia, C‑497/20, EU:C:2021:1037, pkt 39).

27

Niemniej, mając na względzie charakter i wagę zadanego pytania, prezes Trybunału zdecydował o rozpoznaniu niniejszej sprawy w pierwszej kolejności na podstawie art. 53 § 3 regulaminu postępowania.

28

Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 1 ust. 3 decyzji ramowej 2002/584 w świetle art. 3, 4 i 35 karty należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy wykonujący nakaz organ sądowy mający zadecydować o przekazaniu – w ramach wykonania europejskiego nakazu aresztowania – osoby cierpiącej na ciężką, przewlekłą i potencjalnie nieodwracalną chorobę uzna, że przekazanie tej osoby mogłoby narazić ją na doznanie poważnego uszczerbku na zdrowiu, musi on zwrócić się do wydającego nakaz organu sądowego o udzielenie informacji pozwalających wykluczyć takie ryzyko i jest zobowiązany odmówić wykonania owego przekazania, jeżeli w rozsądnym terminie nie uzyska zapewnienia niezbędnego do wykluczenia owego ryzyka.

29

Na wstępie należy podkreślić, że chociaż formalnie sąd odsyłający ograniczył swoje pytanie dotyczące decyzji ramowej 2002/584 wyłącznie do wykładni jej art. 1 ust. 3, to okoliczność tego rodzaju nie stoi na przeszkodzie temu, by Trybunał udzielił mu odpowiedzi dotyczącej prawa Unii we wszystkich aspektach wykładni, które mogą być użyteczne przy rozstrzyganiu zawisłej przed tym sądem sprawy, bez względu na to, czy ten ostatni odniósł się do nich w treści swych pytań, czy też nie (zob. podobnie wyroki: z dnia 12 grudnia 1990 r., SARPP, C‑241/89, EU:C:1990:459, pkt 8; z dnia 5 czerwca 2018 r., Coman i in., C‑673/16, EU:C:2018:385, pkt 22).

30

Poczyniwszy tę uwagę wstępną, należy przypomnieć, że zarówno zasada wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi, jak i zasada wzajemnego uznawania, która sama w sobie opiera się na wzajemnym zaufaniu między nimi, mają w prawie Unii fundamentalne znaczenie, gdyż umożliwiają one utworzenie i utrzymywanie przestrzeni bez granic wewnętrznych. Dokładniej rzecz ujmując, zasada wzajemnego zaufania wymaga, w szczególności w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, aby każde z tych państw uznawało – z zastrzeżeniem wyjątkowych okoliczności – że wszystkie inne państwa członkowskie przestrzegają prawa Unii, a zwłaszcza praw podstawowych uznanych w tym prawie [wyroki: z dnia 22 lutego 2022 r., Openbaar Ministerie (Sąd ustanowiony ustawą w wydającym nakaz państwie członkowskim), C‑562/21 PPU i C‑563/21 PPU, EU:C:2022:100, pkt 40; a także z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 93].

31

A zatem przy wykonywaniu prawa Unii państwa członkowskie są zobowiązane na mocy tego właśnie prawa przyjmować domniemanie co do przestrzegania praw podstawowych przez inne państwa członkowskie, tak że nie tylko nie mogą one żądać od innego państwa członkowskiego poziomu ochrony krajowej praw podstawowych wyższego od poziomu zapewnionego w prawie Unii, lecz także – z zastrzeżeniem wyjątkowych przypadków – nie mogą one sprawdzać, czy to inne państwo członkowskie rzeczywiście przestrzegało w konkretnym wypadku praw podstawowych zagwarantowanych przez Unię Europejską [opinia 2/13 (Przystąpienie Unii do EKPC) z dnia 18 grudnia 2014 r., EU:C:2014:2454, pkt 192; wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 94].

32

W tym kontekście decyzja ramowa 2002/584 służy, dzięki ustanowieniu uproszczonego i skutecznego systemu przekazywania osób skazanych lub podejrzanych o naruszenie przepisów ustawy karnej, ułatwieniu i przyspieszeniu współpracy sądowej, przyczyniając się w ten sposób do realizacji wyznaczonego Unii celu, jakim jest ustanowienie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w oparciu o wysoki stopień zaufania, jakie powinno istnieć między państwami członkowskimi [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., Openbaar Ministerie (Sąd ustanowiony ustawą w wydającym nakaz państwie członkowskim), C‑562/21 PPU i C‑563/21 PPU, EU:C:2022:100, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo].

33

Zasada wzajemnego uznawania, stanowiąca zgodnie z motywem 6 tej decyzji ramowej „kamień węgielny” współpracy sądowej w sprawach karnych, znajduje swój wyraz w art. 1 ust. 2 wspomnianej decyzji ramowej, wprowadzającym regułę, zgodnie z którą państwa członkowskie wykonują każdy europejski nakaz aresztowania w oparciu o tę zasadę i zgodnie z przepisami owej decyzji ramowej [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., Openbaar Ministerie (Sąd ustanowiony ustawą w wydającym nakaz państwie członkowskim), C‑562/21 PPU i C‑563/21 PPU, EU:C:2022:100, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo].

34

Oznacza to, po pierwsze, że wykonujące nakaz organy sądowe mogą odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania wyłącznie w oparciu o podstawy wynikające z decyzji ramowej 2002/584 zgodnie z jej wykładnią dokonaną przez Trybunał (zob. podobnie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 69–73). Po drugie, o ile wykonanie europejskiego nakazu aresztowania stanowi zasadę, o tyle odmowa wykonania – wyjątek, który powinien być interpretowany ściśle [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., Openbaar Ministerie (Sąd ustanowiony ustawą w wydającym nakaz państwie członkowskim), C‑562/21 PPU i C‑563/21 PPU, EU:C:2022:100, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo].

35

Wspomniana decyzja ramowa nie przewiduje zaś, że wykonujące nakaz organy sądowe mogą odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania wyłącznie na tej podstawie, że osoba, wobec której taki nakaz aresztowania wydano, cierpi na ciężką, przewlekłą i potencjalnie nieodwracalną chorobę. Ze względu na zasadę wzajemnego zaufania, która leży u podstaw przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, istnieje bowiem domniemanie, że opieka i świadczenia zdrowotne oferowane w państwach członkowskich w zakresie leczenia w szczególności takich chorób są odpowiednie (zob. analogicznie wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 70), czy to w zakładzie karnym, czy w ramach alternatywnych rozwiązań umożliwiających pozostawienie wspomnianej osoby do dyspozycji organów sądowych wydającego nakaz państwa członkowskiego.

36

Z art. 23 ust. 4 decyzji ramowej 2002/584 wynika jednak, że w wyjątkowych okolicznościach, w szczególności gdy zachodzi oczywiste zagrożenie życia lub zdrowia osoby, której dotyczy nakaz, przekazanie można czasowo odroczyć.

37

W konsekwencji wykonujący nakaz organ sądowy jest uprawniony do czasowego odroczenia przekazania osoby, której dotyczy nakaz, o ile zachodzą poważne podstawy, aby przypuszczać – w oparciu o obiektywne dowody, takie jak zaświadczenia lekarskie lub opinie biegłych – że wykonanie nakazu aresztowania może w sposób oczywisty zagrozić zdrowiu tej osoby, na przykład ze względu na jej chorobę lub czasowe niedomaganie przed przewidzianą datą jej przekazania.

38

Niemniej z tego uprawnienia dyskrecjonalnego należy korzystać z poszanowaniem art. 4 karty, który zakazuje w szczególności nieludzkiego i poniżającego traktowania, ponieważ zakaz ten ma charakter bezwzględny, jako że jest ściśle związany z poszanowaniem godności człowieka, o której mowa w art. 1 karty [zob. podobnie wyroki: z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 85; a także z dnia 22 listopada 2022 r., Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Wydalenie – Marihuana lecznicza), C‑69/21, EU:C:2022:913, pkt 57].

39

W tym względzie nie można wykluczyć, że przekazanie ciężko chorej osoby może spowodować rzeczywiste ryzyko jej nieludzkiego lub poniżającego traktowania w rozumieniu art. 4 karty ze względu na poziom jakości opieki zdrowotnej dostępnej w wydającym nakaz państwie członkowskim lub, w pewnych okolicznościach, niezależnie od jej poziomu (zob. analogicznie wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 73).

40

Aby dane traktowanie wchodziło w zakres tego postanowienia, musi ono wszakże osiągnąć minimalny próg dotkliwości, który przekracza nieunikniony poziom cierpienia nierozerwalnie związany z pozbawieniem wolności [zob. podobnie wyrok z dnia 25 lipca 2018 r., Generalstaatsanwaltschaft (Warunki pozbawienia wolności na Węgrzech), C‑220/18 PPU, EU:C:2018:589, pkt 90].

41

Tak byłoby w przypadku przekazania osoby ciężko chorej, w odniesieniu do której istnieje ryzyko bliskiej śmierci lub istnieją istotne podstawy, aby uznać, że mimo braku ryzyka bliskiej śmierci musiałaby ona zmierzyć się – w danych okolicznościach – z rzeczywistym ryzykiem, że jej stan zdrowia ulegnie poważnemu, szybkiemu i nieodwracalnemu pogorszeniu lub ze znaczącym skróceniem oczekiwanej długości życia [zob. podobnie wyrok z dnia 22 listopada 2022 r., Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Wydalenie – Marihuana lecznicza), C‑69/21, EU:C:2022:913, pkt 63, 66].

42

Wynika stąd, że w sytuacji gdy wykonujący nakaz organ sądowy dojdzie do wniosku, iż w świetle obiektywnych dowodów, którymi dysponuje, zachodzą poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, że przekazanie ciężko chorej osoby, której dotyczy nakaz, wiązałoby się dla niej z rzeczywistym ryzykiem znaczącego skrócenia oczekiwanej długości życia lub szybkiego, znaczącego i nieodwracalnego pogorszenia się stanu zdrowia, organ ten jest zgodnie z art. 4 karty zobowiązany skorzystać z uprawnienia przewidzianego w art. 23 ust. 4 decyzji ramowej 2002/584, postanawiając o odroczeniu przekazania.

43

Trzeba w tym względzie dodać, że wspomnianą decyzję ramową, a w szczególności jej art. 23 ust. 4, należy interpretować w taki sposób, aby nie podważyć skuteczności systemu współpracy sądowej między państwami członkowskimi, w którym jednym z istotnych elementów jest przewidziany przez prawodawcę Unii europejski nakaz aresztowania [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., Openbaar Ministerie (Sąd ustanowiony ustawą w wydającym nakaz państwie członkowskim), C‑562/21 PPU i C‑563/21 PPU, EU:C:2022:100, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo].

44

Jest tak, tym bardziej że celem mechanizmu europejskiego nakazu aresztowania jest niedopuszczenie do sytuacji, w której osoba ścigana znajdująca się na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo, w którym jest podejrzana o popełnienie przestępstwa, pozostałaby bezkarna [zob. podobnie wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Openbaar Ministerie (Niezależność wydającego nakaz organu sądowego), C‑354/20 PPU i C‑412/20 PPU, EU:C:2020:1033, pkt 62].

45

To dlatego Trybunał orzekł, że w szczególności w celu zapewnienia, by funkcjonowanie europejskiego nakazu aresztowania nie zostało sparaliżowane, wyrażony w art. 4 ust. 3 akapit pierwszy TUE obowiązek lojalnej współpracy powinien przyświecać dialogowi między wydającymi nakaz organami sądowymi a wykonującymi nakaz organami sądowymi. Z zasady lojalnej współpracy wynika zwłaszcza, że państwa członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z traktatów [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., Openbaar Ministerie (Sąd ustanowiony ustawą w wydającym nakaz państwie członkowskim), C‑562/21 PPU i C‑563/21 PPU, EU:C:2022:100, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo].

46

W związku z tym wydające nakaz organy sądowe i organy sądowe go wykonujące muszą – w celu zapewnienia skutecznej współpracy w sprawach karnych – w pełni korzystać z instrumentów przewidzianych w decyzji ramowej 2002/584, aby wzmacniać wzajemne zaufanie leżące u podstaw tej współpracy [zob. podobnie wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., Openbaar Ministerie (Sąd ustanowiony ustawą w wydającym nakaz państwie członkowskim), C‑562/21 PPU i C‑563/21 PPU, EU:C:2022:100, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo].

47

Wynika stąd, że w sytuacji wskazanej w pkt 42 niniejszego wyroku, w której wykonujący nakaz organ sądowy postanawia w drodze wyjątku odroczyć czasowo przekazanie osoby, której dotyczy nakaz, na podstawie art. 23 ust. 4 decyzji ramowej 2002/584 w związku z art. 4 karty, musi on zwrócić się do wydającego nakaz organu sądowego o udzielenie wszelkich informacji niezbędnych do upewnienia się, że warunki, w jakich będzie prowadzone postępowanie karne leżące u podstaw europejskiego nakazu aresztowania, lub warunki ewentualnego pozbawienia tej osoby wolności pozwalają wykluczyć ryzyko, o którym we wspomnianym punkcie mowa (zob. analogicznie wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 95).

48

Ze wspomnianego art. 23 ust. 4 wynika, że jeżeli wydający nakaz organ sądowy udzieli takich gwarancji, europejski nakaz aresztowania musi zostać wykonany. Zgodnie z tym przepisem wykonujący nakaz organ sądowy niezwłocznie powiadamia o tym wydający nakaz organ sądowy i ustala z nim nową datę przekazania.

49

W tym względzie należy podkreślić, że przewlekły i potencjalnie trwały charakter wyjątkowo ciężkiej choroby, na którą cierpi osoba, której dotyczy nakaz, nie wyklucza wszakże możliwości uzyskania przez wykonujący nakaz organ sądowy, który postanowił odroczyć przekazanie tej osoby, od wydającego nakaz państwa członkowskiego zapewnienia, że choroba ta zostanie w tym państwie członkowskim objęta stosownym leczeniem lub stosowną opieką, czy to w zakładzie karnym, czy w ramach alternatywnych rozwiązań umożliwiających pozostawienie wspomnianej osoby do dyspozycji organów sądowych owego państwa członkowskiego.

50

Nie można jednak wykluczyć, że w wyjątkowych okolicznościach, w świetle informacji udzielonych przez wydający nakaz organ sądowy oraz wszelkich innych informacji, którymi wykonujący nakaz organ sądowy dysponuje, ten ostatni organ dojdzie do wniosku, po pierwsze, że zachodzą poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, iż w przypadku przekazania wydającemu nakaz państwu członkowskiemu osoby, której nakaz ten dotyczy, będzie ona musiała zmierzyć się z ryzykiem takim jak to opisane w pkt 42 niniejszego wyroku, oraz, po drugie, że ryzyka tego nie można wykluczyć w rozsądnym terminie.

51

Tymczasem, po pierwsze, art. 23 ust. 4 decyzji ramowej 2002/584 stanowi wyjątek od ustanowionego w jej art. 23 ust. 1 obowiązku zapewnienia przez wykonujący nakaz organ sądowy, że osoba, której dotyczy nakaz, zostanie przekazana tak szybko, jak to możliwe. Możliwość odroczenia przez wykonujący nakaz organ sądowy – w celu uniknięcia urzeczywistnienia się takiego ryzyka – przekazania osoby, której dotyczy nakaz, na znaczny okres, a nawet na czas nieokreślony, byłaby zatem sprzeczna zarówno z literą art. 23 ust. 4 wspomnianej decyzji ramowej, który wskazuje na „czasowy” charakter odroczenia przekazania, jak i z ogólną systematyką tego artykułu. Ponadto w takim przypadku osoba, której dotyczy nakaz, mogłaby być przez czas nieokreślony objęta wydanym przeciwko niej europejskim nakazem aresztowania i ewentualnie zastosowanymi względem niej przez wykonujące nakaz państwo członkowskie środkami przymusu, nawet jeżeli nie byłoby żadnych realistycznych perspektyw na to, że zostanie ona przekazana wydającemu nakaz państwu członkowskiemu.

52

Po drugie, w przypadku takim jak opisany w pkt 50 niniejszego wyroku należy również wziąć pod uwagę art. 1 ust. 3 decyzji ramowej 2002/584, stosownie do którego istnienie ryzyka naruszenia praw podstawowych może pozwolić wykonującemu nakaz organowi sądowemu, w drodze wyjątku i po przeprowadzeniu odpowiedniego badania, na powstrzymanie się od wykonania europejskiego nakazu aresztowania (zob. podobnie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 72 i przytoczone tam orzecznictwo).

53

W takim wypadku wykonujący nakaz organ sądowy nie może, zgodnie z art. 1 ust. 3 decyzji ramowej 2002/584 interpretowanym w świetle art. 4 karty, wykonać europejskiego nakazu aresztowania (zob. podobnie wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 104; i analogicznie wyrok z dnia 1 czerwca 2016 r., Bob-Dogi, C‑241/15, EU:C:2016:385, pkt 66).

54

W tych okolicznościach dokonywanie wykładni art. 1 ust. 3 decyzji ramowej 2002/584 w związku z art. 3 i 35 karty nie wydaje się konieczne.

55

Ze wszystkich powyższych uwag wynika, że na zadane pytanie trzeba odpowiedzieć, iż art. 1 ust. 3 i art. 23 ust. 4 decyzji ramowej 2002/584 w świetle art. 4 karty należy interpretować w ten sposób, że:

56

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 1 ust. 3 i art. 23 ust. 4 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi, zmienionej decyzją ramową Rady 2009/299/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r., w świetle art. 4 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej

należy interpretować w ten sposób, że: