–

w imieniu WP – A. Dal Ferro, R. Ponchione, A. Rela i C. Zerbaro, avvocati,

–

w imieniu l’Istituto nazionale della previdenza sociale – A. Coretti, C. d’Aloisio i L. Maritato, avvocati,

–

w imieniu rządu włoskiego – G. Palmieri, w charakterze pełnomocnika, którą wspierał G. Rocchitta, avvocato dello Stato,

–

w imieniu rządu greckiego – M. Tassopoulou, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu hiszpańskiego – M. J. Ruiz Sánchez, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu portugalskiego – P. Barros da Costa, L. Barroso, S. Jaulino i J. Ramos, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – S. Delaude, G. Gattinara, B.-R. Killmann i B. Mongin, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Europejskiego Banku Centralnego (EBC) – B. Ehlers, F. Malfrère, A. Pizzolla i C. Zilioli, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 4 ust. 3 TUE, art. 45 i 48 TFUE, art. 11 załącznika VIII do Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) oraz art. 8 załącznika IIIa do decyzji Europejskiego Banku Centralnego (EBC) z dnia 9 czerwca 1998 r. w sprawie przyjęcia warunków zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego, zmienionej w dniu 31 marca 1999 r. (Dz.U. 1999, L 125, s. 32).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy WP a Istituto nazionale della previdenza sociale (krajowym zakładem ubezpieczeń społecznych, Włochy, zwanym dalej „INPS”) i Repubblica italiana (Republiką Włoską), dotyczącego przeniesienia do systemu emerytalnego Europejskiego Banku Centralnego (EBC) ekwiwalentu aktuarialnego odpowiadającego uprawnieniom emerytalnym nabytym przez powoda w postępowaniu głównym w ramach należącego do struktur INPS Fondo Pensioni Lavoratori Dipendenti (funduszu emerytalnego dla pracowników najemnych).

3

Artykuł 36 ust. 1 Protokołu (nr 4) w sprawie statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego (Dz.U. 2016, C 202, s. 230, zwanego dalej „protokołem w sprawie ESBC i EBC”) stanowi:

„Rada Prezesów [EBC] na wniosek Zarządu ustanawia warunki zatrudnienia personelu EBC”.

4

Artykuł 14 Protokołu (nr 7) w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej (Dz.U. 2016, C 202, s. 266, zwanego dalej „protokołem w sprawie przywilejów i immunitetów”) stanowi:

„Parlament Europejski i Rada [Unii Europejskiej], stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą i po konsultacji z zainteresowanymi instytucjami, określają system świadczeń socjalnych obejmujący urzędników i innych pracowników Unii [Europejskiej]”.

5

Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów stosuje się, na mocy jego art. 22 akapit pierwszy, także do EBC, do członków jego organów i do jego personelu, bez uszczerbku dla przepisów protokołu w sprawie ESBC i EBC.

6

Zgodnie z art. 1 regulaminu pracowniczego akt ten stosuje się do urzędników Unii.

7

Artykuł 1a ust. 1 regulaminu pracowniczego stanowi:

„Do celów niniejszego regulaminu pracowniczego »urzędnik« oznacza osobę, która została powołana, zgodnie z przepisami niniejszego regulaminu pracowniczego, na stanowisko urzędnicze w jednej z instytucji Unii na podstawie aktu wydanego przez organ powołujący tej instytucji”.

8

Załącznik VIII do regulaminu pracowniczego, zatytułowany „System emerytalno-rentowy”, stanowi w art. 11 ust. 2:

„W odniesieniu do urzędnika, który podejmuje służbę [Urzędnik, który podejmuje służbę] w Unii po:

lub

[ma możliwość] po powołaniu, ale przed nabyciem uprawnień do wypłaty emerytury za wysługę lat w rozumieniu art. 77 regulaminu pracowniczego, […] wpłacenia na rzecz Unii wartości kapitałowej uaktualnionej z datą faktycznego przekazania praw nabytych do emerytury za wysługę lat z tytułu takiej służby lub działalności.

W takim przypadku organ powołujący każdej instytucji, w którym urzędnik pełni służbę, uwzględniając wynagrodzenie podstawowe urzędnika, wiek oraz kurs wymiany walut z datą zastosowania przekazania, ustala na mocy ogólnych przepisów wykonawczych liczbę lat służby uprawniających do emerytury za wysługę lat, które podlegają zaliczeniu na podstawie systemu emerytalnego Unii w odniesieniu do poprzedniego okresu pracy, w oparciu o przekazany kapitał po odliczeniu kwoty stanowiącej aprecjację kapitału między datą zastosowania transferu a datą rzeczywistego transferu.

