This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62021CJ0514
Judgment of the Court (Fourth Chamber) of 23 March 2023.#LU and PH.#Requests for a preliminary ruling from the Court of Appeal.#Reference for a preliminary ruling – Police and judicial cooperation in criminal matters – European arrest warrant – Framework Decision 2002/584/JHA – Surrender procedure between the Member States – Conditions for execution – Grounds for optional non-execution – Article 4a(1) – Warrant issued for the purpose of executing a custodial sentence – Concept of ‘trial resulting in the decision’ – Scope – First conviction, with a suspension – Second conviction – Absence of the person concerned at the trial – Revocation of the suspension – Rights of the defence – Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms – Article 6 – Charter of Fundamental Rights of the European Union – Articles 47 and 48 – Infringement – Consequences.#Joined Cases C-514/21 and C-515/21.
Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 23 marca 2023 r.
LU i PH.
Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Court of Appeal.
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca policyjna i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Europejski nakaz aresztowania – Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW – Procedura przekazywania osób między państwami członkowskim – Warunki wykonania – Podstawy fakultatywnej odmowy wykonania – Artykuł 4a ust. 1 – Nakaz wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności – Pojęcie „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie” – Zakres – Pierwszy wyrok skazujący z zawieszeniem wykonania kary – Drugi wyrok skazujący – Nieobecność zainteresowanego na rozprawie – Zarządzenie wykonania zawieszonej kary – Prawo do obrony – Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności – Artykuł 6 – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuły 47 i 48 – Naruszenie – Konsekwencje.
Sprawy połączone C-514/21 i C-515/21.
Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 23 marca 2023 r.
LU i PH.
Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Court of Appeal.
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca policyjna i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Europejski nakaz aresztowania – Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW – Procedura przekazywania osób między państwami członkowskim – Warunki wykonania – Podstawy fakultatywnej odmowy wykonania – Artykuł 4a ust. 1 – Nakaz wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności – Pojęcie „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie” – Zakres – Pierwszy wyrok skazujący z zawieszeniem wykonania kary – Drugi wyrok skazujący – Nieobecność zainteresowanego na rozprawie – Zarządzenie wykonania zawieszonej kary – Prawo do obrony – Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności – Artykuł 6 – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuły 47 i 48 – Naruszenie – Konsekwencje.
Sprawy połączone C-514/21 i C-515/21.
Court reports – general – 'Information on unpublished decisions' section
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2023:235
WYROK TRYBUNAŁU (czwarta izba)
z dnia 23 marca 2023 r. ( *1 )
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca policyjna i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Europejski nakaz aresztowania – Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW – Procedura przekazywania osób między państwami członkowskim – Warunki wykonania – Podstawy fakultatywnej odmowy wykonania – Artykuł 4a ust. 1 – Nakaz wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności – Pojęcie „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie” – Zakres – Pierwszy wyrok skazujący z zawieszeniem wykonania kary – Drugi wyrok skazujący – Nieobecność zainteresowanego na rozprawie – Zarządzenie wykonania zawieszonej kary – Prawo do obrony – Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności – Artykuł 6 – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuły 47 i 48 – Naruszenie – Konsekwencje
W sprawach połączonych C‑514/21 i C‑515/21
mających za przedmiot dwa wnioski o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożone przez Court of Appeal (sąd apelacyjny, Irlandia) postanowieniami z dnia 30 lipca 2021 r., które wpłynęły do Trybunału w dniu 20 sierpnia 2021 r., w postępowaniach dotyczących wykonania dwóch europejskich nakazów aresztowania wydanych przeciwko
LU (C‑514/21),
PH (C‑515/21),
przy udziale:
Minister for Justice and Equality,
TRYBUNAŁ (czwarta izba),
w składzie: C. Lycourgos (sprawozdawca), prezes izby, L.S. Rossi, J.‑C. Bonichot, S. Rodin i O. Spineanu‑Matei, sędziowie,
rzecznik generalny: T. Ćapeta,
sekretarz: M.-A. Gaudissart, zastępca sekretarza,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 13 lipca 2022 r.,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– |
w imieniu LU – P. Carroll, SC, T. Hughes, solicitor, oraz K. Kelly, BL, |
– |
w imieniu PH – E. Lawlor, BL, R. Munro, SC, oraz D. Rudden, solicitor, |
– |
w imieniu Minister for Justice and Equality oraz rządu irlandzkiego – M. Browne, A. Joyce oraz C. McMahon, w charakterze pełnomocników, których wspierali R. Kennedy, SC, oraz J. Williams, BL, |
– |
w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna, w charakterze pełnomocnika, |
– |
w imieniu Komisji Europejskiej – S. Grünheid oraz J. Tomkin, w charakterze pełnomocników, |
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 27 października 2022 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczą wykładni art. 47 i art. 48 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”) oraz art. 4a decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. 2002, L 190, s. 1), zmienionej decyzją ramową Rady 2009/299/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r. (Dz.U. 2009, L 81, s. 24) (zwanej dalej „decyzją ramową 2002/584”). |
2 |
Wnioski te zostały przedstawione w ramach wykonania w Irlandii dwóch europejskich nakazów aresztowania wydanych, odpowiednio, przez węgierskie organy sądowe wobec LU i przez polskie organy sądowe wobec PH w celu wykonania kar pozbawienia wolności w wydających nakazy państwach członkowskich. |
Ramy prawne
Prawo Unii
Decyzja ramowa 2002/584
3 |
Zgodnie z motywem 6 decyzji ramowej 2002/584: „Europejski nakaz aresztowania przewidziany w niniejszej decyzji ramowej stanowi pierwszy konkretny środek w dziedzinie prawa karnego wprowadzający zasadę wzajemnego uznawania, którą Rada Europejska określa jako kamień węgielny współpracy sądowej”. |
4 |
Artykuł 1 tej decyzji ramowej stanowi: „1. Europejski nakaz aresztowania stanowi decyzję sądową wydaną [orzeczenie sądowe wydane] przez państwo członkowskie w celu aresztowania [zatrzymania] i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek [nakaz], w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności]. 2. Państwa członkowskie wykonują każdy europejski nakaz aresztowania w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami niniejszej decyzji ramowej. 3. Niniejsza decyzja ramowa nie skutkuje modyfikacją [nie prowadzi do zmiany] obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawa zawartych w art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej”. |
5 |
Artykuł 2 ust. 1 wspomnianej decyzji ramowej ma następujące brzmienie: „Europejski nakaz aresztowania może zostać wydany w przypadku czynów, które w świetle prawa obowiązującego w wydającym nakaz państwie członkowskim zagrożone są karą pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym [polegającym na pozbawieniu wolności] o maksymalnym wymiarze co najmniej 12 miesięcy [których górna granica wynosi co najmniej 12 miesięcy], albo w przypadku gdy zapadł wyrok [nakładający karę pozbawienia wolności] lub wydano środek zabezpieczający [polegający na pozbawieniu wolności] o wymiarze co najmniej czterech miesięcy”. |
6 |
Artykuł 3 tej decyzji ramowej stanowi: „Właściwy sądowy organ państwa członkowskiego wykonującego europejski nakaz aresztowania (zwany dalej »wykonującym nakaz organem sądowym«) odmawia wykonania europejskiego nakazu aresztowania w następujących przypadkach:
|
7 |
Artykuł 4 decyzji ramowej 2002/584 przewiduje: „Wykonujący nakaz organ sądowy może odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania:
|
8 |
Artykuł 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, wprowadzony decyzją ramową 2009/299 stanowi: „Organ sądowy wykonujący [Wykonujący nakaz organ sądowy] może także odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego z myślą o wykonaniu [w celu wykonania] kary pozbawienia wolności lub zastosowaniu [zastosowania] środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności], jeżeli dana osoba nie stawiła się osobiście na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie, chyba że w europejskim nakazie aresztowania stwierdza się, że dana osoba, zgodnie z dalszymi wymogami proceduralnymi określonymi w prawie krajowym wydającego państwa członkowskiego:
albo
albo
lub [albo]
|
9 |
Artykuł 5 tej decyzji ramowej stanowi: „Wykonanie europejskiego nakazu aresztowania przez wykonujący nakaz organ sądowy może, z mocy prawa wykonującego nakaz państwa członkowskiego, podlegać następującym warunkom:
|
10 |
Artykuł 8 rzeczonej decyzji ramowej ma następujące brzmienie: „1. Europejski nakaz aresztowania zawiera następujące informacje podawane zgodnie z formularzem znajdującym się w Załączniku:
2. Europejski nakaz aresztowania należy przetłumaczyć na język urzędowy lub jeden z języków urzędowych wykonującego nakaz państwa członkowskiego. Każde z państw członkowskich może, w chwili przyjęcia niniejszej decyzji ramowej lub w terminie późniejszym, stwierdzić w deklaracji złożonej w Sekretariacie Generalnym Rady, iż przyjmie tłumaczenie w jednym lub większej liczbie języków urzędowych instytucji Wspólnot Europejskich”. |
11 |
Artykuł 15 tej decyzji ramowej stanowi: „1. Decyzję o tym, czy dana osoba ma zostać przekazana, podejmuje wykonujący nakaz organ sądowy, z uwzględnieniem terminów i zgodnie z warunkami określonymi w niniejszej decyzji ramowej. 2. Jeśli wykonujący [nakaz] organ sądowy uważa informacje przekazane przez wydające nakaz państwo członkowskie za niewystarczające do celów podjęcia decyzji o przekazaniu, występuje o bezzwłoczne przekazanie niezbędnych informacji uzupełniających, w szczególności w odniesieniu do art. 3–5 oraz art. 8, oraz może ustalić [określić] termin ich otrzymania, z uwzględnieniem konieczności zachowania terminu określonego w art. 17. 3. Wydający nakaz organ sądowy może w dowolnym terminie przesyłać wszelkie dodatkowe przydatne informacje do wykonującego nakaz organu sądowego”. |
Decyzja ramowa 2009/299
12 |
Motywy 1 i 15 decyzji ramowej 2009/299 stanowią:
[…]
|
13 |
Artykuł 1 ust. 1 tej decyzji ramowej przewiduje: „1. Niniejsza decyzja ramowa ma na celu wzmocnienie praw procesowych osób, wobec których toczy się postępowanie karne, ułatwienie współpracy sądowej w sprawach karnych, a w szczególności usprawnienie wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych przez państwa członkowskie”. |
Prawo irlandzkie
14 |
Artykuł 37 ust. 1 European Arrest Warrant Act 2003 (ustawy z 2003 r. o europejskim nakazie aresztowania, w brzmieniu obowiązującym w chwili zaistnienia okoliczności faktycznych w sprawie w postępowaniu głównym (zwanej dalej „ustawą z 2003 r. o europejskim nakazie aresztowania”), przewiduje: „Przekazaniu na mocy niniejszej ustawy nie podlega osoba jeżeli:
[…]”. |
15 |
Zgodnie z art. 45 tej ustawy: „Przekazaniu na mocy niniejszej ustawy nie podlega osoba, która nie stawiła się osobiście w postępowaniu prowadzącym do wydania wyroku skazującego lub zastosowaniu środka zabezpieczającego, w związku z wykonaniem którego wydano europejski nakaz aresztowania, chyba że w europejskim nakazie aresztowania wskazano elementy wymagane w lit. d) pkt 2, 3 i 4 formularza nakazu zawartego w załączniku do [decyzji ramowej 2002/584]”. |
Prawo polskie
16 |
Artykuł 75 § 1 kodeksu karnego z dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz.U. nr 88, poz. 553), w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym, stanowi: „Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania”. |
Spory w postępowaniach głównych i pytania prejudycjalne
Sprawa C‑514/21
17 |
W dniu 10 października 2006 r., po przeprowadzeniu rozprawy, na której LU stawił się osobiście, Encsi Városi Bíróság (sąd rejonowy w Encs, Węgry) skazał go za cztery przestępstwa popełnione w 2005 r. |
18 |
W dniu 19 kwietnia 2007 r. Borsod Abaúj Zemplén Megyei Bíróság (sąd krajowy dla Borsod‑Abaúj‑Zemplén, Węgry), przed którym LU, po prawidłowym wezwaniu go do stawiennictwa, był reprezentowany przez adwokata, utrzymał w mocy ten wyrok i skazał LU na karę jednego roku pozbawienia wolności. Wykonanie tej kary zawieszono jednak na okres próby wynoszący dwa lata. Z uwagi na to, że LU spędził miesiąc w areszcie śledczym, do odbycia pozostało mu maksymalnie 11 miesięcy kary pozbawienia wolności. |
19 |
W dniu 16 grudnia 2010 r. Encsi Városi Bíróság (sąd rejonowy w Encs) nałożył na LU grzywnę za niepłacenie alimentów w 2008 r., czyli w trakcie okresu próby odnoszącego się do kary w zawieszeniu, na którą został on uprzednio skazany. LU był obecny na rozprawach w dniu 15 listopada 2010 r. i 13 grudnia 2010 r., lecz nie był obecny podczas wydawania orzeczenia przez ten sąd. |
20 |
W czerwcu 2012 r. Miskolci Törvényszék (sąd w Miszkolcu, Węgry) zmienił ten wyrok i skazał LU na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności oraz orzekł wobec niego środek karny w postaci pozbawienia praw publicznych na okres jednego roku. Sąd ten zarządził również wykonanie kary, na którą LU został skazany za przestępstwa popełnione w 2005 r. Nie zostało ustalone, czy ów sąd apelacyjny był zobowiązany do zarządzenia wykonania tej kary, czy też dysponował w tym względzie swobodą oceny. |
21 |
LU został wezwany do stawienia się przed Miskolci Törvényszék (sądem w Miszkolcu). Mimo że LU nie otrzymał tego wezwania, doręczenie to uznano za prawidłowe zgodnie z prawem węgierskim. LU nie był obecny na rozprawie przed tym sądem, lecz wspomniany sąd wyznaczył mu adwokata, który go reprezentował. Obrońca ten stawił się na tej rozprawie, a następnie złożył, po pierwsze, wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy, który został oddalony, i po drugie, wniosek o zastosowanie w imieniu i na rzecz LU prawa łaski. |
22 |
We wrześniu 2012 r. organy węgierskie wydały europejski nakaz aresztowania, domagając się przekazania LU, który przebywa w Irlandii, celem odbycia kar, które zostały wobec niego orzeczone zarówno za przestępstwa popełnione w 2005 r., jak i przestępstwo dotyczące niepłacenia alimentów. High Court (sąd wyższej instancji, Irlandia) odmówił jednak wykonania tego nakazu. |
23 |
W dniu 28 października 2015 r., na wniosek LU, Miskolci Törvényszék (sąd w Miszkolcu) pouczył Encsi Járásbíróság (sąd rejonowy w Encs), by ten rozważył, czy nie należałoby zarządzić ponownego rozpoznania sprawy w odniesieniu do przestępstw popełnionych w 2005 r. W dniu 24 października 2016 r. Encsi Járásbíróság (sąd rejonowy w Encs) oddalił wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy. LU nie stawił się przed Encsi Járásbíróság (sądem rejonowym w Encs), ale był reprezentowany przez ustanowionego przez siebie adwokata. |
24 |
Rozpoznając wniesione przez LU odwołanie od tego orzeczenia, Miskolci Törvényszék (sąd w Miszkolcu), przeprowadził rozprawę w dniu 20 marca 2017 r., na której LU nie stawił się osobiście, lecz był reprezentowany przez ustanowionego przez siebie adwokata. W dniu 29 marca 2017 r. sąd ten oddalił wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy. |
25 |
Wskutek tego rozstrzygnięcia kara pozbawienia wolności orzeczona wobec LU w następstwie skazania go za przestępstwa popełnione w 2005 r. – której wykonanie zostało zarządzone przez Miskolci Törvényszék (sąd w Miszkolcu) w czerwcu 2012 r. – stała się ponownie wykonalna zgodnie z prawem węgierskim. |
26 |
W dniu 27 lipca 2017 r. organy węgierskie wydały drugi europejski nakaz aresztowania, który jest przedmiotem postępowania głównego, w celu odbycia przez LU pozostałych 11 miesięcy kary pozbawienia wolności, na którą został skazany za cztery przestępstwa popełnione w 2005 r. |
27 |
Decyzją z dnia 15 grudnia 2020 r. High Court (sąd wyższej instancji) zarządził przekazanie LU na podstawie tego nakazu. Rozpoznając wniesione przez LU odwołanie, Court of Appeal (sąd apelacyjny, Irlandia), czyli sąd odsyłający, zauważa w pierwszej kolejności, że LU nie stawił się osobiście na rozprawie, która doprowadziła z jednej strony do skazania go przez Miskolci Törvényszék (sąd w Miszkolcu) za niepłacenie alimentów, a z drugiej strony do zarządzenia wykonania pierwszej kary pozbawienia wolności, która jest przedmiotem rozpatrywanego w postępowaniu głównym europejskiego nakazu aresztowania. Ponieważ nie wydaje się, aby LU zrzekł się prawa do obecności podczas tego postępowania, sąd ten uważa, że wspomniane postępowanie nie zostało przeprowadzone zgodnie z art. 6 EKPC. |
28 |
Sąd ten jest również skłonny uznać, że gdyby postępowanie przed Miskolci Törvényszék (sądem w Miszkolcu) zostało uznane za część „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie” w rozumieniu art. 4a decyzji ramowej 2002/584, wymogi tego artykułu oraz art. 45 ustawy z 2003 r. o europejskim nakazie aresztowania nie byłyby spełnione. |
29 |
W drugiej kolejności sąd odsyłający zauważa jednak, po pierwsze, że postanowienie zarządzające wykonanie pierwszej kary pozbawienia wolności nałożonej na LU może jedynie zostać uznane za orzeczenie w przedmiocie wykonania lub zastosowania tej kary w rozumieniu wyroku z dnia 22 grudnia 2017 r., Ardic (C‑571/17 PPU, EU:C:2017:1026), a po drugie, że ani to orzeczenie, ani wyrok skazujący LU za niepłacenie alimentów nie miały na celu zmiany ani nie skutkowały zmianą charakteru lub wymiaru kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec niego za przestępstwa popełnione w 2005 r., z takim skutkiem, że żadne z tych dwóch orzeczeń nie wchodzi w zakres stosowania art. 4a decyzji ramowej 2002/584. |
30 |
W związku z tym sąd ten uważa, że sprawa będąca przedmiotem postępowania głównego różni się pod wieloma względami od sprawy, która stała się podstawą wyroku z dnia 22 grudnia 2017 r., Ardic (C‑571/17 PPU, EU:C:2017:1026). |
31 |
W niniejszym wypadku, przede wszystkim, zdaniem wspomnianego sądu drugie skazanie LU wydaje się mieć decydujący wpływ na spowodowanie zarządzenia wykonania zawieszonej kary pozbawienia wolności orzeczonej uprzednio wobec LU. Następnie – w przypadku przekazania LU nie mógłby skorzystać z prawa do bycia wysłuchanym ex post. Wreszcie okoliczności sprawy w postępowaniu głównym mają znacznie bliższy związek z art. 6 EKPC oraz z art. 47 i art. 48 ust. 2 karty niż sprawa, która stała się podstawą wyroku z dnia 22 grudnia 2017 r., Ardic (C‑571/17 PPU, EU:C:2017:1026). W istocie tylko dlatego, że LU został uznany za winnego i skazany zaocznie za niepłacenie alimentów, kara pozbawienia wolności orzeczona za przestępstwa, które popełnił w 2005 r., stała się wykonalna i nie ma wątpliwości, że art. 6 EKPC ma zastosowanie do postępowania prowadzącego do takiego zaocznego wyroku skazującego. |
32 |
Ponadto sąd ten zauważa, że skoro art. 4a decyzji ramowej 2002/584 i art. 45 ustawy z 2003 r. o europejskim nakazie aresztowania stoją na przeszkodzie przekazaniu LU w celu odbycia orzeczonej wobec niego zaocznie kary za niepłacenie alimentów, wydaje się anomalią, by mógł on zostać przekazany organom węgierskim w celu odbycia orzeczonej wobec niego kary za przestępstwa popełnione w 2005 r., w sytuacji gdy kara ta stała się wykonalna jedynie na podstawie tego zaocznego wyroku skazującego. |
33 |
Sąd odsyłający dodaje, że postanowienie Miskolci Törvényszék (sądu w Miszkolcu) zarządzające wykonanie zawieszonej pierwszej kary pozbawienia wolności można uznać za tak ściśle związane z wyrokiem skazującym za niepłacenie alimentów, że naruszenie art. 6 ust. 1 EKPC obarczające ten wyrok skazujący powinno obarczać również to postanowienie. |
34 |
W tych okolicznościach Court of Appeal (sąd apelacyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
|
Sprawa C‑515/21
35 |
W dniu 29 maja 2015 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia‑Śródmieścia (Polska) skazał PH, przy jego obecności, na karę jednego roku pozbawienia wolności za przestępstwo popełnione w 2015 r. Wykonanie tej kary zostało jednak warunkowo zawieszone na okres próby wynoszący 5 lat. PH nie wniósł apelacji od tego wyroku skazującego. |
36 |
W dniu 21 lutego 2017 r. PH został uznany przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy (Polska) za winnego popełnienia drugiego przestępstwa, za które został skazany na karę 14 miesięcy pozbawienia wolności. PH nie wiedział o rozprawie przed tym sądem i ani nie stawił się na niej osobiście, ani nie był reprezentowany przez pełnomocnika procesowego. |
37 |
W dniu 16 maja 2017 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia zarządził, na podstawie art. 75 § 1 kodeksu karnego, wykonanie kary jednego roku pozbawienia wolności, na którą skazał PH, z uwagi na to, że PH popełnił drugie przestępstwo w okresie próby. Sąd ten nie dysponował żadną swobodą oceny w tym względzie. |
38 |
PH nie wiedział o postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia‑Śródmieścia, w wyniku którego zapadło orzeczenie zarządzające wykonanie zawieszonej jego pierwszej kary pozbawienia wolności i ani nie stawił się na rozprawie w dniu 16 maja 2017 r. osobiście, ani nie był reprezentowany przez pełnomocnika procesowego. |
39 |
Termin, w którym PH mógł złożyć odwołanie od wyroku skazującego go za drugie przestępstwo, już upłynął, a w przypadku przekazania PH nie będzie mógł on skorzystać z prawa do bycia wysłuchanym, z wyjątkiem ewentualnego nadzwyczajnego środka zaskarżenia. |
40 |
W dniu 26 lutego 2019 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia wydał europejski nakaz aresztowania wobec PH, który przebywa w Irlandii, w celu wykonania kary jednego roku pozbawienia wolności, na którą został skazany w dniu 29 maja 2015 r. |
41 |
Decyzją z dnia 16 listopada 2020 r. High Court (sąd wyższej instancji) zarządził przekazanie PH na podstawie tego nakazu. PH wniósł odwołanie od tej decyzji do Court of Appeal (sądu apelacyjnego). |
42 |
Court of Appeal (sąd apelacyjny) podkreśla, że rozprawa przeprowadzona zaocznie, która doprowadziła do drugiego wyroku skazującego PH, nie wydaje się być zgodna z art. 6 EKPC ani z art. 47 i 48 karty, ponieważ wygląda na to, że PH nie zrzekł się prawa do obecności na tej rozprawie. |
43 |
W tych okolicznościach Court of Appeal (sąd apelacyjny) postanowił, z powodów podobnych do tych przedstawionych w pkt 27–33 niniejszego wyroku, zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
|
44 |
Decyzją prezesa Trybunału z dnia 20 września 2021 r. sprawy C‑514/21 i C‑515/21 zostały połączone do celów ustnego etapu postępowania i wydania wyroku. |
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania pierwszego
45 |
Poprzez pytanie pierwsze w sprawach połączonych C‑514/21 i C‑515/21 sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 odczytywany w świetle art. 47 i 48 karty należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy zarządzono wykonanie zawieszonej kary pozbawienia wolności w następstwie kolejnego wyroku skazującego i do celów wykonania tej kary został wydany europejski nakaz aresztowania, orzeczenie wydane zaocznie zarządzające wykonanie zawieszonej kary lub drugi wyrok skazujący, również wydany zaocznie, stanowią „orzeczenie” w rozumieniu tego przepisu. |
46 |
W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że dzięki ustanowieniu prostszego i wydajnego systemu przekazywania osób skazanych lub podejrzanych o naruszenie przepisów ustawy karnej decyzja ramowa 2002/584 służy ułatwieniu i przyspieszeniu współpracy wymiarów sprawiedliwości, przyczyniając się w ten sposób do realizacji wyznaczonego Unii Europejskiej celu, jakim jest ustanowienie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w oparciu o wysoki stopień zaufania, jakie powinno istnieć między państwami członkowskimi (zob. wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 67 i przytoczone tam orzecznictwo). |
47 |
Ze wspomnianej decyzji ramowej, a w szczególności z jej art. 1 ust. 2 wynika, że do tego celu wykonanie europejskiego nakazu aresztowania stanowi zasadę, zaś odmowa wykonania – wyjątek, który winien być interpretowany ściśle (zob. wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 68 i przytoczone tam orzecznictwo). |
48 |
W drugiej kolejności, jak wynika z samej treści art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, wykonujący nakaz organ sądowy może odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego z myślą o wykonaniu kary pozbawienia wolności lub zastosowaniu środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności, jeżeli dana osoba nie stawiła się osobiście na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie, chyba że w europejskim nakazie aresztowania stwierdza się, że zostały spełnione warunki ustanowione, odpowiednio, w lit. a)–d) tego przepisu (wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Hamburg, C‑416/20 PPU, EU:C:2020:1042 pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo). |
49 |
W tym względzie należy zaznaczyć, że ów art. 4a ogranicza w ten sposób możliwość odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania, wymieniając w sposób precyzyjny i spójny warunki, w jakich nie należy odmawiać uznania i wykonania orzeczenia wydanego w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście (zob. podobnie wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Hamburg, C‑416/20 PPU, EU:C:2020:1042, pkt 35, 36 i przytoczone tam orzecznictwo). |
50 |
Artykuł 4a decyzji ramowej 2002/584 ma zatem na celu zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony i umożliwienie organowi wykonującemu nakaz przekazania zainteresowanego pomimo jego nieobecności na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie nakładające karę, przy pełnym poszanowaniu prawa do obrony (wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Hamburg, C‑416/20 PPU, EU:C:2020:1042 pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo). W szczególności z art. 1 decyzji ramowej 2009/299, odczytywanego w świetle motywów 1 i 15 tej decyzji, wyraźnie wynika, że wspomniany art. 4a został włączony do decyzji ramowej 2002/584 celem ochrony prawa oskarżonego do stawienia się osobiście na prowadzonej przeciwko niemu rozprawie karnej przy jednoczesnym usprawnieniu wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych przez państwa członkowskie. |
51 |
Artykuł 4a, o którym mowa, należy również interpretować i stosować w sposób zgodny z art. 47 akapity drugi i trzeci oraz art. 48 karty, które to artykuły, jak wynika z wyjaśnień dotyczących karty, są odpowiednikami art. 6 EKPC. Trybunał powinien zatem dbać o to, aby dokonywana przez niego wykładnia art. 47 akapity drugi i trzeci oraz art. 48 karty zapewniała poziom ochrony, który nie narusza poziomu ochrony gwarantowanego przez art. 6 EKPC, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez Europejski Trybunał Praw Człowieka [wyrok z dnia 15 września 2022 r., HN (Proces oskarżonego wydalonego z terytorium), C‑420/20, EU:C:2022:679, pkt 55]. |
52 |
W trzeciej kolejności – z orzecznictwa Trybunału wynika, że pojęcie „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie” w rozumieniu art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 należy rozumieć w ten sposób, że oznacza ono postępowanie, które doprowadziło do wydania orzeczenia sądowego prawomocnie skazującego osobę, o której przekazanie zwrócono się w ramach wykonania europejskiego nakazu aresztowania (wyroki: z dnia 10 sierpnia 2017 r., Tupikas, C‑270/17 PPU, EU:C:2017:628, pkt 74; z dnia 22 grudnia 2017 r., Ardic, C‑571/17 PPU, EU:C:2017:1026, pkt 64). |
53 |
Natomiast orzeczenie w przedmiocie wykonania lub zastosowania wcześniej orzeczonej kary pozbawienia wolności nie stanowi „orzeczenia” w rozumieniu tego art. 4a ust. 1, chyba że wywiera ono wpływ na orzeczenie o winie lub też celem lub skutkiem tego orzeczenia jest zmiana charakteru albo wymiaru tej kary i że organ, który je wydał, korzystał w tym względzie ze swobody oceny. Wynika stąd, że orzeczenie zarządzające wykonanie zawieszonej kary pozbawienia wolności z uwagi na naruszenie przez zainteresowanego obiektywnego warunku związanego z tym zawieszeniem, takiego jak popełnienie kolejnego przestępstwa w okresie próby, nie wchodzi w zakres stosowania rzeczonego art. 4a ust. 1, ponieważ nie zmienia ono tej kary ani pod względem jej charakteru, ani jej wymiaru (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2017 r., Ardic, C‑571/17 PPU, EU:C:2017:1026, pkt 77, 81, 82, 88). |
54 |
Ponadto ponieważ organ odpowiedzialny za orzekanie w przedmiocie takiego zarządzenia wykonania zawieszonej kary nie musi ponownie rozpoznawać co do istoty sprawy, która doprowadziła do wydania wyroku skazującego, okoliczność, że organ ten dysponuje swobodą oceny, nie jest istotna, gdyż swoboda ta nie umożliwia mu dokonania zmiany w odniesieniu do wymiaru lub charakteru kary pozbawienia wolności, które zostały ustalone prawomocnym orzeczeniem skazującym osobę, której dotyczy nakaz (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2017 r., Ardic, C‑571/17 PPU, EU:C:2017:1026, pkt 80). |
55 |
Ta ścisła wykładnia pojęcia „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie” w rozumieniu art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 pozostaje ponadto w zgodzie z ogólną systematyką systemu ustanowionego w tej decyzji ramowej. Jak podkreślono bowiem w pkt 47 niniejszego wyroku, przepis ten stanowi wyjątek od zasady nakładającej na wykonujący nakaz organ sądowy obowiązek przekazania osoby, której dotyczy nakaz do wydającego nakaz państwa członkowskiego, i winien w związku z tym podlegać ścisłej wykładni. |
56 |
W dodatku taka wykładnia może najlepiej zapewniać osiągnięcie celu realizowanego przez rzeczoną decyzję ramową, polegającego, jak zostało to przypomniane w pkt 46 niniejszego wyroku, na ułatwieniu i przyspieszeniu współpracy sądowej między państwami członkowskimi w oparciu o zasady wzajemnego zaufania i uznawania, przy uniknięciu powierzania wykonującemu nakaz organowi sądowemu ogólnej funkcji kontroli wszystkich decyzji procesowych zapadłych w wydającym nakaz państwie członkowskim (zob. podobnie wyroki: z dnia 10 sierpnia 2017 r., Tupikas, C‑270/17 PPU, EU:C:2017:628, pkt 87, 88; a także z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 88). |
57 |
W tym względzie z utrwalonego orzecznictw wynika, po pierwsze, że decyzji ramowej 2002/584, odczytywanej w świetle postanowień karty, nie można interpretować w sposób prowadzący do podważenia skuteczności systemu współpracy sądowej między państwami członkowskimi, w którym jednym z istotnych elementów jest przewidziany przez prawodawcę Unii europejski nakaz aresztowania [wyrok z dnia 22 lutego 2022 r., Openbaar Ministerie (Sąd ustanowiony ustawą w wydającym nakaz państwie członkowskim), C‑562/21 PPU i C‑563/21 PPU, EU:C:2022:100, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo], oraz po drugie, że zagwarantowanie poszanowania praw osoby, o której przekazanie się zwrócono, należy w pierwszym rzędzie do wydającego nakaz państwa członkowskiego (zob. podobnie wyrok z dnia 23 stycznia 2018 r., Piotrowski, C‑367/16, EU:C:2018:27, pkt 49, 50). |
58 |
Należy również zauważyć, że taka wykładnia art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 pozostaje w zgodzie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W myśl tego orzecznictwa, po pierwsze, procedury dotyczące sposobu wykonywania kar nie wchodzą w zakres stosowania art. 6 EKPC, i po drugie, środki podjęte przez sąd po orzeczeniu prawomocnej kary lub w trakcie jej wykonywania można uznać za „kary” w rozumieniu tej konwencji jedynie wówczas, gdy mogą prowadzić do ponownego określenia lub zmiany zakresu pierwotnie nałożonej kary (zob. w szczególności wyroki ETPC: z dnia 3 kwietnia 2012 r. w sprawie Boulois przeciwko Luksemburgowi, CE:ECHR:2012:0403JUD003757504, § 87; z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie Çetin przeciwko Turcji, CE:ECHR:2015:1110DEC003285709, §§ 42–47; z dnia 12 listopada 2019 r. w sprawie Abedin przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, CE:ECHR:2019:1112DEC005402616, §§ 29–37; z dnia 22 czerwca 2021 r. w sprawie Ballıktaş Bingöllü, CE:ECHR:2021:0622JUD007673012, § 48; z dnia 10 listopada 2022 r. w sprawie Kupinskyy przeciwko Ukrainie, CE:ECHR:2022:1110JUD000508418, §§ 47–52). |
59 |
W czwartej kolejności należy zauważyć, po pierwsze, że w odróżnieniu od kwestii dotyczących sposobu wykonania lub zastosowania danej kary orzeczenie sądowe skazujące daną osobę wchodzi w zakres prawnokarnego aspektu art. 6 EKPC [zob. podobnie wyroki: z dnia 10 sierpnia 2017 r., Zdziaszek, C‑271/17 PPU, EU:C:2017:629, pkt 85; z dnia 22 grudnia 2017 r., Ardic, C‑571/17 PPU, EU:C:2017:1026, pkt 75 i przytoczone tam orzecznictwo]. |
60 |
Po drugie, prawo oskarżonego do obecności na rozprawie stanowi istotny element prawa do obrony, a w bardziej ogólnym ujęciu – ma ogromne znaczenie dla poszanowania prawa do rzetelnego procesu karnego, zapisanego w art. 47 akapity drugi i trzeci oraz w art. 48 karty [zob. podobnie wyrok z dnia 15 września 2022 r., HN (Proces oskarżonego wydalonego z terytorium), C‑420/20, EU:C:2022:679, pkt 54–56 i przytoczone tam orzecznictwo]. |
61 |
W tym względzie Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł ponadto, iż skazanie zaocznie osoby, co do której nie wykazano, że zrzekła się prawa do stawiennictwa i obrony lub że jej zamiarem było uniknięcie wymiaru sprawiedliwości, bez możliwości uzyskania przez nią, po jej uprzednim wysłuchaniu, nowego rozpoznania sprawy co do zarówno faktycznej, jak i prawnej zasadności wysuniętego wobec niej oskarżenia, stanowi rażącą odmowę ochrony prawnej (wyrok ETPC z dnia 1 marca 2006 r. w sprawie Sejdovic przeciwko Włochom, CE:ECHR:2006:0301JUD005658100, § 82; wyrok ETPC z dnia 9 lipca 2019 r. w sprawie Kislov przeciwko Rosji, CE:ECHR:2019:0709JUD000359810, §§ 106, 107, 115). |
62 |
W niniejszym wypadku należy również zauważyć, że z jednej strony drugie wyroki skazujące wydane wobec PH i LU zobowiązywały lub upoważniały właściwy organ krajowy do zarządzenia wykonania zawieszonych pierwszych kar pozbawienia wolności, które zostały wobec tych osób orzeczone, a z drugiej strony zarządzenie to samo w sobie umożliwiło wydanie rozpatrywanych w postępowaniach głównych europejskich nakazów aresztowania, ponieważ pierwsze kary pozbawienia wolności orzeczone wobec PH i LU stały się wykonalne w wyniku tego zarządzenia. |
63 |
W związku z tym zaoczny wyrok skazujący wydany wobec osoby, której dotyczy europejski nakaz aresztowania, bez którego to wyroku, tak jak w niniejszym wypadku, nakaz ten nie mógłby zostać wydany, stanowi element konieczny do wydania rzeczonego nakazu, który może być dotknięty rażącym uchybieniem poważnie naruszającym prawo oskarżonego do stawienia się osobiście na rozprawie, zagwarantowane w art. 47 akapity drugi i trzeci oraz w art. 48 karty. |
64 |
Po trzecie, jak zauważono w pkt 50 niniejszego wyroku, prawodawca Unii postanowił nadać w ramach mechanizmu europejskiego nakazu aresztowania szczególne znaczenie prawu oskarżonego do stawienia się osobiście na rozprawie, wprowadzając w art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 fakultatywną podstawę odmowy wykonania takiego nakazu, specjalnie poświęconą ochronie tego prawa. Ponadto, jak podkreślono w pkt 51 niniejszego wyroku, taka podstawa odmowy musi być interpretowana zgodnie z wymogami art. 47 akapity drugi i trzeci oraz art. 48 karty, na co zwrócono uwagę w pkt 60 i 61 niniejszego wyroku. |
65 |
W konsekwencji aby nie pozbawić art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 znacznej części jego skuteczności, wykonujący nakaz organ sądowy powinien mieć możliwość uwzględnienia, w celu dokonania oceny, czy należy na podstawie tego przepisu odmówić przekazania osoby, której dotyczy nakaz, nie tylko wszelkich postępowań zaocznych, które doprowadziły do wydania prawomocnego wyroku skazującego, w związku z którym wydano europejski nakaz aresztowania, lecz również wszelkich innych postępowań zaocznych, które doprowadziły do wydania wyroku skazującego, bez którego taki nakaz nie mógłby zostać wydany. |
66 |
Ponadto, jak podkreśliła Komisja Europejska, pojęcie „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie” może odnosić się do więcej niż jednego orzeczenia sądowego, gdy jest to niezbędne do osiągnięcia celu założonego w art. 4a ust. 1, którym jest między innymi wzmocnienie prawa do obrony zainteresowanych osób przy jednoczesnym zapewnieniu przestrzegania ich podstawowego prawa do rzetelnego procesu karnego (zob. analogicznie wyrok z dnia 10 sierpnia 2017 r., Zdziaszek, C‑271/17 PPU, EU:C:2017:629, pkt 94). |
67 |
Wynika stąd, że orzeczenie sądowe, na mocy którego skazano zaocznie osobę, której dotyczy nakaz, należy uznać za „orzeczenie” w rozumieniu art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, odczytywanej w świetle art. 47 i 48 karty, w sytuacji gdy jego wydanie miało decydujące znaczenie dla wydania europejskiego nakazu aresztowania. |
68 |
Z powyższych rozważań wynika, że art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 odczytywany w świetle art. 47 i 48 karty należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy zarządzono wykonanie zawieszonej kary pozbawienia wolności w następstwie kolejnego wyroku skazującego i do celów wykonania tej kary został wydany europejski nakaz aresztowania, ów wydany zaocznie wyrok skazujący stanowi „orzeczenie” w rozumieniu tego przepisu. Nie jest tak w przypadku orzeczenia zarządzającego wykonanie tej zawieszonej kary. |
W przedmiocie pytań drugiego i trzeciego
69 |
Poprzez pytania drugie i trzecie w sprawach połączonych C‑514/21 i C‑515/21, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy decyzję ramową 2002/584 odczytywaną w świetle art. 47 i 48 karty należy interpretować w ten sposób, że zezwala ona wykonującemu nakaz organowi sądowemu lub wymaga od niego, by odmówił przekazania wydającemu nakaz państwu członkowskiemu osoby, której dotyczy nakaz, lub uzależnił jej przekazanie od gwarancji, że będzie ona mogła skorzystać w tym państwie członkowskim z ponownego rozpoznania sprawy lub możliwości złożenia odwołania, jeśli wydaje się, że postępowanie zaoczne prowadzące do zarządzenia wykonania zawieszonej kary pozbawienia wolności, w celu wykonania której wydano europejski nakaz aresztowania, lub prowadzące do drugiego wyroku skazującego wspomnianą osobę, mającego decydujące znaczenia dla wydania tego nakazu, naruszyło art. 47 lub art. 48 ust. 2 karty. Sąd ten rozważa również kwestię, czy konieczne jest, aby takie naruszenie odnosiło się do istoty praw zagwarantowanych w tych artykułach. |
70 |
W pierwszej kolejności – z odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze w sprawach połączonych C‑514/21 i C‑515/21 wynika, że wydany zaocznie wyrok skazujący, bez którego nie zostałoby zarządzone wykonanie zawieszonej kary pozbawienia wolności, w celu wykonania której wydano europejski nakaz aresztowania, stanowi część „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie” w rozumieniu art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584. |
71 |
Poczyniwszy to uściślenie, należy przypomnieć, po pierwsze, że ów art. 4a ust. 1 w lit. a)–d) wymienia w sposób precyzyjny i spójny warunki, w jakich nie należy odmawiać uznania i wykonania orzeczenia wydanego w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście (wyrok z dnia 22 grudnia 2017 r., Ardic, C‑571/17 PPU, EU:C:2017:1026, pkt 71 i przytoczone tam orzecznictwo). |
72 |
Wynika z tego, że art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 nie pozwala wykonującemu nakaz organowi sądowemu odmówić przekazania danej osoby, jeżeli europejski nakaz aresztowania zawiera – w odniesieniu do orzeczenia sądowego, na mocy którego orzeczono karę pozbawienia wolności, w celu wykonania której wydano nakaz – jedno ze wskazań określonych w lit. a)–d) tego przepisu. |
73 |
W każdym bowiem z przypadków, o których mowa w art. 4a ust. 1 lit. a)–d) decyzji ramowej 2002/584, wykonanie europejskiego nakazu aresztowania nie narusza prawa do obrony danej osoby ani prawa do skutecznego środka prawnego i dostępu do rzetelnego procesu, zapisanych w art. 47 i art. 48 ust. 2 karty (wyrok z dnia 26 lutego 2013 r., Melloni, C‑399/11, EU:C:2013:107, pkt 44, 53). |
74 |
Z tych samych powodów wykonujący nakaz organ sądowy nie może odmówić przekazania osoby, której dotyczy nakaz, do wydającego nakaz państwa członkowskiego na podstawie art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, jeżeli europejski nakaz aresztowania zawiera – w odniesieniu do wyroku skazującego wydanego zaocznie, o którym mowa w pkt 70 niniejszego wyroku – jedno ze wskazań wymienionych w lit. a)–d) tego przepisu. |
75 |
Natomiast w sytuacji, gdy europejski nakaz aresztowania nie zawiera żadnego ze wskazań wymienionych w art. 4a ust. 1 lit. a)–d) decyzji ramowej 2002/584, wykonujący nakaz organ sądowy powinien mieć możliwość odmowy przekazania osoby, której dotyczy nakaz, niezależnie od kwestii, czy doszło do naruszenia istoty jej prawa do obrony, ponieważ wymóg taki nie wynika ani z brzmienia tego art. 4a, ani z jego celu, jak przypomniano w pkt 50 niniejszego wyroku. |
76 |
Z brzmienia samego art. 4a, w szczególności ze wskazania, zgodnie z którym wykonujący nakaz organ sądowy „może […] odmówić” wykonania nakazu aresztowania, wynika również, że organ ten powinien korzystać ze swobodnej oceny w odniesieniu do kwestii, czy należy w takim przypadku odmówić wykonania nakazu. Z art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 nie można zatem wywieść, że w przypadku takim jak opisany w poprzednim punkcie wykonujący nakaz organ sądowy jest zobowiązany do odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania, bez możliwości uwzględnienia przez ten organ okoliczności właściwych dla każdego przypadku [zob. analogicznie wyrok z dnia 29 kwietnia 2021 r., X (Europejski nakaz aresztowania – Ne bis in idem), C‑665/20 PPU, EU:C:2021:339, pkt 43, 44]. |
77 |
Wykładnię tę potwierdza ogólna systematyka tej decyzji ramowej. Jak przypomniano bowiem w pkt 47 niniejszego wyroku, wykonanie europejskiego nakazu aresztowania jest zasadą ustanowioną w omawianej decyzji ramowej, a podstawy odmowy uznania i wykonania stanowią wyjątki. Pozbawienie zaś wykonującego nakaz organu sądowego możliwości uwzględnienia okoliczności właściwych dla każdego przypadku, które mogłyby skłonić go do uznania, że przesłanki odmowy przekazania nie są spełnione, skutkowałby zastąpieniem zwykłej możliwości przewidzianej w art. 4a tej decyzji ramowej przez rzeczywisty obowiązek, przekształcając tym samym wyjątek, jakim jest odmowa przekazania, w zasadę [zob. analogicznie wyrok z dnia 29 kwietnia 2021 r., X (Europejski nakaz aresztowania – Ne bis in idem), C‑665/20 PPU, EU:C:2021:339, pkt 47]. |
78 |
Jak podkreśliła w istocie rzecznik generalna w pkt 115 swojej opinii, wykonujący nakaz organ sądowy może w tym kontekście uwzględnić inne okoliczności pozwalające mu na upewnienie się, że przekazanie zainteresowanego nie będzie prowadziło do naruszenia jego prawa do obrony, i dokonać w ten sposób przekazania go do wydającego nakaz państwa członkowskiego. W tym zakresie uwzględnieniu może podlegać między innymi zachowanie zainteresowanego, w szczególności fakt, że usiłował on uniknąć doręczenia skierowanych do niego informacji lub uniknąć jakichkolwiek kontaktów ze swymi adwokatami (wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Hamburg, C‑416/20 PPU, EU:C:2020:1042, pkt 51, 52 i przytoczone tam orzecznictwo). |
79 |
Po drugie, Trybunał wielokrotnie orzekał, że wykonanie europejskiego nakazu aresztowania można uzależnić wyłącznie od jednego z warunków wyczerpująco określonych w art. 5 decyzji ramowej 2002/584 (wyrok z dnia 14 lipca 2022 r., Procureur général près la cour d’appel d’Angers, C‑168/21, EU:C:2022:558, pkt 60 i przytoczone tam orzecznictwo). |
80 |
Tymczasem zobowiązanie wydającego nakaz państwa członkowskiego do przyznania osobie wskazanej w europejskim nakazie aresztowania prawa do wznowienia postępowania, w przypadku gdy osoba ta została skazana zaocznie, z naruszeniem jej prawa do obrony, nie jest jednym z warunków określonych w art. 5. Wynika z tego, że prawo Unii stoi na przeszkodzie temu, by wykonujący nakaz organ sądowy mógł uzależnić przekazanie osoby wskazanej w europejskim nakazie aresztowania od spełnienia takiego warunku. |
81 |
Niemniej jednak w celu zapewnienia skutecznej współpracy w sprawach karnych wykonujący nakaz organ sądowy musi w pełni korzystać z instrumentów przewidzianych w art. 15 decyzji ramowej 2002/584 (zob. podobnie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 132 i przytoczone tam orzecznictwo). |
82 |
W związku z tym organ ten może być zmuszony do uzyskania od wydającego nakaz państwa członkowskiego – w stosownym wypadku w drodze wniosku o udzielenie informacji uzupełniających w rozumieniu art. 15 ust. 2 tej decyzji ramowej – zapewnienia, że osoba wskazana w europejskim nakazie aresztowania zostanie poinformowana, iż zgodnie z prawem wydającego nakaz państwa członkowskiego zostanie jej przyznane prawo do wznowienia postępowania, w którym będzie mogła uczestniczyć, które to prawo pozwoli na ponowne rozpatrzenie sprawy co do istoty, z uwzględnieniem nowych dowodów i na uchylenie lub zmianę pierwotnego orzeczenia, przy założeniu, że gdyby wydające nakaz państwo członkowskie udzieliło takiego zapewnienia, wykonujący nakaz organ sądowy byłby zobowiązany do przekazania danej osoby zgodnie z art. 4a ust. 1 lit. d) wspomnianej decyzji ramowej. |
83 |
W drugiej kolejności – z odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze, zawartej w pkt 68 niniejszego wyroku, wynika, że orzeczenie zarządzające wykonanie zawieszonej kary pozbawienia wolności, w celu wykonania której wydano europejski nakaz aresztowania, nie wchodzi w zakres stosowania art. 4a decyzji ramowej 2002/584, tak że okoliczność, iż orzeczenie to zostało wydane zaocznie, nie może uzasadniać odmowy wydania osoby, której dotyczy nakaz przez wykonujący nakaz organ sądowy. |
84 |
Ponadto ponieważ taka okoliczność nie stanowi jednej z podstaw odmowy wykonania, obligatoryjnej lub fakultatywnej, wymienionych w art. 3 i 4 tej decyzji ramowej, również te przepisy nie mogą stanowić podstawy takiej odmowy. |
85 |
Jednakże, jak podkreśliła w istocie rzecznik generalna w pkt 126 swojej opinii, można wyjątkowo odmówić wydania osoby, której dotyczy nakaz, na podstawie art. 1 ust. 3 rzeczonej decyzji ramowej (zob. podobnie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 72). |
86 |
W tym względzie należy jednak wyjaśnić bardziej szczegółowo, że wykonujący nakaz organ sądowy może odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania na podstawie art. 1 ust. 3 decyzji ramowej 2002/584 w związku z art. 47 karty jedynie wtedy, gdy posiada on z jednej strony dowody mogące wskazywać na istnienie rzeczywistego ryzyka naruszenia prawa podstawowego do rzetelnego procesu sądowego, gwarantowanego w art. 47 akapit drugi karty, ze względu na systemowe lub ogólne nieprawidłowości oraz z drugiej strony zweryfikował on, w sposób konkretny i dokładny, czy – w świetle sytuacji osobistej osoby, której dotyczy nakaz, charakteru przestępstwa, za które osoba ta jest ścigana, oraz kontekstu faktycznego, w jaki wpisuje się wydanie europejskiego nakazu aresztowania – istnieją poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, że owa osoba będzie narażona na takie ryzyko w wypadku przekazania jej do wydającego nakaz państwa członkowskiego (wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 97). |
87 |
Do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy przesłanki wymienione w poprzednim punkcie są spełnione w niniejszym wypadku. |
88 |
Wreszcie wykonujący nakaz organ sądowy nie powinien wykonać europejskiego nakazu aresztowania, który nie spełnia minimalnych wymogów, od których zależy jego ważność, w tym wymogów przewidzianych w art. 1 ust. 1 i w art. 8 decyzji ramowej 2002/584 (zob. w tym względzie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 69, 70). W niniejszym wypadku, z zastrzeżeniem dokonania weryfikacji przez sąd odsyłający, nie ma dowodów wskazujących na to, że europejskie nakazy aresztowania będące przedmiotem postępowań głównych nie spełniają tych minimalnych wymogów. |
89 |
Ponieważ decyzja ramowa 2002/584 wymienia w sposób wyczerpujący podstawy umożliwiające odmowę wykonania europejskiego nakazu aresztowania (zob. podobnie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 73), decyzja ta stoi zatem na przeszkodzie temu, by wykonujący nakaz organ sądowy odmówił przekazania osoby wskazanej w europejskim nakazie aresztowania w celu wykonania kary pozbawienia wolności z tego względu, że wykonania tej zawieszonej kary zostało zarządzone orzeczeniem wydanym w trybie zaocznym. |
90 |
Ponadto, jak wyjaśniono w pkt 80 niniejszego wyroku, wspomniana decyzja ramowa nie pozwala też na uzależnienie przekazania osoby, której dotyczy nakaz, od warunku, by osoba ta mogła uzyskać w wydającym nakaz państwie członkowskim możliwość wniesienia o ponowne zbadanie przez sąd wydanego w trybie zaocznym orzeczenia, na mocy którego zarządzono wykonanie zawieszonej kary pozbawienia wolności, w celu wykonania której wydano nakaz aresztowania. |
91 |
Warunek ten nie jest bowiem jednym z warunków wymienionych w art. 5 decyzji ramowej 2002/584, który – jak przypomniano w pkt 79 niniejszego wyroku – określa w sposób wyczerpujący warunki, jakim może podlegać wykonanie europejskiego nakazu aresztowania. |
92 |
Z całości powyższych rozważań wynika, że
|
W przedmiocie kosztów
93 |
Dla stron w postępowaniach głównych niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionych przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniach głównych, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje: |
|
|
|
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: angielski.