Urzędnicy mogą korzystać z tego uzgodnienia [tej możliwości] wyłącznie raz w stosunku do każdego państwa członkowskiego oraz danego systemu emerytalnego”.

9

Artykuł 1 Warunków zatrudnienia innych pracowników Unii (zwanych dalej „WZIP”) stanowi:

„Warunki zatrudnienia odnoszą się do pracowników zatrudnionych przez Unię na podstawie umowy. Do pracowników tych zalicza się:

10

Na podstawie art. 39 ust. 2 i art. 109 ust. 2 WZIP – art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego stosuje się analogicznie, odpowiednio, do personelu tymczasowego i personelu kontraktowego.

11

Na podstawie w szczególności art. 36 ust. 1 protokołu w sprawie ESBC i EBC Rada Prezesów EBC przyjęła decyzją z dnia 9 czerwca 1998 r., zmienioną w dniu 31 marca 1999 r., warunki zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego (Dz.U. 1999, L 125, s. 32). Te warunki zatrudnienia, w wersji mającej zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym (zwane dalej „warunkami zatrudnienia EBC”), stanowią w art. 9 lit. c):

„Żadne konkretne prawo krajowe nie reguluje niniejszych warunków zatrudnienia. EBC stosuje (i) wspólne dla państw członkowskich ogólne zasady prawa, (ii) ogólne zasady prawa Unii oraz (iii) skierowane do państw członkowskich normy prawne zawarte w rozporządzeniach i dyrektywach Unii dotyczące polityki społecznej. W razie zaistnienia takiej konieczności EBC wdraża te akty prawne. Należycie uwzględnia się zalecenia Unii w dziedzinie polityki społecznej. Dokonując wykładni praw i obowiązków przewidzianych w niniejszych warunkach zatrudnienia, uwzględnia się zasady ustanowione w uregulowaniach, normach i orzecznictwie, które obowiązują pracowników innych instytucji Unii” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tego aktu poniżej].

12

Artykuł 8 lit. a) załącznika IIIa do warunków zatrudnienia EBC stanowi:

„EBC zawiera porozumienia i dokonuje odpowiednich ustaleń z określonymi przez siebie innymi systemami emerytalnymi, innymi organizacjami i rządami, w celu uzyskania zgody na przeniesienie kwot pieniężnych do [systemu emerytalnego EBC], w odniesieniu do pracowników po okresie próbnym w EBC”.

13

Artykuł 1 legge n. 29 – Ricongiunzione dei periodi assicurativi dei lavoratori ai fini previdenziali (ustawy nr 29 o uwzględnianiu okresów ubezpieczenia pracowników dla celów zabezpieczenia społecznego) z dnia 7 lutego 1979 r. (GURI nr 40 z dnia 9 lutego 1979 r., s. 1317) stanowi:

„Pracownik sektora publicznego lub sektora prywatnego, który jest lub był objęty obowiązkową formą zabezpieczenia społecznego stanowiącą odpowiednik powszechnego obowiązkowego systemu pracowniczych ubezpieczeń rentowych, emerytalnych i rodzinnych, zarządzanego przez INPS lub który był wyłączony lub zwolniony z tego obowiązku, w każdej chwili może wnioskować, w celu przyznania i ustalenia wysokości pojedynczej emerytury, o połączenie okresów składkowych wynikających z podlegania ubezpieczeniom obowiązkowym, dobrowolnym i fikcyjnym w ramach powyższych form zabezpieczenia, poprzez włączenie do powszechnego obowiązkowego systemu ubezpieczeń społecznych i przyznanie w ramach tego systemu odpowiednich uprawnień emerytalnych. W tym celu podmiot lub podmioty zarządzające systemami zabezpieczenia społecznego przekazują podmiotowi zarządzającemu powszechnym obowiązkowym systemem ubezpieczeń społecznych posiadane przez nie kwoty składek […]”.

14

Artykuł 18 legge n. 115 – Disposizioni per l’adempimento degli obblighi derivanti dall’ appartenenza dell’Italia all’Unione europea – Legge europea 2014 (ustawy nr 115 o wykonaniu zobowiązań wynikających z przynależności Włoch do Unii Europejskiej – ustawy europejskiej z 2014 r.) z dnia 29 lipca 2015 r. (GURI nr 178 z dnia 3 sierpnia 2015 r., s. 1) stanowi:

„1.   Od dnia 1 stycznia 2016 r. obywatele Unii Europejskiej […], którzy są lub byli objęci powszechnym obowiązkowym systemem ubezpieczeń rentowych, emerytalnych i rodzinnych pracowników najemnych […] mają możliwość sumowania okresów składkowych przepracowanych w ramach tych systemów ubezpieczenia z okresami składkowymi przepracowanymi w ramach organizacji międzynarodowych.

2.   O sumowanie, o którym mowa w ust. 1, można wnioskować, jeżeli jest to niezbędne w celu uzyskania świadczeń rentowych, emerytalnych lub rodzinnych, pod warunkiem że zsumowane okresy składkowe przepracowane pod rządami przepisów włoskich wynoszą co najmniej pięćdziesiąt dwa tygodnie oraz że podlegające sumowaniu okresy nie nakładają się na siebie.

3.   Sumowanie okresów składkowych może nastąpić na wniosek zainteresowanej osoby złożony do włoskiej instytucji zabezpieczenia społecznego, w ramach której zostały ukończone okresy składkowe. W przypadku gdy były pracownik organizacji międzynarodowej nabywa prawo do świadczeń przewidzianych we włoskich przepisach bez potrzeby sumowania okresów składkowych przepracowanych w ramach organizacji międzynarodowej, włoska instytucja zabezpieczenia społecznego oblicza świadczenie emerytalne wyłącznie na podstawie okresów składkowych przepracowanych w ramach włoskiego systemu emerytalnego. W przypadku gdy były pracownik organizacji międzynarodowej nabywa prawo do świadczeń przewidzianych we włoskich przepisach wyłącznie dzięki zsumowaniu okresów składkowych przepracowanych w ramach organizacji międzynarodowej, włoska instytucja zabezpieczenia społecznego uwzględnia okresy składkowe przepracowane w ramach systemu emerytalnego organizacji międzynarodowej, z wyłączeniem tych, za które składki zostały zwrócone, tak jak gdyby okresy te zostały przepracowane pod rządami przepisów włoskich, i oblicza wysokość świadczenia wyłącznie na podstawie okresów składkowych przepracowanych pod rządami przepisów włoskich.

4.   Świadczenia emerytalne wypłacane zgodnie z niniejszym artykułem są traktowane jako emerytury, jeśli chodzi o skutki wynikające ze stosowania przepisów włoskich.

5.   Okresy zatrudnienia w organizacji międzynarodowej, o ile nie dają prawa do świadczenia emerytalnego wypłacanego z funduszu emerytalnego tej organizacji, mogą być zaliczane do włoskiego systemu emerytalnego zgodnie z przepisami regulującymi zaliczanie okresów zatrudnienia za granicą. Z uprawnienia do zaliczenia okresów składkowych korzystają między innymi następcy prawni pracownika organizacji międzynarodowej, na zasadach przewidzianych w przepisach włoskiej instytucji zabezpieczenia społecznego, do której składany jest wniosek o zaliczenie.

[…]”.

15

WP jest członkiem personelu EBC od dnia 1 marca 2012 r. W okresie od 1 sierpnia 1982 r. do 24 lutego 2012 r. w związku z tym, że był pracownikiem najemnym zatrudnionym w sektorze prywatnym we Włoszech, wpłacano na jego rzecz obowiązkowe składki do prowadzonego przez INPS funduszu emerytalnego dla pracowników najemnych.

16

W dniu 12 grudnia 2016 r. WP złożył wniosek do INPS o przeniesienie do systemu emerytalnego EBC ekwiwalentu aktuarialnego stanowiącego odpowiednik uprawnień emerytalnych powstałych na jego rzecz w ramach wspomnianego funduszu emerytalnego lub, tytułem żądania ewentualnego, uaktualnionego kapitału wynikającego ze składek emerytalnych opłaconych do tego funduszu emerytalnego, z zastrzeżeniem obliczenia obu tych kwot z zastosowaniem zasad regulujących emerytury w ramach tegoż funduszu.

17

INPS oddalił wniosek WP, uzasadniając to tym, że wobec braku szczególnego przepisu ustawowego lub dwustronnego porozumienia zawartego między EBC a Republiką Włoską, wnioskowane przeniesienie nie jest możliwe. W dniu 28 listopada 2017 r. WP wniósł odwołanie w postępowaniu administracyjnym od oddalenia jego wniosku, które uznano za niedopuszczalne decyzją z dnia 11 kwietnia 2018 r.

18

W środku odwoławczym wniesionym do Tribunale ordinario di Asti (sądu w Asti, Włochy), sądu odsyłającego, WP zwrócił się w istocie, tytułem żądania głównego, o ustalenie, że INPS lub Republika Włoska były obowiązane do przyjęcia wszelkich środków niezbędnych do przeniesienia do systemu emerytalnego EBC ekwiwalentu aktuarialnego obliczonego z zastosowaniem reguł dotyczących emerytur w ramach prowadzonego przez INPS funduszu emerytalnego dla pracowników najemnych, stanowiącego odpowiednik uprawnień emerytalnych powstałych na jego rzecz w dacie złożenia wspomnianego wniosku, oraz o nakazanie INPS lub Republice Włoskiej przyjęcia wszelkich środków niezbędnych w celu dokonania tego przekazania. Posiłkowo WP wnosi o ustalenie i stwierdzenie, że INPS lub Republika Włoska są obowiązane przekazać do systemu emerytalnego EBC ekwiwalent aktuarialny stanowiący odpowiednik uprawnień emerytalnych powstałych na jego rzecz w ramach prowadzonego przez INPS funduszu emerytalnego dla pracowników najemnych tytułem naprawienia poniesionej szkody, oraz o nakazanie w konsekwencji INPS lub Republice Włoskiej przekazania do systemu emerytalnego EBC kwoty odpowiadającej temu ekwiwalentowi tytułem naprawienia poniesionej szkody.

19

Sąd odsyłający wskazuje, że należy ustalić, czy przepisy prawa Unii, w szczególności art. 4 ust. 3 TUE, art. 45 i 48 TFUE, art. 11 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego i art. 8 załącznika IIIa do warunków zatrudnienia EBC, trzeba interpretować w ten sposób, że pracownik EBC może wnieść o przeniesienie do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych w instytucji zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, i to niezależnie od tego, czy uchwalono krajowe przepisy dotyczące przeniesienia lub zawarto między EBC a państwem członkowskim lub krajowym zakładem zabezpieczenia społecznego szczególne porozumienie określające zasady wdrożenia tego przeniesienia.

20

W tym względzie uważa ona, że z wyroku z dnia 4 lipca 2013 r., Gardella (C‑233/12, EU:C:2013:449, pkt 28–30), można wywieść a contrario, iż na mocy prawa Unii w odniesieniu do pracownika EBC istnieje prawo do przeniesienia do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez niego w charakterze pracownika najemnego, który pracował w państwie członkowskim, ponieważ w odróżnieniu od Europejskiego Urzędu Patentowego (EUP), którego dotyczył ten wyrok, EBC jest instytucją Unii. Ponadto art. 8 załącznika IIIa do warunków zatrudnienia EBC nie wymaga, by krajowa instytucja zabezpieczenia społecznego udzieliła zezwolenia na dokonanie tego przeniesienia.

21

Jednakże sąd odsyłający uważa również, że z wyroku z dnia 5 grudnia 2013 r., Časta (C‑166/12, EU:C:2013:792, pkt 30–32), można wywieść, że dane państwo członkowskie musi przyjąć szczególną normę określającą wartość kapitałową odpowiadającą uprawnieniom emerytalnym nabytym w ramach krajowego systemu emerytalnego podlegającym przeniesieniu do systemu emerytalnego Unii, oraz że w braku takiej normy nie można zastosować kryteriów obliczania przewidzianych w ustawodawstwie krajowym lub w porozumieniach zawartych między daną instytucją krajową a innymi organami Unii.

22

W tych okolicznościach Tribunale ordinario di Asti (sąd w Asti) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami:

23

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 4 ust. 3 TUE, art. 45 i 48 TFUE, art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego oraz art. 8 lit. a) załącznika IIIa do warunków zatrudnienia EBC należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie regulacji lub praktyce administracyjnej państwa członkowskiego, która nie zezwala członkowi personelu EBC na przeniesienie do systemu emerytalnego EBC kwoty odpowiadającej uprawnieniom emerytalnym nabytym przez niego w ramach systemu emerytalnego tego państwa członkowskiego.

24

Co się tyczy art. 45 i 48 TFUE, z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, co prawda, że obywatel Unii, niezależnie od miejsca zamieszkania czy przynależności państwowej, który skorzystał z prawa do swobodnego przepływu pracowników i wykonywał działalność zawodową w innym państwie członkowskim niż państwo, z którego pochodzi, jest objęty zakresem zastosowania art. 45 TFUE, także w sytuacji gdy jest zatrudniony w instytucji Unii, takiej jak EBC (zob. podobnie wyrok z dnia 4 lipca 2013 r., Gardella, C‑233/12, EU:C:2013:449, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo).

25

Jednakże Trybunał orzekł, że z art. 45 TFUE, interpretowanego w świetle art. 48 TFUE, nie można wywieść ciążącego na państwie członkowskim obowiązku przewidzenia dla członka organizacji międzynarodowej możliwości przeniesienia kapitału reprezentującego jego uprzednio nabyte uprawnienia emerytalne do systemu emerytalnego tej organizacji międzynarodowej ani obowiązku zawarcia umowy międzynarodowej przewidującej taką możliwość. (wyrok z dnia 4 lipca 2013 r., Gardella, C‑233/12, EU:C:2013:449, pkt 35).

26

Artykuł 48 akapit pierwszy TFUE przewiduje bowiem, że Parlament i Rada przyjmują w dziedzinie zabezpieczenia społecznego „środki niezbędne do ustanowienia swobodnego przepływu pracowników; w tym celu [ustanawia się] system umożliwiający migrującym pracownikom”„zaliczenie wszystkich okresów uwzględnianych w prawie poszczególnych państw, w celu nabycia i zachowania prawa do świadczeń oraz naliczenia wysokości świadczeń”.

27

Taki system sumowania okresów został wdrożony rozporządzeniem Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w brzmieniu zmienionym i uaktualnionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 28, s. 1), a następnie rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. 2004, L 166, s. 1).

28

Wynika stąd, że ani traktat FUE, ani rozporządzenie nr 1408/71, w brzmieniu zmienionym i uaktualnionym rozporządzeniem nr 118/97, i rozporządzenie nr 883/2004 nie przewidziały ani nie przewidują zasad dotyczących przenoszenia kapitału reprezentującego już nabyte uprawnienia emerytalne, lecz są oparte na zasadzie sumowania okresów, jak wynika to z art. 48 TFUE, wykonywanego przez te rozporządzenia (zob. podobnie wyrok z dnia 4 lipca 2013 r., Gardella, C‑233/12, EU:C:2013:449, pkt 33).

29

W konsekwencji osoba znajdująca się w sytuacji powoda w postępowaniu głównym nie może powoływać się na art. 45 i 48 TFUE oraz wspomniane rozporządzenia, aby mieć możliwość zwrócenia się o przeniesienie do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez nią w INPS.

30

Przywołana przez sąd odsyłający okoliczność, że w odróżnieniu od EUP, którego dotyczyła sprawa zakończona wyrokiem z dnia 4 lipca 2013 r., Gardella (C‑233/12, EU:C:2013:449), EBC jest instytucją Unii, nie może uzasadniać odmiennej wykładni.

31

O ile bowiem Trybunał przypomniał wprawdzie w pkt 29 wyroku z dnia 4 lipca 2013 r., Gardella (C‑233/12, EU:C:2013:449), że EUP nie jest instytucją ani organem Unii, o tyle przypomnienie to miało na celu jedynie wyjaśnienie powodu, dla którego przyznana na podstawie regulaminu pracowniczego możliwość przeniesienia do systemu emerytalnego Unii kapitału reprezentującego uprawnienia emerytalne nabyte z tytułu wcześniejszej działalności nie może zostać rozszerzona na urzędników EUP i na stosunki między nim a państwem członkowskim.

32

Podobnie zaś jak jest to w przypadku członków personelu EUP, regulamin pracowniczy, a w szczególności art. 11 załącznika VIII do tego regulaminu, nie stosuje się do członków personelu EBC.

33

Członkowie personelu EBC nie zostali bowiem powołani na urzędników Unii zgodnie z przepisami, o których mowa w art. 1a ust. 1 regulaminu pracowniczego, wobec czego, jak wynika z lektury tego przepisu w związku z art. 1 regulaminu pracowniczego, przepis ten nie ma do nich zastosowania.

34

Członkowie personelu EBC nie są również zatrudnieni na podstawie umów zawartych z Unią, w związku z czym WZIP – zgodnie z ich art. 1 – nie mają do nich zastosowania. Zatrudniani oni są przez EBC, który jak przewiduje art. 282 ust. 3 zdanie pierwsze TFUE, ma własną osobowość prawną, odrębną od osobowości prawnej Unii.

35

Reżim zatrudnienia personelu EBC ustanawia Rada Prezesów EBC zgodnie z art. 36 protokołu w sprawie ESBC i EBC i obecnie jest on określony w warunkach zatrudnienia EBC.

36

Warunki te przewidują, co prawda, w art. 8 lit. a) załącznika IIIa, że EBC zawiera porozumienia i dokonuje odpowiednich ustaleń, w szczególności z innymi systemami emerytalnymi lub rządami, dla celów przenoszenia kwot pieniężnych do systemu emerytalnego EBC w odniesieniu do członków personelu EBC, którzy ukończyli okres próbny w EBC.

37

Jednakże przepis ten nie może nakładać na państwa członkowskie obowiązku zawierania takich porozumień i wyrażenia zgody na przeniesienie do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych w ramach krajowego systemu emerytalnego przez członka personelu EBC.

38

W odróżnieniu od regulaminu pracowniczego, który jako rozporządzenie wiążące w całości i bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich obowiązuje również państwa członkowskie w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla jego stosowania (zob. podobnie wyrok z dnia 20 października 1981 r., Komisja/Belgia, 137/80, EU:C:1981:237, pkt 8, 9), warunki zatrudnienia EBC nie zostały przyjęte w drodze aktu ustawodawczego i w konsekwencji nie mogą same w sobie tworzyć obowiązków ciążących na państwach członkowskich.

39

EBC może bowiem uchwalać akty ustawodawcze jedynie w zakresie niezbędnym do wykonania zadań wymienionych w art. 132 ust. 1 tiret pierwsze TFUE, które nie mają żadnego związku z systemem emerytalnym jego personelu.

40

Okoliczność, że protokół w sprawie przywilejów i immunitetów stosuje się również do EBC, jak przewiduje to jego art. 22 akapit pierwszy, nie może uzasadniać odmiennego wniosku. O ile bowiem art. 14 tego protokołu przewiduje, że Parlament i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń, określają system świadczeń socjalnych obejmujący urzędników i innych pracowników Unii, o tyle jednak na mocy tego postanowienia nie zostało przyjęte żadne rozporządzenie przewidujące przenoszenie do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez członków personelu EBC w ramach systemów emerytalnych państw członkowskich.

41

Do odmiennego wniosku nie może także prowadzić art. 9 lit. c) warunków zatrudnienia EBC, który przewiduje, że dokonując wykładni praw i obowiązków przewidzianych w tych warunkach, uwzględnia się zasady ustanowione w uregulowaniach, normach i orzecznictwie, które obowiązują pracowników innych instytucji Unii.

42

Jak bowiem wskazano w pkt 37 niniejszego wyroku, warunki te nie nakładają na państwa członkowskie żadnego obowiązku, który mógłby być przedmiotem takiej wykładni.

43

Z całości powyższych rozważań wynika, że w obecnym stanie prawa Unii, w braku porozumienia między EBC a danym państwem członkowskim, to państwo członkowskie nie jest zobowiązane do ustanowienia uprawnienia do wystąpienia przez członka personelu EBC z wnioskiem o przeniesienie do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez niego w ramach systemu emerytalnego wspomnianego państwa członkowskiego. Wynika z tego zatem, że w braku takiego porozumienia między EBC a danym państwem członkowskim prawo Unii w obecnym stanie nie przewiduje przysługującego członkowi personelu EBC prawa podmiotowego do wystąpienia z wnioskiem o przeniesienie do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez niego w ramach systemu emerytalnego wspomnianego państwa członkowskiego.

44

Należy jednak zauważyć, jak przypomniał rzecznik generalny w pkt 62 opinii, że z uwag przedstawionych Trybunałowi wynika, iż EBC zwrócił się już w 2005 r. do władz włoskich o zawarcie porozumienia w sprawie przenoszenia do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez członków personelu EBC w ramach włoskiego systemu emerytalnego. W tym celu EBC przekazał INPS projekt takiego porozumienia. Jednakże nie zawarto żadnego porozumienia, ponieważ Republika Włoska nie podjęła środków niezbędnych do jego zawarcia.

45

W tych okolicznościach w celu udzielenia sądowi odsyłającemu użytecznej odpowiedzi należy zbadać wynikające z prawa Unii ewentualne obowiązki ciążące na państwie członkowskim, któremu EBC zaproponowało zawarcie porozumienia w sprawie przenoszenia uprawnień emerytalnych.

46

Należy przypomnieć w tym względzie, że art. 4 TUE, o którym mowa w pierwszym pytaniu prejudycjalnym, ustanawia w ust. 3 zasadę lojalnej współpracy między Unią i jej państwami członkowskimi, na mocy której państwa członkowskie powinny w szczególności ułatwiać wypełnianie przez Unię jej zadań i powstrzymywać się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrażać urzeczywistnieniu celów Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 30 listopada 2021 r., LR Ģenerālprokuratūra, C‑3/20, EU:C:2021:969, pkt 95).

47

Niemożność przeniesienia do systemu emerytalnego instytucji Unii uprawnień emerytalnych nabytych w systemie emerytalnym państwa członkowskiego mogłaby utrudnić rekrutację przez tę instytucję pochodzącego z tego państwa członkowskiego personelu o określonym stażu pracy, ponieważ przejście zainteresowanego do służby we wspomnianej instytucji mogłoby w braku takiego przeniesienia pozbawić go w całości lub w części uprawnień emerytalnych, które przysługiwałyby mu, gdyby nie zdecydował się na zatrudnienie w ramach służb Unii (zob. podobnie wyroki: z dnia 20 października 1981 r., Komisja/Belgia, 137/80, EU:C:1981:237, pkt 19; z dnia 4 lutego 2021 r., Ministre de la Transition écologique et solidaire i Ministre de l’Action et des Comptes publics, C‑903/19, EU:C:2021:95, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).

48

Ponadto, jak przypomniał rzecznik generalny w pkt 63 opinii, prawie wszystkie państwa członkowskie unii gospodarczej i walutowej zawierały, niekiedy już dawno, porozumienia z EBC zezwalające na przenoszenie do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez członków personelu EBC w ramach ich systemów krajowych.

49

W takiej sytuacji, jak zauważył w istocie rzecznik generalny w pkt 58 opinii, członkowie personelu EBC z nabytymi uprawnieniami emerytalnymi w ramach systemu państwa członkowskiego, które jeszcze nie zawarło takiego porozumienia z EBC, znaleźliby się bez wyraźnego uzasadnienia w sytuacji mniej korzystnej niż ich współpracownicy będący obywatelami państwa członkowskiego, które zawarło z EBC takie porozumienie, co mogłoby prowadzić do ich nierównego traktowania i tym samym szkodzić prawidłowemu funkcjonowaniu tej instytucji.

50

W niniejszej sprawie należy zauważyć, że co się tyczy przeniesienia do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez pracowników EBC w instytucji zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, EBC wyraził zainteresowanie zawarciem porozumień przewidujących właśnie takie przeniesienie.

51

W świetle rozważań przedstawionych w pkt 47–50 niniejszego wyroku należy stwierdzić, że zasada lojalnej współpracy, ustanowiona w art. 4 ust. 3 TUE, nakłada na państwo członkowskie obowiązek współdziałania z EBC w celu zawarcia porozumienia w sprawie przenoszenia do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez członków jego personelu w ramach systemu emerytalnego tego państwa członkowskiego.

52

Co prawda, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 60 opinii, zasady lojalnej współpracy nie można interpretować w ten sposób, że zobowiązuje ona państwo członkowskie do zaakceptowania bez zmian projektu porozumienia ewentualnie przedłożonego przez EBC. Jednakże państwo członkowskie musi aktywnie i w dobrej wierze uczestniczyć w negocjacjach z EBC mających na celu zawarcie z nim porozumienia po rozpoczęciu tych negocjacji w celu usunięcia ewentualnych, istniejących przeszkód, w tym w odniesieniu do określenia właściwej metody obliczania kwoty równoważnej uprawnieniom podlegającym przeniesieniu.

53

Z całości powyższych rozważań wynika, że na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, iż art. 45 i 48 TFUE, art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego oraz art. 8 lit. a) załącznika IIIa do warunków zatrudnienia EBC należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie, w braku porozumienia między EBC a danym państwem członkowskim, regulacji lub praktyce administracyjnej tego państwa członkowskiego, która nie zezwala członkowi personelu EBC na przeniesienie do systemu emerytalnego EBC kwoty odpowiadającej uprawnieniom emerytalnym nabytym przez niego w ramach systemu emerytalnego wspomnianego państwa członkowskiego. Jednakże art. 4 ust. 3 TUE wymaga na mocy zasady lojalnej współpracy ustanowionej w tym postanowieniu, aby państwo członkowskie, któremu EBC zaproponował zawarcie, na podstawie wspomnianego art. 8 lit. a) załącznika IIIa, porozumienia w sprawie przenoszenia do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez członków jego personelu w ramach systemu emerytalnego tego państwa członkowskiego, uczestniczyło aktywnie i w dobrej wierze w negocjacjach mających na celu zawarcie z EBC takiego porozumienia po rozpoczęciu negocjacji.

54

Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że zezwala ono sądowi państwa członkowskiego rozpoznającemu sprawę wniesioną przez członka personelu EBC na nakazanie przeniesienia do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez zainteresowanego w ramach systemu emerytalnego tego państwa członkowskiego nawet w braku przewidującego takie przeniesienie przepisu prawa krajowego lub porozumienia zawartego między danym państwem członkowskim a EBC.

55

Należy zauważyć w tym względzie, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału przewidziana w art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego możliwość przeniesienia uprawnień emerytalnych ma charakter przyznanego przez regulamin pracowniczy prawa podmiotowego, na które można się powoływać zarówno wobec państw członkowskich, jak i wobec instytucji Unii (wyrok z dnia 14 czerwca 1990 r., Weiser, C‑37/89, EU:C:1990:254, pkt 12 i przytoczone tam orzecznictwo).

56

Jednakże z pkt 32 i 43 niniejszego wyroku wynika, po pierwsze, że art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego nie stosuje się do członków personelu EBC, a po drugie, że przeniesienie do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez członka personelu EBC w ramach systemu emerytalnego państwa członkowskiego wymaga uprzedniego zawarcia porozumienia między EBC a tym państwem członkowskim.

57

Wynika stąd, że w braku zawarcia takiego porozumienia między EBC a danym państwem członkowskim sąd tego państwa członkowskiego rozpoznający sprawę wniesioną przez członka personelu EBC, który nabył uprawnienia emerytalne w ramach systemu emerytalnego wspomnianego państwa członkowskiego, nie może nakazać przeniesienia wspomnianych uprawnień do systemu emerytalnego EBC.

58

Jednakże odpowiedź na pytanie pierwsze wskazuje, że na państwie członkowskim, do którego EBC zwrócił się o zawarcie porozumienia w sprawie przenoszenia uprawnień emerytalnych, ciąży wynikający z zasady lojalnej współpracy ustanowionej w art. 4 ust. 3 TUE obowiązek uczestniczenia w sposób aktywny i w dobrej wierze w negocjacjach z EBC w celu osiągnięcia takiego porozumienia.

59

Jeżeli właściwy sąd danego państwa członkowskiego uzna, że właściwe organy tego państwa członkowskiego – ze względu na ich obojętność wobec rozpoczęcia negocjacji z EBC w celu zawarcia porozumienia w sprawie przenoszenia do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez członków jego personelu w ramach systemów emerytalnych wspomnianego państwa członkowskiego – nie dochowały tego obowiązku, to powinien on, z poszanowaniem zasad równoważności i skuteczności wynikających z orzecznictwa Trybunału (zob. w szczególności wyrok z dnia 26 czerwca 2019 r., Craeynest i in., C‑723/17, EU:C:2019:533, pkt 54), podjąć wszelkie skuteczne środki przewidziane przez mające zastosowanie krajowe przepisy proceduralne, tak aby organy te aktywnie i w dobrej wierze wzięły udział w negocjacjach z EBC w celu zawarcia takiego porozumienia.

60

W świetle całości powyższych rozważań na pytanie drugie należy odpowiedzieć, iż prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że nie zezwala ono sądowi państwa członkowskiego rozpoznającemu sprawę wniesioną przez członka personelu EBC na nakazanie przeniesienia do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez zainteresowanego w ramach systemu emerytalnego tego państwa członkowskiego w braku przewidującego takie przeniesienie przepisu prawa krajowego lub porozumienia zawartego między tymże państwem członkowskim a EBC. Natomiast, gdy ze względu na naruszenie przez to państwo członkowskie wynikającego z ustanowionej w art. 4 ust. 3 TUE zasady lojalnej współpracy obowiązku uczestniczenia w aktywny sposób i w dobrej wierze w negocjacjach z EBC w celu zawarcia porozumienia w sprawie przenoszenia uprawnień emerytalnych ten członek personelu EBC nie ma możliwości przeniesienia do systemu emerytalnego EBC uprawnień emerytalnych nabytych przez siebie w ramach systemu emerytalnego wspomnianego państwa członkowskiego, postanowienie to wymaga, aby taki sąd podjął wszelkie środki przewidziane przez krajowe przepisy proceduralne w celu zapewnienia poszanowania tego obowiązku przez właściwy organ krajowy.

61

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje: